45 (1185) Kylmykuun 20. päivy kylän kulttuurikeškuš s. 5

Transkriptio

1 K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 45 (1185) Kylmykuun 20. päivy 2013 ÔÔ Suuri eloksenruado kielen hyväkse s. 2 Karjalan Kielen Seura andoi 11. kylmykuudu Helsingis Edvard Ahtian mugah nimitetyn palkindon kunnivokirjazenke L udmila Markianovale suures eloksenruavos karjalan kielen hyväkse. ÔÔ Vienankarjala suomelazien fil manluadijoin silmin s. 3 Petroskois Premjer-kinoteatras ozutettih Lasse Nurkkazen fil mu Sukupolvien muisti, kudai omistettih tundietun Karjalan kirjuttajan Jaakko Rugojevan vuozipäiväkse. Fil mu jo oli ozutettu Haikolas, Kalevalas da Suomen puolel Kuhmos. ÔÔ Koulu on kylän kulttuurikeškuš s. 5 Vuotena 1858 Vuokkiniemeššä avattih kirikkökoulu. Šilloin kaikki opaššuš oli venäjän kielellä. Šiih aikah koulušša oltih uškontotunnit, kirikönlaulanta, kirjutuštunnit, arifmetiikka ta luventotunnit. ÔÔ Tulgua Kulkusetansamblih! s. 6 Lapsien Taidotaloi kuč čuu brihaččuloi da tyttölöi, kel on emämbi yheksiä vuottu igiä da kel on himuo opastuo artistoin neroloih: pajattamah, tan simah da soit tamah. Suomelas-ugrilazen školan Syöjätär (Jelizaveta Antonova) kuuluu tämän vuvven parahimien artistoin joukkoh. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Uuzi pruazniekku»»kylmykuun 14. päivänny Vieljärven kyläs enzi kerdua piettih Karjalaine suarnu -lapsien kilbu. Sivu 5

2 2 «Oma Mua»»» oma kieli, oma mieli»»uudizii Suuri eloksenruado kielen hyväkse Martti Penttonen Karjalan Kielen seura palkičči L udmila Markianovua. Karjalan Kielen Seura andoi 11. kylmykuudu Helsinkis Edvard Ahtian mugah nimitetyn palkindon kunnivokirjazenke L udmila Markianovale suures eloksenruavos karjalan kielen hyväkse. Perustelulois mainitah hänen suuret suavutukset kielen tutkijannu, opastajannu, kehittäjänny da nygyaigastajannu, kirjuttajannu, kiändäjänny da aktivistannu, mindäh händy äijäl kunnivoijah mollembin puolin rajua. Samas tapahtumas sežo piettih kahten Juhani Ahon kirjutetun kirjan, Raudutie da Lastuloi prezentatsii, kudamat kirjat L udmila Markia nova kiändi karjalakse. Nämmä kniigat ollah suomelazen kirjallizuon klassikkoloi. Markianova sanou, ku suomelazis kirjuttajis Aho on hänele mielužin. Jo aijembi häi kiändi Ahon kirjutetun Juhan karjalakse. ÔÔ Urheilu ainasena šeuralaisena s. 2 Urheilu kalevalalaisella naisella ei ole konšana ollun takašijalla. Hiihto, luistelu, pyöräily, šauvakävely, kyykkä joka vuuvven aikana löytyy omie harraššukšie. K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 01 (1191) Pakkaskuun 1. päivy 2014 ÔÔ Karjalan kielen kiinnostustu Ruočis s. 4 Karjalan kielen ystävät -yhtymäh kuulujat piettih illačču Ruočin piälinnas Tukholmas. ÔÔ Maidopyhälasku karjalazien luaduh s. 3 Petroskoin linnas Maidopyhälaskun jälgimäzenny piän pajatettih karjalankielizii pajoloi, viettih kruugua da tansittih. ÔÔ Karjalan kieli on tämän päivän kieli s. 5 Karjalan piäkaupunkissa Petroskoissa jo nellättä vuotta joka koulušša opaššetah karjalan kieltä. Palkindo Santtu Karhule L udmila Markianovua äijäl kunnivoijah mollembin puolin rajua. Meigäläine rock-pajattai Santtu Karhu sai Kalevalaseuran palkindon. Kalevalaseuran halličus on andanuh Kegrinpäivän palkindot kymmenele suomelazen kul tuuran da kul tuuruperindön tutkijale, taidoilijale da spetsialistale. Palkindot juattih Kalevalaseuran kegrinpäivän seminuaras Helsinkis kirjujarmankan aigua 26. ligakuudu. Tänävuon Kalevalaseuran palkindon sai meigäläinegi ristikanzu. Santtu Karhu, ainavo karjalankieline rock-pajattai, palkittih ei-perindöllizes tavas pidiä karjalastu perindyö hengis rock-muuzikan vuoh. Hyvittelemmö Santtu Karhuu sendäh. Moizii palkindoloi Kalevalaseura jagau vuvves 1965 joga vuottu. Aleksandr Medvedevua palkittih ei-perindöllizes tavas pidiä karjalastu perindyö hengis. Kuva: Jelena Filippova, Oma Mua Oma sivu Facebook-saital Uhtua-Seura-järjestöl rodih oma sivu Facebook-saital. Se on vai tehnielline välineh, kuduah tarvitah syväidyö: mielii, ajatuksii, keskusteluu, kuvua, kirjutustu. Sivule voibi piästä saitan kauti. Askel tulieh aigah»»livviläisie ta vienalaisie lauluja kuulu rajan takuata. Sivu 3 Oma Mua + Vienan Karjala = yhtehine lehti 12-sivuhine lehti ilmestyy joga nedälii Hinnat vuvven 2014 enzimäzele puoliškole: poštan kauti 251,94 rubl ua toimitukses 160 rubl ua puolekse vuvvekse toimitukses 290 rubl ua vuvvekse pdf-lehti Ven al 180 rubl ua puolekse vuvvekse

3 »»yhteiskundu «Oma Mua» 3 Yhtymien toimindu nägövih Tatjana Vasiljeva Petroskoin Lapsien taidodvorčas 16. kylmykuudu 25 erilastu Karjalan liittuo da järjestyö ezitettih omua toimindua Rekluamuroliekan ozutandu autobusois vie enämbäl ližiäs da levittäs tieduo karjalazis. Sanas ruadoh»»karjalazet yhteiskunnallizet liitot suadih kannatustu omih projektoih»»projekturuado Jelena Filippova Kanzallizen poliitiekan ministerstvu on pidänyh kilbua da jaganuh dengua yhteiskunnallizien liittoloin ruadoh. Juattavien dengoin summu on 2 miljounua 17 tuhattu rubl ua, net dengat suadih Ven an Federatsien Talovuon kehityksen ministerstvaspäi. Kanzallizen poliitiekan ministerstvu jälgimäzien vuozien aigah täh tabah projektoin kilvoin pidäjes oppiu kannattua yhteiskunnallizii liittoloi, sen vuoh sit kandurahvahien kieldy da kul tuurua. Tänävuon kilbah työttih 31 projektua, voittajat vallittih kolmes nominatsies. Meidy kiinnostau kolmas, kudamas kannattamah ruvetah karjalazien, vepsäläzien da suomelazien hengellisty da etnokul tuuristu perindyö. Täs nominatsies voittajakse piästih Karjalan Rahvahan Liiton, Nuoren Karjalan, Vepsän kul tuuruseuran, Nevondkeskuksen, Uhut-seuran da Karjal-Suomi-ystävysseuran projektat. Kielikylyt kogo perehele Karjalan Rahvahan Liitto rubieu todevuttamah projektua oman vuozipäivän hantuzis. Tulien vuon liitto täyttäy 25 vuottu. Sendäh uvven todevutettavan projektan aigah liittolazet pietäh pyöryžy stola, kudamas yhtes liittolazienke da partn ouronke otetah paginale karjalan kielen tuliedu kehitysty. Tämä on vai pieni näppine niilöi ruadoloi, kudamii KRL huavuau ruadua projektan aigua. Se roih monipuoline da eri-igähizii rahvahii koskii. Rodieu omua piduo aiguzile dai lapsile, heidy yhtistäjiägi. Jälgimäzis mainiččizim mo kielikylyt kogo perehele. Niidy ruvetah pidämäh huogavopäivinny Petroskoin Art-slobodas. Kaikkiedah rodieu kaksitostu vastavustu, niilöile tullah perehinneh. Joga vastavuksen vedäjänny, ižändänny da emändänny roih kentahto vahnembis. Muga sanotut opastajat ruvetah vaihtumah, nenga sit jogahine oppiu opastajan leibiä dai iče kielikylyh tulluot suajah ainos opastuo uudeh. Jogahizeshäi on mih opastuo da harjavuo. Sih niškoi jo sovimmo lapsien muamoloin da tuattoloinke. Meile Petroskois on mondu perehty, kudamis lapsienke paistah karjakse, on äijy niidy, kenen lapset kävväh kielipezäh libo opastutah karjalan kieldy päivykois libo školas, sendäh tuommozet kielikylyt autetah täs ruavos, livutetah rahvastu pagizemah karjalakse, sanou Karjalan Rahvahan Liiton piämies Jelena Migunova. Kielikylyn aigah kävväh vie muzeiloih, vahnembat voijah opastuo luadimah karjalazii ferezilöi da paidoi. Kyykkä, ajelukset, ližiä tieduo karjalazis Tämän ližäkse KRL rubieu auttamah Čičiliuškutyttiteatrua da Oma pajo -horua. Nuoret lähtietäh ozuttamah omii spektakliloi pohjazeh, Oma pajo kävyy pajattamah Segežah, kus KRL:l on oma ozasto, da se aktiivizesti ruadau. Paginkanzu-kluuban ruavosgi mustettih. Kluuban vastavundoih niškoi ostetah tiedokoneh da kai tarvittavat laittehet, kudamii pidäy ku karjalazet toizis mualoispäi voidas olla yhtevyksis kluubanke. Sidä laittehistuo tuliel voidas käyttiägi karjalan kielen on-line kursiloi pidäjes. Vuvvennu 2011 allun suannuh Kyykkä-projektua jatketah ielleh. Tulien vuon KRL tahtou luadie rekluamuroliekan täs kižas, sidä ruvetah ozuttamah internetas. Tämän ližäkse kyykkäh kižuajat tahtotah luadie kormanisanakniigazen karjalakse, kus olis kai kyykän sanasto. Meil on jo luajittu pieni kniigaine, kuda- Tulen vuon Karjalan Rahvahan Liitto täyttäy 25 vuottu. mas sellitämmö kyykän kižuandusiännöt ven akse, tulien vuon luajimmo algukursan kniigan, kudamas šeikkuperäzesti ihan urokoin mugah sellitämmö karjalakse, kui pidäy kižata kyykkäh. Se kniigaine roih pandu internettah, sellittäy Jelena Migunova. Vie liittolazil on mieles luadie pieni roliekku karjalazis, kudamua ozutettas linnan autobusois. Tänävuon liitto luadi flajeroi, kus oli tieduo karjalazis. Net on juattu da Jelena Migunovan sanoin mugah hos net oli luajittu enne kaikkie niilöile, ket vähä tietäh karjalazis, iče karjalazilegi net roittih ylen pättävät, yhtes kohtashäi on tärgiedy tieduo kanzas. Rekluamuroliekan ozutandu autobusois vie enämbäl ližiäs da levittäs tieduo karjalazis. Projektan todevutandu algavuu jo lähi aigua, tuhukuus algajen jo huavatah pidiä kaikkii projektah kuulujii pidoloi. Pidiä yhteiskunnallizien yhtymien jarmanku tuli mieleh Karjalan rahvahien yhtevys -yhtymän piäliköle L udmila Davidovale. Moine jarmanku pietäh Petroskoil jo tostu kerdua, enzimäine jarmanku piettih kuuzi vuottu tagaperin vuvvennu 2007, sanelou L udmila Nikolajevna. Silloi monet liitot da järjestöt oldih kehittymizilleh, tänäpäi net lujettih da niilöil on midä sanuo omas toimindas. Tänäpäi täs on ezitetty enimyölleh net yhtymät, kuduat ruatah etnokul tuurizen kehityksen, ižänmuansuvaičuksen kazvattamizen da rahvahienvälizen sovun lujoittamizen alal. Jarmankan tarkoituksennu on ozuttua, mittumua liittuo da järjestyö on Karjalas, mittuine yhteiskunnalline merkičys on niilöin toimindal, sellittäy jarmankan tärgevytty Davidova. Davidovan idejua kannatti Kanzallizen poliitiekan ministerstvu. Segi oli enzimäzenny avvuttajannu jarmankan valmistamizes da pidämizes. Pivon avajazis jarmankale tulluzii tervehtettih Kanzallizen poliitiekan ministran sijahine Viktor Krasnožon da Karjalan Yhteiskunnallizeh Paluatah kuului Natalja Vavilova. Karjalan Kielen Kodi, Karjalan Rahvahan Liitto, Kurkijogi-fondu, AVARD-kehityskeskus, Suomi-Venäjä-Seura, Art-šat or -yhtymy, folklou ruteatru Kruuga, Petroskoin Soglasije-keskus da monet muut yhtymät ezitettih sinäpiän omua toimindua jarmankal. Joga yhtymäl annettih oma azetuskohtu, ku olis parembi ezittiä omua ruaduo. Yhtymien rahvas valmistettih informatsiimaterjualua, piettih master-kluassoi, ezitettih omua eriluadustu tuotehtu, saneltih omas toimindas da vastattih rahvahan kyzymyksih. Jarmankan Ruadočuasun aigua yhtymien rahvastu nevvottih kui parendua omua toimindua, opastettih, kui kolmen-nellän yhtymän väil da resursoil voibi luadie mitah suuri yhtehine projektu, saneltih, kui pidiä yhtevytty biznesmiehien da vallasolijoinke. Paiči sidä jarmankan aigua monet suadih juriidistu abuu da nevvuo, Karjalan bankoin spetsialistatgi saneltih omis programmois, tarittih abuu yhtymile. Jarmankale tulluzile rahvahile oli valmistettu äijy mieldykiinnittäjiä. Heih niškoi järjestettih suuri konsertu, piettih master-kluasat da kniigoin ozuttelut. Jarmankah tulluot rahvas suadih järjestäjis lippuine (virtuallizet rubl ua). Jamankan kačottuu se lippuine pidi panna sen liiton libo järjestön investitsiibankah, kudai hänen mieles on paras. Enämbi kaikkii virtualistu den gua rodih Kruuga-folklouruteatran investitsiibankas. Segi sanottih Jarmankan parahakse yhtymäkse. Joga yhtymäl annettih oma azetuskohtu, ku olis mahto ezittiä omua ruaduo. Kuva: Margarita Kemppainen, Oma Mua

4 4 «Oma Mua»»» kul tuuru Vienan Karjala suomelazien fil manluadijoin silmin»»mennyt nedälil Petroskois Premjer-kinoteatras ozutettih Lasse Nurkkazen fil mu Sukupolvien muisti Ol ga Smotrova Fil man ozuttamine omistettih tundietun Karjalan kirjuttajan Jaakko Rugojevan vuozipäiväkse. Tänävuon Jaakko täyttäs 95 vuottu. Fil mu jo oli ozutettu Haikol as da Kalevalas vienankarjalazien dokumentufil moin festivualin hantuzis da Suomen puolel Kuhmos. Sukupolvien muisti -fil man luadi suomelazien ohjuajien joukko Nevvostovallan aigah, 1980-keskiluvul. Hos fil mu oli luajittu stsenaarien mugah, ga sih kaččomattah fil mas hyvin tunduu kylän elos da kuuluu puhtastu vienankarjalua, pajoloi, virzilöi. Fil mal rodih kolme ozua: Kuitin tuuli, Miehet luokkakuvassa da Kylät ja kaupunki. Kaikis ozis on ozutettu vienankarjalazien rahvahien elos. Avvuttajakse fil man luadijoile da keskimäzekse fil man personuažakse rodih Jaakko Rugojev. Parembua oman roindumuan tiedäjiä onnuako ei ni eččie pidänyh. Enzimäine fil man oza Kuitin tuuli on omistettu enimytten karjalazien runohuole, sen piälimäzinny personuažoinnu ollah kuulužimien runonpajattajien sugupolvien jälgeläzet. Hyö ylbiesti saneltih omis ezi-ižis, opittih pajattua, midä jäi mustoh vahnembas polves. Fil mas nägyy, ku sih aigah runoperindö ei vie olluh unohtettu. Voibi nähtägi kuda-midä perindöllisty ruaduogi, kui tervatah venehty, kuvotah da kohendetah verkoloi, mittumii kaššaliloi azutah tuohes, kaikkie, midä tässägi säilyi kyläläzien elaijas. Kaikkii nämmii Avvuttajakse fil man luadijoile da keskimäzekse fil man personuažakse rodih Jaakko Rugojev (hur.). Jaakko Rugojev sydämellizesti sanelou opastusvuozis, omas školas. kaččojes yhtel aigua kuuletgi, midä juumorua rahvas sanottih. Miehet luokkakuvassa -oza sanelou Jaakon školadovariššoih nähte da heijän opastajas. Jaakko sydämellizesti sanelou opastusvuozis, omas školas. Miehet musteltih, kui opastus meni, kui opastusvuvven loppiettuu karjalazet brihačut voidih lähtie kodih jo omil enzimäzil iččeh luajittuloil venehil. Kolmandes ozas voibi tiijustua, kui suomelazien da karjalazien väil voinan aigah hävitetyn Kontokin kylän sijah Kostamuksen järven rannale nostettih Karjalan nuorin linnu Kostamus. Linnan nostamine oli suurennu kiännöksenny vienankarjalazien elaijas: ruaduo eččimäs rahvas ruvettih muuttamah linnah. Kyläelaigah niškoi tämä oli pahah puoleh kiännös, kylät ruvettih tyhjenemäh, perindöt da kieli unohtumah. Paiči enne mainittuloi fil mas oli muudugi s užiettua, kaikkeh nähte olis liigua sanelta. Mainiččizin vai vie sih nähte, ku kaččomah sidä suomelazil Petroskoile tuoduu fil mua tuli ylen vähä rahvastu, toinah se on rekluaman vähytty. Muite monet rahvas suadas tiijustua midägi uuttu da mieleh painujua Nevvosto-Karjalas, oldahes net kiini karjalazeh kul tuurah libo äldähes. Tullah lapset, tullah vahnembat»»kylmykuun lopul da talvikuun allus Petroskois da Jessoilan kyläs pietäh pruazniekkua lapsih da vahnembih näh Valentina Mironova Suomelas-ugrilaine škola kuččuu lapsii Karjalan jalokivet -kulbufestivualih, kudamua pietäh 30. kylmykuudu oman opastuslaitoksen seinis. Konsertale voijah yhtyö karjalan, vepsän libo suomen kieldy opastujat päivykodiloin lapset da Karjalan jalokivet -festivualis suau nähtä pienii ozutelmii. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua školaniekat. Kilbah niškoi pidäy valmistua kymmenen minuutan ozutelmu karjalan, vepsän libo suomen kielel. Kaikile, ket tahtotah oppie vägie täs kilvas, pidäy ilmoittua sih nähte kylmykuun 23. päivässäh elbukasheva@ yandex.ru -adresil. Kilvan piätarkoituksennu on ozuttua lapsien neroloi da kiinnostuttua heidy muamankieleh. Toine pruazniekku pietäh Jessoilan kyläs. Karjalan kielen vuvven hantuzis Kanzallizen poliitiekan ministerstvan, Kanzallizien kul tuuroin keskuksen da Priäžän piirin kul tuuruozaston kannatuksel 8. talvikuudu Jessoilan kul tuurutalois pietäh Pajatammo yhtes! -pruazniekku. Pivon järjestäjät, Jessoilan kylän administratsii da kul tuuru keskus, vuotetah pruazniekale joukkoloi da yksinäh pajattajii, kudamat ezitytäh karjalan kielel.

5 »»festivuali «Oma Mua» 5 Kui Vas ka tigrannu oli -tuukselazien lapsien suarnu. Parahakse artistakse rodih akku (hur.). Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Kondii-soittai -suarnu Jessoilaspäi piäzi toizele sijale. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Kilvas voitti Mečän muoti -suarnu, kudai ozutettih Kalevalan školan opastujat. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Uuzi pruazniekku Ol ga Smotrova Mennyt nedälil karjalazile rodih vie yksi pruazniekku. Se rodivui da juurdui Vieljärven muah, sai Karjalaine suarnu -nimen. On täl pruazniekal vahnembi velligi Nerokaššali kilbu, kudamas opitah vägie nuoremban da vahnemban polven karjalakse pagizijat artistat. Karjalazeh suarnahhäi voijah puuttuo vai lapset da školaniekat. Iče kilbu on järjestetty Kanzallizen poliitiekan ministerstvan kannatuksel. Ozuttamah omii neroloi Vieljärven školah kerdyi lähes sadua artistua kaksitostu artistoin joukkuo. Ku kilbua piettih enzi Karjalan kieli ei vai kuulunuh Karjalazes suarnas, ga ičegi sih tuli vie elävy, ga ylen äijäl abeittu starikku. kerran, ozuttamah omii neroloi da hyviä ezimerkii tuli vahnemban polven rahvastugi Karjalan Kielen Kodi -liiton teatrujoukko da artistua Kotkatjärvespäi. Kilbu avattih Tuuksen školan lapset Kui Vas ka tigrannu oli -suarnal. Hos tuukselazet ei puututtu voittajien joukkoh, ga ozutettih hyvän, a toinah parembangi kielineron. Hyväl kielinerol löyhkettih jessoil čatgi, heijän suarnu Kondii-soittajah nähte äijäl veseldytti kaččojii. Suarnu Jessoilaspäi piäzi voittajien joukkoh, toizele sijale, a piälimäine suarnan personuažu Kondii sanottih tämän vuvven parahimakse artistakse. Suomelas-ugr ilazes školas löydyi kai kaksi parastu artistua Syöjätär suarnas hanhiloih nähte da hiiri Pieni ruskei kana -suarnaspäi. Syöjätär-suarnan luadimizes školaniekoile autettih Petroskoin yliopiston opastujat, kudamat täl sygyzyl käydih pruaktiekal heijän školah, opastettih heile karjalan kieldy. Sanakse, karjalan kieli ei vaigu kuulunuh Karjalazes suarnas, ga ičegi sih tuli vie elävy, ga ylen äijäl abeittu starikku. Häi saneli omas jugies ozas, mustoitti, ku se on oma rodn u kaikile karjalazile. Tämä Karjalan Kielen Koin liiton Rodn ugo-ozutelmu pani kaččojii da kilbuniekkoi miettimäh da žiälöimäh omua kieldy, erähil kai kyynälet silmih nostih tämä oligi artistoile korgevimannu arvostuksennu. Nuoren polven vieljärveläzet ozutettih Reboi da kukki -suarnu da piästih kolmandele sijale. Ketbo sit roittih tämän uvven kilvan voittajikse, toinah net ollah Priäžän školan lapset libo Kalevalan školan opastujat, a toinahgi Petroskoin gimnuazien n:o 37 kazvatit libo anukselazen Eloine-tyttiteatran artistat? Voittajakse piäzi Mečän muoti -ozutelmu, kudaman valmistettih kalevalalazet neroniekat, a ozutelman movvakkahin personuažu Oravu puutui tämän vuvven parahien artistoin joukkoh. Erähil kai kyynälet silmih nostih tämä oligi artistoile korgevimannu arvostuksennu. Kai kilbuniekat suadih mustolahjat kupit da magnietat Karjalaine suarnu -kilvan logotipanke. Voittajat suadih ketbo ekskursiet Kanzallizeh muzeih, ketbo liput Kanzallizeh teatrah, myös karjalankielizet kižatgi. Lahjoitti lapsii Kul tuuruministerstvan ruadai Pavel Gokkojev. Kilvan aigah mies ehoitti myös, ku tuliel aigua olis hyvä, ku kilvan voittajat ozutettas omii suarnoi päivykodiloin lapsile, ku harjaittua pikoi-pieniigi Karjalan eläjii omah kul tuurah da kieleh. Omii mielii kirjutakkua Arvostelijoin joukkoh kuului karjalan da vepsän kielen spestialistoi: L udmila R appijeva, Tatjana Klejerova, Valentina Karakina, Svetlana Pas ukova da Zinaida Jefremova. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Suomelas-ugrilazen školan opastujien Pieni ruskei kana -suarnu. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Karjalan Kielen kodi -liiton artistat valmistettih Rodn ugo -ozutelmu karjalan kieleh nähte. Ozutelman kirjutti Karjalan Kielen Kodi -liiton piälikkö Ol ga Gokkojeva. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua

6 6 «Oma Mua»»» opastus»»histourii Karjalan kyläškola vuozisuan allus Maikki Bobina Konzu luterilazes Germuanies tuli taba Rastavan aigua čomendella kuustu, Pravoslavnoi kirikkö oli hätken sidä vastah, ga Ven al lapset terväh miellyttih täh kuulužah tabah da vuvves 1860 algajen se oli tavalline ritualu. Karjalas 1800-luvun lopus kakis školis Rastavan aigua ruvettih azettamah kuustu. Kyläläzile oli semmoine pruazniekku mieldy myö, hyö avvutettih järjestiä Kuuzipruazniekkua. Kuuzi-pruazniekku algai Jevangelien lugemizes, sit lapset saneltih runoloi talves. Toiči pruaz niekan aigua soitti grammofonu, da sen lopus oli ilotuli, mi kyläläzile oli diivannu. Lapset suadih lahjakse n amuu da kniigoi. Lapset yhtes čomendettih kuustu flaguloil, tuohuksil, linduloil, tiähtil, elättilöil da eriluaduzil bobazil. Nen gomale pruazniekale tuldih rahvas toizisgi kylis, täl aigua hyö elettih omahizil da käydih kaččomah Kuustu. Sit semmoine pruazniekku tuli kylän kul tuurah. Opastajat sanottih, gu semmozet pruazniekat oldih ylen mieldy myö lapsile, se nosti školan lapsien da heijän vahnembien silmis. Tärgienny aihiennu oli se, gu lapset pruazniekan aigua äijän lugiettih da pajatettih. Kuuzi-pruazniekku oli lapsien enzimäine virralline pruazniekku, sen ritualan toi kyläh škola. Enzi kerdua lapset oldih pruazniekan piälimäzet ozanottajat. Lapset ezityttih vahnembien da täyzi-igähizien ristikanzoin ies (perindöllizil kyläläzil pruazniekoil lapset oldih vaigu kaččojinnu). Školaniekat ylen äijäl suvaittih tädä pruazniekkua da hätken sidä vuotettih. Kerran, yhtes kyläs, konzu lapsile ei järjestetty Kuuzi-pruazniekkua, lapset iče kuattih kuuzi da čomendettih se. Školan pruazniekkoi suvaittih pienetgi lapset. Opastujien pruazniekkukulgu oraskuul kiinnostutti pienii lapsii. Čomendetun školan iel enzikse piettih molebnu, sit čomasti šuorivunnuot opastujat (brihačut oldih ruskielois paijois, tytöt pruazniekkupluat ois) vihandoin bukietoinke da flavut käis yhtes mendih toizeh kyläh. Äijät ristikanzat jätettih omat peldoruavot da lähtiettih kaččomah sidä tseremouniedu. Kummalline oli se, gu kolme- da nellivuodehizet lapset pienet flavut käis mendih kolonnua vastah da sit yhtyttih sih. Äijät naizet oldih hyväs mieles omih lapsih kaččojen, hyö kiitettih opastajii, da äijile tuli mieleh andua jällespäi opastumah omii lapsii. Opastajat perustettih pienet školan teatrat, spektaklilois ezityttih lapset. Školan teatrat da pruazniekat oldih mieldy myö rahvahale, da nenga se kiinnitti huomivuo iččeh puoleh. Karjalan škola andoi tiedoloi muailmas, kul tuuras, opasti lapsile kirjutusmaltuo, avvutti kyläläzile lapsien kazvatandas. ÎÎ Loppuoza. Algu n:lois Vuokkiniemen koulun kolmirakennukšini kompleksi on ainut ta uniikki kyläkoulu ei vain Karjalašša, ka koko Venyähelläki. Kuva otettu vk.com/club nettišivuilta. Koulu on kylän kulttuurikeškuš»»vuokkiniemen kylän koulu täytti 155 vuotta Maikki Spitsina Vuotena 1858 Vuokkiniemeššä avattih kirikkökoulu. Opaštamisprosessin järještämiseštä vaštasi kylän pappi, kumpani iče piti tuntija. Šilloin kaikki opaššuš oli venäjän kielellä. Šiih aikah koulušša oltih uškontotunnit, kirikönlaulanta, kirjutuštunnit, arifmetiikka ta luventotunnit. Vuokkiniemen koulušša 8. pimiekuuta piettih koulun merkkipäivällä omissettu juhla. Šiinä koululaiset, kyläläiset ta pruasniekan vierahat šuatih ihailla kaunista kantelehen šoittuo, kuunnella lauluja»»vuokkiniemen koulu ta runoja, kaččuo tanššija ta muhie pienistä näytelmäkappalehista, kumpasie esitettih lapšet. Koulu yheššä Kylätalon kera aina järještäy erilaisie toimehpitoja koululaisilla ta kyläläisillä: konserttija, kilpailuja, urheilujuhlija. Perintehellisiksi tultih Tieto- ta Tervehyšpäivät, Kalevalan netäli, Uuvvenvuuvven pruasniekat, Puhaš koti, puhaš piha, puhaš kylä -työaktijot. Vuokkiniemen koulun opaštajat ruatah Koulu on kylän kulttuurikeškuš -ohjelman mukah. Koulun kolmešša ra kennukšešša ollah luokkahuonehet, juhla- ta urheilušali, kirjašto, päiväkojin kakši ryhmyä, tietokonehluokka, ruokala. Tänäpiänä koulušša opaštuu 40 opaštujua, a päiväkojissa on 14 kašvattie. Heijän kera ruatau 17 opaštajua. Koulun johtajana on Valentina Aleksandrovna Lipkina. Vuokkiniemeššä kannatetah vanhoja perintehie. Tuntijärješšykšeššä on karjalan ta šuomen kielen tuntija. Kuin ni puolitoista šatua vuotta takaperin koulušša opaššetah Uusi kolmirakennukšini puukoulu on luajittu karjalaisen mallin mukah. šoittamah kantelehta. Kantelistija opaštau Koštamukšen Karjalaisen gorničan ohjuaja Valentina Karhunen. Niin jotta voipi epyälömättä tovistua, jotta koulu puolentoista vuosišuan aikana vahvistu kylän yhteiskunnallisena ta kulttuurikeškukšena. Omii mielii kirjutakkua Vuvvennu 1898 Vienan Karjalan Kuittijärven rannal oli nostettu škola. ÎÎ Vuotena 1890 koulušša oli vain yksi luokka, kumpasešša opaštu kahekšan lašta. ÎÎ Vuoteh 1917 šuaten kaikki opaššuš oli järješšetty venäjän kielellä. Še oikein vaikutti lapšie, vet hyö ei tiijetty venäjän kieltä. ÎÎ Vuotena 1915 kylän Čärkällä oli rakennettu toini koulurakennuš. Uuši koulu šai Čärkkäkoulu-nimen, a vanhua ruvettih šanomah Rantakoulukši. ÎÎ Vuotena 1923 koulušša oli avattu 5. ta 6. luokka. ÎÎ Vuotena 1934 koulušša oli järješšetty 7-vuotini opaššuš. ÎÎ Vuotena 1929 Vuokkiniemeššä ilmešty šähkö, oli peruššettu kolhoosi. ÎÎ Vuotena 1935 kolhoosi anto koululla uuvven kakšikerrokšisen talon, kumpasešša ruvettih opaštumah luokkien koululaiset. Šiih aikah koulušša oli 191 opaštujua. ÎÎ Vuotena 1935 tovissukšet koulun lopettamisešta šuatih 40 nuorta poikua ta tyttyö Vuokkiniemeštä ta lähikylistä. Niijen luvušša oltih Pekka Perttu, Vappu Lipkina, Sandra Rettijeva, Matti Perttunen. ÎÎ Vuoteh 1937 šuaten lapšie opaššettih šuomen kielellä. Šovan vuosina opaššušprosessi ei loppun: lapšie opaššettih opettajat Šuomešta. ÎÎ Kešäkuušša 1941 oli koulun šeiččemeš piäštö. ÎÎ Vuuvven šyyškuuta koulun kaikissa luokissa alettih tunnit. ÎÎ Vuuvven šyyškuuta Vuokkiniemen vajua kekšikoulu oli muutettu keškikoulukši. ÎÎ 1990-vuosina alko uuvven kolmirakennukšisen puukoulun rakentamini, kumpani on luajittu karjalaisen mallin mukah. ÎÎ Vuotena 1998 uuvven koulun ovet oli avattu opaštujilla.

7 »»sanasuari «Oma Mua» 7»»lugijat runoillah»»pajon paja Častuškat Syvä-jogi äijäl virdau, Tuulen aigua enämbäl. Äijäl ollah brihat viizat, A tyttözet vie enämbäl. Keräin, keräin kivytty Da peredniekkah peitin. Kyzyttih kai: Mikse? Konnun brihoil n amukse. Osta, mama, mašinaine Opastun ombelemah. Älä anna loitos miehel Vierahah muah, igäväh. Oman kullan minä tunnen Pohotkas palan peräs. Yhtel kulmal kepkua pidäy Da ristai remenit selläl. Taivahal Pyhäily jyrää Käri nägymätöi. Ilmai rakkahuttu eliä Elos pädemätöi. Kartih boikoi minun kuldu Istuu da vai gadaiččou. Gadaiče jo sinä minul Puutungo minä sinul. Grivat luadi kuldoi minul Ei vai kogo ijäkse. En voi sinuh nadeijakseh Menet ylen hyväkse. Sieksen-jogi, kaidu jogi Kai kanat juomah kävväh. Videl-jogi, levei jogi Venehet vai sovvellah. Nämmä istutetut kukat Ei olla polleteltavat. Älgiä nagruat meidy, brihat, Emmo myö nagrettavat. Minä samvuaran keitin Keski stolal heitin. Vie rannas heiniä niitin Tečin Vas ua kiitin. Muamo oli minuu suvainnuh Konduh miehel ei andanuh. Kaivos vetty nostamah Ijäkse kaikkie gor uimah. Nuori igä, valgiet rožat Kačommos kui kukku. Misbo periä grivat lajit, Armas briha-rukku? Kullan rinnal olles aivei Päivy pastau, kižuau. Yksinäh pilvežy päivy Hil l ah menöy hizau. Pangua poijat Pannin pajoo Tälle pannin randazel. Mainikkuas työ Pannin brihoi. Joga pajon algazel. Muidu muanittajes muanitat vai iččiedäs»»kerdomus Tuatal oli nelli poigua. Kai poijat päivypäiviä kazvettih kaikinpuolin silmynägeviä ei kuulunuh niyhty kirosanua. Heijänke oli himo piästä mihtahto dieloh niškoi tolkuiččemah. Kai poijat oldih ylen tolkukkahat da vie mielihyväl annettih, ken vai tahtoi, nevvuo, nikonzu ei olluh mieles kedätahto muanittua, sih niškoi oli suuren riähkän varavo. Hyö kazvettih muidu muanittelemattah, ičegi oldih sidä mieldy buiteku kentahto vois vie eliä muanitellen muidu, ottua ičelleh eläjes vie riähkiä. Vahnembi poigu paginois avai oman syväimen iččeh parahimale dovarišale, sanoi omat mielet naindah niškoi: Konzu rubien naimah, sit valličen vai sen jyttyön vastinehen, kudual ei olluh enne minuu niyhty brihua da ku vie ruvennou minuu sydämellizesti tävvel väil suvaiččemah. Vuvvet mendih muga terväh, kui vuolažan joven kirkei virdu. Vahnin poigu piätti mennä naimizih, sit sidä varte rubei puaksumbah käymäh tansiloih, niyksi pruaz niekku hierulois ei mennyh hänettäh. Sit kerran, kui leinnou puhtahal taivahal jiävihes pilvihatakkoine, kudai rounuku juohatti, nygöi ota paginoile sinule miellyttävy tai neidine, kudai piästäs sinun syväimen kaikis duumis naindah niškoi. Pagin paginan jällele sen neidizenke hersiihes hänele sanuo: Emmogo vois sinun da minun syväimii lähendiä toine toizeh, ku minun syväin sinuu nähtyy rubei palavasti kiehumah. Neidine ilosilmin kačoi sužid onnoihpäi da andoi sille brihazele palavat huulet. Sulhaine kerras hiilavannu sebäi neidisty da ičekseh piätti tämähäi nygöi on minun oza, da uskon minä, häi ei muanita nikonzu minuu. Svuad bah kučui uskottavii dovariššoi. Enzi yökse enne muate menendiä vähäzen ryyppäi. Huondeksel kaikin oldih iloissah, ku andilas oli sulhazele mieldy myö. Uvven perehen suuren rakkahuon vuoh vuozien aloh suadih suurdu iluo: pereheh tuli kaksi armastu čomua poigua, ku oldih vahnembat čomat. Iččiedäh elettyy emändy sanoi ižändäle: Meile on jo kymmene- da kaheksavuodizet poijat, a minun vahnembat hierus vie ni kerdua ei nähty heidy emmogo vois ajua hieruh vahnembien luo gostih kaikel perehel. Ižändy hyväs mieles suostui ajamah hieruh vävvylöikse gostih. Hierus mučoin vahnembat lämmäl kezäpäiväl valmistettih suuri gostitus pihale. Rahvastu kerdyi tävvet stolat. Kogo hieru pruaznuičči loitos kuului rahvahan soitandu da pajatandu. Pruaznuičendustolah ižändän luo tuli eräs vakkinaine mužikku da paginan keskel kyzyi: Kuibo minun mučoinke elaigu? Ižändy häbevyksis sanoi mužikale: Šuutku!!! Mužikku sih ližäi: Emmo hätkie elänyh, harakteriloin täh eroimmo. Ižändy se kobristi kulakan da ičekseh duumaičči: mučoi ei minuu muanitannuh, a iččiedäh. Tirpajen kaiken ižändy nikelle nimidä ei sanonuh, vedi endizelleh iččiedäh rauhallizesti. Kodih tulduu sanoi mučoile: Minuu työtäh opastumah korgieh školah Moskovah kolmekse vuottu. Opastunduaigua tuttavui Moskovas professoran ylen čomah tyttäreh da kerdoi mučoin muanitandah niškoi hänele. Aigu meni terväh, a professoran tyttärenke rakkahus kehityi vie teriämbäh, sit hyö piettih tozi svuad bu. Perehty häi ei unohtannuh. Heile Moskovas osti fatieran da toi perehen Moskovah da sanoi heile: Täs työ voitto eliä, a minä tiä en voi eliä muamas tiedäy mindäh. Mučoi rubei voiveroittamah: Voinnuzit olla perehty tuomattah Petroskoispäi, kus minul oli hyvä fatieru, ruado, kaikiel tuttavat. Ižändy ližäi: Moskovas on vie enämbi, kedä sinule pidänöy tuttavikse. Sen jälles ellendi, kui muanitandu nakažii iččiedäh. Nikolai Feklistov, Petroskoi Valentina Libertsova Mačarvele Puutui roindumuale kävvä Oli himo sinne ainos Valgei vetty järves juvva, Sydäm pestä mustoskaivos. Olizin gu linduzennu Lendelizin joga kuudu, Olizin gu kuudamannu Pastazin mie joga yödy. Olizin gu luja tuuli Leppiköt kai kuadazin, Olizin gu taivastuli Pahat vuvvet poltazin. Avavuttas heinikközet, Kujozet dai peldozet, Ojat, sillat, lauttazet, Joga rannas kylyzet. Olis panna kundoh taloit, Tuatan käzil salvetut, Nostua muaman kodinerot, Nevvot, lapsil annetut. Etbo kiänä iäreh aigua Mugai kestät, kannat velgua. Puutui kävvä roindumuale Died oin, buaban kalman piäle, Panna sinne obrazaine Vardoikkah muan Jumalaine Omii hierulazii nähtä, Kylläl karjalakse paista. Eläzimmö kaikin hierus Liygilästy ližävynnys. Oli hyvä mieli nähtä: Nuoret paginas ei juosta, Mielihyväl kuunnellah, Vaigu paista varatah. Söimmö liendy omis kalois, Pajattajii kuundeliimmo Lentoi kolmen koivun varbois Stroičanpäiviä mustelemmo. Toinah Jumal ozan andau Myöstin mennä tulien vuon. Anna syväin ilmua kandau, Kudai vaigu mielis on.»»vahnua runohuttu J.L. Runeberg Tuli tyttö sulhaizespäi Tuli tyttö sulhaizespäi käit kai ruskottu mami kyzyi: Tytär, midäy ruskiet käit ollah? Tytär vastai: Roozukukkii minä keräin, nieglat käzii pysteltih. Tuaste tuli sulhaizespäi huulet ruskottu mami kyzyi: Tytär, midäy huulet ruskiet ollah? Tyttö sanoi: Vagoimuarjua olen syönnyh, niilöin mehu huulet kruasii. Myös on tyttö tullut sulhaizespäi, tuli kalbiet rozat mami kyzyy: Tytär, midäy rožat kalbiet ollah? Tyttö vastai: Oi, kaiva haudu, mami! Sinne peitä, ristu pane kalman piäle, ristah piirrä, midä käsken: Kerran tuli käit kai ruskiet, sulhoin käzis ruskevuttu. Tuaste tuli, ruskien huulien, sulhoin huulis ruskevunnuot. Viimein kodih tuli valpasrozien, Sulhoi petti, sentäh olen valpistunnuh... Karjalakse on kiändänyh Ivan Savin

8 8 «Oma Mua» Muhahtai! Mama tulou ruavospäi kodih da kyzyy: Midä hyviä minun lapset ruattih tänäpäi? Minä pezin asiet! Moločču, ota n amuu! Minä pyhkin astiet! Moločču, ota n amuu! A minä astieloin čilut kabrastin»»joudoaigu Tulgua Kulkusetansamblih! Lapsien Taidotaloi kuččuu brihaččuloi da tyttölöi Kulkuset -ansamblih. Terveh tulgua kaikin, kel on emämbi yheksiä vuottu igiä, da kel on himuo opastuo artistoin neroloih: pajattamah, tansimah da soittamah. Ansamblin artistannu olles työ tiijustatto äijän uuttu da mieldykiinnittäjiä Karjalan histourieh nähte, karjalazis perindölöis, opastutto pagizemah da pajattamah karjalan kielel. Kezämatkois karjalazih hieruloih opastutto ruadamah kangaspuuloil, pastamah šipainiekkoi, tiijustatto, kus suadih algu Kalevalan runot, huogavutto čomien sinijärvien rannoil. Yhtes teijänke myö panemmo allun uvvele ansamblile, kudai rodieu hyväl meijän kul tuuran ozuttajannu eri Karjalan linnois da rajan tagangi. Ansamblin ohjuaju on Kaširina Natalja Aleksandrovna. Vuotammo teidy joga piätteniččiä Lapsien taidotalois aigah. Adressi: Petroskoi, Krasnaja piha, 8. Tel Kulkusetansambli vuottau pajattajii. Kuva: Natalja Kaširina»»Kilbu Hyvät runoniekat! Karjalan tazavallan Kul tuuruministerstvu ilmoittau lapsien da nuorižon Toiveh-kilvas. Yhtymäh kilbah kučutah igäzii lapsii da nuorii, kudamat kirjutetah runoloi ven an, karjalan, suomen da vepsän kielel. Kilbu pietäh eri nominatsielois: Opimmo kirjuttua -nominatsii on lapsih näh, kudamil on 8 13 vuottu igiä, Poeettine toiveh -nominatsieh suajah yhtyö net lapset, kudamil jo täydyi 14 vuottu, Minun roindumua Karjal -nominatsieh suajah yhtyö lapset dai nuoret. Runoloi suau työndiä sähköadresile: dubrk@library.karelia.ru libo poštan kauti: Karjalan tazavaldu, Leninan prospektu, 1, Vladimir Morozovan nimine Nuorižokirjasto. Runoloi otetah vastah Illačun tunnelma oli ylen lämmin ta yštävällini, niin kuin aina on šuomelais-ugrilaisissa illaččuloissa. Laučoilla ei issuttu»»viime šuovattana Priäžän kulttuuritalošša oli jäješšetty Laučat-illačču, kumpaseh keräyvyttih Karjalan parahimmista parahat folkjoukot, niijen šuvaiččijat ta kaikki, ket tykätäh kanšanmusiikkie Natto Varpuni Enšimmäisenä lavalla esiinty vepšän kielellä laulaja Noid-joukko. Viime aikoina Noid on äijän ajellun muajilmua myöten. Šajekuun lopušša joukko kävi esiintymäh Virošša, Heimopäivät-pruasniekan yhteyveššä. Priäžän illačulla Noid toi rahvahalla hyvän mielen ta tunnelman, šai tulijie kanšanmusiikin puoleh. Joukon lavalla ollešša monet jo lähettih tanššimah. Karjala-joukon artistat esitettih ohjelmuah šuorah šalissa. Hyö näytettih muutoman tanššin, katrillin ta piirileikin. Šiitä kaččojat ta artistat yheššä tanššittih Talonpojan tanššie ta Kruugua. Skylark-joukko esitti Karjalan kantarahvahien ta skandinavilaista musiikkie. Joukon tanššijat niise laškeuvuttih lavalta šalih ta tanššittih yheššä kaččojien kera. Illačun tunnelma oli ylen lämmin ta yštävällini, niin kuin aina on šuomelais-ugrilaisissa illaččuloissa. Rahvaš tanššittih, laulettih ta hyvällä mielin paistih toini toisen kera. Esitykšien välillä Kanšallisen teatterin näyttelijä ta illačun vetäjä Šanteri Kuikka piti kilpailuja illaččuh tulijilla ta lahjotti lahjoja. Pitäy šanuo, jotta illačušša oli eri-ikähistä rahvašta: lapšie, koulunikähisie, nuorisuo ta i partašuita ukkoja. Enämmän kuitenki oli nuorta väkie, niitä, ket opaššutah yliopistošša karjalan kieltä tai toimitah karjalan kielen ta kulttuurin alalla. Suali, jotta omua Priäžän nuorisuo oli vähän. Tuškinpa tämmöset šuuret ta koko muajilmalla tunnetut joukot rikeneh käyväh heijän kyläššä. Ka voit olla, jotta še on illačun järještäjien vika. Pitäy parempi mainoštua tämmösie tapahtumie, jotta rahvaš tiijettäis niistä. Ka ne, ket tultih, šuatih äijän positiivista elämyštä ta energijua. Laučat-illačun šuurimpana tähtenä (englanniksi headliner) oli Sattuma-joukko. Šiäntöjen mukah headliner esiinty viimesenä. Sattuma esitti lauluja uuvvešta Kyllä joo -albumista šekä vanhojaki, kaikilla tunnettuja. Ongo Petroskoi kaunis linnaine? laulettih kaikin yheššä.»»midä? konzu? kus? 01/ 11 24/ 11 29/ / Kanzallizen teatran foije Karl Marksan piha, Suomen hyvittelykorti tänäpäi ozuttelu Kanzalline teatru Karl Marksan piha, Kahtestostu yö -spektaklin enzi-ildu Karjalan Muuzikkuteatru Kirovan lagevo, Kantele-ansamblin uuzi K@ntele-style-ohjelmu 15/ 11 07/ 12 Käziruadoloin keskus Kirovan piha, Dmitrii Mosknan bobien ozuettelu Akat, hevot, linnut»»hyvittelemmö! Karjalan kielen kannattai, pajattai, muuzikko, ozuttelii Timoi-Pedri Munne on tämän nedälin roindupäivyniekku. Hyvittelemmö händy da toivotammo lykkyy, ozua, tervehytty, perehsobuu. Omamualazet»»Siänennustus Petroskoi Anus Priäžy Suojärvi Sortavala Pitkyrandu yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy 21 / / / / / / / On otettu: haldivoiččijat: Karjalan rahvahan lehti Alustettu kezäkuus 1990 Karjalan tazavallan Zakonoinhyväksyndykerähmö, Karjalan tazavallan halličus, Karjalan Rahvahan Liitto da Julguamo Periodika Piätoimittai Natalja Sinitskaja Julguamon da toimituksen adressi: Titovan piha 3, Petroskoi, Karjalan Tazavaldu ÎÎ Tel: (814-2) ÎÎ omamua@mail.ru Internet: ilmahpiästäi: ÎÎ Valdivolline Periodika-b udžettulaitos ÎÎ Painettu Verso-painamos Petroskoi, Varkauksen randu-uuličču, 1a ÎÎ Kirjoile pani Ven an Federatsien kirjupainoalan komitiettu ÎÎ Registrunoumeru Indeksu ÎÎ Painettavakse on allekirjutettu čuasu ÎÎ Painandulugumiäry 700 ÎÎ Tiluandu 1093 ÎÎ Hindu 15 rubl ua Redizainu Fenomen-mediajoukko (Piiteri)