KÄYTÄVÄELÄMÄÄ VANTAALLA Pertti Ranta 07.02.2013
TUTKIMUSAIHE: KASVIEN MONIMUOTOISUUDEN ALUEELLINEN JAKAUTUMINEN KAUPUNGISSA. Väitöskirja: Urban ecosystems response to disturbances, resilience and ecological memory (2012)
ALUE-EKOLOGINEN PERUSMALLI: LAIKKU (Patch) KÄYTÄVÄ (Corridor) MATRIISI (Matrix)
Aineistot: Vantaan kasvien systemaattinen kartoitus 1990-1995. 246 kartoitusruutua. Yhteensä 53 000 kasvihavaintoa. Kirja Vantaan luonto. Kasvit 1996 ja CD-levy 2004. Vantaan kokonaislajisto on 704 lajia. Jokaiseen kasvihavaintoon liittyi kasvupaikkakoodi (33 kpl).
Vantaan tiekäytävät (The importance of traffic corridors as urban habitats for plants in Finland - Urban Ecosystems 11 (2) 2008: 1573-1642). Vantaan tiestön yhteispituus n. 1440 km. Vantaanjoen lajiston kartoitus koko joen pituudelta (99 km) sekä Vantaan kaupungin alueelta.
MIKSI TUTKIA KÄYTÄVÄVÄKASVEJA? Monimuotoisuus: Uudenmaan eliömaakunnan 880 lajista 61 % kasvaa jossakin käytävässä Vantaalla 540 Vantaalla tavatuista 704 lajista (76,7 %) kasvaa käytävissä. Jokikäytävien lajeja Vantaalla 367, tiekäytävien 484.
Iso-Britannian 2000 lajista 800 kasvaa liikennekäytävissä Vantaan liikenne- ja jokikäytävien pinta-ala on noin 653 ha eli 2,7 % Vantaan pinta-alasta
HÄIRIÖRIIPPUVAISET LAJIT TULVAT, JÄÄT, HYLKYTAVARA AIHEUTTAVAT JOIDENKIN LAJIEN VAATIMIA HÄIRIÖITÄ (mm. siemenet, mukulat tai maavarret voivat siirtyä tulvavesien mukana). Tulva luo kilpailuttomia vapaita kasvupaikkoja.
VIERASLAJIT JOELLA KÄYTÄVÄT OVAT ALTTIITA VIERASLAJEILLE STRATEGIASSA 25 HAITALLISEN VIERASLAJIN LUETTELO (KASVIT)
HAITALLISET VIERASKASVIT TC RC Epilobium adenocaulon amerikanhorsma 1 1 Heracleum sosnowskyi armenianjättiputki 0 0 Petasites hybridus etelänruttojuuri 1 1 Avena fatua hukkakaura 0 0 Fallopia x bohemica hörtsätatar 0 0 Solidago gigantea isopiisku 0 0 Glyceria maxima isosorsimo 0 1 Amelanchier spicata isotuomipihlaja 1 1 Fallopia japonica japanintatar 0 0 Impatiens glandulifera jättipalsami 1 1 Fallopia sachalinensis jättitatar 0 0 Solidago canadensis kanadanpiisku 1 1 Elodea canadensis kanadanvesirutto 0 0
HAITALLISET VIERASKASVIT TC RC Calystegia sepium karhunköynnös 1 1 Heracleum mantegazzianum kaukasianjättiputki 1 1 Lupinus polyphyllos komealupiini 1 0 Rosa rugosa kurtturuusu 1 1 Impatiens capensis lännenpalsami 0 0 Galium album paimenmatara 1 1 Aster x salignus pajuasteri 1 1 Heracleum persicum persianjättiputki 0 0 Rorippa sylvestris rikkanenätti 1 0 Impatiens parviflora rikkapalsami 1 1 Sambucus racemosa terttuselja 1 1 Epilobium ciliatum vaalea-amerikanhorsma 1 1 yhteensä 15 14
AMEL SPIC Amelanchier spicata GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI 34 CALY SEPI GALI ALBU ASTE SALI Aster x salignus SAMB RACE GALI ALBU EPIL CILI EPIL ADEN CALY SEPI 33 CALY SEPI GALI ALBU CALY SEPI Calystegia sepium SAMB RACE GALI ALBU EPIL CILI EPIL ADEN CALY SEPI 32 CALY SEPI GALI ALBU EPIL ADEN Epilobium adenocaulon GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI 31 CALY SEPI GALI ALBU SOLI CANA EPIL CILI Epilobium ciliatum GALI ALBU CALY SEPI 30 CALY SEPI GALI ALBU GALI ALBU Galium album GALI ALBU CALY SEPI 29 CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU IMPA GLAN SAMB RACE GLYC MAXI Glyceria maxima WEST GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI 28 CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU EAST HERA MANT Heracleum mantegazzianum LUPI POLY GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI 27 CALY SEPI GALI ALBU IMPA GLAN Impatiens glandulifera LUPI POLY GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI 26 CALY SEPI GALI ALBU IMPA PARV Impatiens parviflora SOLI CANA SAMB RACE GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 25 CALY SEPI GALI ALBU LUPI POLY LUPI POLY Lupinus polyphyllus SAMB RACE LUPI POLY GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 24 ASTE SALI CALY SEPI GALI ALBU LUPI POLY SAMB RACE PETA HYBR Petasites hybridus GALI ALBU CALY SEPI ASTE SALI 23 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN LUPI POLY ROSA RUGO Rosa rugosa GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 22 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GLYC MAXI LUPI POLY SAMB RACE SAMB RACE Sambucus racemosa GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 21 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN ROSA RUGO SOLI CANA Solidago canadensis GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 20 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE SAMB RACE CALY SEPI ASTE SALI 19 ASTE SALI CALY SEPI GALI ALBU SAMB RACE GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 18 ASTE SALI CALY SEPI GALI ALBU SAMB RACE SAMB RACE LUPI POLY IMPA GLAN GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 17 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN EPIL CILI GALI ALBU SAMB RACE SAMB RACE IMPA GLAN GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 16 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE SAMB RACE PETA HYBR IMPA GLAN GALI ALBU CALY SEPI ASTE SALI 15 AMEL SPIC ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE SAMB RACE IMPA PARV GALI ALBU CALY SEPI ASTE SALI 14 CALY SEPI SAMB RACE SAMB RACE IMPA GLAN HERA MANT GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 13 ASTE SALI CALY SEPI GALI ALBU ROSA RUGO SOLI CANA SAMB RACE GALI ALBU EPIL ADEN CALY SEPI ASTE SALI 12 ASTE SALI CALY SEPI GALI ALBU SAMB RACE 11 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE 10 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE 9 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU SAMB RACE 8 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU HERA MANT IMPA PARV PETA HYBR SAMB RACE 7 ASTE SALI CALY SEPI EPIL ADEN GALI ALBU RIVER CORRIDOR distance from the sea (km)
MORAL OF THE STORY: -Ei ole suurta merkitystä, millaisessa käytävässä kasvaa, kunhan vain on käytävässä -Liikennekäytävät ja jokikäytävä samankaltaisia: häiriödynamiikka.
- Monimuotoisuuden kannalta käytävät ovat tärkeitä: käytävät ovat runsaslajisimpia kasvupaikkoja - Ei silti otettu huomioon monimuotoisuuden suojelussa - paitsi Vantaanjoki NATURAalueeksi: pohjamutien liito-orava vuollejokisimpukka - (Unio crassus)