Menometrorragia 1/3 1/2 40 55 naisista >40 v naisilla 10 %:lla on endometriumpolyyppi myomat naisten yleisimpiä kasvaimia (40 70 %) n. 40 % 50 60 v. naisista käyttää jossakin vaiheessa hormonikorvaushoitoa Endometriumkarsinooma 4. yleisin naisten syöpä
Endometriumbiopsian indikaatiot 1/2 1) Seulonta? kaikki riskiryhmät ( ) tamoksifeenin käyttäjät HNPCC potilaat + 2) Postmenopausaalinen poikkeava vuoto aina HRT: tai syklinen HRT Endometrium > 5mm: Ca riski 1:10 Endometrium Ø < 5 mm: Ca riski > 1:100 HRT: jatkuva kombinaatio mikäli vuotoa 6 kk jälkeen
Endometriumbiopsian indikaatiot 2/2 3) Premenopausaalinen poikkeava vuoto hyvin herkästi < 40 v ja riskitekijät : ca riski minimaalinen > 40 v/< 40 v ja riskitekijät + : ca riski varteenotettava 4) Papa:ssa lieriöatypia 5) Hormonaalisesti hoidetun hyperplasian seuranta 6) Osana hormonaalisia selvittelyjä 7) Ei poikkeavaa vuotoa, mutta uä poikkeava?
Patologinen endometrium Systeeminen (>pd14) Paikallinen (<pd14) dysfunktionaalinen Muu Tulehdus/raskaus Polyyppi Neoplasia Anovulatoorinen (poikkeava E vaikutus) Ovulatoorinen (poikkeava P vaikutus) Strooma Epiteeli
Aspiraatiobiopsia Sokko Muutamia prosentteja volyymistä Fragmentaatio Endometriumin heterogeenisyys (compacta vs spongiosa vs basalis ylä vs alasegmentti)
Endometriumin normaali morfologia Potilaan ikä Kierron vaihe Mahdollinen käytetty hoito/ehkäisy Esitiedot: vuoto, hoitoanamneesi ja uä status Diagnoosi = Löydös/Odotusarvo
Secretory phase Pd 15 20: Glands Pd 21 28: Stroma
Varhainen proliferaatiovaihe (pd 4 7) + polyyppi
Keskiproliferaatiovaihe (pd 8 10)
Myöhäinen proliferaatiovaihe (pd 11 14)
2. po päivä
3. po päivä
Dysfunktionaalinen endometrium dysfunktionaalinen Anovulatoorinen (poikkeava E vaikutus) Ovulatoorinen (poikkeava P vaikutus) 1. Estrogen Withdrawal Bleeding aikainen satunnainen 2.Breakthrough Bleeding myöhäinen krooninen 3.Prolonged Estrogen Effect ei vuotoa Irregular Ripening premenstrual spotting (CL insuffisienssi) Irregular Shedding defective desquamation (persistoiva CL)
Anovulatoriset vuotohäiriöt (P vaikutus puuttuu ja E vaikutus on poikkeava) 1. Estrogen withdrawal bleeding E2 P28 aikainen/myöhäinen sporadinen 45 55 vuotiaat
2. Estrogen breakthrough bleeding E2 PCOS, 40 50 v E2 yli 50 v
1. Estrogen Withdrawal Bleeding aikainen satunnainen 2. Breakthrough Bleeding myöhäinen krooninen
Mucosal breakdown
3. Prolonged estrogen effect E2 PCOS, 40 50 v E2 yli 50 v
1. Estrogen Withdrawal Bleeding aikainen satunnainen 2. Breakthrough Bleeding myöhäinen krooninen 3. Prolonged Estrogen Effect ei vuotoa
Estrogen effect, prolonged vs. Hyperplasia simplex
Estrogen effect, prolonged
Dysfunktionaalinen endometrium dysfunktionaalinen Anovulatoorinen (poikkeava E vaikutus) Ovulatoorinen (poikkeava P vaikutus) 1. Estrogen Withdrawal Bleeding aikainen satunnainen 2.Breakthrough Bleeding myöhäinen krooninen 3.Prolonged Estrogen Effect ei vuotoa Irregular Ripening premenstrual spotting (CL insuffisienssi) Irregular Shedding defective desquamation (persistoiva CL)
Ovulatoriset vuotohäiriöt (P vaikutus on poikkeava) 1. Oligomenorrea P E2 tytöillä; urheilu/anoreksia; e pillereiden jälkeen
Ovulatoriset vuotohäiriöt (P vaikutus on poikkeava) 2. Irregular ripening b a E2 P 45 v. Corpus luteum insuffisienssi: syynä voi olla huono E primaus (matala/epätasainen estrogeenivaikutus):
Stadium secretioinis atypicum (Irregular ripening)
Stadium proliferationis atypicum (pd 12)
Ovulatoriset vuotohäiriöt 3. Irregular shedding E2 P 40 v. persistoiva corpus luteum puutteellinen deskvamaatio pitkittynyt P vaikutus:
Irregular Ripening Luteal Phase Defect (Insufficient CL)
Estrogen Withdrawal Bleeding aikainen satunnainen Breakthrough Bleeding myöhäinen krooninen Prolonged Estrogen Effect ei vuotoa Irregular Ripening Luteal Phase Defect (Insufficient CL) Irregular Shedding defective desquamation (Persitent CL)
Irregular shedding
syklinen gestageeni yhdistelmäpillerit minipillerit Mirena syklinen HRT pitkäsyklinen HRT jatkuva kombinaatio HRT tiboloni tamoksifeeni/raloksifeeni
yhdistelmäpillerit
Mirena
syklinen HRT alkujakso
pitkäsyklinen HRT loppujakso
jatkuva kombinaatio HRT/tiboloni
jatkuva kombinaatio HRT/tiboloni
jatkuva kombinaatio HRT/tiboloni
jatkuva kombinaatio HRT/tiboloni
tamoksifeeni
Primäärisesti endometriaaliset vuodot 50 Systeeminen (>pd14) Paikallinen (<pd14) 50 dysfunktionaalinen 45 5 Muu Tulehdus/raskaus 5 Polyyppi 40 Neoplasia5 Anovulatoorinen (poikkeava E vaikutus) Ovulatoorinen 35 10 (poikkeava P vaikutus) Strooma <1 4 Epiteeli
Odotusarvo ikä kierronvaihe HT PAD Diff.dg anamneesi uä status Histologia