Oma Mua. 06 (1196) Kolmaspäivy Serota ÔÔ Olimpialaispäivät karjalaisissa kylissä s. 6. Pienet olimpialaiskisat piettih Jyškyjärven,

Transkriptio

1 Oma Mua K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 06 (1196) Kolmaspäivy Serota ÔÔ Tulolaine kieliniekku s. 3 ÔÔ Karjalazii puolistamas 25 vuottu s. 4 ÔÔ Olimpialaispäivät karjalaisissa kylissä s. 6 ÔÔ Vieljärveläisien folkloori s. 10 tutukši Erik Engberg opastuu nygöi Petroskoil ven an, suomen, karjalan da pol šan kielii. Londonan yliopistos opastui briha tuli Karjalah vuvvekse. Tänä vuon Karjalan Rahvahan Liitto pidäy omassah 25-vuozipäivän. Liiton piälikkö Jelena Migunova saneli, midä hommua on Liitol tänäpäi, da kui liittolazet valmistutah täkse karjalazien pruazniekakse. Pienet olimpialaiskisat piettih Jyškyjärven, Kalevalan ta Veš ke lykšen kylissä. Kyläläiset näytettih nerojah hiihošša, kelkkailušša, jiäkiekošša ta muissa talviurheilulajiloissa. Valentina Mironovan Vieljärven šeuvun folklooriperintehie -kokoelma ilmešty Petroskoissa viime vuuvven lopušša. Koštamukšen Karjalan gorničan rinnalla toimijan lapširyhmän artistat ei varata yleisyö. Kuva: Natto varpuni Kuin vain šais nuoret okšat kotipihah juurtumah»»kanšainvälini Talvi-Sommelo musiikkifestivaali piettih Vuokkiniemeššä ta Koštamukšešša tuiskukuuta. Šivu 8.

2 2 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014»» tašavalta Hyvät kanzalazet! Ku teil ollou tieduo, ku kustahto Karjalan tazavallan alovehel voibi syttyö riidušeikku kanzoinvälizien da konfes sienvälizien suhtehien alal, soittakkua Kanzallizen poliitiekan ministerstvah 8(8142) Ilmoitammo sežo, ku Kanzallizen poliitiekan ministru da ministran sijahizet otetah vastah rahvastu enzimässargiloin. 1. Ministru ottau vastah rahvastu joga kuudu enzimäzenny enzimässargen čuasun aigah. 2. Enzimäine ministran sijahine joga kuudu toizennu enzimässargen čuasun aigah. 3. Ministran sijahine, kudai vastuau kandurahvahien valdivollizes kannatukses, ottau vastah rahvastu joga kuudu kolmandennu enzimässargen čuasun aigah. 4. Ministran sijahine, kudai vastuau joukkoviestimien toimindas, ottau vastah rahvastu joga kuudu nelländenny enzimässargen čuasun aigah. Kanzallizen poliitiekan ministerstvu Olga Žarinova myöntäy diplomin kilpailun ošallistujalla Alisa Gubarevalla. Kuva otettu rkna.ru -nettišivuilta Kotiranta kiinnittäy šuurta huomijota kotimaisen turismin kehittämiseh. Kuvašša yritykšen johtaja Olga Lehtinen Koštamukšen tunnuššuš»»kaivošmiehien kaupunkissa palkittih šankarijah. Tatjana Torvinen Kostamuksen Kotiranta-matkailufirman johtai Ol ga Lehtinen sai Kostamuksen tunnustus -palkindon Koštamukšen tunnuššuš on jokavuotini palkintoseremonija. Perintehen mukah šen piäpalkinnon, pronššiveissokšen, myönnetäh niillä laitokšilla, järještöillä ta yksityisillä ihmisillä, kumpaset luotih šuuren panokšen kaupunkielämän eri alojen kehittämiseh. Tämänvuotisien palkinnonšuajien joukošša oli Koštamukšen Kotiranta-matkailuyrityš. Yrityš alko toimie 1900-luvulla, šilloin šen avulla ruvettih järještämäh koululaisilla enšimmäisie tutuštumismatkoja Šuomeh. Nyt Kotiranta tarjuou koštamukšelaisilla matkoja ympäri muajilmua olijih lepopaikkoih. Šuurta huomijuo matkailuyrityš kiinittäy kotimaisen turismin kehittämiseh. Esimerkiksi še järještäy lomamatkoja Vienan kylih, kumpasien aikana vierahat voijah tutuštuo karjalaisien elintapoih ta perintehih. Matkailuyritykšen šuunnitelmissa on järještyä tutuštumisreittijä Karjalan runonlaulajien kylih, kalaštajien matkoja ta muuta mukavua. Kotiranta on ošallistun monih kanšallisih toimehpitoloih ta on tuken karjalan kielen ta kulttuurin šäilyttämistä. Matkailuyritykšen kehittämänä viime ajan uutuukšena ollah karjalan ta šuomen kielen kurššit, kumpaset on jo šuatu šuurta šuosijota. Vielä yksi kanšallisella ta kanšainvälisellä alalla aktiivisešti toimija järještö šai kaupunkin tunnuššušpalkinnon. Koštamukšen Šuomen yštävät -šeura palkittih aktii visešta kanšainväliseštä yhteistyöštä ta kan šanperintehien šäilyttämiseštä. Šeura on keškittän toimintah kulttuurivaihtoh ta ruatoh vammaisien ta ikäihmisien kera. Viime vuosina šuurta šuosijota on šuatu šeuran järještämät käsityömuasteriopit. Pereharhiiva on istorijan oša»»kanšallini arhiiva ilmotti Pereharhiiva 2013: nykyaikaiset istorijat -kilpailun tulokšet. Ksenija Veretennikova Pereharhiivu 2013: nygyaigazet histouriet kilbah yhtyi 35 hengie. Mennyt nedälil ilmoitettih kilvan voittajat. Kanšallisešša arhiivašša piettih vaštauš kilpailun ošallistujien ta voittajien kera. Arhiivan johtajan Olga Žarinovan šanojen mukah tämä kilpailu tuli hyväkši perintehekši. Pereharhiiva kilpailušša oli šeiččemen teemua, kumpaset oltih aktualisie Venäjällä viime vuotena. Karjalašša še oli karjalan kielen vuosi, Venäjällä luonnon šuojelun vuosi. Šen lisäkši šiih kuuluttih šovan ta Šuuren Isänmuallisen šovan tapahtumat. Tietyšti emmä unohtan perehen arvoista, tämä teema aina on oikein mukava. Jatamma iellähki perehen muisson šäilyttämistä ta šukututkimušopaštamista, šano kilpailun kurattori Marija Brigina. Kilpailuh ošallistu 39 työtä ta 35 kirjuttajua Karjalašta, Jamalo-Nenetski alovehelta, Šuomešta ta Ukrainašta. Työt oltih venäjän, karja- Vladimir Didenko kirjutti oman kilpailutyön ukrainan kielellä. Kuvašša on kilpailija pravopunukkah kera. Kuva otettu kilpailutyöštä. lan, šuomen ta ukrainan kielillä. Kolme teemua oltih šuosituimpie : Perehen šuvun istorija, Perehen istorija, kumpasešta himottais kertuo ta Šuuri Isänmuallini šota perehen arhiivašša. Kilpailun järještäjät koroššettih, jotta vanhempi šukupolvi ošallistu kilpailuh aktiivisempi kuin nuorempi. Kilpailun nuorin ošallistuja, kolmannen luokan opaštuja Timofei Arhipov Piäjärveštä esitti kakši työtä Isänmuallisešta šovašta. Pakkaiskuušša arhiivan nettišivuilla oli avattu online-iäneššyš, kumpaseh kaikin voitih ošallistuo. Šen iäneššykšen mukah valittih voittajat. Yhteheš iäneššykšeh ošallistu 3830 ihmistä. Ajattelemma, jotta kilpailun piätehtävä on luajittu. Kaikki työt oli tutkittu ta nyt jokahini voipi tutuštuo niih arhiivan nettišivuilla. Šeuruava kilpailu tulou vuotena Yritämmä šuurentua teemaluvetteluo ta kiinitämmä huomijota ošallistujien luomistyöh. Juuri täššä kilpailušša monet ošallistujat käytettih erilaisie muotoja: piiruššukšie, käsitöitä, applikaatijoita, lehtijä. Pitäy ajatella, mitein niitä voimma käyttyä nettišivuilla, kerto Olga Žarinova. Iänneššykšen mukah enšimmäisellä paikalla piäsi Galina Linnik Louhen piiristä ta hänen työ Mie olen löytän veikon. Toisella paikalla on Veškelykšen koulun opaštuja Rostislav Rodionov: Valmissin tätä työtä perehen kera. Milma oikein autettih muamo, ämmö ta ukko. Yheššä keräsimä tietoja, mitalija ta valokuvie. Miun työ on ommissettu kantatuatolla. Kolmannella paikalla on niise Louhen piirin eläjä Marina P avina. Kakši ošallistujua Olga Ogneva ta Alisa Gubareva esitettih omie tutkimukšie karjalan kielellä. Ajattelen, jotta enši kilpailušša myö kiinitämmä huomijota perehen arhiivan keryämiseh ta šen valmistamiseh šukututkimukšen puolešta, korošti Olga Žarinova.

3 »»muamankieli «Oma Mua» 19. tuiskukuuta Talvikuun 21. päivänny on Kanzoinväline muamankielen päivy. Ongo karjal sinun muamankieli? Jelena Filippova Talvikuun 21. päivänä on Kanšainvälini muamonkielen päivä. šitä ruvettih pitämäh vuuvvešta 1999 UNESCO:n alottehešta. Erik Engberg jo nelli puolenke kuudu eläy Petroskoil. Hänen ven an kieli on hyvä da selgei. kuva: elena filippova Tulolaine kieliniekku»»erik Engberg opastuu nygöi Petroskoil ven an, suomen, karjalan da pol šan kielii. Londonan yliopistos opastui briha tuli Karjalah vuvvekse.»»kielinero Jelena Filippova Erik Engberg oppiu Petroskoissa venäjän, šuomen, karjalan ta puolan kielie. Londonin yliopiston opaštuja tuli Karjalah vuuvvekši. Ruočči on Erik Engbergan muamankieli. Briha on rodivunnuh Ruočin pohjazes dai hänen perehes lapsienke ainos paistih vaiku ruočikse. Iče Erik maltau monii kielii: paiči muamankieldy vie hyvin pagizou angliekse, ven akse da suomekse, opastuu sežo karjalan da pol šan kieldy. Ven an da suomen kielet ollah kielet, kudamii briha opastuu yliopistos Londonas. Nygöi, konzu menemäs on jo opastundan kolmas vuozi, briha tuli Ven ale, tahtou parembi maltua ven ua dai suomie. Mollemban kielen opastustuhäi dai maltajua tiä on. Minul on 16 čuassuu ven an kieldy nedälis. Opastun sidä Petroskoin valdivonyliopistos. Vie kävyn ven an literatuuran da ven an kielen histourien luvendoloile. Kai luvendot ollah ven akse. Opastajat hos i maltetah ang lien kieldy, ga ei paista sih luvendoloil, sebo hyvä on. Suomen kieldy opastun jo repetiitoranke, sellittäy Erik. Briha tunnustau: enziallus Ven al oli jygiettävy, hos ongi häi opastunnuh ven an kieldy viijen vuvven aloh. Jygiettävy oli ruveta rahvahanke pagizemah, brihale ozuttihes buito händy pahoi ellendetäh. Anglien kieli täs, tiettäväine, auttas. Ga en kielasta sanonen ku: sen maltajua meil äijiä ei ole. Tämä sit oli vie yksi pričin mindäh Erik tuli Petroskoile. Voinnus mennä suurembih linnoih, Piiterih libo Moskovah, ga vihjuau anglien kieldy sie maltetah parembi. Erikan sizär sežo opastui ven ua Petroskois. Se oli kolme vuottu tagaperin. Tänäpäi Ruočis häi on ruočin da ven an kielen opastajannu. Meil jogahizel oli oma dorogu elokses, ga mollembat lövvimmö ven an kielen. Minä vikse, konzu kois olin luagerilois yhtes ven alazien lapsienke, miellyin ven an kieleh. Muitegi suvaiččizin paista rahvahanke juuri heijän kielel, sendäh opastungi kielii, jatkau Erik. Petroskoilhäi briha rubei opastumah vie pol šan da karjalan kieldy. Ven al ei itketellähes Muas muan tabah, nevvou eräs sananpolvi. Joga tulolazel hyvin pahoi ga tulou harjavuo Ven an elokseh da ven alazien taboih. Äijälgo eruou se elos da rahvas omas? Vaigei on sanuo. Rahvas Ven al ollah avvonazembat migu meil. Sih terväh harjavut, se on mieleh vai. Vie rahvas tiä ollah moizet, kai kohti sanotah. Ruoččilazet ollah hillembät, sanozin varačut. Myö olemmo diplomuatat, emmo tahto nimittumii konfliktoi, opimmo joga toizenke hyväzilleh olla. Ga minuu miellyttäy elaigu Ven al. Tiä nägyy rahvas eletäh hyvin, ei itketellähes. Myö hos i elämmö hyvin, ga ainos itkettelemmöhes, sellittäy briha. Erikan mieles äijät ruoččilazet sežo ellendetäh, ku omua kul tuurua kanzallistu kul tuurua Ruočis ei ole. Sendäh brihua muga äijäl miellyttäy ven alaine kul tuuru, kudai hänen mieles on ylen elävy. Dai ven an kieli hänen mugah hos i on vaigei, ga ylen čoma da rikas. Opin lugie ven alastu literatuurua. Luven ven akse Puškinan da Lermontovan runoloi. Romuanoi on jygiembi lugie, niilöis on tukku vaigiedu, omua erinomastu sanua. Tulou sit kodvu istuo sanakirjanke, nagrau briha. Ylen äijäl suvaičen Lermontovua da Dostojevskoidu, luvin heidy ruočin kielel. Karjalas karjalua Konzu tiezin jo Karjalah tulendas, rubein eččimäh karjalan kielen kursiloi. Tiezin, ku Karjal on suomelas-ugrilazien eländykohtu da tiä on paistu karjalakse. Kiinnostuin karjalan kieleh sendäh ku se on vuitti Karjalua, sen kul tuurua da histouriedu. Opastunhäi suomen kieldy, sendäh sen sugukielii sežo on mieleh opastuo, sellittäy Erik. Ligakuus algajen briha opastuu karjalan kieldy Kanzallizien kul tuuroin keskukses, on tuttavunnuh karjalazienke, käynnyh karjalazeh Kinnermän kyläh. Söimmö Kinnermäl karjalazii syömizii. Ylen äijäl miellytettih šipainiekat, voin sanuo, ku kaikis magevimat šipainiekat ollah Karjalas. Karjalazet ollah ylen rahmannoit da hyväsydämellizet rahvas, jatkau briha. Petroskois Erik Engberg on kezässäh. Sit lähtöy järilleh Londonah, pidäy loppie opastundu. Sinä jälgimäzenny opastusvuon briha tahtos kirjuttua tutkimusruavon karjalan kieles, toinah rubieu verdailemah sidä suomen kielenke. Opastundan jälles en ylen äijäl tahtos järilleh Ruoččih. London on sit mieles hyvä, ku sie eläy eri rahvastu, eri kul tuuroin rahvastu. Minuu se ylen äijäl miellyttäy. Hyvä ku tulii ruado sežo olis kieleh kiini. Tahtozin ruadua rahvahanke da käyttiä kielii ruavos. Anglies on äijy laitostu, kudamat ruatah Ven anke da endizen Nevvostoliiton mualoinke. Elämmökačommo, kui kai rodieu, sanou briha. Tietähgo meigäläzet rahvas täs pruazniekas vai ei? Ruattaneh ku kielialal, ga vie kudakui tietäh. Školisgi toiči, kus opastetah karjalan kieldy, on sinä piän midätah piduo libo vastavustu. Painunou ku se opastujale piäh, ga sit rubieu tiedämäh pruazniekas. Muite ga pruazniekat pruazniekoinnu, suurin dielo, tiettäväine, on muamankieli iččenäh. Kuuluugo se, paistahgo sih, siirretähgo tulieloile polvile, kehittyygo vai ei? Midä koskou karjalan kieldy, ga dielot ollah tiettävät. Karjalazii Karjalah on jiännyh vähästy enämbi 40 tuhattu, vaiku puolet heis sanottih karjalan kieli omakse muamankielekse. Yksielpäi, eibo ni äijiä. Toizielpäi, ga vie rouno ku olis rahvastu, ket maltettas karjalakse, ga eibo kieli äijiä kuulu. Kudamua kieldy muamankielekse sanotah tämän päivän karjalan kieleh opastujat? Kerran ku sanot kielen muamankielekse pidäygo sidä vältämättäh maltua da kui maltua? Sergei Zubtsovskii, kursilaine Nikonzu en pidänyh karjalan kieldy muamankielenny. Kois ainos paistih ven akse. Buabo da hänen sizäret vaiku paistih karjalakse. Minähäi ainos vastain heile ven akse. Mugai rodih, ellendän midä paistah, a iče en voi nimidä sanuo. Mindählienne, konzu sinä (toim. tämän kirjuttai, opastai) sanot midägi karjalakse, minä salbuan silmät da minule ozutahes rouno ku muga minä parembi ellendän. Minä enzi kerduahäi opin ruveta pagizemah karjalakse meijän kursiloil. Opin karjalazis sanois hos kuitahto luadie virkehet. Vuvven 2013 ligakuussah olin 99, prosentizesti varmu, ku buaban kielen olen kogonah unohtannuh. Elina Potapova, yliopistos opastui Minuh niškoi karjalan kieli on oma da armas, sendäh gu minä iče olen karjalaine, minun tuatto da buabo oldih karjalazet. Lapsuossah kuulin karjalua, vaigu en maltanuh iče paista. Konzu opastuin školas, minun tuatto kuoli. Sit minä lähtin opastumah tuatan muamankieldy yliopistoh. Olen jo nelländel vuozikursal. Täs muailmas ei ole nigo tuattua, nigo buabua, vaigu minul on heijän kieli karjalan kieli. Olen ylbei, ku tiijän, ellendän da pagizen karjalakse. Žiäli on, ku en voi paista täh kieleh armahien ristikanzoinke. Yhtelläh uskon, kuni karjalan kieli on elävy, sini minun omat sežo eletäh. Anastasija Afanasjeva, yliopistos opastui Karjalan kieli on minule da kaikile minun omile muamankieli. Sidä paiči minä elän karjalazes kyläs Veškelykses, kudamas enimät rahvas ollah karjalazet. Meijän školas opastetah karjalan kieldy enzimäzes kluasas algajen, pietäh kaikenmoizii pidoloi karjalakse. Konzu opastuin školas kävyin pajattamah karjalakse, tansin karjalazii tansiloi. Nygöi konzu opastun yliopistos voin sanuo, ku maltan kieldy vie parembi, sendäh ku meil on äijy karjalan kielen urokkua da myö äijän pagizemmo karjalakse. Kerran ku sinä sanot karjalan kielen omakse muamankielekse, se vältämättäh pidäy maltua. Omii mielii kirjutakkua

4 4 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014»» Karjalan Rahvahan Liitto Karjalazii puolistamas 25 v»»tänä vuon Karjalan Rahvahan Liitto pidäy omassah 25-vuozipäivän. Liiton piälikkö Jelena Migunova saneli, midä hommua on Liitol tänäpäi, da kui liittolazet valmistutah täh karjalazien pruazniekkah.»»vuozipäivy Ol ga Smotrova Vuotena 1989 karjalan kielen ta kulttuurin kehittämisekši peruššettih Karjalan Rahvahan Liitto. Tänä vuotena še täyttäy 25 vuotta. Liiton piälikkö Jelena Migunova kerto, mitä hommua on Liitolla tänäpiänä. Vuvvennu 1989 karjalan kielen da kul tuuran kehittämizekse perustettih Karjalan Rahvahan Liitto (ielleh KRL). Liiton piälikökse silloi tuli Suurenmäin kylän karjalaine Mihail Goškijev. Hänen jälles Liiton ruaduo hommattih vienankarjalaine P otr Zaikov, jessoilču Aleksandr Volkov, Vieljärven rannikon karjalazet Natalja Sinitskaja da Jelena Migunova. Omii tiloi KRL:l igänäh, voibi sanuo, ei olluh. Ezmäi karjalazet kerryttih Kanzallizien kul tuuroin keskuksen puuhizeh taloih Petroskoin keskučas. Sie, mustoitetah liittolazet, vie vois eliä ahtahuos, ga sobuh. Keskuksen levon ual oli vai kolme KRL:n yhtenigästy sugukanzoin liittuo: vepsäläzien Vepsän kul tursebr, inkeriläzien Inkerin liitto da KRL. Konzu Kanzallizien kul tuuroin keskus muutti suurembah kivitaloih, sie jo rodih regestriiruittu piäl viijenkymmenen eri yhtymiä. Tilua on vähä, pertilöis voibi ruaduo vai vuorokkai, sendäh sidä taloidu voibi sanuo nygöi vai juriidizekse KRL:n adresikse. Toizekse, ei virallizekse KRL:n adresikse rodih Oman Muan toimitus. KRL:n johtajakse vuvves 2009 rubei Oman Muan piätoimittai Natalja Sinitskaja. Hänen jälles Liiton ruaduo rubei hommuamah Oman Muan toimitussekretari Jelena Migunova. Liittolazet puaksuh kävväh toimitukseh sellittämäh Liiton dieloloi, kerävytäh paginale. Ol a, minä kai kabrastan puaksuh, rauhoittau minuu Lena Migunova, konzu öntästyn KRL:l ostettuh kirjutuslaudah meijän ruadopertis. Uuttu hyviä tehniekkiä da kaikenmostu ruadoh pättäviä veššii liženöy Liitos vuozi vuottu, kai net ollah eri projektoin mugah ostetut. Liiton eloloih Jälgikerdua Liiton johtokundah kuulujat kerryttih paginale mennyt nedälil. Kerähmöl liittolazet šeikuittih Liiton vuozipäiväle omistettuloi pidoloi. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua. nähte paistes, kyzyin piäliköl, mi la olis paras lahju liittolazile vuozipäiväkse. Sellitin, ku parahakse materjuallizekse lahjakse olis oma čuppu, kunne varuamattah vois jättiä kallistu tehniekkiä da pidiä rauhas karjalan kielen kursiloi (Kanzallizien kul tuuroin keskuksen annettulois tilois opastus menöy sil taval, ku yhtes pertis opastutah, toizes pläšitäh da pajatetah. Muga opastujat paiči kielineruo harjaitetah tirpanduagi). Ei materjuallistu toivotustu otammo paginale myöhembi. Olla projektoin leivis Kahteskymmenes viijes vuvves KRL kazvatti kolme lastu, net ollah Oma Mua -lehti, Oma Pajo -hora da Čičiliuškutyttiteatru. Hommuau Liitto karjalan kielen kursiloigi, kudamat pietäh Kanzallizien kul tuuroin keskuksen tyves. Kahtes vuvves Liitol rodih vie kaksi kazvattii Paginkanzu-paginkluubu da Ilves-kyykkäh kižuajien joukko. Omii dengoi Liitol ei ole, sendäh kannattua nämmien lapsien ruaduo voibi vaiku projekturuavol. Valdivo kannattau meijän ruaduo, voimmo yhtyö eri ministerstvoin projektoin kilboih da suaja denguabuu omassah kehittämizekse. Meis valdivo tarviččou otčottoi annettulois dengois, dai minun mieles se on oigei. Bumuaguruaduo vai äijättävy on, dai toiči tarkastetah liijakse, sellittäy Jelena Migunova. Ruaduo projektoinke on tottu äijy, hos projektoi voijah kirjuttua Litton ozastotgi, kudamat ollah kylis, kaikkii bumuagoi piäliköl tulou ičel hommata. Joga rubl u pidäy olla čotas, ei sua hätkestyö projektanke, eibo ni kiirerehtiä, kai pidäs olla ruattu aijoilleh, kui enziallus oli kirjutettu projektah. Tahtonet ostua kannettavu tiedokoneh Paginkanzu-kluubah niškoi libo bovat kielipezän lapsih niškoi, ezmäi kävyt laukkah, kačot hinnat da kirjutat net smetah. Roinnou sit ostajes se libo tamä vešši huogehembi libo kallehembi, se ližiäy hommua. Toiči niäritän Migunovua ruavos: Kačo, lähtenet laukkah, a sie kai ostettu, midä smetah kirjutit. Älä izdivl aičei!, vastuau. Paiči projektoi Liitol on tostu ruaduogi. Liittolazet pietäh silmäl kaikkie, mi koskou Karjalan kandurahvahien olemas olendua. KRL vaikuttau karjalan da vepsän kielien opastamizeh školis da päivykodilois. Liittolazet yhtytäh Karjalan piämiehen tyves toimijah Karjalazien, vepsäläzien da suomelazien nevvostoh, puolistetah kandurahvahien oigevuksii. Pietäh hyö muudugi yhteiskunnallistu ruaduo karjalazien hyväkse. Sanakse, kaikis karjalazien yhtymis, kudamua on piäl kahtenkymmenen Karjalas, vaiku KRL:l on valdua vaikuttua kanzalliskielizien julgavoloin ruadoh. Ruaduo merkivuvvekse Omua vuozipäiviä Liitto rubei hommuamah jo mennyt vuon. Kanzallizen poliitiekan ministerstvu on pidänyh kilbua da jaganuh dengua yhteiskunnallizien liittoloin ruadoh. Omah suureh projektah niškoi KRL sai rubl ua. Nämmih dengoih pietäh kielikylyt lapsile, kudamat algavutah jo tuhukuus. Oma Pajo -horale omua vuozipäiviä vaste KRL hommai matkan Segežah, Čičiliuškutyttiteatrale matkan Vie nan Karjalah. Paginkanzu-kluubale on jo ostettu tiedokoneh da kai tarvittavat laittehet, kudamii pidäy, ku karjalazet toizis mualois voidas olla yhtevyksis kluubanke. On mieles myös pidiä Paginkanzu-kluuban vas - tavukset kylisgi. Karjalazen perindöllizen Kyykkä-kižan kehittämizekse luajitah rekluamuroliekku täs ki žas, ku damua tahtotah ozuttua internetas, toinahgi kanzalliskielizis TV-ohjelmis. Muuzikan roliekkah niškoi kirjutti karjalaine rock-pajattai Santtu Karhu, lähiaigua roihes valmis videogi. Tämän ližäkse kyykkäh ki žuajat tahtotah luadie kor ma nisana kniigaine karjalakse, kus olis kai kyy kän sa nasto. Segi pan nah internettah. Roliekku karjalazih nähte, kudai liittolazil jo ammui oli mieles luadie, jo lähiaigua ruvetah ozut tamah Petroskoin autobu sois. Tämä roliekku ližiäy da levittäy tieduo karjalazis. Omale vuozipäiväle omis tettuloi pidoloi liittolazet pietäh oraskuus. Heile rodieu pyöryžy stola, kudamah kerrytäh liit-

5 »»oma kieli, oma mieli «Oma Mua» 19. tuiskukuuta uottu»»fakta ÎÎ KRL perustettih vuvvennu ÎÎ Liiton johtokunnas on kymmene hengie. ÎÎ Liiton piälikkyö da johtokundua vallitah kerran kolmes vuvves. ÎÎ Liitol on moni alaozastuo Karjalan piirilöis. ÎÎ Vuvvennu 2013 suurendettih KRL:n ustuavu, otettih sinne uuttu. Uuzi ustuavu voibi löydiä -internet-sivul. ÎÎ Liiton juriidine adressi: Petroskoi, Leninan lagevo, 2. tolazet piirilöispäi da otetah paginale Liiton tuliedu ruaduo. Vuozipäiväle omistettu vuozikerähmö huavatah pidiä Raution muuzikkuopiston tilois. Valmistetah vuozipäiväkse fotokuvien ozuttelu, kudamua jällespäi ozutetah piirilöisgi. Kunnivoija omii juurii KRL:n projekturuadolois paistes pidäy mainita, ku omii projektoi Liitto todevuttau Karjalas, da kaikis niilöis on padah pandavua. Liittolazet ei menetetä omua aigua da dengua seminuaroih da konferensieloih, heile ainos löydyy muudu ruaduo. Minä olen sidä mieldy, ku meile pidäy ruadua konkreettistu ruaduo, ku voizimmo nähtä tämän ruavon tulokset. Ruadanemmo yhten ruavon, rubiemmo sit ruadamah tostu. Lähtemmö parembi kyläh da ruammo sie hyviä rahvahih niškoi, migu rubiemmo tyhjiä pagizemah, sellitti Migunova. Kiännymmö lopus iel mainittuh ei materjuallizeh lahjah. Parahannu lahjannu olis se, ku karjalazet iče tahtottas, ku hyö oldas olemas. Pahakse mieldy, rahvahan lugemine ozuttau, ku niidy, ket pietäh iččie karjalazennu, vuozi vuottu vähenöy. Kuni karjalazet ei ruveta potkimah kaikkii veriälöi da puolistamah iččie, niken heis tuači sidä ei rua. Tiettäväine, ei pie uravoijakseh da kiändyö muinazien karjalazien heimoh, pidäy vai tiediä da kunnivoija omii juurii da astuo edehpäi, toivou Jelena Migunova. Enzimäzel urokal kursilazet opastuttih tervehtimäh toine tostu da ezittelemäh iččie karjalakse sego tuttavuttih karjalan kielen kirjaimih. Kuva: Katerina Prohorova Opastuo nikonzu ei ole myöhä»»mennyöl nedälil Priäžäs algavuttih karjalan kielen kursit, niilöin järjestäjänny on paikalline etnokul tuurine keskus. Ol ga Kuzmina Šeiččementoista henkie yhty karjalan kielen kurššiloih, mit avattih Priäžäššä. Opastumah kursiloile tuli seiččietostu hengie. Joukos on aigustu ristikanzua, nuorižuo sego lastu. Kai hyö luajitah enzimäzii askelii karjalan kieleh opastumizes. Monil opastujis ollah karjalazet juuret. Erähät tuldih perehilleh. Myö tahtommo hos midätahto maltua sanuo karjalakse. Minun buabo oli karjalaine, eli Anuksen piirin Pižis. Muamo hyvin maltoi paista karjalakse, sendäh gu nuorennu ruadoi Anukses lapsienkaččojannu karjalazes perehes. Tuatto oli ven alaine, sendäh perehes paistih vaigu ven akse. Nygöi minä elän karjalazes perehes, ukko da lapset ollah karjalazet. Kursiloin jälles yhtes Tatjana-sizärenke tahtozimmo pajattua karjalazes pajojoukos, sanelou kursilaine Natalja Lebojeva. Monet kursilazet sanotah, gu syynny sih, gu hyö ei tietä omua muamankieldy, on nevvostoaigu, konzu paista karjalakse oli kielletty, a sanuo iččie karjalazekse oli huigei. Nygöi rahvas tostavuttih da piätettih opastuo muamankieleh jo aiguzinnu olles. Mennyöl vuozisual vuozinnu oli aigu, konzu perehis ei opastettu karjalan kieleh, hosgi vahnembat kogo ijän paistih karjalakse. Minä kieldy ellendän, ga tahton opastuo hyvin pagizemah da lugemah. Enzimäzikse tahton lugie Oma mua -lehtie, sie puaksuh on kirjutustu tuttavis. Kursiloile tulin akanke. Paista karjalakse ru biemmo keskenäh sego ystä vien, susiedoin da vahnembienke, sanelou opastumah tulluh Igor Matikainen. Erähät kursilazet kudakui maltetah paista karjalakse. Ezimerkikse, Antonina Veršel, rodužin häi on Vieljärven Pogostalpäi, perehes kaikin paistih karjalakse. Priäžäh muutettuu vähitellen kieli rubei unohtumah, nygöi naine piätti elvyttiä omii kielineroloi. Enzimäzel urokal kursilazet opastuttih tervehtimäh toine tostu da ezittelemäh iččie karjalakse sego tuttavuttih karjalan kielen kirjaimih. Ielleh pluanois on opastuo lugemah da kirjuttamah karjalakse, ga kaikis tärgevin tavoiteh on kehittiä kielineruo, gu kursilazet voidas sanella omas ičes, perehes, kyläs sego Karjalas. Konzu myö vähäzel opastummo, lähtemmö kahtekse libo kolmekse päiväkse mihtahto karjalazeh kyläh, rubiemmo elämäh karjalazes perehes da opastumah pagizemah karjalakse. Tiijustammo, kui karjalazet elettih enne, da näimmö, kui eletäh nygöi, sanelou kursiloin opastai Nina Barmina. Opastusalal Nina Petrovna Nina Barmina opastau kursilazii kaikkeh, midä iče tiedäy, olis vai heil himo opastuo. Kuva: Katerina Prohorova ruadau jo piäle 30 vuottu, karjalan kieleh opastau lapsii vuvves Nygöi karjalan kielen opastajannu häi ruadau kahtes školas: Priäžäs da Nuožarves. Kaikkeh, midä iče tiedäy, häi opastau kursilazii, olis vai heil himo opastuo. Vie kursiloin ohjelmas ollah matkat Karjalan rahvahallizeh da Priäžän piirin muzeiloih sego käyndy tazavallan kanzallizeh teatrah, gu kursilazet tiettäs da nähtäs, kus karjalan kieldy käytetäh da pietäh arvos. Kursit kestetäh kolme kuudu.»»tiijätgo sinä? Kuspäi tuli sugunimi Internetin mukah Karelinšukunimi on käytettävie venäläisie šukunimija ta šen juuret ollah ihmisen kantatuattojen lisänimeššä. Rodin Natoi Äijätgo meis konzutahto duumaittih sidä, kuspäi hyö suadih oman sugunimen. Enimil karjalazil net ollah ven alazet Ivanovat, Petrovat da muga ielleh. On karjalazil omuagi nimie ven an luaduh sanotunnu Čakkojevat, N uppijevat, Lekkojevat Konzulienne vastavuin Arhangelin čupul eläjän miehen kel. Hänen sugunimi oli Karel skih. Silloi rubei duumaimah, mis lienne erähil rounoku ven alazil ollah moizet sugunimet Karelin, Karelov, Karel tsev, Karel skii, Korel skii. Tavallizil, prostoloil ristittyzil XIX puolivälissäh ei ni olluh sugunimilöi. Sugunimet oldih vaigu ylemykseh kuulujil, aristokruatoil. Meijän ezi-ižil oldih nimet, tuatan nimet, ližä- da riäzitysnimet, nimitykset. Internetas löydyi semmostu tieduo, ku Karel skiinimel ei ole etnisty merkičysty, on vaigu alovehelline. Moine nimi, sugunimi pandih ristikanzale, kudai ei vältämättäh olluh karjalaine, vai tuli kuspäilienne Karjalan puolelpäi, päivänlaskupuoles päivännouzun mualoile. Kareli-sugunimi Internetan mugah on käytettävii ven alazii sugunimilöi da sen juuret ollah ristikanzan ezi-ižien ližänimes.»»fakta: Erähii tundiettuloi ristittyzii, kudamil on moine sugunimi: ÎÎ Grigorii Silič Karelin ( ), muantutkii da matkumies, häi enzimäzenny kirjutti Kara- Bogaz-Gol-lahteh nähte; ÎÎ Andrei Osipovič Karelin ( ), Ven an XIX vuozisuan kuulužimii fotokuvuajii; ÎÎ Aleksandr Karelin, Olimpiiskoloin kižoin, muailman da Jevroupan kilvoin voittai, grekorimskoin borčan kilbailii, kudai on sanottu borčas XX vuozisuan parahakse sportumiehekse; ÎÎ Sergei Karelin, kirjuttai; ÎÎ Anželina Karelina, kinoartistu.

6 6 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014»» urheilu Šuuri voitto Kalevalan jalkapalloilijat voitettih hopien kanšainväliseššä Snow Soccer. World Championships -kilpailušša. Umpihank if utiksen ili lumihankijalkapallon tur nauš piettih 1. tuiskukuuta Šuomen Ukkohallalepopaikašša. Šiihi ošallistu noin 50 joukkuo, kumpaset pelattih eri luokissa: miešjoukot, naisjoukot ta šekajoukot. Piäpalkinnošta kilpailtih 28 miešjoukkuo, niijen luvušša oltih karjalaisetki urheilijat Kalevalašta. Kalevala-joukko ošallistu šeiččemeh pelih, mäneššykšellisin niistä oli viimesen välierän peli, missä kalevalalaiset pelattih piiteriläistä joukkuo vaštah. Karjalaiset jalkapalloilijat voitettih 1:0. Finalissa karjalaiset tavattih šuomelaisen joukon kera. Pelin tulokšena oltih ottelun jälkeh šuoritetut rankaissušpotkut, kumpaset tuotih voiton Šuomen Moskiitto ky -joukolla ta kalevalalaiset piäštih toisella šijalla. ÎÎ Ainehisto otettu rk.karelia.ru -nettišivuilta Kirja Karjalan urheilijista Petroskoin kirjaš tomie het julkaistih kirjan karjalaisista olimpijameštariloista. Karjalaisien olimpijameš tarijen kohtaloja -kokoelman presentaatijo piettih 12. tuiskukuuta Gusarovilla nimitetyššä kirjaštošša. Kirja kertou Karjalan kaheš takymmeneštä urheilijašta, kumpaset eri vuosina ošallissuttih Olimpijalaisih. Gusarovilla nimitetyn kirjašton viisi ruatajua puoli vuotta kerättih yhteh tietoja karjalaisista urheilijista: heijän kohtaloista, urheilutaipalehešta, urheilušuavutukšista. Kuin kerto kokoelman kurattori Marina Bunakova, karjalaisen urheilun istorija on pohatta voitoilla, mukah luvettuna muajilman tašosetki. Eri vuosina Karjalan 20 urheilijua ošallissuttih Olimpialaiskisoih. F odor Terentjev, Larisa Lazutina ta Jevgenija Medvedeva šuatih Olimpijalaisissa kultamitalit. Onnakko täh päiväh šuaten ei ollun ni yhtä kirjua, missä ois kerrottu kaikista meijän olimpijameštariloista. ÎÎ Ainehisto otettu stolica.onego.ru -nettišivuilta Jyškyjäven lapšet kilpailtih kelkkailulajissa: ken kelkoilla, ken čunilla, ken laškulauvoilla ta muilla laškulaittehilla, a ken prosto vahakankahalla kilpua lašettih kylän termijä. kuva: va Olimpialaispäivät karjalaisissa kylissä»»pienet olimpialaiskisat piettih Jyškyjärven, Kalevalan ta Veškelykšen kylissä. Olimpialaistuli šytty Čirkka-Kemin rannoilla Sočin Olimpialaiskisojen avajaispäivänä oma olimpialaistuli šytty Jyškyjärveššäki. Tiälä kaikki oli niin kuin oikeissa olimpialaisissa: juhlalliset avajaiset, kovat kilpailut ta voittajien palkiččomini. Jyškyjärven olimpialaisilla on nyt oma simvoliki šinini lintu, kumpasen oli luajittu Jyškyjärven koulun nellännen luokan opaštujan Ivan Lukinin luonnokšen mukah. Kylän olimpialaisih yhyttih eri-ikähiset rahvaš, kilpailijien joukošša oli äijän nuorie ta lapšie. Yläluokkalaiset kylän urheiluveteraanien rinnalla näytettih nerojah hiihošša ta ampumahiihošša. Lapšet kilpailtih kelkkailulajissa: ken kelkoilla, ken čunilla, ken laškulauvoilla ta muilla laškulaittehilla, a ken prosto vahakankahalla kilpua lašettih kylän termijä. Aikuhiset kuoteltih voimieh kyykkäpelissä, šuomelaisetki vierahat yhyttih näihi peliotteluih. Pikkaraiset jyškyjärveläiset niise otettih ošua kilpailuih, hyö piiruššettih lumella kaunehie olimpialaiskisojen simvolija. Järještäjät oli valmissettu kilpailujen voittajilla ta ošallistujilla hyvät lahjat. Palkintošijojen voittajat šuatih kilpailujen piäpalkinnot linnunmuotoset puuveissokšet, kumpaset oli luatin Jyškyjärven koulun opaštaja, paikallini muasteri Vladimir Povolotski. Ideja paikallisien olimpialaiskisojen järještämiseštä tuli mieleh Jyškyjärven koulun johtajalla Irina Bumbulilla. Koulun ta kulttuuritalon ruatajat yhteisvoimin kylän urheilu neuvošton kera valmissettih näitä kisoja. Kilpailun järještäjät ollah varmat, jotta šemmoset tapah tumat noššatetah Karjalan ta Venäjän urheiluhenkie. Venäjä on hiihtomua ta še vielä näyttäy voimieh ta nerojah ta voit olla, jotta ajan piäštä kennih nykysistä karjalaisista lapšista noušou tulevien Muajilman meštaruuškilpailujen ta olimpialaikisojen kunnijakorokkehella. Ol ga Ivanova, Jyškyjärvi Veškelyksen nuoret sportumiehet Veškelyksen Olimpiuadu algavui jo 13. pakkaskuudu. Lapsien koin kazvattiloin da kaččojien kolme sportumieshien joukkuo kolmen nedälin aloh ozutettih omii neroloi eri sportulajilois: jiäkur ois, bobsleis, taidoluistelus, hiihtämizes. Valgiet kondiet-, Jänöit- da Leopardat joukkoloil oli keksitty oma merki da valmistettu tunnussanat. Hiihtoammundas pidi ambuo iččehazutettulois jouzilois. Bobsleis čurattih jyrkäs mäispäi puuregyzis. Jiäkur ois-da taidoluistelus lapset kilbailtih Kirikköjärven jiäl. Tädä luistelikkuo suvaijah meijän kyläs, lapsien koin kazvatit iče kačotah sidä. Olimpiuadan salbajazet piettih 10. tuhukuudu. Tämä oli ihan ku šou: bengal skoloin tulien virittämine, lippuloin viuhkuttamine, voittajien palkiččemine.

7 »»kylän elostu «Oma Mua» 19. tuiskukuuta Jyškyjärveššä Sočin Olimpialaiskisojen avajaispäivänä šytty oma olimpialaistuli. kuva: valentina tarasova lentina tarasova Olimpiuadan voittajakse puutui Valgiet kondiet -joukko. Toizele sijale piästih Jänöit, kolmandekse rodih Leopardat joukko. Olimpiiskoloin kižoin voittajikse roittih Vlad Nesluhov, Danila Amosov, Igor Serednin. Jänoit-joukon kapituanu Aleksei Lagun, Karjalan tazavallan lapsien kodiloin 15 kazvattiloin joukos 11. tu hukuudu lähti Olimpiiskoiloile kižoile Soči-linnah. Lapsien koin johtai Irina Rodionova hyvitteli kaikkii sportuniekkoi da andoi kiitändykirjazet parahile. Veškelyksen Olimpiiskoloin kižoin pidämizes tahtommo kiittiä Ol ga Makarovua, Maksim Malahovskoidu da Pavel Andrejevua. L ubov Prisoškova, Veškelyksen kylä Urheilupruasniekka Kalevalašša Šuuri Olimpialaiskisoilla omissettu urheilupruasniekka piettih Kalevalašša 8. tuiskukuuta. Pruasniekka alko Kalevalan keškikoulušša, missä kalevalalaiset koululaiset näytettih nerojah rekkivoimistelušša ta punnuštaituroinnissa. Urheilijat esitettih uškomattomie telineliikkeitä. Šiitä pruasniekka šiirty paikalliseh kulttuuritaloh, missä vierahie otettih vaštah ta kostitettih čäijyllä lettujen kera šekä Veškelyksen lapisen koin kazvatti Aleksei Lagun, Karjalan tazavallan Lapsien kodiloin 15 kazvattiloin joukos 11. tuhukuudu lähti Olimpiiskoiloile kižoile Soči-linnah. kerrottih olimpialaiskisojen istorijašta. Kalevalan luisteluratalla piettih jiäkiekkoturnauš, kumpaseh yhyttih jiäkiekkojoukot Kemistä, Borovoista ta Kalevalašta. Kemin Lokomotiv voitti Kalevalan karhut -joukon 5:3. Borovoin berkutit piäštih toisella šijalla kokonaiskilpailuissa. Lumihankijalkapallokilpailuih otettih ošua kolme joukkuo: Veteraanit, Piäštökkähät ta Urheilukoulun joukko. Piäštökkähien ta Veteraanien väliseššä finaaliottelušša veteraanien joukko voitti 1:4. Kaikilla halukkahilla oli järješšetty kyykkäpelin muasteriopit. Tämä peli herätti šuurta kiinnoššušta. Lapšillaki löyty monenmoista huvie pruasniekašša: koiravaljakoissa ajelomista, erilaisie kilpailuja ta muuta mukavua. Tatjana Torvinen, Kalevala Veškelyksen lapsien koin jiäkur oijoukko. kuva: L ubov Prisoškova Jyškyjäven koulun yläluokkalaiset kylän näytettih nerojah hiihošša ta ampumahiihošša. kuva: viktoria ribakova

8 8 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014»» sommelo Vuokkiniemen pojat šoitetah kantelehta Koštamukšen tyttöjen kera, omie tyttöjä Vuokkiniemeššä ei ole. Kuva: Natto Varpuni Kuin vain šais nuoret okšat kotipihah juurtumah»»talvi-sommelo jatkau kešä-sommelon perintehie ta kannattau šamoja ideoita ta tarkotukšie. Natto Varpuni Talvi-Sommelo festivuuali piettih jo nellätty kerdua. Täl kerdua Kostamukseh tuli enämbi 80 soittajua, pajattajua da tansijua. Vienan eläjillä molommat Sommelot ollah tuttuja. Sommelošana merkiččöy heilä karjalaisen musiikin juhlua, lämmintä karjalaista ilmapiirie ta vanhojen yštävien tapuamista. Koštamukšešša konsertti oli Družba-kulttuuritalon pieneššä šalissa. Kaččojie oli niin äijän, jotta šalih piti tuuvva lisyä stuuloja. Konserttie veti kalevalalaini Valentina Saburova, kumpani johtau Vuokkiniemen karjalankielistä kyläteatterie šekä on mukana Ontrei Malisen kantele -projektissa. Talvi-Sommelo on mukava juhla, Valentina Saburova kertou, hyvä, kun on niin äijän halukkahie kuunnella kanšanmusiikkie ta lauluja.»»fakti ÎÎ Talvi-Sommelo festivaalie piettih jo nellättä kertua. Artistoja tällä kertua oli yli 80 henkie ta kaččojie täyši šali. Tänä vuotena Talvi-Sommelon ohjelmašša on enämmän lapšien esitykšie. Lapšet šoitetah kantelehta, luvetah Juakko Rugojevin runoja, lauletah ta näytetäh starinoja. Još kertuo aikuhisryhmistä, niin Sommelon šuurena vierahana on Meijän pajo -kuoro Priäžäštä. Meijän pajo esiinty Vuokkinemeššä ta tiäläki. Vuokkiniemeläiset tarkkah heitä kuunneltih, šentäh kun tuttuja šanoja lauluissa kuitenki on, ka kieli on ikäh kuin toini. Meijän pajolla on kaunis laulu kylyštä. Meiläki kyly on tärkie asie, kyly on pyhä paikka! Illalla konsertin jälkeh myö, vienalaiset, kuot t elima kiäntyä tämän laulun omalla murtehella. Kiäntimä ta nakroma, vot še oli mukavalla kielellä kirjutettu! Miušta on ylen hyvä, jotta vienalaiset šuahah kuulla livviläisie, a livviläiset kuullah miän kieltä. Vaikka Karjala ei ole liijan šuuri, kuitenki myö vähän tiijämmä toini toista.»»maari Kallberg Muusikko Maari Kallberg käyt Vienašša vuuvvešta 1994 tutkimašša ta tallentamašša vienankarjalaisie joikuja, lauluja ta muuta musiikkiperinnehtä. Hiän opaštu Sibelius-Akatemiašša kanšanmusiikin ošaštolla. Nyt Maari on musiikin tohtori ta toimiu monipuolisešti musiikin alalla esiintyjänä, tutkijana, kriitikkona ta opaštajana. Ammatilliset muusikot tarkkah tiijetäh mitein voit oikein käyttyä iänen ta henkitykšen mahollisuukšie. Kuvašša Maari Kallberg (oik.) ta Taito Hoffren (tak.). Kuva: Natto Varpuni Festivaalin yhteyveššä Vuokkiniemeššä ta Koštamukšešša piettih šamoin opaššušta Karjalan etnokulttuurikeškukšien folklooriryhmillä. Šuomelaiset ammattilaiset muusikot Maari Kallberg ta Taito Hoffren opaššettih artistoilla laulutekniikkua ili kuin pitäy henkittyä ta mistä iänen pitäy tulla, šekä kačottih ryhmien omua ohjelmistuo olisko šiinä mitänih kehitettävyä. Myö tuvemma tätä tapahtumua monen projektin kautti, Juminkeko-fondin johtaja Markku Nieminen kertou, ECHOprojektin kautti myö piemmä opaššušta Kataja-ryhmallä, Meijän pajolla, Koštamukšen Karjalan gorničalla ta Heteryhmällä. Ontrei Malisen kantele -projektin kautta myö kannatamma kanteleryhmie. Tämän projektin tarkotukšena on šuaha kantelehen šoimah uuvveštah Karjalašša. Tahomma šuaha lapšet kiinnoštumah kantelehešta. Meilä on nellä lapšienryhmyä kolmešša kyläššä, ne ryhmät toimitah ympä rivuotisešti. Lapšet šuahah hyvän koulutukšen. On kymmenie lapšie, kumpaset on innoššuttu kantelehen šoitošta. Ušomma, jotta kantele myöštyy Karjalah, jotta vanha taito elävöittyy nuorien kautti. Kulttuuri- ta musejokeš kukšen lapšet esitettih Meččämökki (Teremok) -näy telmän. Lapšien kera ruatau jyškyjärveläini Marija Urbanovič. Hänen lapšien kaunista kieltä oli erittäin mukava kuulla! Marija ičeki oli lavalla lapšie auttamašša. Oli niise Hete-folklooriryhmän artistoja. Talvi-Sommelon jälkeh tulou kevät-sommelo, kumpaista pietäh Kalevalašša 23. kevätkuuta. Tulkua šinne ošallistumah ta kuuntelomah kanšanmusiikkie!

9 »»nero «Oma Mua» 19. tuiskukuuta Muilupajah joudaval»»karjalaine Anastasija Skutar saneli, kui häi keittäy muilua da andoi nevvuo sit ruavos. Ol ga Smotrova Karjalaini Anastasija Skutar kerto, mitein hiän keittäy muilua ta anto neuvuo šiitä harraššukšešta. Mibo on muilu? Muilan pohjannu ollah luonnollizet voit, kudamat pätäh ristikanzan nahkan pestäväkse. Sidä voibi huomata, konzu syöt käil robl ol pastettuu razvastu lihua. Paiči sidä muilua käytetäh vie sobii, astieloi da muuloi talovusvehkehii pestes. Nygöi rahvas puaksumbah käytetäh notkiedu muilua, a talovus- libo pezomuilan sijah käytetäh pezoporoškua da tostu pezoainehtu. Kova muilupala löydi oman sijan käziruadoalal. Muilua voibi luadie omil käzil eri tabah. Kebjiembi da huogehembi kaikkie on t orkata laukas ostettu muilupala da ližätä sih, sanommo, heinykeittuo da sulata se vezikylys pieksijes. Sit muilua otetah vezikylys iäres da ližätäh sinne efiiruvoidu da muudu ainehtu mavukse da värikse. Jällespäi annetah muilal vilustuo. Tämä muilan keitändytaba on pahembi sit puoles, ku laukas ostettu muilu on ylen kova, sen suluamizeh pidäy enämbi aigua. Toizekse, tämä muilu ei eruo äijäl laukas ostetus, ku juuri sit ongi luajittu. Toizes muilankeitändytavas saneli Uvven Vilgan kylän eläi Anastasija Skutar. Anastasija opastau karjalan da suomen kieldy Suomelas-ugrilazes školas, kusgi piimmö paginua. Keräl Nast al oli oma muilupaja. Rubein keittämäh muilua, sendäh ku minun nahkah niškoi ei päi laukas ostettu muilu. Omah muilah niškoi minä käytän vai luonnollizii ainehii, en pane muilah nimidä keinol- En pane muilah nimidä keinolluajittuu, nigo duuhukse, nigo mujukse.»»rajan tuakse muilupajanke Kerran ajelin Suomeh oman dovarišalluo, opastin händy keittämäh muilua. Tiettäväine, keräl minul oli kaikkie, midä pidäy muilua keittäjes. Lähtijes jätin dovarišale muilupohjat, a häi andoi minule iččeh kazvatetut da kuivatut dušmankat. Lykkäin omat takat mašinan yläpualičale, en mustanuh ni siduo niilöi yhteh hyväzesti. Ven an rajanvardoiččijat azetettih meijän mašin, avattih mašinan veriät, dai kai minun pakietat pakuttih mašinaspäi muale. Rajanvardoiččijat kyzytäh minul, midäbo la heiniä ollou pakietois. Minägi vastuan: Dušmanku, počinheiny... iččie nagratuttau. Ei uskottu miehet minuu, avattih yksi pakiettu, a siepäi kova dušmankan duuhu lähti. Huomattih rajanvardoiččijat kai minun voitgi da kyzyttih: Ainosgo kaikkii nämmii keräl talut!. Minägi vastah viizastelin: Minä ni koispäi niilöittäh en lähtenys. Toizet matkustajat da šouferi sanottih sit, ku mostu kummua ei nähty vie. Valentinan päiväkse Anastasijan dovarišat suadih lahjakse muilusyväimet. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua luajittuu, nigo duuhukse, nigo mujukse. Muilanpohjua on eri luaduu, minä otan vai net, kudamih ei kuulu SLS. Muilanpohju voibi ostua laukas libo tilata internetan kauti, sellittäy Anastasija. Nast an muilupajas nygöi on kaksi muilupohjua: enzimäine on luajittu kozanmaijon pohjal, toine glitserinan pohjal (glitserin hyvin kostuttau nahkua). Paiči muilanpohjua neidizen muilupajas on kaikenmostu efiiruvoidu, enimät kudamis on tuodu Jegiptaspäi, voidu-pohjua libo orguanistu voidu (tartukkivoi, oliivuvoi da vinogruaduvoi), aptiekas ostettuu heiniä počinheiniä, dušmankua da laminaariedu, myös kosmetiekkusavie, čomua bumuagua lahjoih niškoi da pienet viesat. Muilankeittäjän ruaduo Anastasija Skutar sanelou: Muilanpohjua ( grammua) t orkuammo da panemmo st oklu- libo saviastieh. Sulata muilu voibi vezikylys libo panna se mikropäččih puolekse minuuttua, ku ei vai kiehus. Sulatettuh muilah ližiämmö kaksi-kolme čuajuluzikkua voidu-pohjua da kaksi-nelli tippastu efiiruvoidu (niilöi on tuhanzii maguloi). Voibi ližätä heiniägi. Sih niškoi heiniä pidäy hovie huuhmares da havvottua (vetty zavarijes ei pie äijiä, sidä pidäy olla sen verdu, kui heiniägi). Se hav votus pidäy ližätä muilah. Jällespäi valammo sulatettu muilu formah (niilöi myvväh laukois libo voibi ičel luadie), formu vai pidäy ennepäi voidua, ku muilu sit hyvin lähtis formaspäi. Jätämmö muilan kypsenemäh nedälikse, anna liijat viet lähtietäh höyrynny. Muilua voibi keittiä inziallusgi, ilmai muilanpohjua. Muilanpohjua valmistetah razvas da poros (NaOH). Keittäjes pidäy tarkah viesata kai ainehet, tiediä muilan kypsendyaigu, Tartukkivoi andau muilale hyvän jantarnoin värin da duuhun.»»anastasijan nevvuo: ÎÎ Muilua kuivates pidäy mustua, ku ei hyvin kuivattu libo ei kypsennyh muilu teriämbi muilavuu, liijakse kuivattu muilu kaimuau omat format, sendäh ku viet lähtietäh iäres. ÎÎ Iččeh luajitus muilas duuhu lähtöy iäres teriämbi, sendäh ku sih ei pandu iskustvennoidu duuhuainehtu. ÎÎ Ei maksa pidiä rinnakkai muilua eri duuhuloinke. Duuhut segavutah. ÎÎ Ku tahtonet panna muilah kukkien halvastu, musta, ku muilas net voijah muuttua oma väri (puaksumbah vihandakse). ÎÎ Internetas puaksuh voibi nähtä nevvuo muilankeittäjile sih nähte, ku ezmäi voibi oppie keittiä apel siinovoidu muilua (ližätä muilah apel siinan kuordu). Sidä ei pie ruadua, ku apel siinumuilu pahal tulou. Apel siinan kuoris tuači parembi pangua limonua, laimua libo greipfruktua. ÎÎ Skrab-puhtastusainehennu muilas voibi olla savi. ÎÎ Heiniä muilah niškoi parembi olis kazvattua ičel. Net ollah tuorehembat da duuhukkahembat, migu ostetut. pidiä kai nämä kois, ku žiivatat ei koskiettas. Muilua eri maguh Nygöi internetas on äijy muilan vamistusretseptua da nevvuo muilankeittäjile. Kyzyn Nast al, mittumii voiloi da heinii voibi panna yhteh muilupalah. Enämbi toizii voi-pohjii minuu miellyttäy tartukkivoi. Tartukki on ylen hyvä nahkah niškoi, se andau muilale hyvän jantarnoin värin da duuhun. Sidä minä valmistan iče keriän muarjat, survon da suan sit voin. Tartukkivoinke pätäh limonan efiiruvoi, dušmanku, muilah voibi ližätä myös limonan kuordu. Pidäy sanuo, ku kaikis heinis minuu enämbäl toizii miellyttäy dušmaku, minä puaksuh tungen sidä muilah. Apteekas ostettu dušmanku ei ole moine duuhukas, kui iččeh kazvatettu da kuivattu, sendäh toiči iče kazvatan sidä. Dušmanku voibi olla muilas yhtes koritsan efiiruvoinke. Minun dovarišat puaksuh kyzytäh minuu luadimah muilua kylyh niškoi, ku se olis duuhukas. Kyzytäh vanil noidu muilua, koufienke Muilua iskustvennoin krasiteloinke libo toizien duuhuainehienke minä en rubie luadimah, ku sidä kyzytännehgi.

10 10 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014»» perintehet Onpa ihana karjalan kieli! Omakyläläisien avulla mie šain ymmärtyä, mi on folkloori, vet ennein en ole ruatan tällä alalla. Suali, jotta vuosien mittah monet ihmiset, kumpasien kera mie pakasin, jo šiirryttih tuonilmasih. Kokoelma on julkaistu Petroskoin Verso-kuštantamošša Kanšallisuušpolitiikan ministerijön tuvella.»»borovoilaiset opaššutah karjalan kieltä kielikurššiloilla. Vera Ikonnikova Borovoi-kyläs todevutetah Aktiivine sugupolvi-projektua, kudaman erähänny tavoittehennu on opastua lapsii muamankieleh. Kalevalan piirin Borovoi-pos olkan karjalaini Ouri-järještö otti ošua Aktiivini šukupolvi -projektikilpailuh ta piäsi voittajakši. Še tuli mahollisekši Jelena ta Gennadi Timčenkon hyväntekeväisyyšfondin tuvella. Kilpailun koordinaattorina on Uuši koulutuš -fondi. Projekti šai nimen Onpa ihana karjalan kieli ta šen tarkotukšena on kehottua vanhemman polven etuštajie šäilyttämäh karjalan kieltä ta kulttuurie, šiirtämäh tietoja šiitä lapšilla, pakajamah karjalan kieltä perehissä. Borovoi oli rakennettu meččäpos olkkana 1960-luvulla. Piälaitokšena oli Jyškyjärven lespromhoosi, kumpani oli tunnettu koko tašavallašša. Vuotena 1964 Borovoi šai pos olkan statussan ta tänä vuotena juhliu 50-vuotispäivyäh. Nykyjäh Borovoissa eläy 328 karjalaista. Juuri hyö ollah karjalan kanšan kulttuurin, perintehien ta kielen käyttäjie ta šäilyttäjie. Lapšie pitäy pieneštä šuahen oppie šuvaimah omua kieltä ta kanšallista kulttuurie ta šuuri rooli šiinä on vanhemmalla polvella. Šajekuušša 2013 Borovoissa avattih karjalan kielen kurššit. Kurššiloih ošallistuu 15 henkie, niistä viisi lašta. Kurššien opaštajana on Borovoin koulun opaštaja Anna Sašina. Kielen lisäkši kurššilaiset opitah oman šeuvun istorijua, folkloorie, karjalaisie tanššija, lauluja ta runoja. Pimiekuušša kurššilaisilla oli järješšetty matka Jyškyjärveh. Matan tarkotukšena oli tutuštuo vanhah karjalaiseh kyläh ta šen eläjih. Kylän veteraanien neuvošto otti meijät lämpimäšti vaštah. Tapuamini piettih paikallisešša kulttuuritalošša. Himottais šanuo šuuret passipot Helmi Koršunovalla, Nina Nel ubovalla, Raisa Ribakovalla ta kaikilla kyläläisillä, kumpaset tultih vaštavukšeh. Pakasima karjalan kielellä ta šaima kuulla mitein kaunis tämä kieli on. Kaikin yheššä lauloma karjalaisie lauluja, kuuntelima karjalaisie arvoitukšie ta šuutkoja. Šuuret passipot kulttuuritalon ruatajilla noin lämpimäštä vaštahotošta ta kostitukšešta. Yhä vähemmän kuuluu karjalan kieli perehissä. Ta šen yhteyveššä himottais kiäntyö meijän vanhojen ihmisien puoleh elkyä olkua šyrjäššä, työ voitta äijä mitä kertuo karjalaisien kulttuurista, perintehistä ta tavoista omilla lapšillah ta punukoillah. Šamoin himottais onnitella kaikkie Borovoin eläjie pos olkan merkkipäivällä ta toivottua kaikilla lujua tervehyttä ta hyvyä ošua, a meijän kotipos olkalla kukoistamista!»»muasteri-opit ta illačut Projektin aikana kurššilaisilla oli järješšetty muasteri-opit: luatima šuolataikinašta šuojeluesinehie ta muistolahjoja, oppima kutomah šuatavissa olijista materiaaliloista pikku tähtijä, kuušija, korija, kelloja ta muita esinehie. Muasteri-oppien opaštajina oltih Galina Ivanova ta Jevgenija Artemovič. Kaikki ošanottajat oltih tyytyväisie ta tahottih muasteri-oppien jatkamista. Šen lisäkši olemma pitän karjalaisie illaččuja, missä oppima karjalaisie lauluja, runoja ta arvoitukšie. Toivon, jotta karjalan kielen kurššit jatutah oppivuuvven loppuh šuate ta kurššien ošanottajat jatkoššaki ruvetah kehittämäh kielitaitojah. Projektin aikana kurššilaisilla oli järješšetty muasteri-oppija. kuva: vera ikonnikova Valentina Mironova kolme vuotta valmisti Vieljärven šeuvun folklooriperintehie -kokoelmua. Kuva: Olga Smotrova, Oma Mua Vieljärveläisien folkloori tutukši»»valentina Mironovan Vieljärven šeuvun folklooriperintehie -kokoelma ilmešty Petroskoissa viime vuuvven lopušša.»»kirjauutukšie Maikki Spitsina Piäzi ilmah Valentina Mironovan Vieljärven alovehen fol klouruperindöt -kniigu. Šemmosie kirjoja karjalaisien paikallisperintehistä jo oli ilmeštyn Karjalašša enneinki. Niijen luvušša ollah Aleksei ta Unelma Konkan valmistama Seesjärven karjalaisien henkellini kulttuuri -kirja, Niina Lavosen luatima Kiestinkin karjalaisien laulufolkloori -kokoelma, Sandra Stepanovan kirjuttama Tunkuon karjalaisien šuullini runouš -kirja. Niin jotta Valentina Mironovan Vieljärven šeuvun folklooriperintehie -kokoelma jatko šen karjalaisien eri ryhmistä kertojien kirjojen šarjan. Vieljärven šeutu on melko šuuri. Še šijaiččou Vieljärven ympäri ta paičči šamannimistä Vieljärven kylyä šiinä on vielä monta pientä kylyä. Omakyläläisien neuvoja Valentina kolme vuotta valmisti Vieljärven šeuvun folklooriperintehie -kokoelmua. Tämän kirjan ideja šynty jo 20 vuotta takaperin, konša mie vašta tulin ruatamah Kielen, kirjallisuuvven ta istorijan instituuttih, kerto folkloristi Mironova. Vanhemmat kollegat ehotettih miula ottua tutkimukšen teemakši Vieljärven ta Priäžän paikallisperintehie, šentäh kun iče olen Vieljärveštä kotosin. Ka šiitä hyö piätettih, jotta olen vielä liijan nuori spesialisti, ta miun tulou vaikie tutkie folkloorin kaikkija lajija yhtä aikua. Šilloin ajatuš šemmosešta kokoelmašta vetäyty šyrjäh, ka še aina oli miun šuunnitelmissa. Valentina Mironovan enšimmäiset työmatat oltih juuri Vieljärveh, šentäh kun opaštuo kerätä ainehistuo omilta lähisiltä ta tuttavilta ihmisiltä aina on helpompi. Omakyläläisiltä mie keräsin äijän materiaalie. Miun oli helppo paissa heijän kera ta toičči hyö iče neuvottih milma, mitä vielä pitäy kyšyö. Omakyläläisien avulla mie šain ymmärtyä, mi on folkloori, vet ennein en ole ruatan tällä alalla, jatko Valentina. Itkuviršijä ta častuškoja Niin 20 vuuvven aikana ainehistuo aina vain lisäyty. Uuvvešša folkloorikokoelmašša on esitetty ei yksistäh Valentina Mironovan kerätty materiaali. Šuuri oša on otettu Karjalan tietokeškukšen arhiivašta, Kielen, kirjallisuuvven ta istorijan instituutin fonogrammiarhiivašta, šekä Šuomen kirjallisuon šeuran folklooriarhiivašta. Suali, jotta vuosien mittah monet ihmiset, kumpasien kera mie pakasin, jo šiirryttih tuonilmasih. Ka kuiteski Vieljärveššä on vielä ketä kyšellä. Tietyšti, arhaistisie folkloorilajija ei enyä kenkänä šuata kertuo. Konša mie keräsin ainehistuo, niin esimerkiksi eeppisie runoja ei enyä laulettu ta mie otin runoja, kumpasie keräsi Viktor Jevsejev. Šamoin enyä ei esitetty itkuviršijä, šentäh kokoelmašša on Sandra Stepanovan kerättyjä tekstijä. Mie olen kerännyn äijän lyyrisie lauluja, častuškoja, kertomukšie pruasniekoista ta špouvamisešta. Vieljärven šeuvun folk loori - perintehie -kokoelma šša on enšimmäistä kertua esitetty Vieljärven karjalaisien kaikki folkloorilajit. Še on tarkotettu kuin tutkijilla, niin ni kaikilla lukijilla, kumpasie kiinnoštau karjalaini folk loori.

11 »»sanasuari «Oma Mua» 19. tuiskukuuta »»zuakkun Parahikse kazvannuh tyttöine Galina Ol kina Kerran, ku kaikes rajonaspäi azeteltihes Ven ah ajajat, ga sai azettuo i buaboin ukko, vie konzu oli brihannu. Buaboi silloi oli vie čiisto nuori tyttöine, čul vai seiččie vuottu lienne olluh. Muamaleh sanoi se mies: Hotievna, pietä tädä tyttösty minuh näh. Armies päi tulen, naimah häneh tulen. Muamah vastai: Mi voit roija täs muččoloi, roih vahnembua neidisty. Briah vastai: Kuni kymmene vuottu sluužin, endizet mielespiettävät miehel mennäh, a nämä parahikse i kazvetah. Se muga i oli gi. Kymmene vuvven prodihuu buaboilluo oldih kuvvet kodžat jalgi puhakeskes. Kaikil kodžil päčilpäi piäliči kolpakas vai kokkoi punoi dai oijendi. Ihan jalgi pyvänpiän sil pyhälaskul vie tuldih kodžat, jälgimäzet i niile buaboi andoi soglasien. Ženihy oli, kudai muamalleh andoi luvan, gu tulou naimah hänen tyttäres armies sluužihuo. Sih luaduh meijän buaboi miehel meni Mägrätjärvespäi Pieneh Selgih. Died oidu buaboi počitoičči, hot suainnuh ei, ga oli kymmendy vuottu vahnembi da tsuarin armies oli unterofitsierannu, buaboih näh se oli suuri čiinu, da died oidu pidi ylen dielovoinnu. Died oi oli vahnin suattaiju obozoin. Häi hätkekse lähti koispäi obozoinke, toiči kuus kerran vai sai tulla kodih käymäh. Omii mielii kirjutakkua»»kerdomus Nikolai Zaitsev Tagavozilaine Vas a tahtoi kiänäldiäkseh tuaksepäi, ga hänen mielet oldih muijal. Ongo sinul kedä omua? Muamo. Tuattas? Tuatto kuoli. Tuli niistienny voinalpäi. Eli viiži vuottu. Vahnembi sizär kuoli kouhkoloin žuaruh vuvvennu nellikymenkolme. Ruadoi okupatsien aigah Mägriäl. Suomelazet sroittih raududorogua. Enne voinua čikko täytti kuuzitoštu. Eigo sobua, eigo jallaččii. Kylmi... Minä kymmenevuodiine... Marija, kaččojen Vas ah, arbaili hänen igii: Ga alle kolmenkymmenen. Oletgo naižis? En. Ga... Vot kohendan koin... Sit... Hot vähäzel rambuat, ga yksikai olet kirkei mies, muhahtih Marija. Ehtit ravieh panna omat parret kololoih da vie minule avvuttua. Brigadieru käski kiirehel avvuttua. Hierus rahvas avvutetah. Eigo kivistä jalgua? kyzyi Marija vienol iänel. Ei nikonzu sidä kivistännyh. Se on ihmustu lyhembi tostu jalgua. Kaksitostu vuodizennu puutuin heinarren aigah hevon jalgoih. Sit se viga tuli. Silloi kolhozu oli. Jo pidi ruadua. Marija kuundeli Vas an ahtastu paginua i hänel rodih abei Vas an täh. Ga tämän pienen vijan täh Vas a rodih lähembäkse Marijale. Susiedu, Konturin Liizabuabo, korohmoičči, voideli da hieroi, sit minä piäzin, jatkoi Vas a Marijale. Nygöi midäbo? Elos kebjiembi. Kolhozat loppih. Ruaduo on, palku tulou. Muamo ruadau. Elämmö tarkazeh. Minä kampanieloih en kävy. En ole harjavunnuh viinah, tunnusti Vas a. Ei ni hierun mužikat tämän vastah viinua juvva, kui tiä reidalal. Ei souhozas ruada- jes mužikku jovva humaloimah. Ruadopäivät ollah ehtässäh. Pidäy ehtie enne muate menendiä kodiruavot loppie. Puolen yön jälles piästä yöpuule. Minä olen kirvesmies. Omil käzil vestän jogapäiväzen leivän dai eloksen. En minä tyhjykormani ole. Viinan juondah näh vähäzen opittelen. En humaln iekku ole. Elän omah luaduh. Vai vierastandua elokses minule andau tämä jallan tila, hengästih Vas a. Olen gu mitah vajai toizien miehien rinnal da ei minule jogahine emändäkse tule. Tämä viga... Vot suan čoman koin agjah, sit kentahto löydyy omakse. Elän muamanke kui muut eletäh. Kuule, midä minä tahtoin, sanoi Marija muheloittajen, gu Vas a loppi paginan. Voižitgo vaihtua uvvet paččahat aijan veriäh, net jo ammussah virutah. Voin, midäbo en voi! Gu huijustellen kačahtih Vas a Marijah. Ga jälles ruaduo... Ehtäl Vas a tuli pihah. Ulguopäi kodi ozutti ižändän huolettomuttu. Ga perti oli mielyttävän kodihine. Kaikkiel nägyi puhtahus da huolellizen malton jälgi. Pieni kijottaine Suures čupus, magavussijal valgei kate, ikkunoil pelargoniikukat. Da vie muudu midä mies nikonzu ei malta. Kai oli toizeh luaduh, gu hänen omas koiš. Jälles veriän kohendamistu oli juodu čuaju. Marija sanoi suuret passibot i pani stolale kolme rubl ua, Vas a ei ottanuh. Šuutkakse Marija muhahtih i sanoi: Tuuli eigo kua veriädy?.. Vas a lämmästi nagrahtih, prostiihes i lähti. Oli jo yöhämär tulemas. Marija magai unetoi, vönytellen väzynyžii käzii. Häi oli rauhatoi, musteli päivän pagi noi Vas anke. Hänel ollah vagavat mielet, duumaičči Marija. Sit häi nouzi sijalpäi, joi viluštu vetty i kačahti zirkaloh: Ruskiet tačmat rožil... Mi tämä on? Olengo rakastunnuh? Kerran Vas al oli ainavo vierastavu tapahtumu. Häi tuli Marijan luo. Terveh teile! sanoi Vas a, buitogu pertile, ei Marijale. Häi ruskennuh hiivojen astui pertih, heitti kepkan piäspäi i ištuldih bokkuseinän al olijale sundugale. Marija vastai tervehyöh i helläh muheloittajen kačahtih Vas ah. Hänen rožat palettih, silmät oldih omaluadužet. Oldih vaikkani. Sit Vas a nouzi, astui ikkunah, panetteli käzii kormaniloih, kodvažen kačoi ikkunas pihale. Kerran tulit, ga älä ole vaikkani, sano midätahto. Pagiže! sanoi Marija. Aiga olet... Ga vot... Tahtožin sanuo sinule... Ei ole ylen pättävy kerras sanuo, on huigiettavu. Sanot muga kohti, ga työ sit suuditto, da lennätättö hieruu myöte, vot häi nenga da nenga plökkäi... Tiijän minä naižet... Pidäy parembi vuotella. Midä tahtonou moštu sanuo? Näin, što häi kiihtymyksen vallas on, kiindiesti kaččou minuh. Ištuhes lippahale, buitogu kuččuu minuu rinnale, sit nouzou, kävelöy, uvvessah ištuhes, smietiksendeli Marija. Häi on nenga ruskennuh, ongu tulihiilil. Ištuh, sit nouzou, menöy ikkunah, panettelou käzii kormaniloih... Kiänäldäh, kaččou silmih... Tahtonougo tunnustuakseh rakkahuos, vai midä tahtou?.. Häi nenga äijäl avvuttau minuu ruavos, on mieldynyh, ei muite. Vas a kiänäldih tuaksepäi. Kačoi huonuksen kaluloih, buitogu net voidaš avvuttua händy. Joi rengispäi kauhažel vetty, sit tuli uvvessah ikkunah. Häi kačoi pihakukkih i piätti ičekseh: Minä sežo ištutan kukkua koin edeh dai bokale, gu suan taloin putin kundoh. Kui minä vastuan hänele, gu tunnustannehes rakkahuos? En tiijä, vagavah duumaičči Marija. Hänel on hyvätahtoine syväin. Ainos juoksou mostinale avvuttamah minule, ga... on vähäsanaine, kulmat jugiet. Astuu rammaten... Iäni vaivaine, buitogu pagižou ičelleh. Ištuttos rinnale huijusteleh... Varačču... Ei! En tiijä! ÎÎ Jatkuu. Algu n:s 4, 5»»runuo kilbah Naizien päivy Valentina Libertsova Terväh tulou naizien päivy: Lahjua, kukkua laukat tävvet. Vaigu se on nygöi diivu Varustetah lahjoi naizet. Kengo muamal, kengo muatkoil, Eräs navol, sizärel, Pidäy myvvitysty herroil, Vahnal buabal, vunukkazel. Eri luaduh tyttäril, Sevoittaril lähäzil. Toine toizel ystäväzet Ečitäh hos pikkarazet. Naizet laukkoih kulgietah, Tarkah lahjoi vallitah. Konzu tullah pruazniekat, Hyvitelläh mužikat: Muamua poigu, akkua ukko, Neveskästy died oi-rukku, Kedä vävvy, kedä tuatto, Kaikin hyviä mieldy suatto! Runostu pruazniekkah Joga kuudu lugijat da kirjuttajat työtäh meile toimitukseh omii runoloi. Niidy ku kerännemmö yhteh, ga suureh kniigah ei synnytä kai. Enimät nämmis runolois on omistettu karjalazile libo roindumuale. Ga hyvettelyrunoloin luvettelo on tässähgi vajai. Sendäh kyzymmö teidy, hyvät lugijat da runoniekat, kirjuttamah runuo eri pruazniekoikse, sanommo, Naizien libo Izänmuan puolista jien päiväkse, Voiton päiväkse, Roindupäiväkse, Äijäksepäiväkse libo muite hyvittelyrunoloi. Kiirehtäkkiä kirjuttua kilbah, ku työtyt runot ehtizimmö panna lehteh juuri pruazniekkoi vaste. Omat runot työndäkkiä Oman Muan toimituksen adresile: Petroskoi, Titovan piha, 3. Tel.: libo sähköpoštale: omamua@mail.ru libo vienankarjala@mail.ru

12 12 «Oma Mua» 19. tuhukuudu 2014 Muhahtai! Muissatko, kuin huomenekšella mie ihaštunehena juoksin, kun olin löytän avaimet? Muissan, muissan. Etkö šie muissa, mih kohtah mie ne panin šen jälkeh?»»joutoaika»»mitä? Konša? Missä?»»Hyvittelemmö! Vieljärven kulttuuritalo. Koirien Kalevala -näytelmä Čičiliušku-kanšankuklateatterin näytelmä p y h ä pä i v ä pohjautuu šamannimiseh šuomelaisen kirjailijan Mauri Kunnaksen kirjah Priäšän kylän Elämä-etnokeškuš. Koirien Kalevala -näytelmä Čičiliušku-kanšankuklateatterin näytelmä p y h ä pä i v ä pohjautuu šamannimiseh šuomelaisen kirjailijan Mauri Kunnaksen kirjah Kanšallini teatteri. Paniikki Enši-ilta. Näytelmä šuomelaisen draamakirjailijan Miki Myllyahon mukah. Toini ilta p y h ä pä i v ä klo ÎÎ Adressi: Karl Marksin katu, 19 ÎÎ Telefoni: Kuklatalo-näyttelyšali. Elettih-oltih š u a t e n Näyttelyššä taiteilijan Galina Mihailovan kuvie, e n š i a r k i š u o v a t t a suveniirija, kukloja ÎÎ Adressi: La Rochellen katu, 13 Î Î Telefoni: Kanzallizien kul tuuroin keskus. Kezräjäine-fol klourujoukon CD-diskan prezentatsii Oma Mua -horan Kezräjäinefol klourujoukko ezittäy pajuo karjalan, ven an da suomen kielel ÎÎ Adressi: Lenininaukijo, 2 ÎÎ Telefoni: , Käsityöammattien keškuš. Korela ta Karjala a l k u a n Käsityömuasterien Margarita Kemppaisen ta t o i n i a r k i š u o v a t t a Galina Aleksandrovan näyttelyššä kukloja XII ta XIX vuosišuan karjalaisissa pukuloissa ÎÎ Adressi: Kirovinkatu, 13 ÎÎ Telefoni: Kuvija karjalankielisih poštikorttijloih ta magnittiloih aina piiruštau Anastasija Trifanova. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Äijäpäivä päivän nouštuo»»äijänäpiänä hyvittele omie tuttavie karjalakši, muista työntyä heilä poštikorttija.»»uutuuš Jelena Filippova Poštikorttija ta magnittija karjalan kielellä aina tulou lisyä. Tällä kertua on luajittu poštikorttija ta magnittija Äijäkšipäiväkši. Tänä vuotena Äijänpäivän pruasniekka oikieuškosilla ta luteraisilla, Šuomen puolen karjalaisilla on šamana päivänä, 20. šulakuuta. On tullun aika oštua hyvie lahjoja ta onnitella omahisie ta yštävie karjalan kielellä. Uuvvet poštikortit ta magnitit ollah kahella karjalan kielen murtehella: vienakši ta livviksi. Poštikorttijen ta magnittijen luatimisešša aina auttau taiteilija Anastasija Trifanova. Hänen käsiala ta mualuantatapa on tuttu monella. Šanomma šuuret passipot Nastjalla. Uuvvet poštikortit ta magnitit voit oštua Oma Muan -toimitukšešša. Toimitukšešša myötävänä on muitaki poštikorttija ta magnittija. Kohta tullah toiset šuuret pruasniekat: Tuatonmuanpuolistajien ta Naisienpäivä. Onnitelkua omahisie Kuldazele -poštikorttiloilla. ÎÎ Oman Muan adressi: ÎÎ Petroskoi, Titovan katu, 3 ÎÎ Huonehet 102, 109 Lisyä tietuo telefonissa: Natalja Gilojevua hyvittelemmö roindupäiväl! Toivommo hänele lujua tervehytty, perehsobuu, ozua da lykkyy. Omamualazet Meijän toimittajua Ol ga Kuzminua hyvittelemmö roindupäivänke! Toivotammo kollegale ozua da lykkyy! Omamualazet Šuomelaista šukulaista Juha Kyyröistä onnittelemma 50-merkkipäivällä! Toivotamma tervehyttä, iluo, perehonnie ta lykkyö! Heimokunta Karjalašta Lämpimät šyntymäpäiväonnittelut kalevalalaisella Niina Aleksejevalla. Ole tervehenä ta onnellisena! Antakkah elämä šiula lisyä voimie ta mäneššyštä työalallaš! Tovarissat»»Siänennustus Petroskoi Anuksenlinnu Priäžy Koštamuš Kalevala Louhi yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy 20 / / / / / / / Peruštajat: Oma Mua Karjalan rahvahan lehti Peruššettu kešäkuušša 1990 Karjalan tašavallan Lakijenhyväkšymiskokouš, Karjalan tašavallan hallituš, Karjalan Rahvahan Liitto ta kuštantamo Periodika Piätoimittaja Natalja Sinitskaja Julkaisijan ta toimitukšen ošoite: Titovinkatu 3, Petroskoi, Karjalan tašavalta ÎÎ Tel: (814-2) ÎÎ omamua@mail.ru Internet: Julkaisija: ÎÎ Karjalan tašavallan autonomini laitoš Periodika-kuštantamo ÎÎ Painettu Verso-kirjapainošša, , Petroskoi, Varkaukšen rantakatu, 1a ÎÎ Lehen on rekisteröinyn Venäjän Federatijon Kirjapainoalan komitietta ÎÎ Rekisterinumero Indeksi ÎÎ Allakirjutettu painettavakši čuasu ÎÎ Painoš 500 ÎÎ Tilauš 103 ÎÎ Hinta 20 rpl Redizaini Fenomen-mediajoukko (Piiteri) On otettu: