Muamankielen opastajan ammatti nägövih

Transkriptio

1 K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 20 (1109) Oraskuun 23. päivy 2012 ÔÔ Opastajii kannatetah s. 2 ÔÔ Segežan karjalazet ruatah kielen kehittämizekse s. 2 ÔÔ Hyväs dielos ei voi olla huigei s. 3 Korgeitazozeh kilbah rohkettih yhtymäh karjalan kielen opastajat Ol ga Stanislavova, Tatjana Jakovleva da Jelena Pankratjeva (hur. oig). Kuva: Ol ga Smotrova Muamankielen opastajan ammatti nägövih ÔÔ Saaran kuaskut da starinat s. 3 ÔÔ Yksi kahtu parembi? s. 4»»Tazavallan Vuvven opastai -kilbah yhtyi kolme karjalan kielen opastajua Jelena Migunova Kogoven an Vuvven opastai -kilvan hantuzis oraskuun päivinny Petroskois piettih XIV Tazavallan kilbu Karjalan vuvven opastai Kilvan tarkoituksennu on nerokkahien opastajien kannattamine da parahien opastajien pedagougizen malton levittämine. Tazavallan kilbah yhtyi 24 opastajua Karjalan 15 piirispäi. Tänävuon enzimästy kerdua kilvan histouries sih yhtyi muamankielen opastajuagi. Paras muamankielen opastai -nominatsies kilbailtih kolme karjalan kielen opastajua: Munjärvenlahten školan opastai Tatjana Jakovleva, vieljärveläine Ol ga Stanislavova da Petroskoin Suomelas-ugrilazen školan opastai Jelena Pankratjeva. Opastusministerstvan spetsialistu Natalja Vasiljevan sanoin mugah, tämän nominatsien tarkoituksennu on ozuttua kaikile, ku muamankielen opastajan ammatti on arvos tazavallas. Opastujat omah luaduh arvostettih opastajii. Kuva: Jelena Migunova, Oma Mua Kilbu pietäh jo vuvves Jo sit aijas Kanzallizen poliitiekan komitietan ruadajat da kanzalline yhteiskundu prižmittih Opastusministerstvas, ku kilvas olis Muamankielen opastai -nominatsii, sanoi arvostuskomissieh kuului vepsäläine Svetlana Pas ukova. Vaiku nygöi meijän huaveh todevui. Minun Tazavallan kilbah yhtyi 24 opastajua Karjalan 15 piirispäi. mieles, se merkiččöy, ku virguniekat ruvettih kiändymäh kanzallizien hommien puoleh, on varmu Svetlana Petrovna. Kilvan arvostuskomissieh kuuluttih tundietut školien da yliopistoloin opastajat, kirjuttajat, poliitiekot, yhteiskunnallizien järjestölöin piäliköt, kudamat arvostettih kilbuniekkoi joga etuapal. Ozuttua omat parahat puolet Kilvan enzimäzenny päivänny huondespuolel opastajat ezitettih omua pedagougistu konsepsiedu da saneltih omas ruavos. Täs pidi kerduo mittumih prinsipoih perustuu heijän ruado lapsienke, mittumii innovatsiikeinoloi hyö käytetäh omas ruavos. ÎÎ Jatkuu 2. sivul Terveh tulgua opastumah! ÔÔ Petroskoin valdivonyliopiston karjalan da vepsän kielen laitos kuččuu školan loppijoi opastumah bakalavrakse moizile aloile: suomen da karjalan kieli da literatuuru, suomen da vepsän kieli da literatuuru. Bakalavriatan programmu kestäy nelli vuottu. Meijän opastujat suajah hyvät tiijot mainittulois kielis, literatuuras, folklouras da etnogruafies. Laitoksen loppenuzii nuorii vuotetah kul tuuran, opastundan, turizman aloil. Dokumentoi otetah vastah kezäkuun 20. päiväs algajen adresil: Petroskoi, Leninan prospektu, 33. ÎÎ Ližiä tieduo:

2 2»» tazavaldu Segežan karjalazet ruatah kielen kehittämizekse Karjalan Rahvahan Liiton Segežan ozasto toimiu vuvves Jo nellitostu vuottu tärgevimänny ozaston tavoittehennu on kehittiä rahvastu karjalankielizien lehtien tiluamizeh. Vuvven 2012 enzimäzele puoliškole ozaston voimil Segežan karjalazet tilattih Oma Mua- da Vienan Karjala -lehten da Kipinä -žurnuan 20 palua. Toizele tämän vuvven puoliškole liittolazet kačotah nostua se miäry 30 palassah. Sulakuun lopus myö piimmö ozaston vuozikerähmön. Rahvas kerryttih linnan kirjastoh. Joga liittolaine sai kezäkse ruaduo karjalan kielen da kul tuuran kehittämizekse. Eräs dielolois on lehtien tilavuskampuanii. Vladimir Ivanov Karjalan Rahvahan Liiton Segežan ozaston vuozikerähmö piettih lopul sulakuudu. Kuva: Vladimir Ivanov Kanzallizien kielien kehityksen tulies aijas saneltih Suomelas-ugrilazen školan johtai Natalja Barkalova, Kanzallizen poliitiekan komitietan piämiehen sijahine Jelizaveta Haritonova da Opastusministerstvan piälimäine spetsialistu Natalja Vasiljeva. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Opastajii kannatetah»»vuvven opastai -kilvan hantuzis Suomelas-ugrilazes školas piettih Kanzallizien kielien kehityksen tulii aigu -pyöryzy stola Tatjana Vasiljeva Opastusministerstvan spetsialistu Natalja Vasiljeva saneli midä ministerstvu huavau ruadua kanzallizien kielien kehityksekse vuozinnu Natalja Vladimirovnan sanoin mugah Vuvven opastai -kilbu kačotah pidiä iellehgi, jiäygi Paras muamankielen opastai -nominatsii. Sanakse tänävuon kilvan pidämizeh Tazavallan b udžietaspäi oli annettu 200 tuhattu rubl ua. Kilvan voittajale annettih palkindo 30 tuhat- Tahtozimmo, ku hyö saneltas omas opastajan ruadokogomustu. tu rubl ua. Toizele da kolmandele sijale piässyöle 15 tuhattu rubl ua jogahizele. Myös joga kilbuniekku sai hyvät lahjat. Uuttu kilbua Vuvven 2012 ligakuus roih ilmoitettu uvves kilvas Muamankielen kabiniettu, kudamah kačotah andua 500 tuhattu rubl ua. Kilvan tarkoituksennu on muamankielen kabinietoin ainehellis-tehnillizen perustehen kehittämine. Mostu kilbua ruvetah pidämäh joga vuottu vuodessah Jo syvyskuul kilvan siändölöi suau lugie Opastusministerstvan saital. Kilbu pietäh eri nominatsieloin mugah, ku palkita suomen, karjalan da vepsän kielen kabinietoin emändii. Pidäy mainita, ku voittai ei sua den gua, ga laittehistuo kabiniettah. Sygyzyl roih ilmoitettu Paras opastuskniigu da Paras metoudiekkuopastusnevvo -kilvois. Täh kilbah Opastusministerstvu uskaldi andua 100 tuhattu rubl ua. Sen verdah den gua huavatah andua niile opastajile, ken yhtyy uuzien opastuskniigoin approbatsieh. Opastuskniigoin valmistamizekse da ilmah piästämizekse annetah 700 tuhattu rubl ua. Suomelas-ugrilaine škola Resursukeskuksekse Suomelas-ugrilazen školan johtai Natalja Barkalova saneli, ku sygyzyl školan perustehel huavatah luadie Metoudiekkukeskus, ku yhtistiä kaikkii Karjalan tazavallan muamankielen opastajii, pidiä školan perustehel seminuaroi, kieli- da opastajien kursiloi internetan kauti, painua opastusnevvoloi. Keskuksen avul voijah pidiä yhtevytty eri školien, piirilöin školaniekatgi. Piirilöis ruadau äijy hyviä opastajua. Tahtozimmo, ku hyö saneltas omas opastajan ruadokogomukses, opastettas toizii, opastuttas ičegi. Emmo tiijä mittuine nimi roih keskuksel, ga se ei ole tärgei. Tärgei on tulien keskuksen syvändö, sanou Natalja Valerjevna. Suomen kielen opastajil on oma assotsiatsii. Nygöi täh assotsiatsieh kačotah liittyö karjalan da vepsän kielen opastajat, ku avvuttua toine tostu muamankielen opastajan ruavos. Muamankielen opastajan ammatti nägövih ÍÍAlgu 1. sivul Munjärvenlahten opastai Tatjana Jakovleva harjaittau lapsii kieleh karjalazen perindöllizen kul tuuran tutkimizen kauti. Omien opastujienke häi valmistau prezentatsieloi karjalazis, lapset tutkitah karjalazien taboi da perindölöi, yhtes hyö pietäh ildukeččoloi. Tatjana Aleksandrovna opastau lapsii pastamah piiraidu da keittämäh karjalazii syömizii. Suomelas-ugrilazen školan opastai Jelena Pankratjeva opastau lapsii suvaimah omua kodirandua omanmuansuvaiččijan Elias Lönnrotan ezimerkil, kudamal oli vračan, kielentutkijan, kirjuttajan, lehtimiehen neruo. Jelena Viktorovna ičegi on hyvänny ezimerkinny omile opastujile. Häi piästäy ilmah opastuskniigoi, on Karjalan Rahvahan Liiton aktiivine jäsen, kuuluu Tazavallan karjalan kielen sanastokomissieh. Nuorin kilbuniekku Ol ga Stanislavova ruadau karjalan kielen opastajannu vaiku kolme vuottu. Hänen mieles lapset kiinnostutah kieleh, konzu nähtäh, ku se on nägövis. Ol ga Nikolajevna puaksuh kuččuu omile urokoile pagizemah lapsienke Vieljärven kylän karjalazii. Kezäl opastai järjesti Etnokul tuurizen luagerin, kus oppi paista lapsienke vaiku karjalakse. Opastai pidäy yhtevytty Oma Mua- da Kipinä-lehtien toimituksienke. Jo perindöllizekse roittih Karjalan kielen da kul tuuran päivät školas, matkat Kinnermä-kyläh, kus karjalan kieli da kul tuuru eläy nygyaigastu elostu. Ehtypuolel Opastai: persounu da professionualu -kilvan ozas opastajat ezitettih omua iččie. Joga kilbuniekal viijes minuutas pidi sanella omis opastajan nerolois da ristikanzan maltolois. Prezentatsieloin, pajoloin, suarnoin, fil moin vuoh opastajat ozutettih omat parahat puolet. Kieleh harjaittamine eri keinoloin vuoh Kilvan toizennu piän huondeksel opastajil oli kilvan tärgevin da jugevin tehtävy karjalan kielen urokku. Tämä kilvan oza piettih Suomelas-ugrilazes školas. Kolmeskymmes minuutas, muga kilvan siändölöin mugah pidi kestiä urokku, kilbuniekat ozutettih omat pedagougizet nerot da kielen maltot. Kluasas pidi olla heile tundemattomii opastujii. Tatjana Jakovlevan urokan teemannu oli Karjalazien tiedovuot, kus lapset suadih tiedoloi sih näh mittumii tiedovoloi oli enne da on nygöi karjalazil. Lapset ečittih sanoi sanakniigas, saneltih mittumii tiedovoloi hyö tietäh. Jelena Pankratjevan urokal lapset oldih suuren laukan rekluamuagentoinnu, täytettih omien laukoin ozastot eriluaduzil tavaroil, kižattih Myöjy da ostai -kižah. Ol ga Stanislavovan urokal lapset tiijustettih, ku 15. oraskuudu on Rahvahienväline perehen päivy, kerrottih omis perehis, kyzeltih toine tostu tuattolois da muamolois, valmistettih pienii hyvittelykortiloi lahjoitettavakse omile vahnem bile. Jälles urokkoi kilbuniekat saneltih omii mielii pietys urokas da vastattih arvostelijoin kyzymyksih. Kilvan salbajazet piettih Enzimäzen taidoškolan seinis, kunne kerdyi äijy rahvastu: kilbuniekkua, heijän opastujua, arvostelijua, suurdu herruagi. Kilvan voittajakse rodih Petroskoin litsein n:o 40 anglien kielen opastai Irina Nevara. Paras muamankielen opastai -nominatsies voittajakse rodih Vieljärven školan karjalan kielen opastai Ol ga Stanislavova. Olla kilbuniekannu moizes korgeitazozes kilvas oli tiettäväine jugei, ga mieldykiinnittäi ruado, sanou paras muamankielen opastai Ol ga Stanislavova. Pidi äijän valmistuakseh, lugie, kyzyö nevvuo toizil opastajil. Aigua oli ylen vähä. Valmistua pedagougukonsepsiedu minuu avvutti kai eräs pedagougizien tiedoloin kandiduattu. Tahtozin kiittiä kaikkii, ket oldih minun puoles, ken avvutti minuu da kannatti. P.S. Vuvven opastai -kilvan voittajas OI ga Stanislavovas suatto lugie lehten tulies noumeras.

3 »»oma kieli, oma mieli 3 Oma mua sydämeh pajuo tuou Tiä runoloin rohkiembat pajot vie Kui eletäh salolois, järvien ies. Pajo, lennä, kandeleh, helkieh lyö, Kiitä Karjalua kaikkie muadu myö. On putin hyvä ovvostua, kui Kodirandu Karjalu runot dai pajot pidäy elos. Tämän ihalmomielen minul avvuttau korgiel tazol sanuo Karjalan tazavallan gimnu. Minun dai uskon muijiengi sydämet tävvyttih ihalmol 22. sulakuudu Priäžäs. Oli Meijän pajo -joukon 20-vuozipäivy, kerävyttih rahvas eri kylispäi: kaččojat dai hyvittelijät. Muzikallizen ozutelman nimi oli Aleksandr Volkovan Malittu-runospäi otettu Sanua parastu ryndähäs kannan. Vuozipäivän pruazniekal, tiettäväine, kuului Aleksandr Saveljevan runopajuo, juuri häi panigi allun pajojoukole: ičego sanat luadi, ičego muuzikan. Hyvä oli kuunnelta niidy nuorien pajatuksis. Vahnembatgi jo lopuškal nostih lavale da juohatettih mustoloi. Oli äijy hyvittelijiä. Rohkiesti huikattih pajoloi Nuožarven Koivuizet. Jessoilan Aldoine hyvitteli vuozipäivyniekkoi Zoja Saveljevan Igävy on armastu -pajol da Aleksandr Vol- Hyvä oli kuunnelta Aleksandr Saveljevan runopajuo nuorien pajatuksis. Kuva on otettu pajojoukon arhiivaspäi kovan Siämärven valsil da vie lahjoitti robehen piiruadu paginakse, eihäi tuomaizettah meijän rahvas gostih kävvä. Passibo teile, Dmitrii Muhorin, Julija Tolmačova dai kogo Meijän pajo -joukko! Passibo da kumardus muassah, ku azuitto nengoman premjeran. Vie kerran juohatan Karjalan rahvahan gimnua: eletäh rahvahallizes rajonas runot dai pajot, konzu on nengostu rohkiedu, julgiedu, tolkukastu pajon luadijua da pajattajua. Zoja Saveljeva, Jessoilan kylä»»uuttu kniigua Saaran kuaskut da starinat Karjalan Kielen Seura piästi ilmah Saara Tuovizen karjalankielizen anekdottukniigazen Saaran kuaskut da starinat. Kniigu ilmestyi Lieksan Suojärveläzien avul. Tuovizen kirjutuksis on hyväntahtostu karjalastu juumorua. Kuaskulois karjalazet ei nagreta toizii, ga vaiku omua iččie. Tämä uuzi kirju perustuu vuvvennu 2007 painettuh samannimizeh tevokseh, ga sih on ližätty äijy uuttu kuaskuu da starinua. Omii mielii kirjutakkua club Hyväs dielos ei voi olla huigei»»mielenvaldu Minä olen karjalaine, jo 64 vuottu elän omas čomas Karjalas da en tahto nikunne muuttua elämäh. Olen ozavu, ku elin sih aigassah, konzu karjalan kielel annettih valdu paista, kirjuttua, pajattua. Ainos oli himo paista karjalakse. Jessoilah tulduu, ku jiävin karjalan kieldy, sit kaikin hämmastyksis kyzyttih: Sina karjalainego olet? Mustan sengi, konzu laukas libo bol ničas rubiet pagizemah karjalakse, ainos löydyi ristikanzu, kudai tavassah sanoi: Paiskua, ku kaikin ellendettäs! Pidi paista ven akse ven alazien keskes. Miksebo nygöi ven alazet ei salvata suuloi niile kanzoile, ket tuldih Karjalah demokruatien aigah. Tulolazet ei varata paista keskenäh omal kielel. Kusbo ollah net julgiet ven alazetsuunsalbuajat? Äijy oli karjalazil nevvojua, kui paista, ruadua, kui eliä. Kaikkii kuundelimmo da opiimmo opastuo, kui käski Ven an valdu. Opastuimmo ven akse ei pahembi ven alastu. Opastuimmo ruadamah, vaiku emmo voinnuh opastuo kielasta- L udmila Jermolajeva Jessoilan runofestivualis Aleksandr Volkovan runuo sanelemas. Kuva: Jelena Migunova, Oma Mua mah da varrastamah. Ei ni karjalazet tungevuttu herroikse da načal niekoikse. Nygöi opastetah karjalua lapsile detsadulois, školaniekoile. Se on hyvä, ga en voi ellendiä miksebo kieleh ei opastuta vahnembat, enzimäzekse herrat? Minä uskon, ku ruvettas herrat opastumah karjalua, dielot mendäs äijiä parembi. Kuibo voibi eliä igä Karjalas, ga ni yhty sanastu ei ellendiä karjalakse? Minul olis huigei eliä Suomes da ei maltua paista heijän kielel. Ga meijän Karjalan eläjil, ei karjalazil, on toine mieli. Kahteskymmenes vuvves voinnus äijy-vähä opastuo. Pidäs moine zakon hyväksyö, kui Estounies: et malta eestin kieldy ruadoh ei oteta. Ga ei meijän valdivo mostu zakonua hyväksy, ku ei kehtua opastuo, hos i ei ollus meijän kieli moine jygei. Minä, ku käin Suomeh enzikerran, en nimidä ellendännyh. Siepäi tulduu otimmos iče kois opastuskniigoih, sanakniigoih. Vuozi vuottu minun suomi pareni. Maltan lugie, kirjuttua, paista. Suomelazet minun paginua kuultuu kyzytäh: Oletgo suomelaine? Ei pidäs iččie kiittiä. Karjalazethäi ollah kunnivonhimottomii. Minuu Jessoilas tietäh ruavas rahvas kaikin, ku elän täs piäl 40 vuottu. Opin tuttavii potakoija pagizemah, kirjuttamah karjalakse. Minä ga lugemah karjalakse opastuin Oman Muan vuoh. Tiluan lehtie algupäivis. Suvaičen lugie Zinaida Dubininan, Aleksandr Volkovan, Vas a Veikin, Vladimir Brendojevan, Valentina Libertsovan, Valentina Kondratjevan runoloi. Hyvät rahvas! Ellendäkkiä minuu oigieh. En minä ole vihaniekku ven alazile da ven an kielele. Minä suvaičen ven an kieldy. Sil minä hyvin pagizen, luven da kirjutan. Ven an kieli on ylen čoma, se kieli on kogo muailman kieli. Kai kanzat tahtottas opastuo sil pagizemah da lugemah. Muite, gu minä olen karjalaine da elän Karjalas, on abei, ku meijän muamankieli on unohtettu. Hyvät minunigäzet karjalazet, uskon, etto unohtannuh muamankieldy. Školah lähtimmö, ni yhty sanastu emmohäi ellendännyh ven akse, kuibo sit voibi oma kieli unohtua. Paiskua karjalakse joga paikas, älgiä huijustelkuakseh. Hyväs dielos ei voi olla huigei! L udmila Jermolajeva, Jessoilan kylä»»huomivo»»lehtien tilavus jatkuu Tilavushinnat Karjalas vuvvekse 2012 Lehten nimi Tilua Oma Mua vuv ven 2012 toizele puoliškole da sua arbajazis lahjua. (karj.) 6 kuukse poštan kauti toimitukses 190,62 132,12 104,90 266,04 279,70 125,00 95,00 85,00 160,00 190,00 Nimi, sugunimi _ Adressi, tel. Tämä lippu työnä libo tuo toimitukseh: Petroskoi, Titovan piha, 3, Oma Mua -lehti, pertit 102, 109.

4 4»» rahvaskundu Yksi kahtu parembi? Ol ga Ogneva Näminny päivin enzimäzel vai liennego toizel federualizel kanualal ozutettih s užiettu sih näh, kui školas opastujien ven ankielizien lapsien vahnembat Tatarstuanas puolistetah ven an kieldy. Puolistammo ven an kieldy, Ven an kieli on meijän muamankieli plakuatat käis hyö seizottih miitingal Kazanis ihan gu oldas kustahto Baltiekkumeren mualois. Ven ankielizien lapsien vahnembat sanotah, ku heijän lapsil on vähembi ven an kielen urokkua mi gu Ven an toizis alovehis, ku heil vie pidäy opastuo kanzallistu tatuaroin kieldy, min periä hyö huonombi tietäh ven an kielen, ei voija suaha hyvii arvosanoi yhtenäzes valdivontutkindos ven an kieles da piästä opastumah hyvih korgeiškolih. Heijän mieles Tatarstuanas ven ankielizien lapsien oigevuksii oman mua mankielen opastumizeh ei täytetä tävvelleh. Sie kaikin lapset opastutah kahtu valdivonkieldy ven an da tatuaroin. Opastusčuassuu nedälis on yhten verdu mollembal kielel: sanommo, 3. kluasas Kazanin školas on kolmin čuassuloin ven an da tatuaroin kieldy da vie kolmin čuassuloin literatuurulugemistu mollembal kielel. Ven an kielen puolistajat sanotah, ku tatuaroin kielen urokkua pidäy puolendua, a ven an kielen urokkua ližätä. Hyö kai annettih suudoh, ga suvvon piätöksen mugah kai jäi endizelleh: tatuaroin da ven an kielel opastusčuassuu roih saman verdu. Suudo piätti, ku nikenen oigevuksii omah kieleh ei rikottu. Mollembua valdivonkieldy opastetah zakonanmugazesti. Tatarstuanan opastusministru vie mainiččigi, Puolistammo ven an kieldy, Ven an kieli on meijän muamankieli plakuatat käis ven ankielizien lapsien vahnembat seizottih miitingal Kazanis ihan gu oldas kustahto Baltiekkumeren mualois. ku ven an kieldy lapsile opastetah kylläl, ei vähembi, mi gu muijal Ven al. Dai lapset ehtitäh opastuo programman mugah da ozutetah hyvät tulokset yhtenäzes valdivontutkindos. Muga mulloi keskiarvosana yhtenäzes valdivontutkindos ven an kieles Tatarstuanas oli 62,2, a kogonah Ven al 60. Vastupuoli on tuaste sidä mieldy, ku korgien arvosanan suamizekse lapsil pidäy ližäkse opastuo repetiitoroin kel. Samazes s užietas mainittih vie, ku samua mieldy ven an da kanzallizen kielen opastukses ollah Baškortostanan ven ankielizien lapsien vahnembat. Siehäi kai lapset sežo opastutah kahtu valdivonkieldy. Ozutettih inehmine, kudai kirjutti školan direktorale, ku ei tahto, ku hänen poigu opastus baškiroin kieldy. Dai brihačču ei ni opastu, sit ei ni sua arvosanua täs opastusainehes. Lopuškal sai nähtä vie meijän kielisugulazii komilazii. Komis sežo on kaksi valdivonkieldy ven a da komi. Ga buitegu siegi vahnembat ollah vastah komin kielen opastamistu: komin kieleh la opastutah pahoi, ku ei tävvy putin opastundukniigoi da opastajii. Ozutettih komin kielen urokku Siktivkaran progimnazies da sanottih: opastusvuvves lapset opastuttih vai kaksi sanua komin kielel. Progimnazien johtajan sijahine sanoi, ku parembi olis komin kielen sijas opastua kodiranduoppii. Sit la kaikil: opastujil, opastajil da vahnembil enämbi tolkuu olis! Kaiken tämän nähtyy jiäy paha mieli. Jogo meijän muas tuaste ruvetah painamah kaikkie kanzallistu da sulavuttamah kaikkii rahvahii yhtehizeh rahvahah, kui Nevvostoliiton aigua tahtottih sulavuttua kaikkii yhteh nev vostorahvahah, kudual olis yksi kieli (da yksi mieli)? Ozutah, ku yhteiskunnan mieldy muovatah sihpäi, ku kanzallizet kielet ollah tiel ven an kielel, niidy ei pie opastua vältämättäh kaikile. Voigo kanzalline kieli olla tiel ven an kielel? Minus, ga ei. Karjalas karjalan kieldy opastuu vai näppine lastu, dai opastusčuassuu ei ole sen vastah, kui Tatarstuanas. Enimät opastutah vai ven ua (emmo täs ota luguh vierahii kielii, eihäi niis ole pagin), ga minun tiedämiä, meilgi lapsien vahnembat palkatah repetiitoroi, konzu lapsi suau pahoi arvosanoi ven an kieles. Tiettäväine, ven an kieldy Ven al pidäy kaikelleh kannattua da puolistua. Ven an kieles on jo 40% laihinsanua, kieli köyhenöy, rahvas puaksuh ei malteta paista da kirjuttua oigieh, kaunehel kielel. Oppikkuat kaččuo hos rekluamutekstoi da lehtikirjuteksii, kus on sagonah kaikenmostu hairahtustu libo kuunelta raadivo- da tv-programmoi, kus paistah änkyttäjen. Ga eihäi Ven an kanzallizet kielet olla sih pričinänny. Muailmu on monikul - tuurine da monikieline. Midä enämbän kieldy ristikanzu tiedäy, sidä bohatembi sydämeči häi on. Kaksi kieldy on hyvä tiediä, vie parembi kolme da nelli: muamankieli, oman muan kieli da vie hos yksi vieras kieli. Liigu nero selgiä eihäi paina. Silmänlipahtus: Paginkanzannu on Santteri Kuikka Karjalaine paginkanzu -kluubu ruadau jo kuun aigua. Kerras kahtes nedälis karjalazet rahvas kerrytäh paginale Rahvahallizien kul tuuroin keskukseh. Mennyt nedälil Paginkanzal gostis oli Kanzallizen teatran artistu da kinoartistu Santteri Kuikka. Meile gostis tänäpäi on vieras, oma vieras, nagrau kanzalliskielizen TV- da raadivotoimituksen johtai Aleksandr Jeremejev. Santteri Kuikkahäi on tottu oma, Kalevalan karjalaine. Häi saneli omas artistan elaijas, kielitilas Kanzallizes teatras da toizis dielolois. Kaikile oli mieleh paista artistanke, pagizuttua händy. Tuliel kerdua tulgua paginale lyydiläzen kielentutkijan Nina Nikolajevna Mamontovanke. Vastavus rodieu 30. oraskuudu, aigah. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Ižielpäi peritys heimohenges on meijän elinvoimu»»erähii smietindöi karjalazien valmistumizes suomelas-ugrilazien rahvahien fourumah Akilan Iivan Vie syvembäh piet huoldu tiedäjes, gu karjalazien nenga kiihtynyön kaduomizen pričinänny ei ole ni lähäl luonnolline tuonilmazil siirdymine. No, mibo pričin sit sih on? Ga, ainostah ven alastuttamine! Muugalazen voimalline idejanhengi on viimizinny vuozinnu ližännyh peiteaktiivizuttu karjalazien jo ennestäh horroksih vaibunuon kanzallizen tunnon hävittamizekse da sidä kauti karjalazien omassah uskoh loppussah kiänyttämizekse. Valduvuitti karjalazis da semmite nuorižo ollah jovvuttu hengizen eloksen puoles keskel kavonnuokse: ollah irdavuttu karjalazuon tundehes, eigo ole voidu tävvelleh sulavuo ven alazuoh. Voigo tämänmoine ristikanzu kunnolleh elävöittyö elinymbäristöh gu ven an kieli ollou vajavaine? Minun mieles, ei. Voibigo häi kunnolleh peestä muailmankaččomuksen ellendykseh? Minun mieles, ei. Karjalazes ei iginäh voi kehittyö täyziveristy ven alastu, hos ristikanzu paissougi vaiku ven ua, kudamah häi on opastunnuh ven alastunnuos perehes. Myö päiväzennouzupuolen karjalazet toivozimmo, ga rajan vastupuolen heimolazet ei pinduluolizesti, a tovehenmugazesti nähtäs Ven an puolen karjalazien käbristynnyön eloksenolon. Pidäs piästä Karjalan tazavallan karjalazien nygyzen eloksen ellendykseh muga syväh, kui omassah aijal oululaine maisteru A.V. Erwasti piäl tostusadua vuottu tagaperin. Häi käveltyy karjalazis kylis da tutustuttuu karjalazien ozattomah elokseh, kirjas Muistelmia matkasta Venäjän Karjalassa kesällä 1879 kiändyy Suomen kanzalazien puoleh gu hyö ruvettas kaččomah Karjalan kyzymysty oigieh silmih da ruvettas ajattelemah, midä se heilpäi vuadii. Tuskuiäni kohuou Karjalaspäi, voimmogo olla sidä kuulemattah? Se abu, kudaman rajantagaine rahvas vois suaha, ei vois olla suuri kui heijän tarveh vuadii, no sen merkitys on juuri sit, ga se vois andua heil rohkevuttu da toivoa Aiga hyvin karjalazet täh suate ollah voidu pitkällizes ahtistelus säilyttiä oma rahvahallizus. Konzu myö annammo avun, kudai meil on annettavu, voimmo todeheh toivuo, ga voitto kallistuu heijän da samal aigua meijängi puolel da kaunis Karjalan mua pyzyy puhtahannu muugalazis Erwastin eländyaijal 1880-luvun loppupuolel nygyzen Karajalan tazavallan alovehel eli karjalastu. Nygöi tiä on karjalazii jällel vaigu hengie. Jo vai nämien lugumiäröin mugah meijän ezivanhembat olis gu eletty ozakkahembi kui myö heijän jälgeläzet. Paiči tädä varmah silloi karjalazien roindujuuret oldih lujah syvembäh ezi-ižien muaperäs da ne annettih tävvel mital elinvoimua oman rahvahan perindehien perivymizel. Nygöi jo elähtännyönny ristikanzannu pagizen oigieh, ga pitkän eloksendorogan olen kävellyh yhtes oman rahvahan kel, yhtes sen kel jaganuh gor at dai ilot. Olen ruadanuh omien voimien da malton mugah gu hos kuitahto auttua parandua oman heimorahvahan elostu toimijes kui tazavallan kanzallizis rahvahienjärjestölöis mugai kanzoinvälizis kui Suomelas-ugrilazien rahvahien Muailmankongresois da sen Konsul tatiivizes komitietas. Kogemuksien perustehel olen tulluh sih mieleh, ga meil kaikil, kaččomattah sih ken kudamas muailman kolkas eläy, pidäy yhtistiä omat voimuresursat gu säilyö karjalazennu kanzannu muailman kanzoin listal. Kuvves Suomelas-ugrilazien rahvahien Kongressu olis pädii paikku karjalazien toine toizih lähestymizel da käit panna käzilöih da virret yhtes vieldiä. ÍÍLoppuoza. Algu n:lois Omii mielii kirjutakkua

5 »»omat juuret da jället 5 Korbiniemie mainitah Oniegujärven viijendeksen verokniigois vuvvennu Vuvvennu 1905 pietyn rahvahanluvun mugah Korbiniemes oli 13 taloidu da 60 hengie eläjiä, heijän keskes 33 miesty da 27 naistu. Toko vai toko Aleksandr Kr akkiev Korbiniemi oli Vieljärven järven päivännouzurannal. Kuva: Klavdija Art uhovskaja Korbiniemi hyllätty kylä»»jälgimäzen rahvahanlugupanon tiedoloin mugah 8,5 tuhattu kyliä da hieruu hävii muan kartalpäi, vie 19 tuhattu on kirjoil, ga sie niken ei elä Nina Red kina Vieljärven ikkunat -lehten vuvven 2012 toizes noumeras enzimäzel sivul on kirjutettu: 8,5 tuhattu kyliä da hieruu hävii muan kartalpäi, vie 19 tuhattu on kirjoil, ga sie niken ei elä. Se jälgimäzen rahvahanlugupanon tiedoloin mugah. Nämien kylien joukos on minun roindukyläine Korbiniemi. Se oli. Korbiniemie mainitah Oniegujärven viijendeksen verokniigois vuvvennu Tiettäväine, rahvas ruvettih sie elämäh äijiä aijombi. Duumaičen, heijän keskes oldih minungi ezi-ižät. Mindäh hyö tuldih sinne? Vikse paremban ozan eččoh. Pajettih vallanpidäjien alendamizes, köyhyös, voinanjallois, tataro-mongouloin orjuos. Kellebo Ven al oli hyvä eliä niilöil ammuzil vuozil, vuozisadoi tagaperin? Pädi eliä välläl Rahvas, kuduat tuldih täh muan čuppuzeh monii sadoi vuozii tagaperin, oldih vällät. Pädi eliä välläl: rinnal čoma järvi da meččy, kezäl pitkät valgiet päivät ruattavakse, mečäs da järves oli kylläl kaikkie: marjua, siendy, meččylinduu da elättii, kalua. Vai malta ottua, kerätä da pyydiä, varata talvekse. A ruadobrujat? Se ku sananpolves: hädä keinon keksiy. Min maltettih azuo, löydiä, nähtä, laittua ruadoh, suaha mugai elettih. Ei ammui tuonilmazih siirdynyöl polvel meijän died oloil, muamoloil da tuattoloil ruattavannu oldih jygiet muanruavot, einehien suandu oman ičen da perehen elättämizekse. Äijän midä interesnoidu minulleni saneli minun muamo. Sih näh nygöi tahton sanella teilegi. Omien sugujuurien ečos Nenga kymmene vuottu tagaperin rubein eččimäh omii sugujuurii. Eri kohtis da virastolois, Petroskoin da Karjalan jeparhiesgi rubein eččimäh nenii tiedoloi. Sain vastavuksii, kus oli kirjutettu, ku muanruadajil enne ei olluh sugunimilöi, sendäh minun eččimizil oldih tyhjät tulokset. Ga ozuttih, ku se ei ole ihan muga. Ammuzis aijois oldih olemas kirikköprihodat, kus kirjoile pandih kaikkien lapsien roindu- da ristindypäivät, rahvahan naindupäivät, kirjutettih, ken, konzu, min igähizenny da min periä kuoli. Sih aigah vaste suaduloile lapsile annettih nimi (ezimerkikse Van a), a sugunimi kirjutettih tuatan nimen mugah (ezimerkikse, P otr). Sitgi rodih Ivan Petrov, libo, meijänieeileh, Iivan, Pešan poigu. Ižännimilöi rahvahan keskes ei olluh. Omamualaine autoi löydiä sugujuuret Kaikin tietäh innunmannunaiguzen suarnan Myö kaikin olemmo Aduaman da Jevan jälgeläzii. Kai olemmo toine toizele omat. Yhtelläh täs on vähäine tottu. Kerran rahvahal enne ei olluh häi ajonevvuo da telefonoi, ku nygöi, ga sulhazet ei käydy loitos andilahien eččoh. Vastinehii ečittih lähäl, omas, libo lähikyläs. Meijän omamualaine Andrei Aleksandrovič Stafejev, meijän kieleh Stakin Andrei, omii sugujuurii eččijes keräi ylen äijän tieduo ezi-ižis, kuduat elettih 1700-, da 1900-vuozien allus. Hänen ylen suures kodiarhiivas on mondu käzin kirjutettuu tetrattii, kus on tieduo eri prihodoin kirikkökniigois da toizis kniigoispäi. Tiettäväine, häi enne kaikkie keräili sidä, mi koskou hänen omahizii. Ga hänen tiedoloin mugah minägi tiijustin omat sugujuuret muaman da tuatan puoles, da vie tarkistin, ket keskenäh oldih omat Korbiniemes da kui ennevahnas elettih rahvas meijän kyläs. Ylen suuret passibot sanon tälle tozi hyväle ristikanzale! Korbiniemen kylä ennevahnas Oraskuus vuonnu 1858 Anuksen ujezdas piettih rahvahanluguhpano. Vieljärven prihodan Korbiniemes oli pandu kirjoih 16 taloidu da 73 hengie eläjiä (yhtes lapsienke). Eibo ni olluh pieni kylä. Vuvvennu 1905 pietyn rahvahanluvun mugah Korbiniemes oli 13 taloidu da 60 hengie eläjiä, heijän keskes 33 miesty da 27 naistu. Žiivattua oli 89 piädy, niilöin keskes 15 lehmiä, 15 hebuo, muudu žiivattua 59 piädy. Vot mittuine oli minun kyläine 1900-vuozien allus. Korbiniemi minun mustamua Tahtozin sanelta, mittumannu Korbiniemi jäi minun mustoh. Kyläine oli sijoitunnuhes ei suurel niemel Vieljärven rannal. Järvie myöte Vieläjrven kyläspäi matkua sinne on läs 15 kilometrii. Meijän järvihäi on aiga pitky: läs 18 kilometrii. Oigiel rannal, kuspäi nägyi järven selgy da lähikylät, oli vai seiččei taloidu. Ihan järvirannas oli enzimäine kodi, minun died oin Akiman, dostalit koit seizottih gu vembelelleh rouno loitomba. Kylän keskel oli lagevo kižoih niškoi. Hura, tyyni, randu oli kazvoitunnuh, sit oli lahti. Sie kyläläzet ainos piettih venehii da joga taloispäi sinne matkai troppaine. Kylän tagua oldih časounaine da kalmužin. Veneheh suadu da järves pesty Petroskoin da Sortavalan juamaspäi Korbiniemessäh on nelli virstua matkua. Juamaspäi pidäy kiändyö huruale kerras Huutoran jälles. Korbiniemen tie nägyi hyvin, sidä myöte ajeltih heboloil. Minä astuin sidä tiedy jallai muamanke. Yhtelläh enimäl korbieniemeläzet ajeltih järvie myöte. Kezäl venehil, talvel jiädy myöte jallai libo ries. Äijän kerdua minul puutui ajua venehel Korbiniemespäi Vieljärveh da kai soudua. Soudajua ainos oli kaksin hengin. Jogahine soudi puolen matkua. Venehes istujat vaihtettih soudajii, a peräs istuju perämela käis pidi periä. Minuu kai lykysti tulla tälle ilmale venehes. Muamo saneli, kui 20. elokuudu häi rubei lastu suamah, da ylen jygiesti kai meni. Buabo Akulina istutti mua man veneheh da hyö lähtiettih ajamah Jyrgilän ambulatourieh. Matkas muamo saigi minun, da vie tagapuoli tuli enzimäzenny. Siä oli poudu da lämmin, buabo pezi minuu järves da kiändi venehen järilleh kodih. ÎÎ Jatkuu Linnan meččypuustot, pienet puustot ollah (tunduu ihan selväh) tovellizesti alguperäzen meččymassiivan jatkonnu ilmai selgieh piirrettylöi rajoi oman elätti- da kazvimuailman kel. Olin kävellyh ristah-rästäh Ven an Karjalan mečis da nygöi voin verdailla sidä tiä hoijettuh meččäh. Yhtelläh rohkenizin sanuo, kui havvu-, mugagi lehtipuut tiä suvi-suomes ollah kazvanuot korgiembikse da järiembikse, kui tämän muan rahvasgi. Se čoivahtah nägöh, olemattahgi ylen tarku silmäle. Kerrostaloloin kompleksan helevän pedäimečikön ainavoluaduzen aromuatan kel meijän pihan siliesti niitetyle, buite katepaltin, nurmikole puaksuh tulou käymäh, piehtaroimahes, kič koilemah kirkahal päiväzel krouliekkukolmikko. Susiedoin sanoin mugah, mulloi sil mua-alal čomendeltihes linnalazien ies 12 palua citykania, kui tiä niidy sanotah. Puaksuh nägyy linnan pihoi myöte vis s uajua, jällele kaččomattah, pitkykorvupeldojänöidy. Puuloin käbyladvois oravat ilos pietäh kižua varavottah. Eräs oravu on opastunnuh kahviekseh kerrostaloin karhakkoseiniä myöte levossah, ovvostelemattah čummuta alah. Se sie vai istuu kokattau, gu äijänpäivän piirai. Tiedäy ičele hinnan, livahtahes iäre, konzu oma himo vedäy. Sukkelah nostes yläh, silloi-toiči hengähtäjen, se, vallatoi miekoi, sydiy neniä ikkunoih, galdarih, pujoitah hos kunne arrastelemattah. Linnalazet kačotah läbi sormis elätin lystih, sordamattah sen čihua. Tozissah ällistyttäviä kummua! Omil puhtahil silmil sen näin. Yhtenluaduzii olendoloi ollah semmozet, gu tuikkailinnut, kudamat, ezimerkikse, luajittih pezii laukkukeskuksen levole, da muut pedolinnut. Kebjiesti suandas olii eineh houkuttelou arguelättilöi linnoin kerrostaloloin luo, kus harjavutah rahvahakkahah hälyh, vilahteluloih, opastutah pezimäh linnan ehtoloil da muutetah syömizen totundan. Linnaseländy muuttau olendoloin luonnon tavat. Helsingis on reboidu, kudamat ollah harjavunnuot elämäh ristikanzoin keskes, eigo varata koiriigi, hos reboi on suurin miärin argu eläin. ÎÎ Jatkuu. Algu: n:s 19

6 6 Muhahtai! Akku čakkuau ukkuo:»» joudoaigu Sinä et ni huomannuh, ku minul tukat on leikattu! Et nimidä sanonuh! Ga huomain. Ylen čoma olet nygöi! Ga minul tukat ei olla leikattu! Huomai häi»»kilvoin voittajat Kirjukaššali da Kodirandaine ei oldu tyhjät»»midä? konzu? kus? 04 /04 25 /05 Kul tuuruministerstvu Leninan lagevo, Aleksandr Trifonovan Toine real nosti -ozuttelu. Jelena Filippova Mennyt vuon Oma Mua ilmoitti kaksi kilbua: Kirjukaššali da Kodirandaine. Mollembih hyvin saimmo kirjutustu. Kirjutettihgo kyläläzet, kirjutettihgo linnalazet karjalazet. Erähät sanakse enzi kerdua tartuttih kynäh da työttih omii kirjutuksii Omah Muah. Tämähäi oligi kilvoin tarkoitus, ku rahvas ruvettas kirjuttamah. Dai tottu sanuo liijakse kirjutuksii kilvois sanottuloih teemoih näh meil ei olluh. Juohatan: Kirjukaš ša lis kyzyimmö rahvastu kirjuttamah juumorukirjutustu, runuo da kerdomustu lapsile. Kodirandazes lehten lugijat mustoitettih oman kodirannan paikannimilöi, sellitettih mindäh niilöile on moizet nimet pandu da saneltih niilöis. Omamualazien mieles parahat juumorukirjutukset oldih anukselazel Valentina Kondratjeval da videleläzel Galina Ol kinal. Valentina Kondratjeva työndi kilbah Oma Japounii -kerdomuksen, Galina Ol kina Gostih, ga hos mukilleh. Smietin Oman Muan lugijoile painuttih mieleh kahten anukselazen miehen da kahten videleläzen naizen šeikat. Dai mollemban kerdomuksen kirjuttajan kieli on puhtastu karjalan kieldy. Parahat kerdomukset da runot lapsile omamualazien mieles oldih karjalan kielen opastajal Tatjana Baranoval. Anukselaine inehmine työndi ylen äijän runuo da elostustu lapsien Pei, pei, pezästy -sivule. Kodirandazehgi kirjutettih äijät. Monil roittih ynnällizet oman kodirannan kuvavukset. Yhtelläh parahikse sanommo videleläzen Tečin Šuran da petroskoilazen Nikolai Feklistovan kirjutukset. Tečin Šura kirjutti Kavainon kylän paikannimilöis, Nikolai Feklistov Hoškilan paikanimilöis. Passiboičemmo kaikkii kilboih yhtynyzii, hyvittelemmö voittajii da vuotammo heidy Omah Muah suamah lahjoi. Uskommogi, ku tuommostu hyviäluadustu kirjutustu rubiemmo suamah teis, hyvät lugijat, iellehgi. Omii mielii kirjutakkua club Kantele keriäy tiedoloi Sirkka Rikas»»vuozipäivy Sirkka Rikan da Kantelen ezityksen loppuharjoitus Moskovan matkan iel. Petroskoi, Sirkka Rikka pajatti eriluaduzel, puhtahal, heliel iänel. Tämän periä rahvas ruvettih sanomah händy karjalazekse soloveilinnukse. Vuvvennu 1957 Sirkka Rikka sai Ven an Sotsialistizen Federatiivizen Nevvostotazavallan rahvahan artistan arvonimen. Nelliätostu vuottu ennepäi, vuvvennu 1943 hänele annettih Karjal-Suomelazen sotsialistizen nevvostotazavallan arvostetun artistan nimi. Händy palkittih Leninan da Ruskien Ruadoflavun ordenoil. Pajattajas Sirkka Rikas tuli kogonaine lugu Kantele-ansamblin histouries. Yhtes Kantelehen kel häi oli astunuh voinutielöi da elänyh kogo oman ijän. Amerikan suomelaine, häi löydi Nevvosto-Ven al oman kodimuan, ozan da kogo eloksen ruavon. Ku teil kois ollou ruokos Sirkka Rikan fotokuvua, lehtikirjutustu, hänen konsertoin programkazii, ku olletto tundenuh händy, yhtes ruavoitto, vastavuitto hänen kel libo teijän mieleh ijäkse painui hänen konsertu, ga Kantele-ansamblin ruadajat hyväl mielel kirjutetah mustoh teijän mustelemizet da mielikuvat täs nerokkahas pajattajas. Hyö otetah koopiet dokumentois libo pannah dokumentat tallel ansamblin arhiivah, ku työ andanetto net. Sirkka Rikan 100-vuozipäivänny, 7. Kuva: P. V. Bezzubenko. Otettu Karjalan Kanzallizen arhiivaspäi Heinykuun 7. päivänny täydyy 100 vuottu Sirkka Andrejevna Rikan roindas. heinykuudu, Kantelehen talois roih pajattajan mustole omistettu konsertu. Samazennu päivänny avatah Sirkka Rikale omistettu ozuttelu. Sirkka Rikan da Toivo Vainozen poigu on kučuttu nämih pidoloih. Arnol d Vainonen perehinneh tulou Petroskoil pruazniekkukonsertah. Kantele-ansamblin yhtevystiijot: ÎÎ Ven a, Karjalan Tazavaldu, , Petroskoi, Karl Marksan prospektu, 6. ÎÎ kantele@onego.ru ÎÎ Kantele viralline joukko vkontakte.rukodisivul: telefon: 8 (814-2) telefon/faksu: 8 (814-2) / / Kanzalline teatru K. Marksan piha, Hodari-spektaklin enziildu. Spektakli on luajittu Vasilii Firsovan suarnoin mugah. Kantele-taloi K. Marksan piha, Ainon pajot -programmu. 21 /05 12 /06 Karjalan kul tuurukollegžu Kalininan piha, Kolledžan 2. vuozikursan opastujan Vladimir Odintsovan kuvien ozuttelu.»»hyvittelemmö!»»siänennustus Petroskoi Anus Priäžy Suojärvi Sortavala Pitkyrandu yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy 24 / / / / / / / On otettu: Omua ruadodo variššua Vieljärven školan karjalan kielen opastajua Ol ga Stanislavovua hyvittelemmö voitonke suures Vuvven 2012 opastai -kilvas, Paras muamankielen opastai -nominatsies. Toivotammo hänele olla ainos moizennu aktiivizennu, hyväntahtozennu, vastuollizennu ristikanzannu. Vieljärven školan opastajat haldivoiččijat: Karjalan rahvahan lehti Alustettu kezäkuus 1990 Karjalan tazavallan Zakonoinhyväksyndykerähmö, Karjalan tazavallan halličus, Karjalan Rahvahan Liitto da Julguamo Periodika Piätoimittai Natalja Sinitskaja Julguamon da toimituksen adressi: Titovan piha 3, Petroskoi, Karjalan Tazavaldu ÎÎ Tel: (814-2) ÎÎ omamua@mail.ru Internet: ilmahpiästäi: ÎÎ Valdivolline Periodika-laitos ÎÎ Painettu Verso-painamos Petroskoi, Varkauksen randu-uuličču, 1a ÎÎ Kirjoile pani Ven an Federatsien kirjupainoalan komitiettu Indeksu ÎÎ Registrunoumeru ÎÎ Painettavakse on allekirjutettu ÎÎ Painandulugumiäry 700 ÎÎ Tiluandu 451 ÎÎ Hindu 10 rubl ua Redizainu Fenomen-mediajoukko (Piiteri)

7 »»TV:n programmu 28. oraskuudu 3. kezäkuudu 7 Ezmäinargi 28/ 05 Toinargi 29/ 05 Kolmaspäivy 30/ 05 Nelläspäivy 31/ 05 Piätteniččy 01/ 06 Suovattu 02/ 06 Pyhäpäivy 03/ , 01.00, Новости 13.15, Хочу знать с Михаилом Давай поженимся! Т/с «ПОБЕГ - 2» Д/ф «Никита Хрущев. Голос из прошлого» Вечерний Ургант Познер Непутевые заметки 01.40, Х/ф «ОХОТА» С новым домом! О самом главном 11.50, 16.45, Дежурная часть Т/с «ТАЙНЫ СЛЕДСТВИЯ» Спокойной ночи, малыши! Т/с «ДОРОГА НА ОСТРОВ Вести Профилактика Х/ф «ФЛАГИ НАШИХ ОТЦОВ» Канал «Евроньюс» Наблюдатель 11.15, Т/с «ПЕРРИ МЭЙ- СОН» Д/ф «Надежда Казанцева. Парадоксы судьбы» Линия жизни 13.35, Х/ф «А ЕСЛИ ЭТО ЛЮБОВЬ?» Д/с «История произведений искусства. Рабы. Микеланджело» 15.40, 19.30, Новости Д/с «Поместье сурикат» Русский стиль Звезды мирового фортепианного искусства. Евгений Кисин Д/ф «Эрнан Кортес» Д/с «Казни египетские. Схватка на Ниле» Главная роль Сати. Нескучная классика... со Святославом Бэлзой и Вадимом Журавлевым Полиглот Д/ф «Раздвоение вечности, или Меж двух столиц Империи» Тем временем Д/с «Ищу учителя» Д/с «История произведений искусства», «Сидящий писец» 18.00, Новости 13.15, Хочу знать с Михаилом Давай поженимся! Т/с «ПОБЕГ - 2» Вечерний Ургант Национальная телевизионная премия «ТЭФИ- 2011» 02.15, Х/ф «ДЖЕК- ПОПРЫГУНЧИК» Свой взгляд О самом главном 11.50, Дежурная часть Т/с «ТАЙНЫ СЛЕД- СТВИЯ» Спокойной ночи, малыши! Т/с «ДОРОГА НА ОСТРОВ Футбол. Товарищеский матч. Россия - Литва. Прямая трансляция из Швейцарии Профилактика Вести Честный детектив Х/ф «МЕХ: ВООБРА- ЖАЕМЫЙ ПОРТРЕТ ДИАНЫ АРБУС» Т/с «ЗАКОН И ПОРЯДОК» Наблюдатель 11.15, Т/с «ПЕРРИ МЭЙСОН» 12.10, Полиглот 12.55, Д/с «Ищу учителя» 13.35, Х/ф «РОЗЫ- ГРЫШ» Мой Эрмитаж 15.40, 19.30, Новости Д/с «Поместье сурикат» Русский стиль Звезды мирового фортепианного искусства. Николай Демиденко 18.25, Д/ф «Иероним Босх» Д/с «Казни египетские. Тьма над Египтом» Главная роль Власть факта Больше, чем любовь Игра в бисер с Игорем Волгиным Концерт Академического оркестра русских народных инструментов. Дирижер Н.Некрасов 18.00, 00.00, Новости 13.15, Хочу знать с Михаилом Давай поженимся! Т/с «ПОБЕГ - 2» Человек и закон с Алексеем Пимановым Вечерний Ургант В контексте 01.15, Х/ф «ПСИХОА- НАЛИТИК» Д/ф «Ирина Аллегрова. Женщина с прошлым» С новым домом! О самом главном 11.50, 16.45, Дежурная часть Т/с «ТАЙНЫ СЛЕДСТВИЯ» Спокойной ночи, малыши! Т/с «ДОРОГА НА ОСТРОВ Специальный корреспондент Д/ф «Запах Родины» Вести Профилактика Х/ф «СМЕРТЕЛЬНЫЙ УДАР» Наблюдатель 11.15, Т/с «ПЕРРИ МЭЙ- СОН» 12.10, Полиглот 12.55, Д/с «Ищу учителя» 13.35, Х/ф «ДОРОГАЯ ЕЛЕНА СЕРГЕЕВНА» 15.05, Д/ф «Антонио Сальери» Красуйся, град петров! Зодчий Александр Красовский 15.40, 19.30, Новости Д/с «Поместье сурикат» Русский стиль Звезды мирового фортепианного искусства. Владимир Фельцман Д/с «Казни египетские. Побег из Египта» Главная роль Абсолютный слух Д/ф «Исход» Магия кино Государственный ансамбль скрипачей «Виртуозы Якутии» 18.00, 00.00, Новости Хочу знать с Михаилом Давай поженимся! Т/с «ПОБЕГ - 2» Д/ф «Глаз Божий» На ночь глядя 01.15, Х/ф «ПЛОХИЕ ДЕВЧОНКИ» Х/ф «ПРОПАВШИЕ» Свой взгляд О самом главном 11.50, 16.45, Дежурная часть Т/с «ТАЙНЫ СЛЕДСТВИЯ» Спокойной ночи, малыши! Т/с «ДОРОГА НА ОСТРОВ Поединок Вести Профилактика Горячая десятка Т/с «ЗАКОН И ПОРЯДОК» Городок Наблюдатель 11.15, Т/с «ПЕРРИ МЭЙ- СОН» 12.10, Полиглот 12.55, Д/с «Ищу учителя» 13.35, Х/ф «СТО ДНЕЙ ПОСЛЕ ДЕТСТВА» Д/ф «Уильям Гершель» Письма из провинции 15.40, 19.30, Новости Д/с «Поместье сурикат» Русский стиль Звезды мирового фортепианного искусства. Даниэль Баренбойм 18.25, Д/ф «Жюль Верн» Д/ф «Коран - к истокам книги» Главная роль Черные дыры, белые пятна Д/ф «Последняя глава» Культурная революция Б.Барток. Концерт для альта с оркестром. Дирижер А.Сладковский. Солист Ю.Башмет Новости 13.15, Хочу знать с Михаилом Поле чудес Фабрика звезд. Россия - Украина Д/ф «Глаз Божий» Х/ф «РАЗБОРКИ В СТИ- ЛЕ КУНГ-ФУ» Х/ф «РОКСАНА» Д/ф «Николай Расторгуев. «Давай за жизнь!» Мусульмане С новым домом! О самом главном 11.50, Дежурная часть Т/с «ТАЙНЫ СЛЕДСТВИЯ» Спокойной ночи, малыши! Т/с «ДОРОГА НА ОСТРОВ Футбол. Товарищеский матч. Россия - Италия. Прямая трансляция из Швейцарии Х/ф «СОКРОВИЩЕ» Х/ф «ГРЕМЛИНЫ - 2: НОВАЯ ЗАВАРУШКА» 10.00, 15.40, 19.30, Новости Х/ф «ОСТРОВ СОКРО- ВИЩ» Полиглот Д/с «Ищу учителя» 13.35, Х/ф «ЧУЧЕЛО» Д/с «Поместье сурикат» Царская ложа Д/ф «Семен Райтбурт» Международный день защиты детей. «Москва встречает друзей». Торжественное открытие IX Международного фестиваля Смехоностальгия Д/ф «Со скольких лет ты себя помнишь?» Х/ф «ИДЕАЛЬНЫЙ МУЖ» Линия жизни Д/ф «Истории замков и королей. Альгамбра - рукотворный рай» Д/ф «Уильям Гершель» Huomivo! 06.00, 10.00, 12.00, Новости Х/ф «ОТРЯД ОСОБОГО НАЗНАЧЕНИЯ» Играй, гармонь любимая! 08.20, Мультфильм Умницы и умники Слово пастыря Смак Д/ф «Людмила Нильская. Танго на битом стекле» Т/с «ГАЛИНА» Х/ф «СПОРТЛОТО-82» Д/ф «Королева» Кто хочет стать миллионером? Жестокие игры Что? Где? Когда? Х/ф «ПРОШЛОЙ НО- ЧЬЮ В НЬЮ-ЙОРКЕ» Х/ф «МАМОНТ» Х/ф «ТЫ, ЖИВУЩИЙ» Х/ф «ОСТАНОВИЛСЯ ПОЕЗД» Сельское утро Диалоги о животных 08.00, 11.00, Вести 08.10, 11.10, Вести- Москва Военная программа Субботник Городок Национальный интерес Честный детектив 12.25, Т/с «ВСЕ РАДИ ТЕБЯ» Субботний вечер Десять миллионов с Максимом Галкиным Вести в субботу Х/ф «МАТЬ И МАЧЕХА» Девчата Х/ф «ОДИНОКИЙ АН- ГЕЛ» Х/ф «ДЖЕКСОН МО- ТОР» Библейский сюжет Х/ф «МАТРОС ЧИЖИК» Красуйся, град петров! Зодчий Джакомо Кваренги Личное время. Илья Глазунов Х/ф «СПЯЩАЯ КРАСА- ВИЦА» Мультфильм Очевидноеневероятное Партитуры не горят Спектакли «Последний пылкий влюбленный» Д/ф «Истории замков и королей. Альгамбра - рукотворный рай» Большая семья. Визборы Романтика романса Х/ф «АРМАВИР» Белая студия. Вадим Абдрашитов Д/ф «Стереть Дэвида» Джаз от народных артистов Д/ф «Водная жизнь» Д/ф «Иоганн Вольфганг Гёте» Ô Ô Musta kaččuo Karjalan TV:n kanzalliskielizen toimituksen Omin silmin -ozutustu nellänpiän 31. oraskuudu Rossija 1 -kanualal aigah. Ô Ô Joga päiviä paiči suovattua da pyhiäpäiviä samal kanualal aigah ollah uudizet karjalan, vepsän da suomen kielel , 10.00, Новости Х/ф «ДАВАЙ ПОЖЕ- НИМСЯ» Армейский магазин 08.35, Мультфильм Здоровье Непутевые заметки Пока все дома Фазенда Трианон. Шифровка с того света Т/с «ЖЕНСКИЕ МЕЧТЫ О ДАЛЬНИХ СТРАНАХ» Х/ф «НА КРАЮ СТОЮ» Минута славы. Мечты сбываются! Воскресное Время Прожекторперисхилтон Мульт личности Т/с «СВЯЗЬ» Х/ф «АМЕЛИЯ» Х/ф «ИДЕАЛЬНАЯ ПАРА» Хочу знать с Михаилом Х/ф «ОПЕКУН» Вся Россия Сам себе режиссер Смехопанорама Утренняя почта Сто к одному , Вести Т/с «ВСЕ РАДИ ТЕБЯ» К международному Дню защиты детей. Фестиваль детской художественной гимнастики «АЛИНА» Вести-Москва К международному Дню защиты детей. Концерт «Взрослые и дети» К международному Дню защиты детей. Финал национального отборочного конкурса исполнителей детской песни «Евровидение- 2012». Прямая трансляция Смеяться разрешается Рассмеши комика Вести недели Х/ф «ОТЕЛЬ ДЛЯ ЗО- ЛУШКИ» Х/ф «СИБИРЬ. МОНА- МУР» Торжественная церемония открытия XXIIIго кинофестиваля «Кинотавр» Х/ф «БЕГИ, РОННИ, БЕГИ!» Городок Лето Господне. День Святой Троицы Х/ф «ВЗРОСЛЫЕ ДЕТИ» Легенды мирового кино 12.15, Мультфильм Д/ф «Водная жизнь» Шедевры мирового музыкального театра Контекст Х/ф «ИСЧЕЗНУВШАЯ ИМПЕРИЯ» 20.25, Искатели. «Подземные тайны Северной столицы» Хрустальный бал. «Хрустальной Турандот» в честь Светланы Немоляевой Вечер Авангарда Леонтьева в Московском международном Доме музыки Х/ф «ЧЕРНАЯ КОШКА, БЕЛЫЙ КОТ» Д/ф «Троицкий монастырь в Сергиевом Посаде»

8 8»» sanasuari»»lugijat runoillah Omahizen tulehmo»»zuakun Maikki Bobina Se tapahtui čomas pienes muas, kus oldih leviet lagevukset, vihandat pellot, sagiet mečät da terväh virdua jat jovet. Oligo se toven vai ei en minä tiijä, tuuli on supetannuh tämän kerdomuksen minun korvah, vaigu ei sanonuh, mittumas muas da mil aigua se oli tapahtunnuh. Sie, kus lopui suuri meččy da algavuttih pitkät vihandat pellot, mečän keskes, joven rannal, seizoi pieni kodi. Se oli erähän hyväntahtozen ristikanzan kodi, kudai eli sie mučoinke da pikkarazen tyttärеnke. Tämä kodi salvettih vie miehen vahnembat, kuduat jo ammui ollah muas. Miehen nimi oli Šai, häi oli pehmeisydämelline, ga vägevy da rohkei ristikanzu. Šai ylen äijäl suvačči omua muadu da perehty. Šail oli kolme hebuо, mies oli muan ruadajannu, hot hänen tuatto oli saldattu da Šai iče hyvin maltoi torata. Šai ylen äijäl suvaičči čomua mučoidu Siadu, kudai ainos avvutti, kui vai maltoi omale armahale. Heijän pikkaraine tytär Nea oli tuat tahes, valgeitukkaine da vihandusilmäine. Häi ainos juoksendeli pal l ahin jalloin tuatan jälles. Lapsi suvaičči kižata peldoloil, mečän reunal da joven rannal. Muamo ei voinnuh pidiä händy hätken kois, tyttö terväzeh avvutti muamua da hyppäi pihale. Nellivuodehizennu häi jo maltoi ajua hevol, tuatto oli ylen ylbei tyttäreh näh. Pieni pereh puaksuh kävyi yhtes meččäh, toiči kyläh. Šai opasti Nean mečästämäh da luadimah puus bobua da pillii. Sia puaksuh burbetti da oli pahas mieles, mindäh hänen tytär parembi maltau da händy enämbi miellytetäh miehen ruavot, migu naizen. Nea ei suvainnuh ni ommella, ni luadie toizii kodiruadoloi. Ga yksikai, häi avvutti muamale. Kiirehel häi täytti kai muaman käskyt da juoksi terväzeh kižuamah pihale. Šai vai muhelotti da käski jättiä tytär rauhah. Sit muamo andoi hänele valdua. Konzu Neal oli seiččie vuottu, Sia sai vie yhten lapsuon pienen brihaččuzen. Nea oli ihastuksis, häi hyväs mieles avvutti kaččuo vellie, konzu muamo oli ruavos. Šai andoi poijale nimen Lan. Enzimäzet askelet Lan astui sizärenke, konzu hyö yhtes kižattih pellol, tuattah sil aigua oli heiniä niittämäs. Terväh Šai opasti Nean niittämäh, kuni pikkaraine Lan istui da rauhas vuotti heidy. Tämä oli ozakas pereh, hyö sovus da rakkahuos elettih yhtes. Yhten kerran Šai ylen myöhä tuli pellolpäi. Lapset jo muattih, vaigu Sia vuotti miesty ildazen kel. Šai tuli väzynyh, sebäi mučoin da hätken kačoi ikkunas peldoloih da meččäh. Midäbo olet moine atkal, midäbo ajattelet, armas? kyzyi miehel Sia. Enhäi minä ole atkal, ajattelen elaigua, ku konzutahto terväh minuugi ottau surmu da täs ruvetah elämäh meijän lapset. Kuvittelen, kui minun poigu suurennu miehenny ruadau sie pellol, syömizienke tulou hänen mučoi da äijy lastu kižuau heinikös Myö kačommo taivahaspäi da ylbeilemmö. Lan kerdou omile lapsile, kui häi lapsennu juoksendeli täl pellol da mustelou omii vahnembii. Lan on kohendannuh meijän vanhan taloin da eläy sie perehenke, ei loitton seizojas uvves kois eläy meijan tytär oman miehenke. Heijän pereh on sovukas da hyvä, kerdoi ajatelles Šai. Hänen mučoi hengähtihes muheloittajen da sebäi miesty. Konzu Šail oli joudavu, häi iče puaksuh kižai lapsien kel, kerdoi suarnoi da mieldykiinnittäjii kerdomuksii. Hyö käydih kalah, kerättih muarjua mečäs, kylbiettih kezoidu da ajeltih heboloil. Heijän elaigu meni hil l ah da rauhah. Eigo hyö tietty, eigo ni kuultu, ku täh muah tuli suuri voinu. Erähäl povval päiväl, konzu Šai oli lapsien kel pellol, a Sia kois valmisti syömisty, heijän koin pihah heboloil tuli kaksi miesty. Sia oli vähäzen pöllästynnyh, ga lapset ihastuttih gostii nähtyy. Miehet kučuttih Šain voinale puolistamah heijän muadu vihaniekois. Sia ei tahtonuh piästiä omua miesty voinale, kieldi händy menemäs heijänke. Šai vaikkani kuundeli, ajatteli, da sit sanoi, ku yksikai pidäy mennä miehienke, sendäh gu tämä on hänen velgu. Kogo päivän häi käveli peldoloi myö. Sia ylen äijäl itki: Kuibo myö jiämmö sinuttah tänne, midä rodieu, ku sinä et tule järilleh, kuibo rubiemmo elämäh? Älä mene sinne, on vie äijy miesty täs muas, jiä oman perehenke, kuldaine. Lapsetgi oldih huoles, hos ei ellendetty kaikkie, midä tapahtui. Šai rauhotteli mučoidu: Älä varua, vuota vähäzen, dai tulen kodih. Kai miehet mennäh voinale, en rubie istumah täs kui varačču jänöi. Jumal avvuttau da tulen kodih. Meijän kodi on loitton sit kohtas, kus toratah älä varua, toivon, ei löytä vihaniekat meijän kodii, a gu tullah juokse lapsien kel meččäh, järilleh tulduu lövvän teijät. Sia kyynälsilmis valmisti kai, midä pidi Šaile keräle. Aijoi huondeksel mies val l asti hevon, ukkai omii lapsii, sebäi mučoin, kačahtih jälgimäzen kerran omah kodih da lähti miehienke matkah. Sia pyhki silmät, da hätken vie inehmine da lapset kačottih tuatale jälgeh. Kuibo myö rubiemmo yksinäh elämäh? Tervähgo häi tulou järilleh, hätkengo pidäy vuottua..? smietti naine. Hänen syväindy puak suh kobristi, vaččua tuskai niken ei voi ellendiä naizen sydämen kibuu, nainehäi ainos pidäy huoldu omas perehes. ÎÎ Jatkuu Vera Larionova Kuvuan omua randua Meijän mečät, järvet, pellot, Pienet kylät kuvuan. Onhäi randu oma čoma, Kuvis sidä ozutan. Kotkatjärves kävelen, Kaikkiel kuvua ottelen. Oman koilluo koivuzes, Koin tagan kylyzes, Kezoikohtan jyrkäzen Kuvata en unohta. Villalas kodizet Riädyzeh seizotah. Ikkunazet sinisilmät Dorogahpäi kačotah. Mužikkaine niittyy myö Stoikan kele kävelöy, Naine heinytukkuzii Ylen ravieh šibloilou. Pikkarazet vazazet Aijan tuan vai virutah. Kuvuan netgi žiivattazet Čomat kuvat roitah. Hoškil on ku tsuarin suari, Päivypastos läpettäy. Konzu olin pikkaraine, Troppazii myö juokselin, Lumitalvel ystävien kel Suures mäispäi čurailin. Nygöi sinne voi vai piästä Venehyzel soudajen. Tepoiniemen kyläspäi Hoškilan sen kuvah suan. Uutjärveh, pieneh kyläh Himoittas tuas lähtie. Ongittajan järvirannas Tahtozin sie nähtä. Kuvata, kui pitkät puut Meččyrannas kazvetah, Tiijustua, kui vahnat rahvas Uutjärves täs eletäh. Meččy Yly-kyläs Mäin piäle käin. Kylän sen gu kämmenel Kaiken kerras näin. Nouze, pasta päiväine, Kaunista se kyläine. Seizon mäil, sidä kuvuan Nuorusaigoi juohatan. Reboiselläs kaivozelluo Suuri tukku keldastu Kazvau bul ukukkastu. Kukkazet net kuvah otan Kuvan seinäl riputan. Ruoppahazes mandžozet Mättähäzel kazvetah. Kuvan otan marjazisgi, Hyvät kuvat roitah. Meččäh marjah ajajes Nurmoilah vie azetuin. Kylän randua kuvuamah Pienardu myö heityin. Tulolazet gost at Puaksuh tänne kävväh, Meijän rannan čomevuot Nurmoilas hyö nähtäh. Kukšimäis kodizet Kučistunnuot seizotah, Tuldas tänne eläjät Kodizet net vuotetah. Hyvän päivän vuottajes Kukšimägii kuvuan, Aijan mendyy lapsile Fotokuvat ozutan. Kahten sillan keskes Pieni kylä seizou. Kiriköspäi loitokse Kuuluu hely kellon. Joga koilluo Jeroilas Juablokkupuut kazvetah, Kevätpäiväl saduzet Valgiel kullal buuhutah. Oman koilluo puuhuzet Juablokoin kel kuvastan, Syvys tulou, saduzeh Uuttu puudu istutan. Poikki joves Anukses Sildazet on oijettu. On vie meijän linnazes Äijy midä čomuttu. Syvyspäiväl Anukses Pihoi myöte kävelen Kirjavazii puuhuzii Lipahtukseh valličen. Kävelen täs piirii myö, Omua roindurandua myö. Čomis kohtis kuvua otan. Uuttu matkua ylen vuotan. Omii mielii kirjutakkua club