18 (1158) Oraskuun 15. päivy 2013

Transkriptio

1 K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 18 (1158) Oraskuun 15. päivy 2013 ÔÔ Opastuo pidäy nuorete s. 3 Marjane-lapsien päivykoin kazvattiiloi mondu vuottu harjaitti karjalan kieleh Alisa Petrovna Gubareva. Nygöigi häi ei unohta omii kazvattiloi, kävyy kižuamah heijänke da pidämäh erilazii master-kluassoi. Täl kerdua häi tuli opastamah lapsii pastamah šipainiekkoi. ÔÔ Livikse da vienakse s. 4 Tämän vuvven almanakas, kui iellezesgi, emmo jaganuh kurjutuksii murdehien mugah, javoimmo net aihieloi myöte. Hyvinhäi ellendetäh livviköt vienalazien kirjuttajien mielii, dai vienankarjalazet, toivommo, mielihyväl lugietah liygiläzien kirjutuksii. ÔÔ Se on minun oza s. 5 Vera K argijeva rahvahan pajoiloil kaikkii meidy elavuttau omah mieleh, oman hierun elaigah. On äijy rahvahan pajuo Veran repertuaras. Ei yhty vuottu pajatau Vera Kummažetjoukos. Pajon kel astuu elaigua myöte. ÔÔ Horien kilbu piettih Karjalas s. 8 Päivänlaskupuolel kilbu piettih keviän lopus, pajojoukot kilbailtih Petroskois. Sidä kilbua meile järjestettih Karjalan da Ven an kul tuuruministerstvat, Ven an Rahvahallizen taijon taloi da Karjalan kanzallizien kul tuuroin keskus. Täkse päiviä vaiku kaheksa enzimäzen kluasan lastu (heijän vahnembua) tahtotah, ku tulien vuon anglien kielen rinnal heile opastettas suomen kieldy. Uuzien opastusstandartoin mugah kaikis školis anglien kieldy enzimäzenny vierahannu kielenny lapset opastutah toizes kluasas algajen. Suomen kieldy voibi opastuo vaiku toizennu vierahannu kielenny, toizin sanoin, viijendes kluasas algajen. Eigo oma, eigo vieras»»viesti sit, ku buite Petroskoin školas n:o17 heitetäh suomen kielen opastandu tärähytti piälinnan kanzallistu yhteiskundua. Opastusministerstvan virguniekat ei tovendettu sidä informatsiedu, ga gimnuazien johtokundu ei peittänyh himoiniekkua suomen kielen opastumizeh vuozi vuottu vähenöy. Sivu 2.

2 2 «Oma Mua»»» tazavaldu Eigo oma, eigo vieras Jelena Migunova Petroskoin Opastusministerstvan tyves jo puoli vuottu ruadau yhteiskunnalline nevvosto, kudai pidäy silmäl karjalan, suomen da vepsän kielen opastamistu školis. Oraskuun nevvoston istundon piäkyzymyksenny oli suomen kielen opastamine Petroskoin školas n:o 17. Kiirehtäkkiä poštale! Oma Mua -lehten toimitus ilmoittau aksies Tilua lehti da sua lahju Tilua lehti, työnä libo tuo kuitti Oma Mua -lehten toimitukseh, yhty arbajazih da sua lahju. Uuttu! Lahjat suajah kirmevimät! Hommua Oma Mua -lehten 10 tilavustu tuttavile, omahizile da dovarišoile da sua lahjakse kahtenhengen palatku. Hommua Oma Mua -lehten 20 tilavustu da sua lahjakse trimmer. Ku suaja lahju, työnä libo tuo Oma Mua -lehten tilavuskuitit vuvven 2013 toizele puoliškole toimitukseh. Lehten tilavushindu on kaikkiedah 213,18 rubl ua Uuzien opastusstandartoin käyttöhottamistu enne täs školas suomen kieleh lapsii harjaitettih toizes kluasas algajen, anglien kieleh opastettih viijendes kluasas algajen. Vuvvennu 2006 tila muutui. Uuzien opastusstandartoin mugah kaikis školis anglien kieldy enzimäzenny vierahannu kielenny lapset opastutah toizes kluasas algajen. Pidäy sanuo, ku vierahakse kielekse Federuallizen opastusstandartan mugah sanotah nelli kieldy: anglien, saksan, fransien da ispanien. Suomen kieli kuuluu harvoih vierahih kielih, sentäh sidä voibi opastuo vaiku toizennu vierahannu kielenny, toizin sanoin, viijendes kluasas algajen. Školan johtajan L udmila Vostr akovan sanoin mugah suomen kieldy školas n:o 17 opastetah 307 školaniekoile, se on kolmas vuitti kaikis opastujis. Sežo niile lapsile, kudamat tahtotah opastuo suomen kieleh toizes kluasas algajen on moine mahto, ga vahnembat ei tahtota andua lapsii moizih kluassoih, ku alguškolas on jygei opastuo kahteh kieleh yhtelaigua (moizis kluasois anglien kieldy opastetah lapsile kaksi čuassuu nedälis, suomen kieldy kolme čuassuu nedälis. toim.) Toine syy, mindäh lapsien vahnembat ei tahtota suomen kieldy lapsile opastettavakse on se, ku kieli ei kuulu ainehien joukkoh, kudamis suau pidiä Yhtenäine Valdivontutkindo. Vie eräs syy, kudai ei ližiä suomen kielen opastajua viijendesgi kluasas algajen. Nygöi net lapset, kudamat vallittih suomi toizekse vierahakse kielekse, harjavutah kieleh opastuskniigoin avul, kudamat ollah tarkoitettu toizen kluasan opastujih näh, ku viijenden kluasan opastuskniigua kudaman mugah lapset opastuttas suomie toizennu vierahannu kielenny ei ole kirjutettu. Yhteiskunnallistuo hämmästytti, mindäh škola ennepäi ei soittanuh hädäkelloh, ga vaiku nygöi, konzu täs kyzymykses sytyi riidu, rubei iäneh sanelemah kaikis nämmis ongelmis. Nevvostol oli piätetty kiändyö Ven an opastusministerstvan puoleh, ku sie uvvessah kačottas suomen kielen stuatussua Karjalan tazavallas. Silmänlipahtus: Miikulanpäivy Jyrgiläs Puolitostu nedälii jäi Miikulanpävässäh Jyrgiläs. Pruazniekku pietäh pyhänpiän, 26. oraskuudu aigah kluuban pihas. Pruazniekan aigah roih pietty Ol ga Ognevan da Aleksei Konkan uvven kirjan prezentatsii. Pyhät da arret -kirju nägi päivänvalgien keviäl, se on jo toine tämän kirjan painos. Kirjan luadijat vai ližättih sih uuttu materjualua. Jyrgilän pruazniekkah tulou pajattamah meigäläine rock-pajattai Santtu Karhu. Terveh tulgua Jyrgilän pruazniekkah! Školan johtajan L udmila Vostr akovan sanoin mugah suomen kieldy školas n:o 17 opastetah 307 školaniekoile, se on kolmas vuitti kaikis opastujis. Školan opastujis vaiku 50% vallitah suomen kieli toizekse vierahakse kielekse.

3 »»kandurahvas «Oma Mua» 3 Eigohäi ole tulluh aigu tartuo hädä kel luo soittamah?»»karjalazien etnodemogruafine tilandeh on ajavunnuh katastroufakse Akilan Iivan Mittumii vai piirualoi Alisa Petrovna ei malta pastua. Nygöi kaikkeh, midä tiedäy da maltau, häi opastau lapsii. Kuva: Ol ga Kuzmina, Oma Mua Opastuo pidäy nuorete»»petroskoin Marjane-lapsien päivykois lapsii opastettih pastamah šipainiekkua Ol ga Kuzmina Marjane-lapsien päivykoin kazvattiloi mondu vuottu harjaitti karjalan kieleh Alisa Petrovna Gubareva. Nygöigi häi ei unohta omii kazvattiloi, kävyy kižuamah heijänke da pidämäh erilazii master-kluassoi. Täl kerdua häi tuli opastamah lapsii pastamah šipainiekkua. Joukos on 24 lastu, tänävuon hyö jo lähtietäh školah, karjalan kieleh heidy harjaitetah jo kolme vuottu. Enzimäi Alisa Petrovna saneli lapsil karjalazis piirualois: sul činois, keitinpiirualois da, tiettäväine, šipainiekois. Tämän jälles kaikin otettihes ruadoh. Kuuzi- da seiččievuodehizet lapset tarkah kačottih, kui Alisa Petrovna luadi tahtastu. Samal aigua hyö juohateltih jo tiettylöi sanoi da opastuttih uuzii. Iče Alisa Petrovna opas tui pastamah šipainiek kua, konzu oli vie pienenny. Tässäh mustau, gu stolan ual pidi panna pul čukku, sendäh gu pienel tytöl kazvuo ei täydynyh, a pastua piirualoi istujen muamo nikonzu ei andanuh, vältämättäh pidi seizuo. Mittumii vai piirualoi Alisa Petrovna ei malta pastua. Nygöi kaikkeh, midä tiedäy da maltau, häi opastau lapsii. Hänen mugah nengomat master-kluasat ollah ylen hyövyllizet. Konzu lapset iče omil käzil luajitah, se on paras. Hos kui äijy heile sanele, nimittumua tolkuu ei rodei, yksikai hyö ei ruveta tiedämäh, kui se kai tulou, sanelou Alisa Petrovna, konzu minä olin pinenny, muamo joga pyhiäpäiviä nostatti minuu aijoi huondeksel pastamah piirualoi. Lapset iče ajeltih kuorii, pandih syväindy, sego yhtistettih reunoi. Täs kaikes heidy autettih vahnembat, kuduat sežo yhtyttih master-kluassah. Šipainiekkua myö pastammo kois muamanke, nygöi minä iče opastuin pastamah. Syvaičen šipainiekkua brosan da kartohkanke, sanelou päivykoin kazvatti Angelina Fedotova. Nengomal masterkluasal olen jo tostu kerdua, täh päivykodih kävyi vahnembi poigugi. Minuu kai miellytti, oli vessel, nengomat vastavukset hyvin yhtistetäh lapsii da vahnembii. Olen hyväs mieles, gu minun tytär kävyy juuri täh päivykodih, häi opastuu kui karjalan kieleh mugai rahvahallizih perindölöih. Voi olla, tuliel häi ei jatka opastumistu karjalan kieleh, yksikai nämmä tiijot da maltot vältämättäh pätäh elä- Tiettäväine, iččeni pastetut piiruat ollah kaikis magevimat. Kuva: Ol ga Kuzmina, Oma Mua jes, sanelou Angelina Fedotovan muamo Natalja Gladir. Kuni piiruat pastuttih päčis lapset yhtes Alisa Petrovnanke kižattih karjalazih kižoih da pajatettih pajoloi. Sen jälles kaikin istavuttih stolan tuakse juomah čuajuu da syömäh šipainiekkua. Tiet täväine, iččeni pastetut piiruat ollah kaikis magevimat. Olen hyväs mieles, gu minun tytär kävyy juuri täh päivykodih, häi opastuu kui karjalan kieleh mugai rahvahallizih perindölöih. Ei ni Katanandovan jälgeläine Andrei Nelidov sego vie tässäh tieten nygyine tazavallan ižändy Aleksandr Hudilainen ole kačottu oigieh Karjalan tazavallan kandukanzoin kaduomizen pričinöin ydimeh. Todeh, täs minul pidäy myöstyö Aleksandr Hudilazeh niškoi, hänelpäi vie voibi vuottua ellendysty kandukanzoin kaduomizen huolien hoivendamizeh. Verekselleh suadu uudine andau sih toivuo: kandurahvas ollah suadu kiistupaginoin kauti omakse Titovan pihal, 3 olii taloi sego parandettu Periodika-kniigupainamon stuatussua. Tiettäväine, sidä ei olis suadu ilmai Hudilazen myödymielisty vaikutustu. Hyvä karjalaine rahvas, hos meijän liikkehes on ečittävy omas ičesgi vigua, no suurin beda meih niškoi löydyy Suur-Ven an pieniluguzien kandukanzoin vastazes kanzallizes poliitiekas. Kallis karjalaine rahvas, viimizien vuozien aigua meijän kanzallizes liikkehes emmo enämbi näi karjalazen rahvahan tahtuo pyrgivyö iče ohjailemah omaperästy elostu, suaha kuulujat mieronmugazet rahvahanoigevuot. Piälimäzekse ainostah on jiännyh muamankielen opastamine lapsil, dai segi vajavazeh vaivazeh luaduh. Ihankui tozissah paistah karjalazen kul tuuran kehittämizes, pyrgivytäh rahvastu pajatuttamah da pläšittämäh buitoku kanzallizeh muodoh. Tuonilmazile mennyön tozikarjalazen miehen Grigorii Makarovan sanoin mugah miärittelemäh karjalastu kanzallistu kul tuurua karjalazen naizen ferezin piduhuol. Muga, buito ku ozuttahes, ka mollembat puolet toine toizen hommih oldas tyytyväzet. Täh niškoi hyvänny ezimerkinny on tazavallan kanzallizen poliitiekan ministerstvan enzimäzen vara-ministran Viktor Krasnožonan löyhkändy Petroskois pietys tazavallan ekstremizman profilaktizien toimehien yhteiskunnallizen nevvoston paginal olles. Hänen mielen mugah rahvas on omassah etnopoliittizien, etnosotsiualizien da etnokul tuurizien oigevuksien kehityksien tazoh tyytyväine 80%:tal. Ei pidäs meidy pidiä semmozinnu huariškoinnu, ku buito myö emmo ellendä da vai vičizemättäh eruommo omis hengizis perindehis omaničen kavottamizeh suate. Hyvin ellendämmö, midä merkiččöy meih niškoi tämänpäivän rahvahallizen stabilitilan poliitiekan piendy i on sudre vuottua ku myö karjalazet mugavai heittävyzimmö omal tal l al piehtaroimah. Kallis heimokanzu, on tulluh se aigu, konzu meil pidäy soittua hädäkelluo, anna mierole levies viesti karjalaine kanzu on kaduomizen pardahal, sen mugah on lohkiemas muailman kul tuuru-uardehen kallisarvoine Kalevala-eepokses perivynnyh karjalaine kul tuuru. Meil ičel pidäs yhtyö paginal Oma mua -lehten sivuloil sego TV:h da raadivoh, kui meil ielleh eliä? Ken on huolissah oman rahvasrukan kogonah vaivazekse vaibumizes, se varuamattah da viäristelemättäh noskah päivänvalgieh sellitämäh heimorahvahan tuskanalazeh elokseh joudumizen pričinöi sego viehkoittelemah tolkukkahii keinoloi rahvahanjohdattelemizekse kaduomizen tiehuzilpäi. ÎÎ Loppuoza. Algu n:lois Omii mielii kirjutakkua club

4 4 «Oma Mua»»» oma kieli, oma mieli Livvikse da vienakse Almanakku 2013 piäzi ilmah Vuvves 2006, konzu piäzi ilmah enzimäine karjalankieline Taival on mennyh seiččei vuottu. Tämän vuvven almanakku on jo viijes. Enimät Taivalah kirjuttajat kirjutetah omal kielel - livvikse da vienakse. Ga on mostugi, ket kirjutetah ven akse, ga meijän aihielois. Pahakse mielekse vaigu yhes, vuvvennu 2011 ilmah piässyös, almanakas oli lyydinkielisty kirjutustu Miikul Pahomovas da Vladimir K uršunovas. Eigo lyydiläzil pidäs olla aktiivizembinnu, ku kerran hyö tahtotah lyydin opastustu školis, ku kerävytäh omih liittoloih. Da onhäi se ruado kiitettävy da kannatettavu kaikis puolis. Jogahizel karjalazel on oigevus paista omua kieldy, opastuo da opastua sidä, kirjuttua omal kielel. Ga vaigu jogahizel pidäy. Kyzyö omal ičel, midä minä voin ruadua oman kielen da rahvahan hyväkse da midä minä olen ruadanuh niilöin hyväkse. Tämän vuvven almanakas, kui iellezesgi, emmo jaganuh kurjutuksii murdehien mugah, javoimmo net aihieloi myöte. Hyvinhäi ellendetäh livviköt vienalazien kirjuttajien mielii, dai vienankarjalazet, toivommo, mielihyväl lugietah liygiläzien kirjutuksii. Opimmo pujoittua viijendeh almanakkah runuo dai prouzua, oučerkua da kriitikkukirjutustu. Ku almanakku piäzi ilmah Karjalazien VII kerähmyö vaste, painammo täs kirjutuksii sih nähte, mis algavui luvun lopus ruado karjalan kielen säilyttämizekse da kehittämizekse, kui jatkuu se ruado da mittumih tuloksih piäzimmö. Aigu ozuttau, ku karjalan kieli on piässyh jo moizele kehityksen tazole, ku voimmo da rubiemmogi valliččemah painettavakse parembii kirjutuksii. Vuottazimmo tulieh kuvvendeh almanakkah uuttu runuo da mieldykiinnittäjiä prouzua. Tahtozimmo nähtä nuorembien kirjuttajien tevoksii, ku nuorel lugijal on parembi lugie nuoren kirjuttajan kirjutettuu, kudai ellendäy vadrastujan polven huolii da mielii. Natalja Sinitskaja toimituskunnan puoles Kusbo ollah varzinkarjalan kielen kirjuttajat? Kielitiedoiniekoin tutkinnoin perustehel karjala on ennen voinua juattu pagizijoin mugah livvih da varzinkarjalah. Varzinkarjala on siit juattu pohjaskarjalah da suvikarjalah. Nygöi pohjaskarjalua on allettu nimittiä vienaksi. Netäin merkiččöö sidä, što nygöi suvikarjalua voimmo kuččuo varzinkarjalaksi da sidä myö kieliksi viena, livvi da varzinkarjala. Tänäpäin ongi monet kielentiedäjät netäin jago hyväksytty. Da se sobii nygyaigah, kui kieletgi kehitytäh. Vienan kieles on luadinnuh kieliopin professori Pekka Zaikov da livvie on olluh eistämäs edusijal dosenta L udmila Markianova. Varzinkarjalan kielioppi vie puuttuu, hos Arvid Genetz tutki kieldä da kirjutti kielioppie jo 1870-luvul. Nygöi voimmogi kyzyö: kusbo ollah varzinkarjalan kirjuttajat? Kuitengi javon mugah heijän aloveh on vägi suuri. Karjalan tazavallan puolel löydyy semmozet suuret varzinkarjalan pidäjät kui Porajärvi, Repola, Rukajärvi, Paatene, Mäntyselkä, Tunkua, Suikujärvi da Voijärvi. Suomen puolel varzinkarjalan pagizijua oli Suojärvel, Suistamol, Impilahel, Korpiselläs, Ilomantsis da Soanlahes (kačo kielikartah). ELDIA-projekta selvitti, midä karjalua Suomes paissah. Vastuajis oli eniten varzinkarjalan pagizijua. Livviksi vähemmän da vienaksi vai erähie. Otanda vastua dai jaguo. Voinan jälgeh siirdyi Suomen puolel karjalaksi pagizijua Raja-Karjalaspäi piäliči kolmenkymmenen tuhannen hengen. Heis varzinkarjalaksi pagizijua oli ainagi yhenverran kui livvin taidajie. Varzinkarjan pagizijua on äijä, vai kirjuttajie ei ole. Erähie vois täs mainita. Kosti Pamilo kirjutti näytelmie da paginoi da keräi kaksi sanastovihkosta suomes karjalaksi. Korkačun sizärekset ollah dai voikoit. Saara Tuovizen kuaskat panoo muheloittamah da miuspäi enzimäni kniiga tuli lugiettavaksi jo ammuin. Pajattajis Heikki Koukkuni lauloi Annelimučoin ker varzinkarjalaksi da livviksi. Nygöi pidäis kehittiä dai varzinkarjalua Iel mainitut toziažiet ozuttaa, što meijän pidäis kehittiä vienan da livvin rinnal dai varzinkarjalua. Nygöi tulis löydiä nerokkahie kielentutkijoi, kudamat otettais ruavoksi varzinkarjalan ielleh viemini. Kiännämmö piät professori Pekka Zaikovihpäi. Kui Suomeh perussimmo Karjalan Kielen Seuran, silloin sovimmo, što suvaičemmo kaikkie karjalan kielen pagizijoi i kirjuttajie, emmöga pane ni kudainda eduzijal. KKS paginanvedäjä arhijepiskoppa Levoi da sekretari Pertti Lampi ellen- netäh dielo. Meil on rikkahus, kui suammo kai kolme kieldä (da vie tverinkarjala nellänneksi) yhenverdaseksi. Siit ollah kai kielet samal viival, kui rubiemmo tovessah luadimah yhtehistä karjalan kirjakieldä. Nenga emmo rua vägivaldua ni mil kielel, mis on varottan Markianova. Olin paginanvedäjänä kahes kieliseminuaras Suomes Nurmeksen linnas. Enzimäni oli vuvvennu 1997 Bombal da toine 2010 Nurmes-talois. Ozanottajina da pagizijoina oldih kai voikoimmat karjalan kielen tiedoida taidoiniekat Markianovua da Zaikovie myöten. Mollemmis seminuaris johtopiätöksenä oli, jotta meijän pidäh suvaija kaikkie ruadamizie, mil eissetäh karjalan kielel da sen murdehil pagizemista i kirjuttamista. Nenga voimmo parahite säilyttiä da elvyttiä omua karjalan kieldä. Yhtehizen kirjakielen luajinnas ei pie pidiä kiirehtä. Lugiettavaksi on suatettava ližiä kaikenmoista tekstua kirjutuksie i iänittehie. Kirjakieli syndyy aiganah kirjallizuuven pohjal. Kai karjalankielizet piettävä rejes Meil eule varua jähkätä da kirvottua kielirejes ni yhenyhtä karjalan kielen harrastajua da suvaiččijua, paiskah häi hos vienaksi, livviksi libo varzinkarjalaksi. Myö ruammo pahoin, kui ruvennemmo pidämäh yhtä kieldä parembana toista. Sanokkua miun sanonuon, silleh emmo voi muuda kui erot- Karjalan kieli, lyydin kieli da suomen kielen karjalasmurdehet Karjalan kieli varzinkarjala viena suvikarjala liygi Karjalan kieli on kanzalline vähembistökieli Suomes lyydin kieli lyydi suomen kielen Karjalasmurdehet Liidehmurdehet, Suvi-Karjalan murdehet itäiset savolaismurdehet, Pohjas-Karjalan murdehet tua karjalani toizes karjalazes. Kuibo voimmo siit kaččuo toine toista silmih, kui olemmo hyllän heimovellen da erottan hänet joukos kielen perustehel. Oppikkua vai ičekengi duumaija sidä. Mie työnnän netämän kirjuteksen Oma Mua -aviezah lugiettavaksi toivomuksel, jotta elgiä muuttakkua ni midä kohtua toizelleh. Karjalankielizet tarvičemmo nygöi kielen puoistajie da ennen kaikkie ruadajie. Meijän pidäh matkata yhes. Feďan Paušu (Paavo Harakka) Valtimol, Pohjas-Karjalas 20. sulakuuda 2013 Varzinkarjalaksi kirjuttaja, kudain on suattan lugiettavaksi ezimerkiksi Sundugan (1989) da Tuhkamukin (1996) da kirjuttaa paginoi Karjala-, Ylä-Karjala- da Oma Suojärvi -aviezoih.

5 »»kylän elostu Se on minun oza «Oma Mua» 5»»KummaŽet Vastakkua, Vera K argijeva, ilmoittau kontsertan vedäi. Istujat rahvas hyväs mieles zavoditah loškuttua kämmenii. Sulavaine iäni valuu zualua myö. Vera K argijeva rahvahan pajoloil kaikkii meidy elavuttau omah mieleh, oman hierun elaigah. Helähyttäy pajattai: Prokati nas Petruša na traktore. Miehiigi koskettau tämä pajo. Ylbeilläh miehet, kerdugi iče ollah traktoristoinnu da tämä ruado on pandu täh vesseläh pajoh da ruatah hyö omal mual. Kuibo vie suau kiittiä meijän hierun ruadajii, ku eihäi panna pajoh heijän ruaduo da nostattua ilomieli. On äijy rahvahan pajuo Veran repertuaras. A mittuine on Vera hyvä solistu! Olettohäi kuunnelluh naistu pajattamas, nikonzu etto unohta. Vera on hyväntahtoine naine. Hänel on äijy ystäviä, kaikkii rinnal olijoi häi täyttäy omal lämmäl. Se on ihan tozi. Ei yhty vuottu pajattau Vera Kummažetjoukos. Pajon kel astuu elaigua myöte. Vuvvennu 2006 Vera yhtyi Alavozeh kyläs piettyh kilbah Rahvahan artistu. Häi piäzi enzimäzekse da lahjakse hänele oli matku Suomeh. Vera on kazvanuh karjalazes perehes. Muamah yksinäh kazvatti neičykköi (Veral on vie sizär Nad a). Lapsii kazvattua avvutti buabah. Muamo, Pavlova El vira Ivanovna, karjalaine, ruadoi Alavozen meččyzavodas. Häi suvaičči pajattua kaiken ijän. Veragi työndyi pajattamah kuunneltes muaman pajoloi, suvaičči pajattua pruazniekois, kävyi zavodan horah. Veran muamo kazvatti kukkua, mittumua vai gladiolusua hänel ei olluh. Veran buabo kačoi lapsii, opasti tyttözii kaikkeh ruadoh: pertit gu oldas pesty puhtahasti, piiruadu, ku olis pastettu magiedu. Buabo ruadoi päivykois keittäjänny, andoi omile neičyköile hyvät nevvot syömizii varustajes. Miellytti Verua buaban pastetut šipainiekat, čupukat dai rozončikat. Vera maltau pastua piiruadu, azuo zagotovkoi ouveššilois, pidäy ogrodua. Odrogas kazvattau kartohkua, mandžoidu. Omis puulois keriäy sliivua. Vera ehtiy ruadua omat ruavot, ga viegi hyväs mieles toizele avvuttau. Paistes hilleni iänel, šupettajen sanoi: Suvaičen toizile avvuttua da viegi muga ruadua, gu ei tiijustettas, ken ruadoi ruavot. Midäbo ruat p e i t o č i? k y z y i n minä paginan jatkoh. Ga midä näin, sidä ruan: vagozet kaivan, hallot pinoh lad d uan, mi vie silmih ozutahes. Minä sanoin: Sit sinä olet gu timurovtsu Arkadii Gaidaran kniigaspäi. Vera vastai hil l azel iänel: Počti olen. Minä diivuičimmos naizen mieldy ruadua peitoči, gu ei tiettäs. Paginan keskes Vera ei yhty kerdua maininnuh ystävii da yhtes opastujii. Paras Veran ystäväine on Nad a Žuravl ova, kuduan kel hyö opastuttih Petroskoil. Vera da Nad a, kudai eläy Anukses, puaksuh vastavutah. Vie Vera sanoi, gu ylen äijäl suvaiččou pajattua pajuo Podrugi. Se pajo on kaikkii armahin hänen sydämele. Vera on opastunuh Alavozen školas. Hyvil sanoil mustelou opastajii: Valentina Ivanovna Bukina, Jurii Ivanovič L ubimtsev, L udmila Jefimovna Vasiljeva, Galina Vasiljevna Žukovskaja, Jekaterina Andrejevna Gruzdeva dai toizet. Agukluassoih kävves Vera pajatti školan horas, a vahnembis kluasois vokualujoukos. Veran tytärgi Ira on pajattai nuori naine. Kaikil perehes ollah čomat syväindyliikuttajat iänet. Vera nuorete vie soitti gituaral. Naine sanoi: Pajatan ruadajes, pajatan kezäl mečäs käveltes dai talvel suksil hiihtäjes. Pajo andau vägie eläjes, pahat mielet ajau loitokse. Suvaičen pajol ihalmoija rahvahii. Jälles opistuo Vera ruadoi Anukses da Alavozes parikmuaherannu. Sit vie 19 vuottu ruadoi Alavozen meččyzavodal. Ruadostuažu on 33 vuottu. Ruadajes zavodalgi pajatin, hosgi stankat šohattih, ga oman iänen yksikai kuulin, sanoi Vera. Enimytteh naine pajattau rahvahan pajoloi, ga on hänen repertuaras estradnoidu pajuo. Mieldy myöte on pajo Lagiel kohtal. Čomat ollah sanat da pajo melodičnoi. Pedäjäzet, koivuzet, vellekset da sizäret vönyttäy Vera sulavazel iänel. Paginan keskes minä kyzyin: Midäbo suvaičet ruadua kaikis? Vera kerras vesselästi jatkoi paginan, nägyi se on hänen hyvä mieli. Suvaičen kävvä meččäh muarjah da gribah. Buabo harjaitti pienyössäh täh. Keriän must oidu, buolua. On mečäs omat troppazet. Kaikkie parembi suvaičen kerätä gribua. Gribah kävyn yksinäh. Huondeksel aijembi ajan poikki joves, tulen meččäh da rubien ymbäri kävelemäh: zavodin leviesti da sit kruugat pienetäh keskimeččähpäi. Gribua keriän, sit kuivuan suuren tukun. Annan tyttären perehele, ystävile. Paginan jatkokse kyzyin: Midäbo vie syömisty sit grivois suvaičet varustua? Suvaičen gribasuuppua perlovkanke. Da vie valgieloin grivoinke keskeh sinne segai ližiän suogribua. Ylen hyvä rodieu magu moizes gribasuupas. Meijän pagin menöy loppuh. Vera pajatti pajozen Romaška belaja, kudai on kiännetty karjalakse: Valgei peldokukkaine On gu päivypastoine Armahembua ei ole Se on minun ozaine. Jogahizel meil on oma oza, vaigu ei pie kaimavuo eläjes. Et tahto hyvytty luadie, ga älä ni pahua rua, nämmä Veran sanat oldih paginan lopus. Minägi olen yhty mieldy hänen kel. Vera Larionova Astuo kui veičen teriä myöte Nikolai Feklistov Minun muamo da tuatto oldih puhtahien karjalazien sugujuuriloin jälgeläzii. Hyö kaiken ijän elettih karjalazien keskes karjalazes Hoškilan čomas hierus, kus endizel aijal kuului vai karjalazien helei pagin da puaksuh ruavon keskes čomien pajoloin karjalakse pajatandu. A nygöi sih hieruh tulduu kuulet vai tämän hierun jälgilöile tulolazien duaččuniekoin ven an kielel mäštändiä da bärbätändiä. Toiči himoittas kyzyö kul tuurizesti da tuttavuo, kuspäi hyö ollah da kui tänne tuldih? Ga sit yksi duačal eläi kohisten, ryndähii nostellen viizahazin silmin kaččojen ärähti: Mibo sinul dieluo on minun niškoi. Ga ei jo sen kummembua. Näigo, sinä sinun koin vastalpäi seizou minun vahnu tuatan da muaman kodi, ga tahtozin tuttavuo susiedanke. Vet konzu ajatto kodih Moskovah, sit minä voin susiedan kodii silmäillä. Sen jälles susiedu remevyi paginale da kai ihastuksis kučui gostih. Iče ičekseh vie duumaičen vet ei pidäs karjalazii vierastua, a karjalazet ollah ristikanzoih niškoi ylen lämbyjät. Meidy toiči ylen äijäl bauhatah, ga karjalaine eigo suutu, kai ottau ičelleh tirpandal, eigo nikonzu soimaile. Hos ongi haskargei mustella, ku meidy nygöi päivy päiviä vai vähenöy, ei jiä moizii, kuduat vie voidas jatkua karjalan kul tuurua da kieldy säilyttiä. Tässäh vie ainos menimmö kaikis vaigevuksis läbi karjalan kielen säilyttämizen puolel. Minul eläjes, ku ainos tuli paista karjalan libo suomen kielel, pidi astuo ku veičen teriä myöte, ainos pidi varata Vorkutah työnändiä. Karjalan da suomen kielien täh, konzu tulin karjalan opastajien opistoh opastumah karjalazele ozastole, enzimäzekse minuu kučuttih KGB:h. Sie minule leitenantu paginan jällele nosti bumuagan da rubei potakoimah kirjuttamah, buite minul on Suomes omahizii. Minä jo kyynälissäh sanoin, gu meijän rovus ei ole Suomes, ni tyrmis nikedä da vie kyzyin: Misbo työ smietittö, gu minul on Suomes omahizii. Häi kelahutti: Sit, gu sinä hyvin pagizet suomekse. Hänele minä ližäin: Sinuu myöte, ku minä voizin paista kitain kielel sit minul olis omahizii Kitaisgi. Tämän paginan jälles čupus istui polkovniekku andoi käskyn leitenantale piästä brihačču kodih. Sit minä nelländel kerral piäzin Vorkutah työndämättäh kielien täh. Ruavoin enzi vuottu opastajannu karjalazes školas, tuli inspektoru urokale kuundelemah karjalan kielen opastandua, kui nuori opastai maltau olla lapsienke, ongo hänes tolkun opastai vai ei. Urokal oli nelli kluassua, opastandu pidi ohjata nelläh suundah urokan allus midä vie leinnou zavodii inspektor kirjuttua, a sit segavuhuu heitti kirjutandan. Urokan lopus annoin toizen kluasan lapsile kyzymyksen: Urožainaja-runon käziteltyy. Runos oli sanottu: Kolhozniekat työttih Stalinan kirjaine: Spasibo Stalinu za vysokii urozai. Minä kyzyin lapsil: Midä kolhozniekat työttih Stalinale? Kirkei Vova kelahutti: Stalinale työttih jauhot, ičele jiädih vai aganot. Urokan jälles inspektor vagavasti sanoi: Minul pidäy ministerstvah andua tiedo, gu sinus nimittumua opastajua ei roinnuh. Tämän strašnoin piätöksen jälgeh pyrrittin inspektorua Vovan voinan invaliidu tuattah luo, kudai oli abeissah suutuksis elaijan täh, i vot häi paistes piästi minuu uvves sraššaičendois läbi. Stalinan kuolendupäiväl tuli hieruh, kus minä ruavoin yksin školas, ristikanzu raikomaspäi miitingua pidämäh rahvahanke da minule sanoi: Minä avuan miitingan, a sinä kerrot Stalinah niškoi. Minä opastajannu olles rubein ottamah keräle garmoškua, a häi muga vihazesti rubei minuu čakkuamah pahal ven an kielel: Umer voš, a ti s garmaš koi. Lähtet miitingale garmoškanke? Herru ei voinnuh hyvin sanuo vožd Häi sanoi voš. Lapset voš sanan kuultuu ruvettih lapsellizesti nagramah. Häi suuttuhuu rubei minuu kritikoimah: Pidäy raikomas mainita mittumii huliguanoi sinä kazvatat. Oligo se kerdu vai ei! Nikonzu en voi unohtua mostu činouniekkua. Konzu raikoman herru čakkai garmoškah niškoi, minä sit selvitin, gu mitingal pidäy pajattua gimnu. Lapsien hora pajattau gimnan, a minä heile soitan garmoškal. Sitgo ovvosti häi sen, ga pitkäzesti sanoi: A-a-a, da ližäi sit ota, ota gar moškugi, gu on moizet dielot. Kai elaigu pidi yhtytottu eliä straššaičendoin kauti, dai nygöi endizien varavoloin täh syväin sykkii, ku vai politsiedu näin, kerras juohtuu mieleh endizet sraššaičedat da činouniekat, ga yhtelläh jäin eloh kaikkien sraššaičendoin jälgehgi.

6 6 «Oma Mua»»» nuorižo Kanzalline hädä Maikki Bobina Karjalas, kui muijal Ven al, tänäpäigi humaloičendu on suuri hädä. Juondan täh voimattuu da kuolou äijy ristikanzua, rikoksien da eruomizien miäry kazvau da äijy muudu pahua tuou juondu. Psihoulogat sanotah gu ristikanzat alletah juvva sendäh, ku heidy ei miellytä elos, kudamua hyö eletäh. Juomine rouno ku andau ristikanzale vallan unohtua tämän eloksen vaigevukset, pajeta ongelmis, unohtua kai pahuot. Karjalas ylen äijät ristikanzat ollah juojat. Juvvahgi lahjakkahat, mielevät, uvvenluadijat ristikanzat. On žiäli, ku juondan periä hävitäh net, ket voidas luadie hyviä elokses da äijän andua meijän kanzale, kul tuurale, tazavallale. Ga yksikai, hos on muga äijy sanottu jo juondan pahuos, kudai vai tuou hädiä elokseh, vähä ken ellendäy, mittuine suuri hädä on juomine da vie vähembi vägie ristikanzat pannah sih, gu muuttua oma elos da heittiä juondu. Ennevahnas karjalazet ylen vähän juodih. Juodih vaigu pruazniekkupäivinny dai silloigi ylen vähäzen, voibi sanuo vai n uusteltih. Karjalazet ei suvaittu humalniekkoi, a gu kentahto perehes oli juoju, se oli suuri huigei kogo perehele. On olemas nengoine mieli, gu viinan juondan perindö tuodih Karjalah ven alazet. Viinan juondu terväh rubei juurdumah karjalazien keskes. Viinu rodih tavannu unohtuakseh, muga ristikanzoil oli kebjiembi unohtua tulien päivän ongelmat. Yhtes puoles, ei sua nengomii ristikanzoi moittie, eihäi sua sanuo, ku ristikanzu juonnou häi vältämättäh on paha. Se merkiččöy vaigu sidä, gu moine ristikanzu on hendo. Konzulienne hänen olgupiälöile langei äijy ongelmua da häi ei tiedä nyh, kui net sellittiä, sitgi löydi rauhoituksen viinas. Toizielpäi, ei sua jättiä kai, rounoku ongelmua ei ni ole olemas da vie enämbi pidäy kiinnittiä huomivuo sih, konzu alletah juvva sinun dovarišat da omahizet. Ga nikedä ei sua kieldiä juomas, gu iče ristikanzu ei ellendä, gu se nimidä hyvytty ei Karjalazet ei suvaittu humalniekkoi, a gu kentahto perehes oli juoju, se oli suuri huigei kogo perehele. tuo. Tiettäväine, ristikanzal sih pidäy panna äijy vägie, gu häi tahtonou heittiä juondan. Omahizil da dovarišoil täs dielos pidäs avvuttua ristikanzua, kudai piätti, gu ei enäbiä rubie juomah. Karjalas joga toine pereh vastavui tämän ongelmanke. Minul enämbi on žiäli juojan ristikanzan omahizii. Lapsi-rukat nähtäh kui juvvah tuat to libo sidä pahembi, muamo! Hyö ei ellendetä, mindäh muamo libo tuatto juvvah. Miehet juvvah, a heijän akku-rukat sil aigua omil hardieloil kannetah vastuon, huolien takkua. Moizil akoil pidäs panna mustopačas heijän tirpandas. Enimite net akku-rukat, kuduat ei jätetty omua miesty da yksikai endizelleh pietäh huoldu hänes. Juoju ristikanzu tuou kibuu da pahuttu ei vaigu omale ičele, a vie omahizilegi. Ga sit, voibi olla, pidäs lujoittua mieleh da heittiä juondu, hos ei oman ičen täh, ga perehen da omahizien täh? Gu ristikanzu tahtonou midätäh muuttua omas elokses häi muuttau. Karjalas humaloičendu roihes jo kanzallizekse hiäkse. Täs ei pie olla vaikkani, pidäy midätah luadie. Eiga kuibo myö, karjalazet, elämäh rubiemmo, konzu muga äijy meigälästy juou viinua? Minä ylbeilen vepsäläzii juurii»»tänä vuon meijänke yhtes yliopiston loppou meijän kursudovariššu Jevgenija Kokorina Anna Fedulina Vepsäläzet ollah yksi vähäluguzis suomelas-ugrilazis kanzois. Eletäh vepsäläzet Karjalas, Voulogdan da Piiterin alovehel. Vuvves 2006 algajen vepsäläzii pietäh vähäluguzennu kanzannu. Karjalas vuvven 2010 rahvahanluvun mugah vepsäläzii on 3423 hengie. Ga yksikai monet heis tahtotah säilyttiä oma kieli da kul tuuru tänäpäigi... On žiäli, itämerensuomelazien kielen da kul tuuran tiedokunnal (nygöi se on filolougine tiedokundu) karjalan da vepsän ozastole vuozi vuottu tulou opastumah vähembi rahvastu...tänäpäi enzimäzel kursal opastuu vai yksi vepsäläine. Tänävuon meijänke yhtes yliopiston loppou meijän kursudovariššu Jevgenija Kokorina. Žen a on hyväntahtoine, tiijonhimoine, mielevy ristikanzu, ga vie paiči sidä häi ylen äijäl suvaiččou omua kanzua, omii juurii. Žen ua kovah miellytetäh vepsäläzien perindöt. Häi uskou: hänen kanzu da kieli ruvetah kehittymäh da elämäh iellehgi. Žen a rodivui Šoltjärves vepsäläzes perehes. Lapsusvuozis häi kuuli vepsän kieldy, ga omal kielel rubei pagizemah, konzu jo kazvoi. Žen an muamah Ol ga Vasiljevna ruadau päivykois da häi ylen hyvin maltau vepsän kieldy. Paiči muamua Žen anke vepsäkse paistih buabo da died oi. Žen a tahtoi tulla kiändäjäkse dai piäzi opastumah itämerensuomelazien kielien da kul tuuran tiedokunnale, gu ielleh opastuo omah kieleh. Žen a toven on hyvä kiändäi, kui oman muamankielen mugagi suomen kielen. Žen a suvaiččou omua kieldy da ylen hyvin pagizou vepsäkse. On žiäli, gu vuozi vuottu vepsäläzien lugu vähenöy... Minun mieles vepsäläzet ollah net, ket kazvettih vepsäläzes perehes da lapsusvuozis paistih omua kieldy da harjavuttih omah kul tuurah. Net, ket opastutah vepsän kieleh vai yliopistos, ollah moločat, ga sanuo heidy Jevgenija ainos avvuttau, ku ken kyzynöy hänel abuu. Vie yksi neidizen eričys on čoma hyväntahtoine muhahtus. Kuva: Anna Fedulina, Oma Mua Žen a on sidä mieldy, gu säilyttiä vepsän kieldy voi paisten niilöinke, ket iče ollah vepsäläzet da hyvin paistah omua kieldy. vepsäläzikse, minä en voi. Minul on abei, gu puaksuh vepsäläzet da karjalazet sanotah iččie ven alazikse, paheksiu Žen a. Žen a on sidä mieldy, gu säilyttiä vepsän kieldy voi paisten niilöinke, ket iče ollah vepsäläzet da hyvin paistah omua kieldy. Pidäy suvaija omua piendy kanzua, kunnivoija sen perindölöi da harjaittua sih omii lapsii. Žen a on omanmuansuvaiččii ristikanzu. Häi ainos mielihyväl sanelou omas pienes armahazes kyläzes, vepsäläzien kul tuuras, kieles da perindölöis. Hänen kerdomukset miellytetäh kaikki, sendäh gu Žen an kerdomuksis kuuluu kui häi suvaiččou sidä, mis pagizou. Žen a on čoma vepsäläine neidine, pehmeisydämellinegi. Häi ainos avvuttau, gu ken kyzynöy hänel abuu. Žen a puaksuh avvuttau omii kursudovariššoi. Vie yksi neidizen eričys on čoma hyväntahtoine muhahtus. Minun mieles tovelline vepsäläine on Žen an jyttyine hyväntahtoine, čoma, oman kielen da kul tuuran suvaiččii ristikanzu. Hyvä olis, gu kai rahvas ellendettäs oman kanzan suuruon. Sanotahhäi, gu ristikanzu on kui puu, pidäy gu hänel oldas lujat juuret, a oksat kazvettas päiväzessah.

7 »»sanasuari «Oma Mua» 7 Marpu»»Kerdomus Ol ga Gokkojeva Aigu huškahtah ni näe et, nenga muamo sanoi nuorele Marpale 60 vuottu tagaperin. Muamo jo tiezi sen hyvin da eihäi Marpu uskonuh. Vuvvet viertih terväh. Školas Marpu opastui hyvin da terväh harjavui ven an kieleh, ku nedälil pidi olla internuatas. Muamo da tuatto maltettih ven an kieldy ylen pahoi, da oldih hyväl mielel ku tytär opastui hyvin. Hyö tahtottih omale tyttärele parembua elaigua. Pienes karjalazes hierus kazvanuh tyttö lähtigi linnah 18-vuodehizennu. Petroskois Marpas tuli Maša da jälgimäi Marija Aleksejevna, ven an kielen opastai. Famiiliigi muutui miehel mendyy. Oma mies tuli Petroskoih Piiterispäi da ruadoi pienenny piällismiehenny raududorogal. Allus Marpal oli igävy omua muamua da tuattua. Marpu käi puaksuh omas hierus da miehel mendyy kai oli muuttunuh. Marpan mies ei suvainnuh kävvä Marpan hierus, siehäi ei olluh kul tuurua da tuli höstöle. Marpan muamo da tuatto opittih ruadua kai ruavot enne Marpan da hänen perehen käyndiä, anna nuoret huogavutah hierus. Segi ei avutannuh. Sit Marpu sai oman lapsen. Marpan tytär harvah nägi omua buaboidu da died oidu, hos hyö opittih bunukan kel paista ven akse kui maltettih. Marpan miehen mieles hierus olemine ei olluh tyttären kazvon hyväkse. Sit Marpugi heitti»»kerdomus Yksi kylän mies saneli omassah hyväs dovarišas, kuduan kel oli aivei hyvin keskenäh. Ruadoi dovariššu hebozel. Nämmä myös oldih toine toizel dovarišat. Hebostu valgien pilkun täh, kudai oli hebozen očas kučuttih Pilkukse. Ižändy pidi Pilkuu hyväs kunnos, hyvin hoidi. Minä, Pilkuu en vaarda, häi on minun syöttäi, puaksuh sanoi ižändy. Algoi voinu da nuori mies otettih sinne. Omassah kyläh häi kirjutteli kirjazii, kyzeli omahizis, andoi viestii ičessäh, työndi tervehytty kaikile kylän eläjile. Pilkuugi nikonzu ei unohtannuh. Erähäs kirjazes hänel kirjutettih, gu Pilkugi otettih voinale kodvazen peräs jälles ižändiä. Erähiči tuli käsky eistyö edehpäi uudeh kohtah. Menemmö, tiettäväine, jallai. Samah aigah sinnepäi menöy artilierii. Dorogu oli kaikkineh täyzi, hebozien vuoh rattahil viettih artileristoi. Meigäläzet saldatat yksitelen riädyzeh toine toizele peräh astuttih dorogan laidazel ojua vaste. Se kohtu oli kovembi, gu mašinat ei voidu ajua reunas. Rattahat pu- Pilku hierus käyndän. Muamo ei pidänyh pahua mieldy da ainos otti vastah omua tytärdy hyväl sanal hos tytär tuli kerran vuvves. Muamo oli ylbei ku hänen tytär linnas eläy, opastajannu ruadau da hänen mies on piällismiehenny. Bunukku kazvoi omii juurii tiedämättäh da karjalazes rahvahas kuulemattah. Yhtenny vuvvennu Marpan pidi kävvä omas hierus kaksi kerdua. Ezmäi kuoli tuatto. Muamo ei lähtenyh nikunne, jäi omah kodih. Sit kahten kuun peräs oli muamon muahpanendu. Viijen vuvven peräs kuoli Marpan mies. Tytär opastui universitietas ylen hyvin, hänes tuli ylen hyvä anglien kielen kiändäi. Moskovas ruadajes Marpun tytär meni miehel anglielazen miehen kel. Marpu nägi vävyn yhten kerran Moskovas. Marpan tytär ei tahtonuh tuvva omua miesty Petroskoih, sehäi on ylen pieni linnaine da muamo eli ylen vahnas da pienes fatieras. Sit tytär lähti elämäh Anglieh. Marpas tuli buaboi da bunukkua ei puuttunuh puaksuh nähtä. Tytär käi Petroskois lapsen kel kolme kerdua 15 vuvven aigah. Pikkaraine brihačču ei maltanuh ven an kieldy, pagizi vaiku anglien kielel, yhtehisty kieldy Marpal da bunukal ei olluh. 70-vuodizennu Marpal rubei piädy kivistämäh, häi tuli voimattomakse da unohti ven an kielen. Toinah vahnembi ristikanzu voi unohtua kai kielet paiči oman kielen, kudual pienenny pagizi. Vračat duumaittih Marpas tuli mieletöi, sit yksi karjalaine hoidai kiändi heile Marpan paginat. Marpua ei pandu mielettömien kodih, viettih vahnoinkodih. Karjalazii sie ei olluh, sit Marpal ei olluh nikedä paginkanzua. Yksin olles Marpan tervehys terväh meni huonombakse. Tänänpäi Marpu 76-vuodehizennu istuu yksin ikkunalluo da hil l azeh šupettau: Prosti minuu, mami-rukku. Da harvu ken händy meijän Karjalas ellendäy aksuh uppottih syvembäl ligah, sit artileristat autettih hebozil jähkätä mašinat. Moizet net ollah voinan dorogat! Palazen mendyy saldattu nostaldi silmät lähembi astujah hebozeh da tunnusti Pilkun. Tävvel iänel kirgai: Pilku, Pilku! Hebo kiändi piän hänehpäi, tunnusti dai azetui. Ižändy rubei silittämäh Pilkuu. Kačos kus meile puutui toine tostu nähtä! Nygöi mollei olemmo saldatat! sanoin häi, a ičel kyynälet nostih silmih. Otti mies kormanis leibypalan, katkai sen keskel, pani kämmenele Pilkun turvalluo. Hebo hil l akkazin painoi alahpäi turvan da pehmmielöil huulil rubei syömäh leivän muruzii. Ozuttihes silleh, rounoku se sanoi passibot, ukkai ižändän käzii. Pilkun silmäs tipahtih suuri kyynäl da pakui alah turvassah. Taganpäi ižändy kuuli, kui artileristu kirgai hebostu uvvel vierahal nimel. Kusbopäi tiijät tämän hevon? Tämä on Pilku, se on minun syöttäi. A kuibo sinuu kučutah, nuori briha? kyzyi mies Pilkun ižändiä ven akse. Miša! Älä varua, Miša! Hyvä hebo on Pilku! En, en varua, ole rauhas. Näin, kui sinä tädä žiälöičet! Tečin Šura, Videl»»uuttu runuo Zinaida Dubinina Ammui nähty Tänäpäi, gu pajoh sanoi ečiin, Hyvii sanoi ečiin omas rannas, Silmät salbuan, rounu kinuo kačon, Tänäpäi on kino omas muamas. Kezä, peldo, läikkyy suališvil l u Leikkuajat jo pellos, širpit käis. Mustan hyvin, muamo oli pellol, Oli valgei paikku hänel piäs. Oigeni häi, vesselästi kaččou, Muheloittau silmil sinizil. Lapset rinnal, rauhas muaman vačču Mustella vai niidy aigazii. Puutui eliä, puutui nähtä muadu, Äijih kohtih kävvä muailmas. Paras kohtu, paras mieros ruado Hierun naizet pellol leikkuamas. Nikolai Rubtsov * * * Minä jällendämäh rubie en Päi kniigas T utčevan da Fetan, Viegi kuundelendan heittelen Sidägi T utčevua da Fetua. Dai minä keksimäh en rubie Iččie erilaštu, Rubtsovua, Sen tähte uskomah en rubie Ihan sidä samua Rubtsovua, Vai minä T utčeval da Fetal Kačon joga tarkažen sanan, Gu kniigua T utčevan da Fetan Jatkua voižin kniigal Rubtsovan!... * * * Runot ajetah kois meidy, Onhäi gu ulvou, ulvou pyry Vastah lämmittämisty höyryl, Elektriičestvua da guazuu! Tiijättogo työ, sanokkua, Midätahto mostu pyrylöis: Mi voibi niidy ulvottua? Mi voibi niidy azettua, Konzu hoivenduštu himo on? Huondespäiväine gu nouzou, Ken sih keinon löydiä suannou, Štobi lievendiä sen nouzu? Azettua sen ehtylaskuu? Ihan muga runolois, se Heliäy sidä azettua ei sua! Gu vaikastunnou pračkua ei pie! Sidä et näi, välly on se. Ylistäy libo painau meijät, Se oman ottau yksikai! Dai meispäi ripu vovse ei se, Vai ripummo myö hänespäi. Karjalakse on kiändänyh Tamara Saveljeva

8 8 «Oma Mua» Muhahtai! Akku: Midäbo duumaičet, armahaine? Ukko: Nimidä en duumaiče Akku ihastiksis: Minägi nimidä en duumaiče! Ukko pahal mielel: Sinul on kebjei olla duumaimata, sinul aivoloihäi ei ole!»»joudoaigu Ozua da lykkyy! Onnie ta lykkyö!»»roindupäivyniekale voit työndiä poštukartočku karjalan kielel Hiloin Anni Uvven vuvven da Rastavan poštukartočkoin jälles livvinkielizen Kipinän toimittajat luajituttih uvvet poštukartočkat roindupäiväkse. Čomazen poštukartočkah niškoi myös piirusti Anastasija Trifanova. Tämä poštukartočku toinah pädöy toizien pruazniekoinkegi hyvitelles, ku sen kanzikuvah on kirjutettu Ozua da lykkyy! Libo Onnie ta lykkyö! Pidäy sanuo, ku poštukartočkat on erikseh luajittu vienalazile da livgiläzile, net ollah kahtel kielel. Ostua poštukartočkat voibi Oman Muan toimitukses: ÎÎ Adressi: Titovan piha, 3, pertit 102, 109 Ližiä telefonas , Petroskoile kerdyi 15 pajojoukkuo läs 300 nuordu pajattajua, kaikin ei olla vahnembi 17 vuottu. Hyö tuldih Karjalaspäi, Leningruadan da Murmanskan alovehespäi. Kuva: Nikolai Abramov Horien kilbu piettih Karjalas Valerii Sidorkin Nygöi pietäh III kogo Ven an lapsien pajojoukkoloin kilbu Pajattai lapsusaigu. Kilbua piettih jo erähis alovehis, sanommo, Habarovskas, Nižnevartovskas, Novosibirskas. Päivänlaskupuolel kilbu piettih keviän lopus, pajojoukot kilbailtih Petroskois. Sidä kilbua meile järjestettih Karjalan da Ven an kul tuuruministerstvat, Ven an Rahvahallizen taijon taloi da Karjalan kanzallizien kul tuuroin keskus. Petroskoile kerdyi 15 pajojoukkuo läs 300 nuordu pajattajua, kaikin ei olla vahnembi 17 vuottu. Hyö tuldih Karjalaspäi, Leningruadan da Murmanskan alovehelpäi. Kilbu piettih kolmes kohtas: Kanzallizien kul tuuroin keskukses, Raution nimizes muuzikkuopistos da lap- sien horaškolas. Kilvas joga horan pajattajile pidi pajattua ven alazien da ulgomualazien klassiekoin pajuo, hingellisty pajuo, myös rahvahallistu da nygyaigastu pajuo. Arvostelijoin joukon piälikönny oli taidotiedoloin kandiduattu Denis Hramov. Kilvan voittajat ilmoitettih jo konservatouries. Kilvan voittajikse tuldih Karjalan pajojoukot: Karhu mäen muuzikkuškolan hora Solovuški da Petroskoin taidoškolan ansambli. Netgi lähtietäh Päivänlaskupuolelpäi kilvan jälgimäzeh etuappah, kudai pietäh sygyzyl Moskovas. Kilvan voittajikse tuldih Karjalan pajojoukot. Nerokaššali kuččuu festivualih Nerokaššalin järjestäjät, Karjalan kul tuuruperindön kannattamizen fondu, Nuori Karjala -yhtymy da Karjalan Kielen Kodi -järjestö, kučutah Karjalan da Suomen karjalan kielel livvin murdehel ezittyjii teatruallizii joukkoloi yhtymäh festivualih. Spektakliloin, m uuzikloin, juumoruezityksien piduhus ei voi olla enämbi 30 minuuttua. Festivualih yhtymizen pakičus pidäy työndiä sähköpoštan kauti adresile kkkodi2012@yandex.ru Nedežda Kalmikovale. Festivuali pietäh 6. heinykuudu čuasun aigah Priä žän piirin Kinnermän kyläs. Festivualin aigah pietäh teatruallizien neroloin master-kluassu. Ližätieduo festivualis suau tiijustua Nadežda Kalmikoval tel »»Hyvittelemmö! Oraskuun 15. päivänny Veškelyksen kylän eläi, paikallizen fol klourujoukon pajattai Lev Vorobjov täyttäy 55 vuottu. Hyvittelemmö miesty vuozipäivänke, toivotammo hänele ozua, lykkyy da perehsobuu. Veškel čät»»siänennustus Petroskoi Anus Priäžy Suojärvi Sortavala Pitkyrandu yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy 16 / / / / / / / On otettu: haldivoiččijat: Karjalan rahvahan lehti Alustettu kezäkuus 1990 Karjalan tazavallan Zakonoinhyväksyndykerähmö, Karjalan tazavallan halličus, Karjalan Rahvahan Liitto da Julguamo Periodika Piätoimittai Natalja Sinitskaja Julguamon da toimituksen adressi: Titovan piha 3, Petroskoi, Karjalan Tazavaldu ÎÎ Tel: (814-2) ÎÎ omamua@mail.ru Internet: ilmahpiästäi: ÎÎ Valdivolline Periodika-laitos ÎÎ Painettu Verso-painamos Petroskoi, Varkauksen randu-uuličču, 1a ÎÎ Kirjoile pani Ven an Federatsien kirjupainoalan komitiettu ÎÎ Registrunoumeru Indeksu ÎÎ Painettavakse on allekirjutettu čuasu ÎÎ Painandulugumiäry 700 ÎÎ Tiluandu 392 ÎÎ Hindu 10 rubl ua Redizainu Fenomen-mediajoukko (Piiteri)