Itsearviointi ja tavoitteet Koulun vuosikirja

Transkriptio

1 Sisältö Kappale Teema Kielitieto Sivu Tekstityyppi Itsearviointi ja tavoitteet 9 Kurssi Многонациона льный мир Kansallisuus Kova- ja 12 Koulun vuosikirja pehmeävartaloiset sanat Akkusatiivi Aspektit I 2 Пра здник к нам прихо дит! Juhlat Datiivi 42 Asiateksti Kalenteri 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте Mielipidekirjoitus 4 О фи нской ку хне по-ру сски Luonto Haastattelu Sää Resepti Uskonto ja arvomaailma Kulttuuri Vuorovaikutus Instrumentaali Deminutiivi 68 Prepositionaali 94 Kerrataan kappaleita Itsearviointi Поня тно! 4 6 Sisältö

2 Kurssi Ска зка и реа льность Ihmisen elämänkaari Genetiivi 124 Asiateksti Aspektit II 6 Обы чная исто рия Ihmisen kuvailu Elämäntarina Mietelauseita Mielipiteen ilmaiseminen Venäläisiä satuhahmoja 7 Жизнь в движе нии Terveys ja elämäntavat Testi Keskustelufraaseja 8 В ми ре иннова ций IT-teknologia Tiede- ja teknologiauutisia Some Nettikaupan mainos Puhelinsanasto Kerrataan kappaleita 5 8 Itsearviointi Kurssi 6 9 А вы чита ете? Kirjallisuus Kirja-arvio Sarjakuva Media Matkustaminen Sijamuotokertaus ja -poikkeukset Konditionaali Imperatiivi Adjektiivien vertailumuodot jatkuvat Päiväykset ja vuosiluvut Liikeverbejä 10 Кру то ты попа л на ТВ! Musiikki Etuliitteiset liikeverbit Haastattelu Hotellisanasto Tienneuvominen 11 Маѓия кино Radiohaastattelu Elokuvat Pronomineja Konjunktioita 12 Весь мир теа тр Teatteri Pronomineja Suullinen esitys Kerrataan kappaleita 9 12 Itsearviointi Kansallisuussanat Ääntämisliite Kielioppiliite Verbiliite 152 Поня тно! 4 6 Sisältö 5

3 Понятно! Tässä kirjassa on lukion kurssit 4 6. Näillä kursseilla harjoitetaan edelleen puhevalmiuksia sekä muita kielen osa-alueita. Jokaisen kurssin alussa on kurssikohtainen opetussuunnitelmateksti sekä Понятно! -kirjan kurssikuvaus. Jokaisen kappaleen aloitussivulla on muutamia kappaleeseen liittyviä sanoja, jotka liittyvät kappaleen teemaan. Jokaisessa kappaleessa esitellään yksi Venäjän kaupunki. Alussa on kaupungin esittely, kappaleen aikana matkalaukku-osioissa saat siitä lisäinfoa ja vielä lopun Понятно!-osiossa esitellään kaupungin omaleimaisia paikkoja ja tekemisiä. Neljännessä kurssissa tutustutaan Pohjois-Venäjän kaupunkeihin, viidennessä kurssissa Keski-Venäjän kaupunkeihin ja kuudennessa kurssissa Etelä-Venäjän kaupunkeihin. Kirjan sanastot löytyvät netistä, ks. Tekijät Kirjassa käytetyt tehtäväsymbolit: На старт! alkujohdanto kappaleen aihepiiriin. Suullinen tehtävä tee parin kanssa tai pienessä ryhmässä. Verkkotehtävä tärkeä perustehtävä, tee nämä oikeassa kohdassa. Verkkotehtävät sisältävät sanasto- ja kielioppitehtäviä. Ääntäminen harjoittele oikeaa ääntämistä äänitteen perässä. Kirjoitustehtävä käytä mobiililaitetta tai konetta. Kuuntelutehtävä kuuntele. 6 Понятно 4 6

4 Muut osiot: lisätietoa kappaleen kaupungista. Эќстра ylimääräistä sanastotietoa. Те ма Факт kappaleen teemasanasto ja fraasimallit. faktatietoa Venäjästä ja venäläisestä kulttuurista. Пое хали! Kielitieto perustietoa kappaleen kaupungista. tietoa kielen rakenteesta. Kirjassa käytetyt lyhenteet: f. feminiini dat. datiivi m. maskuliini instr. instrumentaali n. neutri prep. prepositionaali yks. yksikkö pret. preteriti mon. monikko fut. futuuri yks. sana yksiköllinen sana epäs. epäsäännöllinen taivutus mon. sana monikollinen sana poss.pron. possessiivipronomini perusm. perusmuoto relat.pron. relatiivipronomini nom. nominatiivi * tulosverbi akk. akkusatiivi puhek. puhekielinen gen. genetiivi tpm taipumaton Kirjassa kerrotaan oikeiden ihmisten tarinoita. Lämmin kiitos kaikille kirjan ja sen oheismateriaalien tarinoiden kertomiseen osallistuneille Jussi Kukkola, Ekaterina Nilova, Alina Martikainen, Bogdana Mikhlik, Viktoria Petrovskaja, Leisan Ritari, Alina Tomnikov, Nina Kollina. Поня тно! 4 6 7

5 LOPS 2016 Vieraat kielet Monilukutaito: kaikki puhuttu ja kirjoitettu kieli Kielitaito: kaikki osatut kielet Kielen opiskelutaidot: erilaiset oppimistavat, itsearviointi Tieto- ja viestintäteknologia: luonteva käyttö Eteneminen taitotasoilla omaan tahtiin: eriyttäminen Kielten taitotasotaulukko: oma kehittyvä osaaminen A2.1 Kielitaito työelämässä: suullinen ja kirjallinen taito Kurssit 4 6 Halu ja taito toimia kulttuurisesti, kansainvälisesti ja kielellisesti moninaisissa ympäristöissä ja yhteyksissä. Asenteiden ja arvojen merkitys. Kaiken kielitaidon hyödyntäminen, siltojen rakentaminen eri kielten välille sekä opiskelijoiden vapaa-ajan kielenkäyttöön. Jokapäiväisen viestinnän perusvalmiuksien kehittäminen. Rakenteiden opettelu, harjoittelu ja kertaus joustavasti sopivien aihepiirien yhteydessä. Ääntämisen harjoitteleminen edelleen. Tieto- ja viestintäteknologian luonteva käyttö. 8 Поня тно! 4 6

6 Itsearviointi ja tavoitteet Tutustu kielten taitotasoasteikkoon ja arvioi, millä tasolla venäjän kielen taitosi on tällä hetkellä Millaisia tavoitteita asetat itsellesi tuleville kursseille? Miten aiot saavuttaa tavoitteesi? Поня тно! 4 6 9

7 Четвёртый курс - Neljäs kurssi LOPS 2016 Monenlaista elämää Kurssilla kiinnitetään huomiota sosiaalisten koodien mahdollisiin eroavuuksiin vuorovaikutuksessa. Harjoitellaan pienimuotoista kirjallista viestintää. Kurssin aihepiirit käsittelevät viestintää kulttuurien välisissä kohtaamisissa Suomessa ja ulkomailla. Уро к 1 Мурманск Уро к 2 Архангельск Уро к 3 Сыктывкар Уро к 4 Салехард 10 Поня тно! 4 6 Четвёртый курс

8 Поня тно! Neloskurssin teemoja ovat eri kansallisuudet ja kulttuurit, venäläinen juhlakulttuuri ja vuorovaikutus ihmisten välillä sekä luonto. Kielitieto-osuuksissa opetellaan taivuttamaan ja käyttämään substantiiveja ja adjektiiveja yksikössä ja monikossa (nominatiivi, akkusatiivi, datiivi, instrumentaali ja prepositionaali). Kulttuuri- ja maantuntemusosiossa tutustutaan Venäjän pohjoisosien kaupunkeihin: Murmansk, Arkangeli, Syktyvkar ja Salehard. Поня тно! 4 6 Четвёртый курс 11

9 Tässä kappaleessa tutustut Murmanskiin ja opit kansallisuussanoja tunnistamaan kova- ja pehmeävartaloiset substantiivit ja adjektiivit lisää akkusatiivin käyttöä 1 (adjektiivit ja monikko) aspektien käyttöä Многонациона льный мир гимна зия компа ния культу ра Украи на шко ла 12 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

10 Мурманск Пое хали! Murmansk sijaitsee Kuolan niemimaalla Barentsin meren (Ба ренцево мо ре) rannikolla. Alueen alkuperäisasukkaita ovat saamelaiset. Golfvirran ansiosta ilmasto on lauha ja Murmanskin satama pysyy sulana ympäri vuoden. Kaupunki alkoi kehittyä, kun sinne rakennettiin Pietarista rautatieyhteys vuonna 1915 sotakuljetuksia varten. Radan pituus on nykyisin noin 1450 kilometriä. Murmansk on maailman suurin kaupunki napapiirin pohjoispuolella, siellä on mm. maailman pohjoisin McDonalds ja sinfoniaorkesteri. Vuonna 2016 kaupunki vietti 100-vuotisjuhliaan. Му рманск Murmansk perustettu vuonna 1916 asukasluku noin Venäjän pohjoisin suurkaupunki pommitettiin toisessa maailmansodassa lähes raunioiksi Rovaniemen ystävyyskaupunki Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 13

11 На старт! Venäjän kielessä monissa paikannimissä käytetään adjektiivia. Yhdistä nimet. 1. Ти хий океа н a) Etelä-Amerikka 2. Чёрное мо ре b) Pohjoisnapa 3. Европе йский сою з c) Tyyni valtameri 4. Восто чная А зия d) Länsi-Eurooppa 5. Ю жная Аме рика e) Mustameri 6. Се верный по люс f) Itämeri 7. За падная Евро па g) Euroopan unioni 8. Фи нский зали в h) Itä-Aasia 9. Балти йское мо ре i) Suomenlahti 10. Бе лое мо ре j) Vienanmeri Уро к 1 Многонациона льный мир Гимна зия Ти ккурила одна из са мых больши х в Финля ндии. В ней у чатся ребя та из ра зных стран и культу р. Прочита й, что украи нка Да на написа ла в шко льном ежего днике о свои х однокла ссниках и уче бных года х в гимна зии. В на шей гимна зии бы ло мно го молоды х люде й из ра зных стран: из Росси и, Эсто нии, Фра нции, Ту рции, И ндии, Казахста на и да же из Вьетна ма и Ниге рии. Несмотря на то, что мы все бы ли ра зные, бы ло о чень легко найти друзе й, кото рые понима ли, как э то непро сто быть иностра нцем в Финля ндии и учи ться на фи нском языке. На ша компа ния состоя ла из четырёх де вочек. Са мое интере сное, что мы все роди лись в ра зных стра нах: Украи на, Афганиста н, Ираќ и Финля ндия, но вме сте мы говори ли на фи нском. На переме нах мы 14 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

12 обсужда ли как шко льные предме ты, так и ра зные культу ры и обы чаи. Мы учи ли друг друѓа ра зным слова м и фра зам из на ших родны х языко в. Мы таќже ходи ли друг к друѓу в го сти и е ли традицио нные блю да, наприме р: афга нские пирожки бола ни, украи нский борщ и варе ники. Пе рвое вре мя по сле перее зда из Украи ны в Финля ндию мне бы ло о чень сло жно. Я де лала оши бки и боя лась говори ть по-фи нски. Но пото м я поняла, что бою сь зря. Да же е сли ты говори шь с акце нтом тебя понима ют и подде рживают. В гимна зии я получа ла огро мную по мощь и подде ржку не то лько от ученико в, но и от учителе й. Мне нра вилось, что с учителя ми из гимна зии мо жно бы ло быть на «ты», спра шивать их об их со бственных дела х и да же расска зывать им анекдо ты. Спасибо всем учителям! И особенно классному руководителю Вилле! Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 15

13 многонациона льный tässä: monikulttuurinen мир maailma одна из са мых yksi suurimmista больши х учи ться II opiskella ребя та nuoret ра зный eri, erilainen страна maa прочита й lue украи нка ukrainalainen ежего дник vuosikirja однокла ссник luokkakaveri да же jopa несмотря на то, что siitä huolimatta *найти I (pret. нашёл, löytää нашла, нашло, нашли ) понима ть I *поня ть I ymmärtää как э то kuinka непро сто hankalaa иностра нец ulkomaalainen на фи нском языке suomeksi, suomella компа ния joukko, seurue состоя ть II из + gen. koostua роди ться II syntyä обсужда ть I *обсуди ть II käsitellä, keskustella как так и niin kuin обы чай tapa друг друѓа toisillemme сло во sana родно й языќ äidinkieli ходи ть в го сти käydä kylässä друг к друѓу toistensa luona традицио нные блю да perinneruokia афга нский afgaaniпирожки бола ни bolani-piirakat украи нский ukrainalainen варе ники varenikit (täytetyt taikinanyytit) перее зд tulo, saapuminen сло жно hankalaa оши бка virhe боя ться II *побоя ться II pelätä *поня ть I (pret. по нял, ymmärtää поняла, по няло, по няли) зря turhaan с акце нтом aksentilla подде рживать I tukea получа ть I *получи ть II saada огро мный valtava по мощь f. apu подде ржка tuki нра виться II (ketä) miellyttää *понра виться II быть на «ты» sinutella спра шивать I kysyä *спроси ть II со бственные дела henkilökohtaiset asiat расска зывать I kertoa *рассказа ть I анекдо т juttu, vitsi прия тно mukavaa кла ссный руководи тель luokanvalvoja, ryhmänohjaaja Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

14 1. Kuuntele ja toista sanat. учи ться [ц] легко [х] перее зд [ст] ежего дник быть иностра нцем оши бка [пк] однокла ссник де вочка боя ться [ц] лю ди обсужда ть [пс] подде рживать несмотря на то, что обы чай по мощь все друг к дру гу [г] 2. Lue teksti ja valitse sen perusteella oikea vaihtoehto. 1. Tikkurilan lukiossa a) järjestetään erilaisia kulttuurikursseja. b) on omat ryhmät maahanmuuttajille. c) on paljon opiskelijoita. 2. Koulussa a) kiusattiin, jos puhui aksentilla. b) oli monia eri kansallisuuksia. c) maahanmuuttajat olivat omissa ryhmissään. 3. Lukioaikana Dana a) sai pysyviä ystävyyssuhteita. b) ei saanut ollenkaan kavereita. c) oli vain venäläisten seurassa. 4. Välitunneilla tytöt a) puhuivat aina venäjää keskenään. b) tutustuivat toisiin kulttuureihin. c) kävivät syömässä pikaruokapaikassa. 5. Koulun opettajat a) antoivat liikaa läksyjä. b) kertoivat huonoja vitsejä. c) olivat helposti lähestyttäviä. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 17

15 3. Etsi ilmaisut tekstistä ja opettele ne. 1. yksi suurimmista oli tosi helppo löytää ystäviä me kaikki synnyimme eri maissa puhuimme keskenämme suomea kävimme toistemme luona kylässä minulla oli tosi hankalaa tein virheitä pelkäsin puhua suomea sitten ymmärsin kiitos kaikille Ryhmittele sanat oikeisiin sanaluokkiin. Mitä eri sanaluokkien tunnuspiirteitä löydät? сло во, говори ть, получа ла, традицио нный, по мощь, их, бы ло, курс, мне, на ши, кла ссный, перее зд, ра зные, ты, роди лись, спра шивать, украи нский, оши бка, уче бный, э то Substantiivit Adjektiivit Pronominit Verbit 18 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

16 Murmanskin rautatieasema (вокза л Му рманск) sijaitsee noin 400 metrin etäisyydellä Jäämerestä. Pietariin ja Moskovaan on lähes päivittäinen junayhteys. Matka Pietariin kestää reilun vuorokauden ja Moskovaan mentäessä saakin nukkua kaksi yötä junassa. Мурманск Kielitieto Kova- ja pehmeävartaloiset substantiivit ja adjektiivit Helpotusta päätteiden opetteluun: - Maskuliinit ja neutrit taipuvat pääsääntöisesti samalla tavalla. - On tärkeää tunnistaa, onko sana kova- vai pehmeävartaloinen, koska substantiivien sijapäätteet ovat joko kovat tai pehmeät sen mukaan, onko sana kova- vai pehmeävartaloinen. Kovavartaloiset substantiivit maskuliini feminiini neutri kons. a о nom. теа тр Ни на ко нсульство gen. теа тра Ни ны ко нсульства dat. теа тру Ни не ко нсульству akk. теа тр / *Анто на Ни ну ко нсульство instr. теа тром Ни ной ко нсульством prep. в теа тре о Ни не в ко нсульстве Kirjainten к, г, х, ж, ч, ш, щ jälkeen kirjoitetaan aina -и. О льга О льги *Elolliset maskuliinit taipuvat akkusatiivissa genetiivin tavoin. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 19

17 Pehmeävartaloiset substantiivit maskuliini feminiini neutri й / ь я / ь е nom. музе й / оте ль Ка тя / Сиби рь мо ре gen. музе я / оте ля Ка ти / Сиби ри мо ря dat. музе ю / оте лю Ка те / Сиби ри мо рю akk. музе й / оте ль / *Серге я Ка тю / Сиби рь мо ре instr. музе ем / оте лем Ка тей / Сиби рью мо рем prep. в музе е / в оте ле о Ка те / в Сиби ри в мо ре *Elolliset maskuliinit taipuvat akkusatiivissa genetiivin tavoin. Katso ий-, ия- ja ие-päätteisten sanojen taivutus s. XX. Pehmeään merkkiin päättyviä sanoja mask. день контро ль кора бль ла герь монасты рь путь реме нь спекта кль стиль у ровень päivä kontrolli alus leiri luostari tie (turva)vyö esitys tyyli taso fem. вещь дверь жизнь крова ть любо вь ночь о бувь о чередь пло щадь тетра дь asia, tavara ovi elämä sänky rakkaus yö kengät jono, vuoro aukio vihko 20 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

18 Monikko Monikon nominatiivin päätteet kovavartaloiset mask. + fem. pehmeävartaloiset mask. + fem. kovavartaloiset neutrit ы / и* и а я студе нт студе нты сестра сёстры каранда ш карандаши студе нтка студе нтки музе й музе и стиль сти ли тётя тёти дверь две ри *Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. Poikkeuksellisia monikkoja ме сто места pehmeävartaloiset neutrit мо ре моря а дрес адреса бе рег берега ве чер вечера глаз глаза го род города дом дома лес леса о стров острова па спорт паспорта по езд поезда но мер номера цвет цвета брат бра тья друг друзья стул сту лья сын сыновья учи тель учителя ребёнок де ти челове к лю ди osoite ranta ilta silmä kaupunki talo metsä saari passi juna numero, hotellihuone väri veli ystävä tuoli poika opettaja lapsi ihminen Joissakin sanoissa on väistyvä vokaali -е tai -о, joka katoaa sanaa taivutettaessa. оте ц отцы день дни па рень па рни пода рок пода рки та нец та нцы дворе ц дворцы сон cны Эќстра во сне unessa isä päivä (nuori) poika lahja tanssi palatsi uni Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 21

19 Yksiköllisiä sanoja посу да бельё ме бель f. оде жда о бувь f. astiat vuodevaatteet, alusvaatteet huonekalut vaatteet kengät Monikollisia sanoja брю ки бу дни воро та де ньги кани кулы но жницы очки су тки часы housut arki portti rahat loma sakset silmälasit vuorokausi kello Adjektiivin nominatiivi maskuliini feminiini neutri monikko -ый, -ий, -ой -ая, -яя -ое, -ее -ые, -ие kovavartaloiset но вый хоро ший большо й pehmeävartaloiset си ний зи мний после дний но вая хоро шая больша я си няя зи мняя после дняя но вое *хоро шее большо е си нее зи мнее после днее Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. *-ший-päätteisillä on pehmeä pääte, koska paino on vartalolla. но вые хоро шие больши е си ние зи мние после дние Pehmeävartaloiset adjektiivit tunnistaa päätteestä -ний. Pehmeävartaloisilla sanoilla on kaikissa suvuissa pehmeät päätteet: -ий, -яя, -ее, -ие Keskeisimmät pehmeävartaloiset ja -ой-päätteiset adjektiivit löytyvät kielioppikoosteesta sivulta XX. 22 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

20 5. Kirjoita laatikon sanat oikeisiin ryhmiin. шко ла, высо кий, день, Сиби рь, окно, краси вый, акце нт, ле тний, зда ние, большо й, язы к, ночь, гимна зия, блю до, мо ре, жизнь kovavartaloinen pehmeävartaloinen 3. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 23

21 Те ма Стра ны и национа льности Maat ja kansallisuudet Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Столи ца Украи ны Ки ев. Ско лько жи телей в Му рманске? Там жи телей. Оле г граждани н Росси и. госуда рство столи ца го род жи тель m. населе ние о бщество наро д ро дина гражда нство граждани н, гражда нка, гра ждане иностра нец, иностра нка, иностра нцы Ukrainan pääkaupunki on Kiova. Paljonko Murmanskissa on asukkaita? Siellä on asukasta. Oleg on Venäjän kansalainen. valtio pääkaupunki kaupunki asukas väestö yhteiskunta kansa kotimaa kansalaisuus kansalainen ulkomaalainen maa mask. fem. mon. suom. Росси я ру сский ру сская ру сские venäläinen (etninen venäläinen) россия нин россия нка россия не venäläinen (Venäjän kansalainen, myös muut etniset ryhmät) maa mask. fem. mon. suom. Финля ндия финн фи нка фи нны suomalainen фи нский швед фи нская шве дка фи нские шве ды 24 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

22 maa mask. fem. mon. suom. Евро па европе ец европе йка европе йцы eurooppalainen Шве ция швед шве дка шве ды ruotsalainen Норве гия норве жец норве жка норве жцы Да ния датча нин датча нка датча не tanskalainen Эсто ния эсто нец эсто нка эсто нцы Украи на украи нец украи нка украи нцы Белару сь белору с белору ска белору сы valkovenäläinen А нглия англича нин англича нка англича не Фра нция францу з францу женка францу зы ranskalainen Герма ния не мец не мка не мцы Ита лия италья нец италья нка италья нцы italialainen Испа ния испа нец испа нка испа нцы Эќстра Adjektiiveja иностра нный европе йский ру сский росси йский фи нский [ekstralaatikkoon] шве дский норве жский Эќстра да тский эсто нский украи нский белору сский англи йский францу зский неме цкий италья нский испа нский ulkomaalainen -анин- ja -янин-päätteisten sanojen monikkomuoto muodostetaan poikkeuksellisesti -е-päätteellä. Katso lisää maita ja kansallisuuksia liitteestä s. XX. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 25

23 Sana ру сский tarkoittaa venäläistä ihmistä, mutta se on myös adjektiivi. Sitä käytetään, kun puhutaan kansallisuudesta, kielestä ja kulttuurista. Adjektiivia росси йский käytetään puolestaan usein hallinnollisista ja valtioon liittyvistä asioista. ру сский фильм ру сская ку хня ру сское меню росси йский флаг росси йская фи рма росси йское гражда нство venäläinen elokuva venäläinen keittiö (ruoka) venäläinen keittiö (ruokalista) Venäjän lippu venäläinen firma Venäjän kansalaisuus 4. Venäjällä asuu eri arvioiden mukaan noin saamelaista, joista suurin osa elää Murmanskin alueella. Venäjällä puhutut saamelaiskielet kuuluvat itäsaamelaiseen ryhmään. Мурманск Эќстра саа м, саа мка, саа мы говори ть II по-саа мски 26 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

24 6. a) Minkä maalaisia henkilöt ovat? Keskustele parin kanssa. Алекса ндр Стубб (поли тик) Викто рия (кронпринце сса) А нгела Ме ркель (поли тик) Алекса ндр Ове чкин (хоккеи ст) Аде ль (Adele) (певи ца) Иина Куустонен (актри са) Ча ви (Xavi) (футболи ст) Ке рсти Ка льюлайд (поли тик) и Та ави Ры йвас (Taavi Rõivas) (поли тик) b) Keskustele parin kanssa, pitävätkö väittämät eri kansallisuuksista paikkaansa. Malli: По-мо ему, э то пра вда / непра вда. 1. Италья нцы гото вят вку сную еду. 2. Эсто нцы говоря т та кже и по-ру сски. 3. Шве ды де лают хоро шую му зыку. 4. Ру сские пьют бо льше чай, чем ко фе. 5. Францу зы не хотя т говори ть по-англи йски. 6. Фи нны любя т отдыха ть на да че. 7. Англича не ве жливые. 8. Испа нцы бы стро говоря т. 9. Белору сы говоря т по-ру сски. 10. Твой вариа нт. ве жливый kohtelias 5. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 27

25 7. Lue lauseet parin kanssa. Täydennä puuttuvat kohdat sanojen ру сский, росси йский tai россия нин oikeilla muodoilla. 1. Меня интересу ет культу ра. 2. В на шей шко ле но вый студе нт. 3. Где в Хе льсинки нахо дится посo льство? 4. Ты зна ешь э тот анекдо т? 5. Официа льное назва ние Росси и Федера ция мно го зна ют о Финля ндии? 7. Оле г граждани н Росси и. У него па спорт. 8. Оќоло 81% (восьми десяти одного проце нта) жи телей Росси и Други ми национа льностами явля ются, наприме р, тата ры, украи нцы и башки ры. посо льство suurlähetystö 8. a) Kuulet viiden henkilön esittelyt. Mihin kuvaan esittelyt sopivat? Numeroi kuvat kuulemasi perusteella. a. b. c. d. e. f. g. 28 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

26 b) Kuuntele esittelyt toisen kerran ja vastaa kysymyksiin. Esittely 1. Mitä kieltä pari puhuu keskenään?... Esittely 2. Mitkä kansallisuudet mainitaan?... Esittely 3. Miksi henkilö haluaa jäädä nykyiseen asuinpaikkaansa?... Esittely 4. Mitä henkilöiden kansallisuudesta kerrotaan?... Esittely 5. Mitä kieliä henkilö osaa?... c) Kerro parille yli jääneiden kuvien henkilöistä. Факт Venäjällä asuu noin 200 eri kansallisuutta ja kansallista ryhmää. Vuonna 2010 venäläisiä oli noin 81 % (noin 111 milj.) väestöstä. Venäläisten jälkeen suurimpia kansallisuusryhmiä ovat tataarit (тата ры), ukrainalaiset, baškiirit (башки ры), tšuvassit (чува ши), tsetseenit (чече нцы) ja armenialaiset (армя не). Näihin kaikkiin kansallisuusryhmiin kuuluu yli miljoona ihmistä, esimerkiksi tataareja asuu Venäjän alueella yli viisi miljoonaa. 9. Etsi netistä, mitä muita kansallisuuksia maassa asuu. Hakusanat: Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 29

27 Kielitieto Verbien aspektit I Venäjän verbeillä on useimmiten olemassa yhdestä verbistä kaksi eri muotoa eli aspektia, esim. чита ть *прочита ть Toimintaverbi ilmaisee prosessia, toistuvuutta, toimintaa Tulosverbi korostaa lopputulosta, päättyvää toimintaa Toimintaverbiä kutsutaan usein myös imperfektiiviseksi aspektiksi ja tulosverbiä perfektiiviseksi aspektiksi. Toimintaverbin lisäksi toistuvuutta ja prosessia ilmaistaan lauseessa usein määreellä, esim. ча сто, ре дко, обы чно, по понеде льникам, ка ждый день, мно го раз, иногда, до лго, весь день Katso kuvia ja suomenna lauseet. Miten aspektieron voi ilmaista suomeksi? Preteriti Вчера Ко ля чита л кни гу весь день. Вчера Ко ля прочита л кни гу. 30 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

28 Preesens Ко ля всегда чита ет кни ги бы стро. Liittofutuuri За втра Yksinkertainen futuuri За втра За втра Ко ля бу дет чита ть кни гу. За втра Ко ля прочита ет кни гу. Miksi preesensissä ei ole tulosverbilausetta? Yksinkertainen futuuri ilmaisee tulevaisuudessa loppuun suoritettavaa toimintaa. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 31

29 Aspektipareja muodostetaan eri tavoilla, löydätkö parit? Kirjoita verbeille myös suomennokset. Toiminta Tulos есть a) изучи ть гото вить b) съесть де лать c) сказа ть ду мать d) пригото вить говори ть e) поду мать смотре ть f) сде лать изуча ть g) послу шать писа ть h) посмотре ть пить i) вы пить слу шать j) написа ть Aspektien muodostustapoja 1) Etuliite lukea tehdä kirjoittaa kuunnella чита ть *прочита ть де лать *сде лать писа ть *написа ть слу шать *послу шать 2) Vartalomuutos opiskella kertoa nousta antaa изуча ть *изучи ть расска зывать *рассказа ть встава ть *встать дава ть *дать 3) Eri sanat ottaa puhua sanoa брать *взять говори ть *сказа ть 32 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

30 10. Kumpi lause sopii kuvaan? Valitse sopivampi ja suomenna lause. 1. a) Оле г гото вит суп. 2. a) Мы е ли торт. b) Оле г пригото вил суп. b) Мы съе ли торт. 3. a) Ма льчик пил ко лу. 4. a) Де душка смо трит но вости. b) Ма льчик вы пил ко лу. b) Де душка уже посмотре л но вости. 5. a) Сейча с я пишу сочине ние. b) Сего дня я написа л сочине ние. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 33

31 11. Kysy ja vastaa parin kanssa. Valitse lauseeseen sopiva verbi. 1. Что ты де лал/а вчера? Я смотре л/а / посмотре л/а хокке й. 2. Где моя пи цца? Ко ля уже ел / съел её. 3. Что ты бу дешь де лать в суббо ту? Я бу ду слу шать / послу шаю му зыку. 4. Что вы лю бите де лать в выходны е? Мы лю бим гото вить / пригото вить. 5. Кто гото вил вчера? Па па гото вил / пригото вил борщ, а ма ма пельме ни. 6. Что твой брат лю бит де лать в свобо дное вре мя? Он лю бит чита ть / прочита ть. 7. Во ско лько у вас обы чно обе д? В шко ле мы обе даем / пообе даем в 12 часо в. 8. Что вы де лали на уро ке фи нского? Мы чита ли / прочита ли це лый расска з. За втра бу дет тест. 9. Почему ты так ра но до ма? Мы уже всё де лали / сде лали. 10. Что де ти де лают сейча с? Они смо трят / посмо трят му льтик Äitisi on pyytänyt sinua tekemään pitsaa ja läksyt. Kirjoita äidillesi viesti, jossa kerrot tehneesi pyydetyt asiat. Kerro lisäksi, mitä muuta olet tehnyt, miten matikan kokeesi sujui, mihin olet nyt lähdössä, kenen kanssa ja milloin tulet kotiin. 34 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

32 Мурманск Jos Murmanskissa haluaa päästä samalla sekä ostoksille että elokuviin, kannattaa suunnata Му рманск Молл -kauppakeskukseen. Tämä Venäjän suurin Napapiirin pohjoispuolella sijaitseva kauppakeskus valittiin vuonna 2016 keskikokoisista kauppakeskuksista parhaaksi. Kielitieto Akkusatiivi Akkusatiivi on objektin sija eli tekemisen kohde. Verbien taivutukset löytyvät liitteestä s. XX Verbejä люби ть II *полюби ть II Я люблю Та ню и Ива на. ви деть II *уви деть II Мы уви дели Ни ну вчера в магази не. смотре ть II *посмотре ть II Я ре дко смотрю фи льмы. Почему ты смо тришь на меня? rakastaa, pitää Rakastan Tanjaa ja Ivania. nähdä Näimme Ninan eilen kaupassa. katsoa Katson harvoin elokuvia. Miksi katsot minua? (на-prepositiota käytetään, kun kohde on konkreettinen asia esim. ihminen, eläin, esine.) Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 35

33 покупа ть I *купи ть II Что ты купи л в Москве? хоте ть *захоте ть (epäs.) Де ти хотя т пи ццу и ко лу. интересова ть I *заинтересова ть I Вас интересу ет те хника? Нас интересу ют языки. ostaa Mitä ostit Moskovasta? haluta Lapset haluavat pitsaa ja kolajuomaa. olla kiinnostunut Kiinnostaako teitä tekniikka? Meitä kiinnostavat kielet. Akkusatiivissa se, ketä kiinnostaa. Prepositiot в, на Куда? Minne? в Москву Moskovaan в Пи тер Pietariin на конце рт konserttiin в, на Когда? Milloin? в суббо ту lauantaina в два часа kahdelta раз в неде лю kerran viikossa в выходны е viikonloppuna на Но вый год uutenavuotena за за грани цу за дом за тебя за два рубля спаси бо за по мощь Она вы шла за муж за Серге я. taakse ulkomaille (rajan taakse) talon taakse sinulle, sinun vuoksesi kahdella ruplalla kiitos avusta Hän meni Sergein kanssa naimisiin. 36 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

34 под под стол че рез че рез лес че рез неде лю alle pöydän alle läpi, kuluttua metsän läpi viikon kuluttua Sanontoja Как до лго? всю неде лю весь ве чер (весь, вся, всё, все) игра ть в те ннис на неде лю год наза д Kuinka kauan? koko viikon koko illan pelata tennistä viikoksi vuosi sitten Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 37

35 Akkusatiivin muodostus adjektiivi + substantiivi maskuliini feminiini neutri monikko elottomat kuten nominatiivi taipuu aina (paitsi ь-merkkiin päättyvät) kuten nominatiivi elottomat kuten nominatiivi ый/ий/ой + kons./й/ь ую/юю + у/ю/ь ое/ее + о/е ые/ие + ы/и/а/я Я люблю вку сный торт большо й музе й хоро ший оте ль но вая маши на но вую маши ну ру сская студе нтка ру сскую студе нтку краси вое окно хоро шее ме сто зи мнее мо ре вку сные то рты но вые маши ны хоро шие кни ги краси вые о кна хоро шие места хоро шая кни га хоро шую кни гу вече рняя пе сня вече рнюю пе сню больши е музе и хоро шие оте ли вече рние пе сни си ние две ри зи мние моря си няя дверь си нюю дверь elolliset kuten genetiivi ого/его + а/я elolliset kuten genetiivi Я люблю но вый студе нт но вого студе нта вчера шний гость вчера шнего го стя Elottomien sanojen monikon akkusatiivi on samanlainen kuin nominatiivi. Elollisten sanojen monikon akkusatiivi puolestaan on samanlainen kuin genetiivi. Se käsitellään kappaleessa 5 sivulla X. Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. -ший-päätteiset taipuvat akkusatiivin feminiinissä kuten kovavartaloiset ja saavat maskuliinissa ja neutrissa pehmeät päätteet, koska paino on vartalolla Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

36 -ий, -ия, -ие-päätteiset yks. akk. mon. akk. соля рий соля рий соля рии а рмия а рмию а рмии зда ние зда ние зда ния Persoonapronominien akkusatiivi Kysymyssanat Кого? Что? меня тебя его / её нас вас их Кого ты лю бишь? Что она хо чет? Я не ви жу его. Мы лю бим их. Ketä sinä rakastat? Mitä hän haluaa? En näe häntä. Rakastamme heitä Etsi lauseille sopiva jatko ja lue ne parin kanssa. Ympyröi lauseista akkusatiivimuodot ja alleviivaa akkusatiivia vaativat sanat. 1. У меня мно го дома шних зада ний, a) идём в но вое кафе. 2. Я бу ду рабо тать ле том, b) его сто ит посмотре ть. 3. Э тот фильм о чень интере сный, c) вы зна ете э того молодо го челове ка? 4. В суббо ту у нас бу дет ру сский ве чер, d) она пошла в магази н. 5. Я люблю путеше ствовать, e) на за втра на до прочита ть э ту кни гу. 6. Где же па па? f) я люблю слу шать класси ческую му зыку. 7. Ба бушки нет до ма, g) мы о чень лю бим ру сские блю да. 8. Кто там идёт, h) ле том мы с ба бушкой пое дем в Москву. 9. Когда у меня стресс, i) Нам на до уйти че рез час. 10. Сего дня мы с друзья ми j) потому что хочу купи ть но вую оде жду. Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 39

37 14. Murmanskissa järjestettiin mielenkiintoinen konsertti. Mitä kaikkea siellä tapahtui? Muuta sanat akkusatiiviin. 1. Я ви дел (знако мый челове к) Мы е ли (вку сная еда ) Оле г полюби л (фи нская пе сня) Мы слу шали (изве стный арти ст) А нна купи ла (дорога я футбо лка) Мы хоти м сно ва пойти на (тако й конце рт).... Ледовый дворец Массовое катание Ярмарки, выставки Тренажерный зал Шахматы Настольный теннис Кафе Мероприятия Схема зала Правила поведения Приглашаем на работу ГЛАВНАЯ СТРАНИЦА ЛЕДОВЫЙ ДВОРЕЦ ПЛАВАТЕЛЬНЫЙ БАССЕЙН КОНТАКТЫ ПРО Версия для слабовидящих Подробности Опубликовано :07 "КОЛЬСКАЯ ЯРМАРКА" с 12 по 15 апреля "КОЛЬСКАЯ ЯРМАРКА" Ярмарка будет проходить с 12 по 15 апреля на территории перед зданием Ледового Дворца, продолжение выставки в холле 2-го этажа Ледового Дворца! На ярмарке представлены: Murmanskissa konsertit ja muut isot tapahtumat järjestetään jäähallissa (Ледо вый дворе ц спо рта). Halliin mahtuu 3000 katsojaa. Siellä järjestetään myös vuosittain elokuun lopussa koulunaloitusmarkkinat (Я рмарка «Здра вствуй, шко ла!»). Markkinoilta voi yhdellä kertaa ostaa kaikki kouluvuoden aikana tarvittavat tavarat. Lähde: uscenter.ru Мурманск 15. Kysy ja vastaa parin kanssa. Vastausvaihtoehtoja löydät laatikosta, käytä sanoja monikon akkusatiivissa. фи нский проду кт, традицио нное блю до, иностра нная газе та, кримина льный фильм, Кана рские острова, дешёвая конфе та 1. Что ты чита ешь? 2. Что вы ви дели на фестива ле? 3. Что А ня хо чет купи ть в но вом магази не? 4. Что вы хоти те есть? 5. Куда она хо чет пое хать ле том? 6. Что ты лю бишь? 40 Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир

38 В Му рманске интере сно! Мурманск Ледоко л «50 лет Побе ды»: Maailman suurimman ydinjäänmurtajan kyydissä pääsee kesäisin pohjoisnavalle. Matkan aikana voi kokea jääbarbecuen, uida Jäämeressä ja tehdä nopeasti kierroksen maailman ympäri. Лыжня дру жбы: Vuodesta 1994 lähtien järjestetty ystävyyshiihtotapahtuma, johon tulee osallistujia Norjasta, Suomesta ja Venäjältä. Hiihtoreitti kulkee kaikkien näiden kolmen maan alueella. on korkean mäen päällä, joten sieltä on upeat näköalat. Kaupungin symboliksi muodostuneella patsaalla hääparit käyvät venäläiseen tapaan kuvauttamassa itsensä. Сове тская архитекту ра: Kaupunki rakennettiin uudestaan toisen maailmansodan tuhojen jälkeen, niinpä siellä voi ihmetellä neuvostoarkkitehtuurin luomuksia. Междунаро дный фестива ль документа льных фи льмов и телевизио нных програ мм «Се верный хара ктер»: Vuosittain marraskuussa järjestettävä pohjoisten maiden dokumentti- ja televisioohjelmien festivaali. Мемориа л «Алёша»: Toisen maailmansodan neuvostosotilaiden muistoksi pystytetty Aljoša-patsas Поня тно! 4 6 Уро к 1 Многонациона льный мир 41

39 Tässä kappaleessa tutustut Arkangeliin ja opit juhlasanastoa perusasioita venäläisistä juhlista lisää datiivin käyttöä 2 (adjektiivit ja monikko) Пра здник к нам прихо дит! календа рь Па сха гороско п фейерве рк фестива ль 42 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

40 Архангельск Пое хали! Arkangeli sijaitsee Pohjois-Venäjällä Vienanmeren (Бе лое мо ре) kaakkoisnurkassa alueella, joka on vanhaa pomorien aluetta. Pomorin kieltä pidetään venäjän murteena. Kaupungin perusti tsaari Iivana IV Julma (Ива н Гро зный) ja se oli ennen Pietarin perustamista Venäjän ainoa satamakaupunki. Vuonna 1694 Arkangelin telakalta valmistui ensimmäinen alus, johon tarvittiin lippu. Paikallisen legendan mukaan Pietari Suuri ideoi lipun ihailemansa Hollannin lipun pohjalta. Kaupunki ottaa pohjoisesta sijainnistaan kaiken hyödyn irti: se on isännöinyt kaksi kertaa jääpallon MM-kilpailuja, ja Arkangelin alueella sijaitsee sekä Pakkasukon (Дере вня Де да Моро за) että Lumiukon kotipaikat (Резиде нция Снеговика ) ja lisäksi vielä Äiti Talven maa (Резиде нция Ма тушки Зимы ). Арха нгельск Arkangeli perustettu vuonna 1584 asukasluku noin kuuluisa venäläinen tiedemies Lomonosov ( ) oli kotoisin Arkangelin alueelta 500 ruplan setelin kuva-aihe on Arkangelin satamasta Oulun ystävyyskaupunki Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 43

41 На старт! Tiedätkö, mitä seuraavat juhlat ovat venäjäksi? Apua saat laatikosta. День Росси и имени ны Пе рвое апре ля День свято го Валенти на день рожде ния День отца Па сха Но вый год uusivuosi ystävänpäivä pääsiäinen aprillipäivä Venäjän kansallispäivä isänpäivä syntymäpäivä nimipäivä Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Во всём ми ре зна ют, что ру сские обожа ют весе лье. Ру сские лю бят пра здники, наве рное, поэ тому в Росси и ка ждый год о коло 30 (тридцати ) официа льных пра здничных дней, когда лю ди мо гут отдыха ть и не ходи ть на рабо ту. Пра здничные дни э то хоро шая возмо жность собра ться семьёй, а таќже прекра сный по вод встре титься с друзья ми и знако мыми. В Росси и говоря т: «Жизнь без пра здника, что еда без хле ба». Э то зна чит, что без пра здника жизнь ску чная, неинтере сная. Но вый год Любо й пра здник в Росси и всегда собы тие я ркое. Са мый люби мый пра здник россия н э то, несомне нно, Но вый год. Его ждут весь год, к нему тща тельно гото вятся: наряжа ют ёлку, гото вят традицио нные нового дние блю да, 44 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

42 обяза тельно покупа ют пода рки бли зким, друзья м и колле гам. В нового днюю ночь запуска ют фейерве рки и пета рды, а лю ди гуля ют до утра и говоря т друг дру гу: «С Но вым го дом! С Но вым сча стьем!». Гла вные геро и пра здника э то, коне чно же, Дед Моро з и Снегу рочка. Их приглаша ют домо й поздра вить дете й и да же в о фисы на корпорати вные вечери нки, а их ма ленькие фигу рки-игру шки ста вят под ёлку. Ско лько дней обы чно для тся нового дние наро дные гуля ния? а) 2 дня; б) 5 дней; в) 10 дней. Междунаро дный же нский день Междунаро дный же нский день ва жный день пра здничного календаря для россия н. Междунаро дный же нский день, и ли 8 (восьмо е) Ма рта, э то день, когда поздравля ют всех же нщин, де вушек, ба бушек и да же ма леньких де вочек. Им да рят цветы, откры тки и пода рки. Си мволом пра здника явля ется ве точка мимо зы жёлтая, я ркая как со лнце. Что символизи рует мимо за? а) хоро шее настрое ние; б) прихо д весны ; в) холо дную о сень. День Побе ды Иностра нцам ча сто непоня тно, заче м ру сские пра зднуют День Побе ды. В День Побе ды отмеча ют побе ду над наци стской Герма нией в Вели кой Оте чественной войне. Э то пре жде всего день па мяти. В э тот день на Кра сной пло щади в Москве прохо дит вое нный пара д, а поги бших вспомина ют мину той молча ния. Ко гда День Побе ды? а) 9 ма я; б) 14 февраля ; в) 5 ноября. Профессиона льные пра здники Кро ме официа льных госуда рственных пра здников в Росси и лю бят отмеча ть профессиона льные пра здники, наприме р, День учи теля, День программи ста и ли День пограни чника. Профессиона льные пра здники выпада ют ча сто на выходны е, поэ тому лю ди с удово льствием собира ются вме сте и е дут на приро ду и ли на да чу жа рят шашлыки и обща ются. Что устра ивают в небольши х города х в э ти дни? а) те сты по матема тике; б) наро дные гуля ния и шо у; в) распрода жи в магази нах. Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 45

43 День рожде ния На да че ру сские ча сто лю бят отмеча ть та кже и дни рожде ния. День рожде ния в Росси и э то не то лько пра здник для дете й. Взро слые то же лю бят весе лье: в день рожде ния вино внику торжества да рят пода рки, а на рабо те устра ивают сюрпри зы и ли шу точные шо у. Ве чером день рожде ния отмеча ют дома, в кафе, рестора не и ли иду т на вечери нку в клуб. Что явля ется обяза тельным в день рожде ния? а) пельме ни; б) у тренний ко фе; в) торт со све чками. Факт в, б, а, б, в Naistenpäivä on Venäjällä isompi juhla kuin Suomessa. Isänmaan puolustajien päivä eli День защи тника Оте чества on Venäjän asevoimien vuosipäivä, jota vietetään 23. helmikuuta. Koska päivä on alun perin omistettu sotilaille, on se Venäjällä myös kansainvälistä naistenpäivää vastaava miesten päivä. Venäjällä ei vietetä erikseen isänpäivää. пра здник к нам приходи ть II во всём ми ре обожа ть I весе лье оќоло 30 официа льных пра здничных дней пра здничный день возмо жность f. собира ться I *собра ться I семьёй по вод знако мый зна чить II любо й собы тие я ркий несомне нно его ждут весь гото виться II *пригото виться II к + dat. juhla meille, meidän luoksemme saapua kaikkialla maailmassa pitää paljon, jumaloida juhlinta, ilo noin 30 virallista juhlapäivää juhlapäivä mahdollisuus kokoontua perheen kanssa syy, aihe tuttu merkitä mikä tahansa tapahtuma kirkas, tässä: värikäs epäilemättä sitä odotetaan koko valmistautua jhkn perusteellisesti koristella joulukuusi uudenvuoden- ehdottomasti läheisille, ystäville ja kollegoille uudenvuodenyönä ampua ilotulitusraketteja ja papatteja aamun asti toisilleen Hyvää uutta vuotta! Onnea uudelle vuodelle! päähenkilöt -han, -hän tässä: heidät kutsua onnitella lapsia yritys-, yritysten illanvietto тща тельно наряжа ть I ёлка нового дний обяза тельно бли зким, друзья м и коллеѓам в нового днюю ночь запуска ть I фейерве рки и пета рды до утра друг друѓу С Но вым го дом! С Но вым сча стьем! гла вные геро и же их приглаша ть I *пригласи ть II поздравля ть I *поздра вить II дете й корпорати вный вечери нка 46 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

44 фигу рка-игру шка ста вить II под ёлку наро днoe гуля ниe дли ться II Междунаро дный же нский де нь Де нь Побе ды поздравля ют всех же нщин де вушек, ба бушек и да же ма леньких де вочек явля ться I ве точка мимо зы настрое ние прихо д весны иностра нцам ча сто непоня тно заче м oтмеча ть I *отме тить II побе да над наци стской Герма нией Велиќая Оте чественная война пре жде всего день па мяти leluhahmo laittaa kuusen alle kansanjuhla kestää kansainvälinen naistenpäivä voitonpäivä onnitellaan kaikkia naisia tyttöjä, isoäitejä ja jopa pieniä tyttölapsia olla mimosan oksa mieliala kevään tulo ulkomaalaiset eivät usein ymmärrä miksi juhlia voitto natsi-saksasta Suuri isänmaallinen sota ennen kaikkea muistopäivä проходи ть II вое нный пара д вспомина ть I поги бших мину той молча ния кро ме + gen. официа льных госуда рственных пра здников профессиона льный программи ст пограни чник выпада ть I жа рить II обща ться I устра ивать I распрода жа день рожде ния для дете й в день рожде ния вино вник торжества шу точный явля ется обяза тельным све чка kulkea sotilasparaati muistella kaatuneita minuutin hiljaisuudella lukuun ottamatta virallisia valtiollisia juhlia ammattiohjelmoija rajavartija tässä: sattua, osua paistaa (ruokaa) seurustella järjestää alennusmyynti syntymäpäivä lapsille syntymäpäivänä päivänsankari hassu, leikkisä on ehdottomasti oltava kynttilä Факт Sotaa, joka käytiin toisen maailmansodan (Втора я мирова я война ) aikana vuosina Neuvostoliiton alueella, kutsutaan Suureksi isänmaalliseksi sodaksi (Вели кая Оте чественная война ). 1. Kuuntele ja toista sanat. обожа ть весе лье пра здник [зн] пра здничный [зн] наряжа ть обяза тельно С Но вым сча стьем! [щ] встре титься [фс] [ц] жизнь тща тельно Междунаро дный же нский день поздравля ть выходны е торт со све чками Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 47

45 2. Vastaa kysymyksiin tekstin perusteella. 1. Kenen kanssa venäläiset viettävät juhlapäiviä? Miten Venäjällä valmistaudutaan uuteenvuoteen? Mitä naisille annetaan lahjaksi naistenpäivänä? Miksi voitonpäivää vietetään? Miten venäläiset tavallisesti viettävät eri ammattien juhlapäiviä? Miten syntymäpäiviä juhlistetaan työpaikoilla? Etsi ilmaisut tekstistä ja opettele ne. 1. venäläiset pitävät paljon juhlimisesta juhlapäivä tavata ystäviä ja tuttavia siihen valmistaudutaan perusteellisesti valmistetaan perinteisiä uudenvuoden ruokia ostetaan lahjoja läheisille, ystäville ja kollegoille Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

46 7. heidät kutsutaan kotiin onnitella juhlitaan voittoa seurustellaan Факт Venäläiset rakastavat juhlia, ja yksi tärkeimmistä juhlista on uusivuosi. Tammikuun alussa pidetään uudenvuoden loma (нового дние кани кулы), jonka pituus on puolitoista viikkoa. Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 49

47 Те ма Пра здничные дни Juhlapäiviä янва рь май сентя брь февра ль март ию нь октя брь ию ль ноя брь апре ль а вгуст дека брь Но вый год 7.1 Рождество 14.1 Ста рый Но вый год 14.2 День свято го Валенти на 23.2 День защи тника Оте чества (Isänmaan puolustajien päivä) 28.2 Ма сленица 1.3 Ма сленица 8.3 Междунаро дный же нский день / Восьмо е ма рта 1.4 Пе рвое апре ля / День сме ха 17.4 Па сха 24.4 Па сха 1.5 День Весны и Труда / Пе рвое ма я / Первома й 9.5 День Побе ды 12.6 День Росси и 25.6 Ива нов день 4.11 День наро дного еди нства (Kansallisen yhtenäisyyden päivä) 6.12 День незави симости Финля ндии Рождество 50 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

48 Venäjäksi ja suomeksi merkitään päiväykset eri tavalla: venäjän kielessä kuukauden jälkeen ei tule pistettä (esimerkiksi 3.1) kun taas suomessa se laitetaan aina (3.1.). Когда? на Рождество в кану н Рождества на Но вый год в кану н Но вого го да на Па сху в о тпуске на кани кулах jouluna jouluaattona uutenavuotena uudenvuodenaattona pääsiäisenä lomalla (töistä) lomalla (koulusta) Факт Pohjoismaissa kesäkuussa vietettävää juhannusta kutsutaan venäjäksi nimellä Ива нов день. Slaavilaisen juhannuksen nimi on puolestaan Ива н Купа ла. Venäjällä juhannusta vietetään 7. heinäkuuta. Suomen juhannuksen aikaan voi myös Pietarissa ihastella yöttömiä eli venäläisittäin valkeita öitä (бе лые но чи). 4. Tutki juhlakalenteria ja merkitse juhlille oikeat suomennokset. 1. День Весны и Труда a) Vanha uusivuosi 2. День Росси и b) Venäjän kansallispäivä 3. Ста рый Но вый год c) juhannus 4. Ма сленица d) ystävänpäivä 5. Ива нов день e) laskiainen 6. День незави симости Финля ндии f) vappu (Kevään ja työn juhla) 7. День свято го Валенти на g) Suomen itsenäisyyspäivä Факт Venäjällä on tavallista muuttaa juhlapäivistä johtuvien vapaapäivien ajankohtaa, jotta yhtenäinen vapaapäivien jakso olisi pidempi. Jos juhlapäivä osuu viikonlopulle, siirretään viikonlopun normaali vapaapäivä seuraavaan arkipäivään. Jos juhlapäivä on tiistaina tai torstaina, normaali lauantai- tai sunnuntaivapaa siirretään väliin jäävälle arkipäivälle (ma tai pe). Kyseinen työpäivä tehdään takaisin saman viikon viikonloppuna. Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 51

49 5. Milloin eri juhlia vietetään? Keskustele parin kanssa. В како м ме сяце отмеча ют Па сху? День Побе ды? Рождество в Росси и? День Росси и? День незави симости Финля ндии? День наро дного еди нства? День защи тника Оте чества? В како м ме сяце? в + kuukausi prepositionaalissa в январе в феврале в ма рте в апре ле в ма е в ию не в ию ле в а вгусте в сентябре в октябре в ноябре в декабре Те ма Пра здники Juhlia Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Са мый люби мый пра здник россия н Но вый год. Па сху отмеча ют в ма рте и ли в апре ле. Ру сские пра зднуют Рождество в январе. Venäläisten lempijuhla on uusivuosi. Pääsiäistä vietetään maalis- tai huhtikuussa. Venäläiset viettävät joulua tammikuussa. отмеча ть I *отме тить II juhlia, viettää *отме тить II juhlia, viettää отме чу отме тишь отме тят 52 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

50 пра здновать I *отпра здновать I встреча ть I *встре тить II (Но вый год) juhlia, ottaa vastaan (uuttavuotta) дари ть II *подари ть II собира ться I *собра ться I семьёй собира ться I *собра ться I с друзья ми kokoontua perheen kanssa kokoontua ystävien kanssa приглаша ть I *пригласи ть II в го сти *пригласи ть II kutsua приглашу пригласи шь приглася т накрыва ть I *накры ть I пра здничный стол kattaa juhlapöytä посыла ть I *посла ть I откры тку весели ться II pitää hauskaa наряжа ть I ёлку koristella joulukuusi пра здник новосе лье tupaantuliaiset торжество juhlallisuudet юбиле й vuosijuhla, vuosipäivä пра здничный день Креще ние loppiainen тради ция perinne Тро ица helluntai день рожде ния syntymäpäivä сва дьба häät имени ны nimipäivä крести ны ristiäiset День ма тери äitienpäivä ве чер, вечери нка illanvietto, bileet День отца тусо вка bileet Эќстра национа льный kansallinen церко вный kirkollinen пра здник juhla семе йный perheрелигио зный uskonnollinen Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 53

51 Эќстра Гороско п Ове н Теле ц Близнецы Рак Лев Де ва Весы Скорпио н Стреле ц Козеро г Водоле й Ры бы 6. Keskustele parin kanssa. 1. В како м ме сяце у тебя день рожде ния? 2. Како й твой люби мый пра здник? Почему? 3. Како й пра здник для тебя не явля ется ва жным? Почему? 4. Кто ты по гороско пу? 5. Когда у тебя имени ны? 54 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

52 Venäläinen runoilija Joseph Brodsky (Ио сиф Алекса ндрович Бро дский ) tuomittiin vuonna 1964 irtolaisuudesta ja lähetettiin Arkangelin alueelle pakkotyöhön kolhoosiin. Vuonna 1972 Brodsky karkotettiin Neuvostoliitosta ja hän muutti Amerikkaan. Brodsky sai Nobelin kirjallisuuspalkinnon vuonna Norinskajan kylässä avattiin maailman ensimmäinen Brodsky-museo, kun runoilijan syntymästä tuli kuluneeksi 75 vuotta. Архангельск 7. Tutustu parin kanssa Venäjän ja Suomen koulukalentereihin. Lukekaa kouluihin liittyvät tapahtumat ja lomat. Шко ла начина ется. Росси я День зна ний / Пе рвое сентября осе нние кани кулы День учи теля / День самоуправле ния нового дняя ёлка нового дние кани кулы Уче бный год в шко ле а вгуст сентя брь октя брь дека брь янва рь Шко ла начина ется. Финля ндия Госуда рственный экза мен на аттеста т зре лости þ «100 дней» осе нние кани кулы День незави симости Финля ндии выпускно й (Выпускники получа ют бе лые студе нческие фура жки и аттеста т зре лости.) Рождество рожде ственские кани кулы Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 55

53 День защи тника Оте чества Восьмо е ма рта весе нние кани кулы После дний звоноќ ЕГЭ (Еди ный госуда рственный экза мен) þ Шко ла конча ется. выпускно й ве чер ле тние кани кулы февра ль март май ию нь ию нь а вгуст «Пе нккарит» (Выпускники надева ют смешну ю оде жду, е здят по го роду на грузовика х и бро сают лю дям конфе ты.) «Бал ста рших» (Ученики второѓо кла сса та нцуют в вече рних пла тьях и смоќингах.) круи з выпускнико в зи мние кани кулы Госуда рственный экза мен на аттеста т зре лости þ пасха льные кани кулы Пра здник по по воду оконча ния уче бного го да, выпускно й Шко ла конча ется. ле тние кани кулы госуда рственный экза мен на аттеста т зре лости День зна ний День самоуправле ния нового дняя ёлка выпускно й выпускниќ студе нческая фура жка аттеста т зре лости ylioppilaskoe Tiedon päivä päivä, jolloin oppilaat pitävät tunteja uudenvuodenjuhla venäläisissä kouluissa ja päiväkodeissa lakkiaiset abi ylioppilaslakki ylioppilastodistus надева ть I pukea смешно й hauska грузовиќ kuorma-auto, rekka броса ть I heittää «Бал ста рших» vanhojen tanssit вече рнее пла тье iltapuku смоќинг smokki звоноќ soitto пра здник по по воду kevätjuhla оконча ния уче бного го да ЕГЭ ylioppilaskoetta vastaava koe Venäjällä Эќстра 56 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

54 8. а) Etsi parin kanssa kalenterista vastaukset kysymyksiin. 1. Когда в Росси и начина ется шко ла? 2. Како й день отмеча ют в шко лах Росси и в сентябре? 3. Как называ ются по-фи нски сле дующие фи нские шко льные пра здники: «100 дней», выпускно й, «Бал ста рших»? 4. Как называ ется пра здник, кото рый отмеча ют в Росси и в конце шко лы? b) Täydennä kalenterin avulla lomien nimet venäjäksi. 1. syysloma кани кулы 2. joululoma кани кулы 3. hiihtoloma кани кулы 4. pääsiäisloma кани кулы 5. kesäloma кани кулы Venäläinen tiedemies Mihail Lomonosov (Михаи л Васи льевич Ломоно сов ) oli oman aikansa yleisnero. Hänen erikoisalansa oli kemia, mutta hän rikastutti monia tieteenaloja keksinnöillään. Häntä pidetään mm. venäjän kirjakielen ja kirjallisuuden uudistajana. Hän syntyi Arkangelin alueella, josta lähti 19-vuotiaana jalkapatikassa kohti Moskovaa opiskelemaan. Matka kesti kolme viikkoa. Lomonosov oli mukana perustamassa Moskovan yliopistoa vuonna Архангельск Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 57

55 Те ма Поздравле ния, пожела ния и то сты Onnitteluja, toivotuksia ja maljаpuheita Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Поздравле ния Onnitteluja поздравля ть I onnitella поздравля ть c + instrumentaali Поздравля ю (тебя /вас) с пра здником! с наступа ющим! Onnittelen (sinua/teitä) juhlan johdosta! (kaikkien juhlien yhteydessä) tulevan juhlan johdosta! с днём рожде ния! Toivotuksia voidaan käyttää myös ilman onnitella-verbiä: С Но вым го дом! Hyvää uutta vuotta! С Рождество м! С Междунаро дным же нским днём! / С Восьмы м ма рта! Тебя /вас та кже! Пожела ния Toivotuksia Kiitos samoin! жела ть I Жела ю тебе /вам успе хов! уда чи! toivoa, toivottaa Toivotan sinulle/teille menestystä! menestystä/onnea! сча стья! здоро вья! terveyttä! хоро ших выходны х! хоро шего о тдыха! hyvää lomaa! Тебе /вам того же! Kiitos samoin! Se, mitä toivotetaan, on genetiivissä. Toivotuksia voi kuulla eri juhlien, kuten uudenvuoden ja syntymäpäivien yhteydessä. Niitä voi nähdä myös postikorteissa. 58 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

56 Факт Venäläiseen juhlapöytään kuuluu puheiden pitäminen ja maljan (тост) nostaminen esimerkiksi juhlien emännälle tai isännälle ja vaikkapa ystävyydelle. То сты Maljаpuheita Дава йте вы пьем... за вас! teille! Kohottakaamme malja за + akkusatiivi тебя! здоро вье! встре чу! terveydeksi! tapaamiselle! дру жбу! успе хи! хозя йку! хозя ина! menestykselle! emännälle! isännälle! Напи тки Juomia пи во olut шампа нское samppanja сидр siideri ликёр likööri бе лое / кра сное вино valko-/punaviini конья к konjakki С Рождество м! С Но вым го дом! Тебя та кже! Вас та кже! С днём рожде ния! Жела ю вам успе хов! Хоро ших выходны х! Спаси бо! Тебе того же! Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 59

57 9. a) Yhdistä lauseen alku ja loppu. 1. С Но вым а) здоро вье! 2. Когда в Финля ндии отмеча ют b) с Восьмы м ма рта! 3. Хоро ших c) рожде ния! 4. С днём d) го дом! 5. За e) выходны х! 6. Поздравля ю вас f) успе хов! 7. Жела ю вам g) Ива нов день? 8. Когда у вас h) осе нние кани кулы? b) Lue lauseet parin kanssa. Toinen parista valitsee laatikosta lauseeseen sopivan reagoinnin. Спаси бо! Спаси бо, тебя та кже! Спаси бо, тебе того же! Спаси бо, вас та кже! В ию не. В октябре Valitse sopiva reagointi kuulemasi perusteella. 1. а) С наступа ющим! b) С днём рожде ния! 2. а) У нас кани кулы в феврале. b) Зимо й мы е дем во Фра нцию. 3. а) Мы е дем в Лапла ндию. b) У нас кани кулы в декабре. 4. а) Но вый год ва жный пра здник. b) Мы запуска ем фейерве рки. 5. а) Его отмеча ют в декабре. b) Э то ва жный день для фи ннов. 6. а) Спаси бо! b) Дава й! 7. а) Имени ны. b) Я Ры бы. 8. а) Жела ю тебе сча стья! b) Спаси бо! Тебе того же! 60 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

58 Laskiainen (Ма сленица) on Venäjällä iloinen talven päättymisen ja kevään alkamisen juhla, jota vietetään helmikuun lopussa tai maaliskuun alussa. Aiemmin laskiaista juhlittiin kokonainen viikko. Ма сленичная неде ля eli voiviikko on saanut nimensä siitä, että laskiaisviikolla eli viimeisenä seitsemänä päivänä ennen suurta paastoa (Вели кий Пост) ei saanut syödä enää lihaa mutta kylläkin voita, juustoa, munia, maitoa ja smetanaa. Arkangelissa laskiaisjuhlaa vietetään iloisia talvileikkejä leikkien ja blinejä sekä erilaisia rinkeleitä (бу блики и бара нки) syöden. Juhlan kohokohta on oljista tehdyn Maslenitsa-nuken polttaminen. Архангельск 11. Arkangelilainen Julija kertoo perheensä ja kotikaupunkinsa laskiaisen vietosta. Täydennä lauseet kuulemasi perusteella. правосла вный ortodoksiсожже ние polttaminen 1. Julijan mielestä laskiainen on Laskiaisena Julijan perheen luona kyläilevät Kaupungissa järjestetään musiikkiesitysten lisäksi Juhlassa on tarjolla juotavaksi Suuri paasto kestää Suuren paaston aikana Julijan perhe ei syö Kirjoitustehtävä Olet järjestämässä venäjän ryhmällesi juhlia. Tee juhliin kutsu, jossa kerrot, mistä juhlasta on kyse, missä ja milloin se on ja mitä ohjelmaa tai tarjottavaa siellä on. Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 61

59 Kielitieto Datiivi Datiivi ilmaisee kenelle / keneen toiminta kohdistuu. Verbejä писа ть I *написа ть I Кому ты пи шешь сообще ние? помога ть I *помо чь I Я помога ю де душке отремонти ровать да чу. дава ть I *дать (epäs.) Да йте мне, пожа луйста, вот э ти цветы. дари ть II *подари ть II Мы да рим сосе дям конфе ты на пра здник. покупа ть I *купи ть II Что ты купи ла ма ме? звони ть II *позвони ть II Я звоню па пе. нра виться II *понра виться II (нра вится yks. нра вятся mon.) Како й пра здник тебе бо льше всего нра вится? kirjoittaa Kenelle kirjoitat viestiä? auttaa Autan isoisää mökin remontoinnissa. antaa Antakaa minulle nuo kukat, olkaa hyvä. antaa lahjaksi Annamme naapureille juhlapäivinä konvehteja. ostaa Mitä ostit äidille? soittaa Soitan isälle. pitää jostakin, miellyttää Mistä juhlasta pidät eniten? Kokija persoonattomissa ilmauksissa на до täytyy, pitää хо чется / хоте лось пора on aika мо жно voi, on mahdollista tekee / teki mieli жаль sääli ну жно täytyy, on tarpeen ка жется / каза лось ску чно tylsää нельзя ei saa, ei voi tuntuu / tuntui (siltä että) ве село hauskaa хо лодно kylmä хорошо hyvä нехорошо huono (olo) 62 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

60 Нам на до купи ть пода рки на Но вый год. Бра ту хо чется уви деть Де да Моро за. Meidän täytyy ostaa uudenvuodenlahjat. Veli haluaa nähdä Pakkasukon. Де тям бы ло ве село на дне рожде ния Кати. Lapsilla oli hauskaa Katjan syntymäpäivillä. Prepositiot к jonkun luo к сожале нию valitettavasti к врачу lääkäriin, lääkärille любо вь к му зыке rakkaus musiikkiin к сча стью onneksi гото виться к те сту valmistautua kokeeseen по pitkin экза мен по исто рии historian koe по у лицам pitkin katuja посыла ть по по чте lähettää postitse по суббо там lauantaisin говори ть по телефо ну puhua puhelimessa по пла ну suunnitelman mukaan скуча ть по друзья м ikävöidä ystäviä благодаря благодаря хоро шей пого де благодаря вам ansiosta hyvän sään johdosta teidän ansiostanne Iän ilmaiseminen Мне 17 лет. Ко шке уже 15 лет. Olen 17-vuotias. Kissa on jo 15 vuotta vanha. Sanontoja Приве т друзья м! па мятник Пу шкину Terveisiä ystäville! Puškinin patsas Архангельск Venäjänsinisen kissarodun (ру сская голу бая ко шка) uskotaan päätyneen merimiesten mukana Arkangelista Englantiin 1800-luvun alussa. Venäjänsiniset kissat kuuluvat pieneen alkuperäisten kissarotujen joukkoon. Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 63

61 Datiivin muodostus adjektiivi + substantiivi Maskuliinin ja neutrin päätteet ovat samat. Monikossa kaikilla suvuilla on samat päätteet. maskuliini feminiini neutri monikko ому/ему + у/ю ой/ей + е/и ому/ему + у/ю ым/им + ам/ям но вый студе нт к но вому студе нту ру сская студе нтка к ру сской студе нтке краси вое окно к краси вому окну к но вым студе нтам к ру сским студе нткам к краси вым о кнам большо й музе й к большо му музе ю вчера шний гость к вчера шнему го стю хоро шая тётя к хоро шей тёте си няя дверь к си ней двери зи мнее мо ре к зи мнему мо рю к больши м музе ям к вчера шним гостя м к хоро шим тётям к си ним дверя м к зи мним моря м Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. -ший-päätteisillä on kaikissa suvuissa pehmeät päätteet, koska paino on vartalolla. -ий, -ия, -ие-päätteiset yks. dat. mon. dat. соля рий соля рию соля риям а рмия а рмии а рмиям зда ние зда нию зда ниям Maskuliinin ja neutrin adjektiivin päätteet on helppo muistaa kysymyssanan perusteella: кому чему Persoonapronominien datiivi Kysymyssanat Кому? Чему? мне тебе (н)ему / (н)ей нам вам (н)им Кому ты звони шь? Kenelle sinä soitat? Чему нельзя научи ться? Mitä ei voi oppia? Помоги те нам, пожа луйста! Auttaisitteko meitä! Вам не хо чется есть? Eikö teidän tee mieli syödä? Ääntämisen helpottamiseksi lisättyjä kirjaimia: ко мне к нему к ней к ним Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

62 13. Etsi lauseille sopiva jatko ja lue ne parin kanssa. Ympyröi lauseista datiivimuodot ja alleviivaa datiivia vaativat sanat. 1. За втра понеде льник, Ой, как тепло, Мне хо лодно, Сейча с уже полдеся того, Вчера я лёг спать в по лночь, Зимо й мы бы ли в Арха нгельске, Како й ру сский пра здник Мне жаль, что мы не мо жем В суббо ту у ба бушки день рожде ния, Мое й сестре не было сего дня ску чно a) а у тром мне так хоте лось спать. b) они устра ивали сюрпри з учи тельнице. c) де тям на до идти в шко лу. d) тебе ка жется са мым весёлым? e) я не хочу идти гуля ть. f) отмеча ть Но вый год вме сте. g) Оле гу пора идти домо й. h) ей ну жно купи ть торт. i) нам о чень там понра вилось. j) тебе хо чется купи ть моро женое? в шко ле: Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 65

63 14. Perhe on järjestämässä isoja yllätysjuhlia ja paljon on vielä muistettavaa. Lue tehtävälista parisi kanssa. 1. На до позвони ть (тала нтливый арти ст) Ну жно купи ть но вые брю ки (мла дший брат) Ну жно посла ть приглаше ние (дорого й дя дя) На до помо чь (ма ленький Ива н) убра ть свою ко мнату На до помо чь (двою родная сестра ) гото вить заку ски Нельзя говори ть о сюрпри зе (ста рая ба бушка) Kysy ja vastaa parin kanssa. Käytä monikon datiivia. Vastausvaihtoehtoja löydät laatikosta. хоро ший ребёнок, симпати чная ба бушка, изве стный бло гер, мла дшая сестра, бе дный студе нт, весёлый ма льчик, бли зкий друг, ста рый де душка, дорого й учи тель, ста рший сын 1. Кому ты хо чешь подари ть шокола д? 2. Кому ты хо чешь помога ть? 3. Кому нра вится мо дная оде жда? 4. Кому нра вятся пра здники? 5. Кому Дед Моро з дари т пода рки? 6. Кому нужны де ньги? 7. Кому 80 лет? 8. Кому ты пи шешь сообще ние? 9. К кому ты идёшь, когда тебе ску чно? 10. По кому ты скуча ешь? 66 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! Поня тно! 4 6

64 В Арха нгельске интере сно! Помо рская пти ца сча стья: Pomorien onnenlintu. Lintu asetettiin samovaarin yläpuolelle ja lämmin ilma sai sen lentämään. Nykyään lintuja voi ostaa käsityöpuodeista onnenamuleteiksi. Козу ли Арха нгельские пря ники: Pomorien perinteiset värikkäät piparkakut, joita ennen leivottiin vain uudeksivuodeksi. Piparkakkujen uskottiin tuovan saajalleen onnea. Nykyään niitä saa paikallisista kahviloista ympäri vuoden. Междунаро дный фестива ль у личных теа тров: Kansainvälinen katuteatterien festivaali on järjestetty kesäisin jo yli 20 vuoden ajan. Viikon aikana venäläiset ja ulkomaiset teatteriryhmät esiintyvät ulkoilmalavoilla. Снегохо дный фестива ль «Snow У стья»: Helmikuussa järjestettävä moottorikelkka-festivaali, jossa kilpailujen lisäksi yleisöllä on mahdollisuus osallistua monenlaiseen toimintaan. Фестива ль колоко льного иску сства «Хруста льные зво ны»: Kristalliäänet eli kirkonkello-festivaali, joka huipentuu konserttiin loppiaisyönä. Festivaaleilla järjestetään myös jäänveistoskilpailu. Архангельск Поня тно! 4 6 Уро к 2 Пра здник к нам прихо дит! 67

65 Tässä kappaleessa tutustut Syktyvkariin ja opit kulttuuri-, uskonto- ja arvomaailmasanastoa vuorovaikutuskeinoja ja -sanastoa deminutiiveja lisää instrumentaalin käyttöä 3 (adjektiivit ja monikko) Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте ру сские фи нны конта кт колле ги стереоти пы 68 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

66 Сыктывкар Пое хали! Syktyvkar on Komin tasavallan pääkaupunki, joka sijaitsee Pohjois-Venäjällä Uralvuoriston (Ура льские го ры) länsipuolella. Kaupungin nimi tarkoittaa Sysola-joen kaupunkia. Nimi tulee komin kielestä, joka on suomalais-ugrilainen kieli (фи нноуго рский язы к). Komin eli syrjäänin kielessä on vielä joitakin tunnistettavasti suomen kaltaisia sanoja, mm. lumi - lum, puu - pu. Komin alueella on muutakin yhteistä Suomen kanssa: puunjalostusteollisuus on tärkeä työllistäjä ja hiihtolajit ovat vahvoilla. Nelinkertainen hiihdon olympiavoittaja Raisa Smetanina on alueelta kotoisin. Сыктывка р Syktyvkar perustettu vuonna 1586, kaupungiksi vuonna 1780 asukasluku noin väestöstä 26 % komeja, 60 % venäläisiä rikkaat luonnonvarat; kaivostoiminta tärkeä tulonlähde alueella kaupungin lipussa ja vaakunassa (герб) komeilee kultainen karhu Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 69

67 На старт! Lue väittämät suomalaisista ja keskustele parin kanssa. Oletko samaa vai eri mieltä? Malli: Фи нны пло хо иду т на конта кт. - По-мо ему, э то так. - Я счита ю, что э то не так. Фи нны хорошо игра ют в хокке й. пло хо иду т на конта кт. лю бят говори ть о пого де. нерелигио зные. лю бят рок-му зыку. ме дленные. ча сто едя т пи ццу. По-мо ему,... Я счита ю, что Я ду маю, что... э то так / э то не так. всегда «ты кают» друг дру гу (говоря т не «вы», а «ты»). Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте Ка тя, студе нтка 3 го да в Финля ндии Сюда я прие хала учи ться. Друзе й среди фи ннов у меня пока нет, но мне ка жется, что дру жба э то сли шком серьёзное и небы строе де ло. Друзья э то лю ди, кото рых зна ешь года ми и в кото рых уве рен на все сто. Прия телей среди фи ннов у меня дово льно мно го. Я стара юсь акти вно знако миться в университе те, та кже обща юсь с друзья ми своего па рня. Одна ко знако миться в университе те тяжело. Фи нны о чень пло хо иду т на конта кт: молча т во вре мя па рной рабо ты, по сле оконча ния ку рса да же не здоро ваются в коридо ре. Э то про сто неприя тно! Алексе й, стажёр в ИТ-фи рме 1,5 го да в Финля ндии Я счита ю, что живу здесь не о чень до лго, но уже успе л заме тить ра зницу в обще нии ме жду фи ннами и ру сскими. Мои колле ги не приглаша ют меня к себе в го сти. По сле рабо ты все сра зу спеша т домо й, а на рабо те разгово ры то лько о прое кте, ма ло кто расска зывает о себе и свое й 70 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

68 жи зни. По-мо ему, э то стра нно. Э то создаёт грани цы. А что зна ют фи нны о лютера нских пра здниках? На рабо те колле ги ча сто спра шивают друг друѓа, како й вчера был день и ли почему на у лице флаѓи. В Росси и все зна ют не то лько госуда рственные, но и кру пные правосла вные и да же мусульма нские пра здники, хотя в це рковь хо дят не все. Ещё мне ка жется, что у фи ннов сли шком мно го вре мени ухо дит на плани рование. Мои колле ги всегда зна ют, куда пое дут отдыха ть че рез полго да. В Росси и я привы к к спонта нности. Спонта нность э то невероя тная свобо да. И нна, у чится в гимна зии 4 го да в Финля ндии Я не люблю стереоти пы. В Росси и мно го анекдо тов о том, что фи нны ме дленные и постоя нно молча т. Э то непра вда: мои друзья из гимна зии говоря т о чень гро мко и бы стро. Все занима ются спо ртом. А ведь спорт и есть ско рость! В шко ле мне снача ла бы ло о чень сло жно «ты кать» учителя м. В Росси и э то неве жливо и таки м о бразом мо жно оби деть челове ка. До ма, в Сыктывка ре, мы ка ждый день де лали уро ки у подруѓи до ма. Здесь мы встреча емся с друзья ми в кафе и ли библиоте ке. И ещё здесь меня ре дко называ ют по и мени, и я не зна ю почему. ра зный всё-таки вме сте сюда *прие хать I учи ться II друзе й среди пока мне ка жется дру жба сли шком небы стрый де ло лю ди кото рый relat. pron. года ми уве рен на все сто прия тель m. дово льно мноѓо стара ться I *постара ться I знако миться II *познако миться II обща ться I erilainen kuitenkin yhdessä tänne saapua opiskella ystäviä keskuudessa, joukossa toistaiseksi minusta tuntuu ystävyys liian hidas asia ihmiset joka vuosien ajan varma sataprosenttisesti tuttava melko paljon yrittää tutustua jutella, seurustella с друзья ми своего па рня однаќо тяжело идти на контаќт молча ть II во вре мя па рной рабо ты оконча ние ку рса да же здоро ваться I коридо р про сто неприя тно стажёр счита ть I до лго успева ть I *успе ть I замеча ть I *заме тить II ра зница обще ние ме жду приглаша ть I *пригласи ть II к себе poikaystävän kavereiden kanssa kuitenkin raskasta, hankalaa päästä kontaktiin vaieta, olla hiljaa ryhmätyön aikana kurssin päättyminen jopa tervehtiä käytävä yksinkertaisesti epämiellyttävää harjoittelija olla jotain mieltä kauan ehtiä huomata ero kanssakäyminen välillä kutsua luokseen Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 71

69 kylään heti kiirehtiä keskustelu vähän kertoa itsestään oma, -nsa, -nsä outoa, kummallista luoda raja luterilainen kysyä toinen toiselta valtiollinen sekä että suuri, iso ortodoksinen muslimi- vaikka kirkko vielä paljon aikaa в го сти сра зу спеши ть II *поспеши ть II разгово р ма ло расска зывать I *рассказа ть I о себе свой стра нно *созда ть epäs. грани ца лютера нский спра шивать I *спроси ть II друг друѓа госуда рственный и и кру пный правосла вный мусульма нский хотя це рковь f. ещё мноѓо вре мени уходи ть II *уйти I mennä, kulua плани рование suunnittelu привыќ к + dat. tottunut johonkin спонта нность f. spontaanisuus невероя тный uskomaton, käsittämätön свобо да vapaus анекдо т anekdootti, kertomus ме дленный hidas постоя нно jatkuvasti непра вда ei totta гро мко kovaäänisesti ведь -han, -hän ско рость f. nopeus снача ла aluksi сло жно hankalaa тыќать I puhek. sinutella учи тель m. opettaja неве жливо epäkohteliasta таки м о бразом näin, tällä tavoin оби деть II loukata де лать I *сде лать I tehdä läksyt уроќи у подруѓи до ма ystävän kotona называ ть I *назва ть I kutsua по и мени nimellä Kuuntele ja toista sanat. прия тель тяжело обща ться [ц] стажёр счита ть [щ] ра зница к себе в го сти це рковь [ф] ещё уходи ть спонта нность неве жливо челове к ре дко [тк] 72 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

70 2. Tutki tekstejä ja ympyröi, keneen lause liittyy. 1. Suomalaisilla menee paljon aikaa suunnitteluun. Katja / Aleksei / Inna 2. Ei pidä stereotyypeistä. Katja / Aleksei / Inna 3. Oli hankalaa sinutella opettajia. Katja / Aleksei / Inna 4. Yliopistossa on hankala tutustua uusiin ihmisiin. Katja / Aleksei / Inna 5. Tapaa ystäviä kahvilassa. Katja / Aleksei / Inna 6. Ystäviin uskotaan sataprosenttisesti. Katja / Aleksei / Inna 7. Töiden jälkeen kaikki kiirehtivät kotiin. Katja / Aleksei / Inna 8. Ystävät puhuvat kovaäänisesti. Katja / Aleksei / Inna 9. Suomalaiset ovat hiljaa parityön aikana. Katja / Aleksei / Inna 10. On tottunut spontaaniuteen. Katja / Aleksei / Inna 11. Juttelee poikaystävän kavereiden kanssa. Katja / Aleksei / Inna 12. Työkaverit eivät kutsu kylään. Katja / Aleksei / Inna 3. Lue teksti ja merkitse, ovatko väittämät oikein vai väärin. Kysele lopuksi parilta, mitä mieltä hän on väittämistä. Как ты ду маешь...? Э то пра вда, что...? Да, э то пра вда. / По-мо ему, э то непра вда, потому что У Ка ти мно го фи нских друзе й. 2. Ка тя у чится в университе те в Финля ндии. 3. Фи нны говоря т с Ка тей в коридо ре. 4. Колле ги Алексе я не приглаша ют его в го сти. 5. По сле рабо ты фи нны сра зу спеша т домо й. 6. Алексе й ча сто расска зывает колле гам о себе на рабо те. 7. Алексе й зна ет, куда пое дет отдыха ть че рез полго да. 8. И нна лю бит стереоти пы. 9. И нна привы кла «ты кать» учителя м в Росси и. 10. В Сыктывка ре И нна ка ждый день де лала уро ки в кафе. Да Нет Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 73

71 Syktyvarissa kahville voi mennä vaikkapa Pariisiin, sillä siellä on Пари ж-niminen kaupunginosa, josta löytyy samanniminen kahvila. Nimitys on saanut alkunsa Napoleonin sotien aikana kaupunkiin saapuneiden 100 loukkaantuneen ranskalaissotilaan oleilusta siellä. Kaupunkilaiset ottivat ranskalaissotilaat hyvin vastaan ja hoitivat heidät kuntoon. Puolin ja toisin opiskeltiin kieliä ja yhdessä järjestettiin juhlia. Sodan jälkeen ranskalaiset palasivat kotimaahansa, ja aluetta, jossa heidän leirinsä oli, kutsutaan edelleenkin Pariisiksi. Сыктывкар Те ма Рели гия и це нности Uskonto ja arvomaailma Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Кто зна ет правосла вные пра здники? Я ре дко хожу в це рковь. Мой дя дя ве рующий. Я хочу де лать до брые дела. Kuka tietää ortodoksisia juhlapäiviä? Käyn harvoin kirkossa. Setäni on uskovainen. Haluan tehdä hyviä tekoja. Рели гия Uskonto будди зм buddhalaisuus правосла вие ortodoksisuus индуи зм hindulaisuus лютера нство luterilaisuus исла м islaminusko протеста нтство protestanttisuus иудаи зм juutalaisuus христиа нство kristinusko католици зм (религио зная) се кта lahko атеи зм ateismi атеи ст ateisti 74 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

72 ве ра usko ве рующий uskovainen суеве рие taikausko свято й pyhäве рить II в + akk. uskoa johonkin святи тель m. pyhimys ве рить II в Бо га uskoa Jumalaan це рковь f. храм temppeli ходи ть II в це рковь käydä kirkossa собо р tuomiokirkko крест risti сва дьба häät крести ны ristiäiset по хороны hautajaiset конфирмацио нная шко ла rippikoulu кла дбище hautausmaa конфирма ция rippijuhla моги ла hauta а нгел ад helvetti небеса taivas грех synti рай paratiisi свяще нник pappi па па ри мский paavi епи скоп piispa монасты рь m. luostari мона х munkki ла вра munkkiluostari мона хиня nunna бог [х] jumala моли тва богослуже ние jumalanpalvelus прихо д seurakunta моли ться II rukoilla прихожа нин seurakuntalainen Би блия Raamattu Кора н Koraani Рождество joulu пост paasto Па сха Эќстра Вели кий четве рг kiirastorstai Воскресе ние Христо во ensimmäinen pääsiäispäivä Страстна я пя тница pitkäperjantai Све тлый понеде льник toinen pääsiäispäivä Вели кая суббо та lankalauantai Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 75

73 Це нности Arvomaailma мировоззре ние elämänkatsomus со весть f. omatunto карти на ми ра maailmankuva це нность f. arvo любо вь к бли жним lähimmäisenrakkaus сча стье onnellisuus, onni благотвори тельность f. hyväntekeväisyys сме лость f. rohkeus волонтёрство vapaaehtoistyö здоро вье terveys успе х menestys наде жда toivo карье ра ura пра вда totuus семья perhe дове рие luottamus отве тственность f. vastuullisuus доброта hyvyys дру жба де лать I до брые дела помога ть I други м уважа ть I ста рших нести I отве тственность за свои посту пки вести I себя уважи тельно вести I здоро вый о браз жи зни быть I счастли вым/счастли вой чу вствовать I себя счастли вым/счастли вой tehdä hyviä tekoja kunnioittaa vanhempia ihmisiä ottaa vastuu omista teoistaan käyttäytyä kunnioittavasti noudattaa terveitä elämäntapoja olla onnellinen tuntea itsensä onnelliseksi Факт Pääsiäisen ajankohta Venäjällä voi olla eri kuin Suomessa, sillä se määräytyy ortodoksisen kalenterin mukaan. Pääsiäisenä ei Venäjällä ole ylimääräisiä vapaapäiviä, vaan pääsiäistä vietetään vain sunnuntaina ja sitä edeltävänä yönä. Pitkäperjantai, kuten pääsiäisen jälkeinenkin päivä, ovat normaaleja arkipäiviä. Monet venäläiset viettävät paastoa ennen pääsiäistä ja monissa ravintoloissakin on tarjolla erillinen paastoruokalista (по стное меню ). Paasto päättyy pääsiäisyönä ja silloin monissa kodeissa on tarjolla värjättyjä munia (кра шеные я йца), pashaa (па сха) ja kulitsaa (кули ч) eli pääsiäispullaa. Pääsiäisenä on tapana toivottaa Христо с воскре се! (Jeesus on ylösnoussut!), johon vastataan Вои стину воскре се! (Todella on ylösnoussut!). 76 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

74 4. Lue sanat parin kanssa ääneen. Suomentakaa ne ja ympyröikää sana, joka ei kuulu joukkoon крести ны Па сха мона х богослуже ние со весть сва дьба Рождество Би блия собо р храм правосла вие христиа нство ве рить епи скоп ла вра мировоззре ние любо вь свяще нник монасты рь прихожа нин моли ться пост суеве рие карти на ми ра 5. Mitä aatetta henkilöt edustavat? Kirjoita aate oikean henkilön kohdalle venäjäksi. Kerro parin kanssa kuvien henkilöistä vihjeiden avulla venäjäksi. христиа нство исла м атеи зм правосла вие - käy kirkossa kaksi kertaa viikossa - rukoilee kotona joka päivä - pääsiäinen tärkein juhla - on käynyt rippikoulun - käy kirkossa vain jouluna - haluaa auttaa muita ei usko Jumalaan - haluaa tehdä hyviä tekoja - kunnioittaa vanhempia ihmisiä - uskoo Jumalaan - rukoilee viisi kertaa päivässä - lukee Koraania Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 77

75 Факт Suurin osa venäläisistä (lähes 70 %) on ortodokseja, vaikka iso osa ei varsinaisesti harjoita uskontoaan millään tavalla. Muista uskonnoista muslimien osuus (6 prosenttia) on suurin ja lisäksi löytyy buddhalaisia, katolisia, protestantteja, hindulaisia sekä juutalaisia. Myös erilaisten luonnonuskontojen kannattajia löytyy samoin kuin ateistejakin. Syktykvarin kuuluisin ortodoksinen kirkko on kaupungin keskustassa oleva viisikupolinen Stefanin tuomiokirkko (Стефа новский собо р). Kirkko on 45 metriä leveä ja 35 metriä korkea. Сыктывкар Те ма Коммуника ция и обще ние Viestintä ja vuorovaikutus Venäjällä teitittely on yleistä. Ainoastaan perheenjäseniä ja hyviä ystäviä sinutellaan. Tavattaessa miehet kättelevät, sen sijaan naiset eivät yleensä kättele toisiaan. Erityistilanteessa saatetaan antaa poskisuudelma. Lue ilmaisut. Muistatko, mitä ne ovat suomeksi? Ovatko ne sinuttelu- vai teitittelymuodossa? Извини те! Познако мьтесь, пожа луйста, э то Элла. Здра вствуй! Да йте, пожа луйста, меню. Прости! Скажи те, пожа луйста, где вокза л? 78 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

76 Teitittely- ja sinuttelumuotoja Lue ilmaisut parin kanssa ja suomenna puuttuvat kohdat. Здра вствуйте! / Здра вствуй! Päivää! Эќстра быть на «вы» teititellä быть на «ты» sinutella Извини те / Извини. Как пожива ете / пожива ешь? Anteeksi. Mitä / kuuluu? Ра д/а вас / тебя ви деть! Hauska nähdä / ! У вас / тебя есть вре мя? Дава йте / Дава й пойдём в кино! Приходи те / Приходи в го сти! Вы зна ете / Ты зна ешь, кото рый сейча с час? / aikaa? elokuviin! / kylään! / , paljonko kello on? ты- ja вы-pronominien taipuminen eri sijamuodoissa nom. ты вы gen. тебя вас dat. тебе вам akk. тебя вас instr. тобо й ва ми prep. о тебе о вас Persoonapronominit voivat esiintyä sijamuodoissa ilman prepositiota tai preposition kanssa (prepositionaalissa aina preposition kanssa). Yleisiä persoonapronominien kanssa esiintyviä prepositioita ovat: gen. у, для, без, от dat. к akk. в, на instr. с prep. в, на, о Vieraan ihmisen puhutteleminen on hyvä aloittaa kohteliaasti sanomalla esimerkiksi: Извини те / Прости те, Скажи те, пожа луйста tai Бу дьте добры (Olkaa hyvä). Tuntemattomalle ihmiselle saatetaan myös sanoa Молодо й челове к / Де вушка! (Nuori mies / Neiti!) ja huomauttaa vaikkapa, että kengännauhat ovat jääneet auki. Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 79

77 На у лице Вы не подска жете, где банк? Он там. На вокза ле Вы не зна ете, во ско лько отправля ется по езд в Москву? В 8 часо в. В рестора не Прости те, здесь свобо дно? У вас мо жнo плати ть креди ткой? В магази не Бу дьте добры, да йте мне э тот журна л. Извини те, где смета на? 80 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

78 6. a) Täydennä lauseisiin persoonapronominien puuttuvat sinuttelu- ja teitittelymuodot. 1. Как / вас зову т? 2. Ско лько тебе / лет? / Вам нра вится фи нская и ли ру сская ку хня? 4. У тебя / есть ру сские друзья? 5. Бы ло прия тно с тобо й / познако миться! 6. Како й пра здник для / вас са мый ва жный? b) Täydennä lauseisiin verbien puuttuvat sinuttelu- ja teitittelymuodot. 1. Каки е языки ты / вы зна ете? 2. Что ты лю бишь / вы де лать в свобо дное вре мя? 3. Ты ча сто / Вы ча сто хо дите в кино? 4. Куда ты е здил/а / вы ле том? 5. Что ты бу дешь / вы де лать за втра? 6. Чем ты / вы занима етесь в свобо дное вре мя? c) Kysy parilta a- ja b-kohdan kysymykset joko sinutellen tai teititellen. Pari vastaa kysymyksiin. 4. Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 81

79 Факт Venäläisillä raja julkisen ja yksityisen elämän välillä näkyy selvemmin kuin suomalaisilla, eivätkä he välttämättä ole yhtä ystävällisiä vieraille kuin tutuille. Hymyily esimerkiksi asiakaspalveluammateissa ei ole yhtä tavallista kuin Suomessa. Jos kaupan myyjä ei hymyile kassalla, se ei ole tarkoitettu epäkohteliaisuudeksi, vaan kuuluu maan tapakulttuuriin. Perheen ja ystävien kesken venäläiset sen sijaan ovat hyvin sydämellisiä ja vieraanvaraisia. Etäisyys, jota venäläiset pitävät toisiinsa keskusteltaessa tai vaikkapa jonossa, on usein pienempi kuin mihin suomalaiset ovat tottuneet. Те ма Обраще ние к челове ку Puhuttelu Ihmisiä puhutellaan tavallisesti etunimellä (и мя) tai etu- ja isännimellä (о тчество). Venäläisillä nimillä on olemassa lisäksi monia hellittely- eli deminutiivimuotoja. Deminutiivimuotoja käyttävät toisilleen tutut ihmiset ja etenkin perheenjäsenet sekä muut läheiset ihmiset. Esimerkiksi nimi Еле на lyhenee usein muotoon Ле на ja hellittelymuotoja ovat mm. Ле ночка, Лену ся ja Лено к. Еле на Ива новна, когда у вас о тпуск? Ле на, скажи, во ско лько ты пойдёшь в кино? Ле ночка, дорога я, помоги мне убра ть. Jelena Ivanovna, milloin teillä on loma? Lena, sanos, moneltako sinä lähdet elokuviin? Lenotška-kulta, auta minua siivoamaan. Venäläisissä kouluissa opettajaa teititellään ja puhutellaan etu- ja isännimellä, esim. Ива н Влади мирович / Ната лья Влади мировна. Virallisempi tapa puhutella on: Господи н Ивано в / Госпожа Ивано ва Да мы и господа! Herra Ivanov / Rouva Ivanova Hyvät naiset ja herrat! 82 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

80 Эќстра Ру сские имена Алекса ндр Са ша, Са шенька Ива н Ва ня, Ва нечка Миха ил Ми ша, Ми шенька Никола й Ко ля, Ко лечка Ири на И ра, И рочка Екатери на Ка тя, Катю ша Мари я Ма ша, Ма шенька Наде жда На дя, На денька Katso venäläiset nimet Поня тно! 1, s Ympyröi tilanteeseen sopiva puhuttelumuoto. Yhteen kohtaan voi sopia useampi vaihtoehto. Lue ja suomenna lauseet parin kanssa. 1. Алекса ндр Никола евич / А лекс / Са ша, когда у тебя кани кулы? 2. Миха ил Алекса ндрович / Ми ша / Ми шенька, чем ты занима ешься? 3. Мари я Миха йловна / Ма ша / Ма шенька, дава й пое дем на да чу! 4. Наде жда Алекса ндровна / На дя / На денька, приходи те к нам в го сти! 5. Ива н Серге евич / Ва ня / Ва нечка, иди сюда! 6. Екатери на Ива новна / Ка тя / Катю ша, вы зна ете, где здесь хоро шее кафе? Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 83

81 Эќстра Reagointifraaseja Договори лись? Договори лись! С удово льствием! Дава йте! / Дава й! Ла дно! Посмо трим. Поче му бы и нет! К сожале нию, я за нят/занята. Не за что! Ниче го! / Ничего стра шного! Sovittu? Sovittu! Mielellään! Selvä, tehdään niin! Selvä! Katsotaan. Miksi ei! Valitettavasti olen varattu. Eipä kestä! Ei se mitään! 8. Olet kielikurssilla Syktyvkarissa. Tee parin kanssa tilanteisiin sopivat keskustelut. Kumpi sopii paremmin, sinuttelu vai teitittely? 1. Kysyt keskustassa tietä johonkin (esim. asemalle/ostoskeskukseen/postiin). 2. Olet ensimmäistä päivää vaihto-oppilaana koulussasi ja kysyt venäläiseltä opettajaltasi joitakin käytännön asioita kouluun liittyen. 3. Asut isäntäperheessä ja tapaat heidät ensimmäistä kertaa. Esittelette itsenne. 4. Ehdotat isäntäperheellesi menoa jonnekin (esim. elokuviin, ostoskeskukseen). 5. Tapaat venäläisen kaverisi kaupungilla. Vaihdatte kuulumisia ja kysyt, mitä hän teki eilen. 9. Valitse sopiva reagointi. 1. а) Норма льно. А ты? b) Посмо трим. 2. a) Я то же! b) Вам то же! 3. а) Он там, у вокза ла. b) Ла дно! 4. a) Ничего! b) Дава й! 5. a) Ничего стра шного! b) Прости. 6. a) К сожале нию, не зна ю. b) К сожале нию, я занята. 7. a) Договорили сь! b) Не за что! 8. a) Не за что! b) Ничего! 84 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

82 Syktykvarissa on useita elokuvateattereita, joissa pääsee näkemään myös Venäjällä suosittuja 4D- ja 5D-elokuvia. Kaupungissa on myös monia teattereita kuten Komin kansantasavallan musiikkidraamateatteri (Национа льный музыка льно-драмати ческий теа тр Респу блики Ко ми), jonka kominkielisiä esityksiä voi seurata venäjäksi tekstityslaitteen avulla. Сыктывкар Kielitieto Substantiivien deminutiivimuodot Henkilöiden nimien lisäksi myös asioista ja esineistä käytetään yleisesti deminutiivimuotoja. Deminutiivimuotojen päätteitä ovat maskuliineilla esim. -ок, -ик, -ёк, feminiineillä -ка, -ица ja neutreilla -ко. Deminutiivimuodolla on yleensä hieman erilainen merkitysvivahde kuin sanalla, josta se on johdettu. Deminutiiveilla voidaan ilmaista mm.: kiintymystä брат бра тец veli veli-kulta, veliseni pienuutta стол сто лик дом до мик пиро г пирожо к pöytä pieni pöytä, esim. olohuoneen tai ravintolan pöytä talo maja, mökki, (pikku-) talo piirakka pieni piirakka vähättelyä го род городи шко kaupunki kaupunkipahanen Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 85

83 10. a) Yhdistä substantiiveihin niiden deminutiivimuodot. Mitä sanojen perusmuodot ovat suomeksi? suomennos 1. кни га a) бу лочка 2. шкаф b) шка фчик 3. ла мпа c) са дик 4. сад d) со лнышко 5. мышь e) молочко 6. цвето к f) пти чка 7. со лнце g) кни жка 8. маши на h) мы шка 9. молоко i) сыно к 10. пти ца j) маши нка 11. бу лка k) ла мпочка 12. сын l) цвето чек b) Mieti parin kanssa, miten deminutiivimuodot voisi suomentaa. 6. Kielitieto Instrumentaali Verbejä быть I olla (ammatissa) рабо тать I кем? työskennellä стать I tulla joksikin Он был тогда студе нтом. Она рабо тала журнали стом. Я хочу стать футболи стом. Hän oli silloin opiskelija. Hän työskenteli toimittajana. Haluan tulla jalkapalloilijaksi. 86 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

84 боле ть I *заболе ть I Она боле ла гри ппом. встреча ться I *встре титься II с кем? Мы с ба бушкой встреча емся в кафе. интересова ться I *заинтересова ться I Вы интересу етесь рели гиями Восто ка? занима ться I *заня ться I Мы занима емся спо ртом. увлека ться I *увле чься I Чем ты увлека ешься? по льзоваться I *воспо льзоваться I Мы по льзовались онла йн-словарём. явля ться I *яви ться II Но вый год явля ется ва жным пра здником в Росси и. sairastaa, sairastua Hän oli flunssassa. tavata (toisensa), tapailla Tapaamme isoäidin kanssa kahvilassa. olla kiinnostunut Oletteko kiinnostuneita idän uskonnoista? harrastaa Harrastamme urheilua. harrastaa Mitä sinä harrastat? käyttää Käytimme nettisanakirjaa. olla-verbin vastine Uusivuosi on tärkeä juhla Venäjällä. Prepositiot с с Та ней с са харом jonkun kanssa Tanjan kanssa sokerilla ме жду ме жду фи ннами и ру сскими ме жду друзья ми за за до мом за грани цей välissä suomalaisten ja venäläisten välillä ystävien kesken takana talon takana ulkomailla (rajan takana) Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 87

85 пе ред пе ред университе том пе ред пое здкой над не бо над собо ром под под фла гами edessä, ennen yliopiston edessä ennen matkaa yläpuolella taivas kirkon yläpuolella alla, alapuolella lippujen alla Ajanilmauksia зимо й talvella у тром aamulla весно й keväällä днём päivällä ле том kesällä ве чером illalla о сенью syksyllä но чью yöllä Väline, keino, tapa писа ть карандашо м kirjoittaa kynällä Sanontoja Мы шли туда пешко м. вме сте с детьми ря дом с ма льчиком с удово льствием он дово лен рабо той (дово льна f. / дово льны mon.) Menimme sinne kävellen. yhdessä lasten kanssa pojan vieressä mielellään hän on tyytyväinen työhön 88 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

86 Instrumentaalin muodostus Maskuliinin ja neutrin päätteet ovat samat. Monikossa kaikilla suvuilla on samat päätteet. adjektiivi + substantiivi maskuliini feminiini neutri monikko ым/им + ом/ем ой/ей + ой/ей/ью ым/им + ом/ем ыми/ими + ами/ями но вый студе нт с но вым студе нтом ру сская студе нтка с ру сской студе нткой краси вое окно за краси вым окно м с но выми студе нтами с ру сскими студе нтками за краси выми о кнами большо й музе й за больши м музе ем вчера шний гость с вчера шним го стем хоро шая тётя с хоро шей тётей си няя дверь за си ней две рью зи мнее мо ре за зи мним мо рем за больши ми музе ями с вчера шними гостя ми с хоро шими тётями за си ними дверя ми за зи мними моря ми Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. -ший-päätteisillä on kaikissa suvuissa pehmeät päätteet, koska paino on vartalolla. Maskuliinin yksikön instrumentaalin pääte on konsonanttien ж, ш, ч, щ ja ц jälkeen: painollisena -о м нож ножо м, оте ц отцо м painottomana -ем ме сяц ме сяцем, това рищ това рищем Feminiinin yksikön instrumentaalin pääte on konsonanttien ж, ш, ч, щ ja ц jälkeen: painollisena -о й овца овцо й, свеча свечо й painottomana -ей гру ша гру шей, учи тельница учи тельницей -ий, -ия, -ие-päätteiset yks. instr. mon. instr. соля рий соля рием соля риями а рмия а рмией а рмиями зда ние зда нием зда ниями Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 89

87 Persoonapronominien instrumentaali Kysymyssanat Кем? Чем? мной тобо й (н)им / (н)ей на ми ва ми (н)и ми Кем он рабо тает? С чем ты пьёшь чай? Он дово лен тобо й. Он говори л со мной. Mikä on hänen ammattinsa? Minkä kanssa juot teetä? Hän on tyytyväinen sinuun. Hän puhui minun kanssani Etsi lauseille sopiva jatko ja lue ne parin kanssa. Ympyröi lauseista instrumentaalimuodot ja alleviivaa instrumentaalia vaativat sanat. 1. На ша страна нахо дится a) с э тим интере сным челове ком? 2. Когда я был ребёнком, b) под дива ном? 3. Э то наш сын, c) ва ша семья занима ется? 4. Мы живём на второ м этаже d) я хоте л стать космона втом. 5. Мои друзья не e) ме жду Шве цией и Росси ей. 6. Де душка всегда пьёт f) над италья нским рестора ном. 7. Каки ми калькуля торами g) интересу ются му зыкой. 8. Где вы встре тились h) кото рый рабо тает свяще нником. 9. Каки ми ви дами спо рта i) ко фе с са харом и молоко м. 10. Почему твой телефо н j) вы по льзуетесь на уро ке матема тики? 90 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

88 12. Kysy ja vastaa parin kanssa. 1. С кем ты был/а в кино? (дорога я тётя) 2. Чем он занима ется? (класси ческая му зыка) 3. Кака я твоя люби мая пи цца? (италья нский сыр) 4. Что ты хо чешь на десе рт? моро женое с + (шокола дный со ус) 5. Кем ты хо чешь стать? (хоро ший учи тель) 6. Чем ты занима ешься? (ру сский язы к) 13. Kysy ja vastaa parin kanssa. Käytä monikon instrumentaalia. Vastausvaihtoehtoja löydät laatikosta. све жий фрукт, зи мний вид спо рта, интере сный спортсме н, электро нная кни га, большо е зда ние, весёлая де вушка, марино ванный гриб, бли зкий друг, иностра нный язы к, но вый учени к 1. С кем вы встре тились на стадио не? 2. С чем ты ешь моро женое? 3. Како й у вас омле т? 4. Где сиди т ваш сын? 5. Где мы встре тимся? 6. Чем занима ются в э том институ те? 7. Чем ты занима ешься? 8. С кем ты е дешь в Росси ю? 9. С кем вы встре тились сего дня? 10. Вы по льзуетесь онла йн-материа лами на уро ках? Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 91

89 14. Valitse sopiva reagointi kuulemasi perusteella. 1. a) С кни гами. b) С колле гами. 2. a) С гриба ми. b) С фи ннами. 3. a) С интере сными музыка нтами. b) С хоро шими пра здниками. 4. a) С фи нскими бизнесме нами. b) С больши ми помидо рами. 5. a) Но вым теа тром. b) Но вым онла йн-словарём. 6. a) Под столо м. b) С молоко м. 7. a) Са харом. b) Юри стом. 8. a) Пе ред шко лой. b) Пешко м. 15. Kuulet Murmanskissa opiskelleen suomalaisen Iinan kertovan, mitä on hyvä tietää kanssakäymisestä venäläisten kanssa. Merkitse, ovatko väittämät oikein vai väärin. Korjaa väärät väittämät. происходи ть II общи тельный зараба тывать I зарпла та стра нно tapahtua seurallinen ansaita palkka outoa 1. Iina sai jonkin ajan kuluttua luvan alkaa sinutella isäntäperhettään. 2. Venäjällä on tavallista olla perheen ja ystävien kesken juhlapäivinä. 3. Venäläisten kanssa voi kommunikoida usein myös englanniksi. 4. On tavallista, että venäläiset kutsuvat uuden tuttavuuden kylään kotiinsa. 5. Venäläiset eivät kerro palkkaansa. 6. Venäläiset eivät pidä pitkistä keskusteluista. Да Нет 16. Kuvittele olevasi Suomessa asuva ulkomaalainen opiskelija. Osallistut internetissä keskusteluun suomalaisesta tapakulttuurista. Kirjoita mielipiteesi suomalaisten hyvistä ja huonoista puolista. 92 Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте

90 В Сыктывка ре интере сно! Сыктывкар Гимна зия иску сств при Главе Респу блики Ко ми и мени Ю. А. Спиридо нова: Syktyvkarin taidekoulu on sisäoppilaitos, jonne tulee lahjakkaita lapsia eri puolilta Venäjää opiskelemaan mm. kuvataiteita ja balettia. Маньпупунёр: Petšora-Ilytšin luonnonpuistossa (Печо ро-и лычский запове дник) sijaitsevat kymmeniä metrejä korkeat kalliopatsaat ovat päässeet Venäjän seitsemän ihmeen listalle. Па мятник буќве Ö: Ö-kirjaimen muistomerkki. Myös komin kielessä esiintyvä äänne on ilmeisesti hankaluutensa vuoksi saanut oman patsaansa. Syktyvkarin lähistöllä on myös erikoisuutena ы-kirjaimella alkava paikka Ыб. ы-äänne ei yleensä esiinny sanan alussa. Про мыслы: Paikalliset käsityöt muistuttavat Lappi-aiheisia käsitöitä. Materiaaleina käytetään mm. koivua, poronnahkaa ja kuparia. Фи нно-уго рский этнопа рк: Monipuolinen vapaa-ajanviettopaikka, jossa voi tutustua suomalais-ugrilaiseen kulttuuriin sekä viettää aktiivilomaa. Поня тно! 4 6 Уро к 3 Мы ра зные, но всё-таки мы вме сте 93

91 Tässä kappaleessa tutustut Salehardiin ja opit luonto- ja sääsanastoa venäläistä ruokakulttuuria tekemään syrnikkejä eli rahkalettuja lisää prepositionaalin käyttöä 4 (adjektiivit ja monikko) О фи нской ку хне по-ру сски интервью журнали ст интерне т-журна л лакри ца реце пт 94 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

92 Салехард Пое хали! Salehard on maailman ainoa täsmälleen napapiirillä (Поля рный круг) sijaitseva kaupunki. Se on Jamalin Nenetsian hallinnollinen keskus Objoen (река Обь) rannalla Luoteis-Siperiassa. Alueella on ollut asutusta jo yli 2000 vuotta ja siellä asuu edelleenkin Venäjän arktisen alueen suurin alkuperäiskansa nenetsit sekä paljon hanteja. Alueella on suuret lämpötilavaihtelut kesän ja talven välillä; talvella pakkasta voi olla yli 40 astetta ja kesällä puolestaan hellelukemat voivat olla yli 30 astetta. Салеха рд Salehard kaupunki on perustettu vuonna 1938 asukasluku noin kaupungin nimi tarkoittaa nenetsiksi niemimaan taloa sijaitsee hantikylään vuonna 1595 perustetun Siperian pohjoisimman linnoituksen paikalla ja on vanhalta nimeltään Obdorsk etäisyys Moskovaan 2400 kilometriä Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 95

93 На старт! Nimeä kuvat venäjäksi. Apua saat laatikon sanoista. газе та, чита тель, кни га, писа тель, журнали ст, статья Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски И мя: Екатери на Фами лия: Ни лова Во зраст: 30 Страна : Финля ндия Го род: Ва нтаа Хо бби: гото вить Люблю : жёлтые осе нние ли стья Не люблю : мыть посу ду Екатери на Ни лова написа ла кни гу о фи нской ку хне на ру сском языке. Сего дня мы поговори м с ней об э том. 96 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

94 - Здра вствуйте, Екатери на. Расскажи те, пожа луйста, немно го о себе. Отку да вы? Когда и как перее хали в Финля ндию? - Здра вствуйте. Я родила сь в Росси и, в Петрозаво дске, но живу в Финля ндии уже давно. Мы перее хали в Финля ндию потому, что на ши пре дки бы ли ингерманла ндцами. - Отку да пришла иде я написа ть кни гу о фи нской ку хне? - Ну... Я люблю вку сно пое сть, и мне нра вится гото вить. А ещё я рабо таю журнали стом, пишу статьи для интерне т-журна ла на ру сском языке. Журна л расска зывает чита телям о Финля ндии. Я написа ла для журна ла не сколько стате й, наприме р, о фи нской лакри це и фи нских моло чных продуќтах. Тогда я и увлекла сь э той те мой. У меня таќже появи лся соа втор, кото рому э та те ма то же была интере сна и так получи лось, что вме сте мы написа ли це лую книѓу. - Пожа луйста, расскажи те подро бнее о кни ге. Для кого она? Что в ней? - В пе рвую о чередь э то кни га для русскоязы чных люде й, кото рые интересу ются Финля ндией и фи нской культу рой. Она бу дет интере сна тем, кто ча сто быва ет в Финля ндии и тем, кто то лько плани рует побыва ть в э той стране, а та кже тем, кто про сто лю бит гото вить. В книѓе есть реце пты традицио нных и совреме нных фи нских блюд. Я ду маю, кни га мо жет быть интере сна и фи ннам, кото рые интересу ются ру сской культу рой: из кни ги они мо гут узна ть, что ру сским ка жется необы чным и удиви тельным в фи нской ку хне. - И в чём же отли чия фи нской и ру сской ку хни? - Мы заме тили, что совреме нные фи нские реце пты бо лее просты е и бы стрые, чем ру сские. А ещё в фи нской ку хне мно го блюд, кото рые свя заны с пра здниками, а в друго е вре мя их не едя т. - Что, по-ва шему, са мое лу чшее в фи нской ку хне? - Я ду маю, э то дары приро ды: яѓоды, грибы, ры ба. - Что вам бо льше всего нра вится в Финля ндии? - Лю ди и приро да. Фи нское ле то тако е коро ткое, но тако е прекра сное. - Да, э то пра вда. Екатери на, спаси бо за интервью. - Спаси бо. Всего до брого. Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 97

95 о + prep. ку хня гото вить II *пригото вить II осе нние ли стья мыть I посу ду писа ть I *написа ть I *поговори ть II расскажи те немноѓо о себе *перее хать I уже давно пре дки ингерманла ндец отку да *прийти I вку сно *пое сть epäs. журнали ст статья расска зывать I *рассказа ть I чита тель m. не сколько лакри ца моло чные продуќты увлека ться I *появи ться II соа втор кото рый relat. pron. так получи лось вме сте це лый подро бнее в пе рвую о чередь jostakin keittiö tehdä ruokaa syksyiset puunlehdet tiskata kirjoittaa jutella, keskustella kertokaa vähän itsestänne muuttaa jo kauan sukujuuret inkeriläinen mistä saapua, tulla maukkaasti, tässä: hyvin syödä vähän toimittaja artikkeli kertoa lukija muutama lakritsi maitotuotteet tässä: innostua ilmestyä toinen kirjan kirjoittaja joka niin kävi yhdessä koko, kokonainen tarkemmin, enemmän ennen kaikkea бу дет интере сна тем on kiinnostava niille быва ть I *побыва ть I olla jossakin, käydä jossakin плани ровать I suunnitella *сплани ровать I страна maa про сто yksinkertaisesti реце пт ohje традицио нный perinteinen совреме нный nykyaikainen блю до ruokalaji из + gen. prepositio jostakin мочь I *смочь I voida, saada, osata знать I *узна ть I tietää, tuntea, saada selville ка жется vaikuttaa, tuntuu olevan необы чный epätavallinen удиви тельный ihmeellinen в чём отли чие tässä: miten eroavat замеча ть I huomata *заме тить II бо лее enemmän просто й yksinkertainen бы стрый nopea свя заны liittyvät juhliin с пра здниками в друго е вре мя muuhun aikaan, muulloin по-ва шему mielestänne са мое лу чшее kaikkein parasta дары приро ды luonnon antimet яѓоды marjat грибы sienet ры ба kala бо льше всего kaikkein eniten ле то kesä коро ткий lyhyt прекра сный ihana 1. Kuuntele ja toista sanat. гото вить мыть посу ду сего дня [в] пое сть журнали ст чита тель моло чные проду кты реце пт появи ться [ц] получи ться [ц] подро бнее для кого [в] побыва ть Всего до брого. [фс] [в] 98 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

96 2. Lue teksti ja merkitse, missä järjestyksessä asiat mainitaan tekstissä. a) luonnonantimet b) lakritsi c) inkeriläinen d) Suomen kesä e) työskennellä toimittajana a) Täydennä tekstin avulla tiedot. 1. Kuka? Mistä idea kirjaan? Kenelle kirja on tarkoitettu? Mitä eroja suomalaisessa ja venäläisessä keittiössä? Parasta Suomessa ja suomalaisessa keittiössä?... b) Kerro keräämiesi tietojen avulla vuorotellen parin kanssa Jekaterinasta ja hänen kirjastaan Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 99

97 4. Tutki Jekaterinan parhaiden syrnikkien eli rahkalettujen reseptiä ja täydennä puuttuvat ainekset. Suomenna parin kanssa ohje suullisesti. Реце пт Сы рники 250 г творога (крупи нками: ру сский, эсто нский, латы шский, но не фи нский) Syrnikit 250 g rahkaa (rakeista*: venäläistä, virolaista tai latvialaista mutta ei suomalaista) 1 кури ное яйцо немно го пшени чной муки 2 ча йные ло жки са хара 1 ча йная ло жка вани льного са хара расти тельное ма сло для жа рки смета на и ли варе нье (лу чше и то, и друго е) hieman jauhoja 2 teelusikallista teelusikallinen paistamiseen öljyä tai hilloa *muistuttaa koostumukseltaan raejuustoa Тща тельно перемеша йте творо г, са хар, вани ль, яйцо и две столо вые ло жки муки. Творо г раздели те на четы ре ча сти и вы ложите на стол, посы панный муко й. Испо льзуя муку слепи те из ка ждой ча сти ша йбу. Э то и есть сы рник, но пока сыро й. Нагре йте сковоро дку с ма слом и поджа рьте сы рники до образова ния золоти стого цве та, снача ла с одно й стороны, зате м переверни те и поджа рьте с друго й стороны. Подава йте со смета ной и варе ньем. тща тельно перемеша йте столо вая ло жка раздели те вы ложите на стол, посы панный муќой испо льзуя муку слепи те из ка ждой ча сти ша йбу huolellisesti sekoittakaa ruokalusikka jakakaa laittakaa jauhotetulle pöydälle jauhoja käyttäen muotoilkaa jokaisesta osasta kiekko сыро й нагре йте сковоро дку с ма слом поджа рьте до образова ния золоти стого цве та переверни те подава йте raaka kuumentakaa öljy paistinpannulla paistakaa kullanväriseksi kääntäkää tarjoilkaa 100 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

98 Salehardissa kannattaa maistaa paikallisen väestön suosimia ruokia: poroa sekä kalaa, erityisesti siikaa. Useimmat kalaruoat valmistetaan keittämällä tai hauduttamalla. Tee on suosituin juoma ja myös paikallinen puolukkamehu on maistamisen arvoista. Jälkiruokana voi syödä vaikkapa ympäri Venäjää suosittuja syrnikkejä. Салехард Те ма Пого да Sää Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Кака я сего дня пого да? Сего дня хо лодно. За втра бу дет па смурно. Вчера шёл дождь. Millainen sää tänään on? Tänään on kylmää. Huomenna on pilvistä. Eilen satoi. Прогно з пого ды Sääennuste Сего дня Tänään on хоро шая / плоха я / huono тёплая / прохла дная lämmin / viileä жа ркая / холо дная kuuma / ве треная / безве тренная tuulinen / tuuleton со лнечная / дождли вая aurinkoinen / я сная / о блачная kirkas / pilvinen пого да....sää. Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 101

99 Сего дня идёт небольшо й / си льный дождь идёт град Tänään... sataa vähän / kovasti vettä sataa rakeita идёт снег sataa ду ет сла бый / си льный ве тер on heikkoa / kovaa tuulta све тит со лнце aurinko paistaa За втра / послеза втра бу дет прохла дно Huomenna / ylihuomenna on... viileää тепло / хо лодно lämmintä / жа рко kuumaa / helteistä жара helle со лнечно aurinkoista о блако pilvi па смурно pilvistä ту ча sadepilvi мо лния salama тума н sumu ли вень m. kaatosade гроза ukkonen снегопа д lumisade мете ль f. lumipyry лёгкий / си льный моро з vähän / paljon pakkasta Эќстра Эќстра со лнце aurinko звездопа д tähdenlento луна kuu не бо taivas полнолу ние täysikuu ра дуга sateenkaari звезда, звёзды tähti, tähdet Температу ра Lämpötila + плюс / - ми нус оди н гра дус 1 aste 2, 3, 4 гра дуса 2, 3, 4 astetta 5 > гра дусов 5 > astetta 8 гра дусов тепла / моро за 8 astetta lämmintä / pakkasta 102 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

100 Сто роны све та Ilmansuunnat се вер на се вере се веро-за пад се веро-восто к за пад на за паде восто к на восто ке ю го-за пад ю го-восто к юг на ю ге Эќстра се верный pohjois-, pohjoinen за падный länsi-, läntinen ю жный etelä-, eteläinen восто чный itä-, itäinen Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 103

101 5. Kerro parille kartan avulla, millaista säätä kaupunkeihin on luvassa. Хельсинки +18 Санкт-Петербург +17 Осло +11 Лондон +13 Берлин +21 Прага +13 Париж +24 Рим +29 Мадрид Kuuntele säätiedotukset. Valitse, millaista säätä kaupunkeihin luvataan ja lisää lämpötilat. 104 Salehard sateista pilvistä Moskova aurinkoista ukkosta Murmansk kohtalaista sadetta kaatosade Petroskoi pilvistä selkeää Pietari sateista pilvistä Viipuri tuulista sadekuuroja Kaliningrad ukkosta aurinkoista Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски Поня тно! 4 6

102 Те ма Приро да Luonto Lue teemasanasto ja täydennä puuttuvat suomennokset. Apua suomennoksiin saat laatikosta. kielo, poro, mänty, taimen, haukka, susi, meri, herkkutatti, norppa, siika, puolukka В Финля ндии четы ре вре мени го да. О сенью ли стья жёлтые. Suomessa on neljä vuodenaikaa. Syksyllä lehdet ovat keltaisia. мо ре о зеро, mon. озёра пруд река руче й поро г о стров, mon. острова полуо стров гора безле сная гора холм го рная гряда лес боло то луг по ле куст расте ние де рево, mon. дере вья цвето к, mon. цветы järvi lampi joki puro koski saari niemi vuori tunturi mäki harju metsä suo niitty pelto pensas kasvi puu kukka Эќстра В ми ре океа н джу нгли пусты ня сава нна пре рия тропи ческий лес ледни к вулка н фьорд водопа д ге йзер Времена го да Vuodenajat весна весно й ле то ле том о сень о сенью зима зимо й Muualla maailmassa valtameri viidakko autiomaa savanni preeria sademetsä jäätikkö tulivuori vuono vesiputous geysir Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 105

103 Эќстра Что мо жно де лать на приро де? гуля ть I на приро де ходи ть II в похо д наблюда ть I за живо тными и пти цами смотре ть II на звёзды ночева ть I в пала тке собира ть I я годы и грибы лови ть II ры бу охо титься II сиде ть II у костра жа рить II колба ски на костре liikkua luonnossa vaeltaa katsella eläimiä ja lintuja katsella tähtiä yöpyä teltassa kerätä marjoja ja sieniä kalastaa metsästää istua nuotion äärellä paistaa makkaraa nuotiolla Приро да Дере вья Puut Цветы Kukat берёза koivu одува нчик voikukka ряби на pihlaja мать-и-ма чеха leskenlehti клён vaahtera ла ндыш дуб tammi люпи н lupiini ольха leppä ве треница valkovuokko сосна рома шка päivänkakkara ель f. kuusi кувши нка lumme можжеве льник kataja колоко льчик kissankello 106 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

104 Живо тные Eläimet Пти цы Linnut бе лка orava воро на varis медве дь m. karhu соро ка harakka волк воробе й varpunen лиса kettu сова pöllö рысь f. ilves куку шка käki за яц jänis орёл kotka лось m. hirvi я стреб се верный оле нь m. ча йка lokki змея käärme ле бедь m. joutsen не рпа у тка sorsa тюле нь m. hylje Ры бы Kalat о кунь m. ahven щу ка hauki суда к kuha сиг лещ плотва ря пушка лосо сь m. форе ль f. lahna särki muikku lohi лови ть II ры бу *пойма ть I Я пойма л/а большу ю щу ку. kalastaa, onkia saada saaliiksi Sain ison hauen. Эќстра Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 107

105 Насеко мые Hyönteiset Яѓоды Marjat ба бочка perhonen черни ка mustikka оса ampiainen брусни ка пчела mehiläinen мали на vadelma кома р hyttynen лесна я земляни ка metsämansikka му ха kärpänen моро шка lakka бо жья коро вка leppäkerttu клю ква karpalo мураве й muurahainen пау к hämähäkki жук kovakuoriainen клещ punkki Грибы Sienet лиси чка лиси чка тру бчатая бе лый гриб строчо к мухомо р kanttarelli suppilovahvero korvasieni kärpässieni Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

106 Kalastuksen harrastajat voivat retkeillä Salehardista kalastamaan Ural-vuoriston vuoristojokiin, jotka ovat osittain jään peitossa myös heinäkuussa. Lohikaloihin kuuluvan harjuksen (ха риус) kalastus on elämys kauniissa vuoristomaisemissa. Harjus on yksi harvoista suomesta venäjään lainatuista sanoista kuten myös sanat siika (сиг) ja norppa (не рпа). Салехард 7. Ympyröi, mikä sana tai mitkä sanat sopivat kunkin maan tai kohteen luontoon. Норве гия: тропи ческий лес, фьорд, джу нгли Исла ндия: ледни к, ге йзер, вулка н Шве ция: водопа д, океа н, гора Да ния: сава нна, пре рия, мо ре Финля ндия: поро г, го рная гряда, боло то Росси я: река, о стров, пруд 8. a) Valitse, kumpi asioista on sinulle mieluisampi. Esitä sitten kysymykset parille. 1. О зеро и ли мо ре? 2. Боло то и ли луг? 3. Водопа д и ли ге йзер? 4. Берёза и ли ряби на? 5. Рома шка и ли ве треница? 6. Волк и ли лиса? 7. Ле бедь и ли сова? 8. Оќунь и ли сиг? 9. Черни ка и ли мали на? 10. Лиси чка и ли бе лый гриб? b) Tee parille uusi kymmenen kohdan kysely luontosanoja käyttäen. Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 109

107 9. Keskustele parin kanssa luonnosta kysymysten avulla. 1. Тебе нра вится гуля ть на приро де? 2. Каки е дере вья ты ви дел/а в лесу? 3. Кака я твоя люби мая пти ца? 4. Како е твоё люби мое живо тное? 5. Кака я твоя люби мая ры ба? 6. Ты ло вишь ры бу? Е сли да, то что ты лови л/а и что ты хоте л/а бы лови ть? 7. Каки е твои люби мые я годы? Каки е я годы ты е л/а? Ты собира ешь я годы? 8. Ты когда -нибудь собира л/а грибы? 10. Kuvailkaa alla olevia kuvia toisillenne. Pari kuuntelee ja yrittää arvata, mistä kuvasta on kyse Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

108 Salehardissa luonnon merkitys ihmisille on näkyvissä monissa asioissa; vaakunassa on ketun kuva ja kaupungista löytyvät patsaat mm. poronhoidon ja kalastuksen kunniaksi. Салехард 11. Olet ollut muutaman päivän vanhempiesi kanssa vaeltamassa. Olet nähnyt ketun ja oravan, sää on ollut vaihtelevaa. Kirjoita kokemuksistasi ystävällesi viesti. 12. Etsi tarkempaa tietoa Salehardin vuodenajoista. - Millainen sää Salehardissa on useimmiten tammikuussa? - Milloin sataa ensilumi? - Millaisia lämpötiloja kaupungissa on yleensä kesäisin? Hakusanat: Kielitieto Prepositionaali Prepositionaalia käytetään vain prepositioiden kanssa. Verbejä забыва ть I *забы ть I в Я забы л уче бник в шко ле. покупа ть I *купи ть II в Я купи ла джи нсы в но вом магази не. unohtaa jonnekin Unohdin kirjan kouluun. ostaa jostakin Ostin farkut uudesta kaupasta. Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 111

109 чита ть I *прочита ть I в Я чита ла в газе те интере сные но вости. уча ствовать I *поуча ствовать I в Ты бу дешь уча ствовать в ко нкурсе? lukea jostakin Luin lehdestä mielenkiintoisia uutisia. osallistua johonkin Aiotko osallistua kilpailuun? Venäjän kielessä ostetaan, unohdetaan ja luetaan jossakin. е хать I на Мы е дем в Москву на по езде. игра ть I *сыгра ть I на Ты уме ешь игра ть на гита ре? говори ть II *сказа ть I о Мы говори м о ру сской ку хне. ду мать I *поду мать I о Я ду маю об Али не. мечта ть I *помечта ть I о Они мечта ют об о тпуске. жени ться II на Серге й жени лся на Ни не. расска зывать I *рассказа ть I о А втор расска зывает о свое й кни ге. matkustaa kulkuneuvolla Menemme Moskovaan junalla. soittaa instrumenttia Osaatko soittaa kitaraa? puhua jostakin Puhumme venäläisestä keittiöstä. ajatella jotakin Ajattelen Alinaa. unelmoida jostakin He unelmoivat lomasta. mennä naimisiin (miehestä) Sergei meni naimisiin Ninan kanssa. kertoa jostakin Tekijä kertoo kirjastaan. об ennen vokaalia ääntämisen helpottamiseksi. 112 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

110 Prepositiot в ja на в-prepositio paikan- ja ajanilmaisuja (suomessa usein -ssa/-ssä, ruotsissa i), sanontoja в Москве ма льчик в зелёной руба шке Moskovassa poika vihreässä paidassa в 1999 году vuonna 1999 (ты сяча девятьсо т девяно сто девя том) в январе в де тстве tammikuussa lapsuudessa на-prepositio jossakin (suomessa usein -lla/-llä, ruotsissa på), sanontoja На Оле ге си няя ку ртка. на у лице на стадио не на конце рте на ку хне на о строве на Ала ндских острова х (mon.) на э той неде ле на ру сском языке Olegilla on sininen takki. kadulla, ulkona stadionilla konsertissa keittiössä saaressa/saarella Ahvenanmaalla (vrt. på Åland) tällä viikolla venäjän kielellä на-prepositiota käytetään yleensä kokoontumista sekä tapahtumia ja työpaikkaa ilmaisevien sanojen kanssa. на встре че tapaamisessa на вы ставке näyttelyssä на рабо те töissä Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 113

111 Prepositionaalin muodostus Maskuliinin ja neutrin päätteet ovat samat. Monikossa kaikilla suvuilla on samat päätteet. adjektiivi + substantiivi maskuliini feminiini neutri monikko ом/ем + е ой/ей + е/и ом/ем + е ых/их + ах/ях но вый студе нт о но вом студе нте ру сская студе нтка о ру сской студе нтке краси вое окно о краси вом окне о но вых студе нтах о ру сских студе нтках о краси вых о кнах большо й музе й о большо м музе е вчера шний гость о вчера шнем го сте хоро шая тётя о хоро шей тёте си няя дверь о си ней двери зи мнее мо ре о зи мнем мо ре о больши х музе ях о вчера шних гостя х о хоро ших тётях о си них дверя х о зи мних моря х Kirjainten к, г, х, ш, ж, ч, щ jälkeen kirjoitetaan aina и. -ший-päätteisillä on kaikissa suvuissa pehmeät päätteet, koska paino on vartalolla. -ий-, -ия-, -ие-päätteiset yks. prep. mon. prep. соля рий о соля рии о соля риях а рмия об а рмии об а рмиях зда ние о зда нии о зда ниях Joillakin sanoilla on в- tai на-prepositioiden kanssa painollinen у-pääte. Muistatko, mitä ne ovat suomeksi? в аэропорту на берегу в году в лесу на мосту на полу в порту в саду в / на шкафу в Крыму 114 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

112 Persoonapronominien prepositionaali Kysymyssanat О ком? О чём? На / в чём? обо мне о тебе о нём / о ней о нас о вас о них О ком ты говори шь? На чём вы е дете в Финля ндию? Наш сын жени лся на ней. Расскажи те о них. Kenestä sinä puhut? Millä te menette Suomeen? Poikamme meni hänen kanssaan naimisiin. Kertokaa heistä / niistä Etsi lauseille sopiva jatko ja lue ne parin kanssa. Ympyröi lauseista prepositionaalimuodot ja alleviivaa prepositionaalia vaativat sanat. 1. Зимо й мы отдыха ли Вы ча сто обе даете На ша до чка занима ется му зыкой, Моя ма ма журнали ст, Ой, что де лать, Как лу чше е хать в Салеха рд, Вчера у нас была интере сная диску ссия, Почему ты ничего не говори шь, Они лю бят собира ть грибы, Я люблю исто рию, a) наш учи тель интере сно расска зывает о про шлом. b) о сенью они всегда гуля ют в лесу и и щут их. c) на по езде и ли на маши не? d) она игра ет на пиани но. e) о чём ты ду маешь? f) она рабо тает в журна ле «Но вости». g) в азиа тских рестора нах? h) на Кана рских острова х. i) мы говори ли о вулка нах. j) я забы л телефо н в магази не! Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 115

113 14. Kysy ja vastaa parin kanssa. 1. Где вы бы ли вчера? (интере сный конце рт) 2. Где мой планше т? (большо й стол) 3. Где твоя ма ма рабо тает? (торго вый центр) 4. Где все? (но вая библиоте ка) 5. О чём вы говори те? (хоро шая програ мма) 6. О чём вы мечта ете? (ле тняя пое здка к мо рю) 7. Где твой брат у чится? (гуманита рный ко лледж) 15. Kysy ja vastaa parin kanssa. Käytä monikon prepositionaalia. Vastausvaihtoehtoja löydät laatikosta. большо й зал, но вый реко рд, междунаро дное соревнова ние, си ние шо рты, дома шняя пробле ма, недорого й магази н, шко льная вечери нка, бу дущий экза мен, Ала ндские острова, но вый ме тод 1. О чём ты ду маешь? 2. О чём мечта ют спортсме ны? 3. Где вы бы ли ле том? 4. О чём говоря т ученики? 5. В чём ты был на уро ке физкульту ры? 6. В чём вы бу дете уча ствовать? 7. О чём расска зывал учи тель? 8. Где ты купи л все э ти ве щи? 9. Где у вас экза мены? 10. Где ва ша гру ппа выступа ет? 116 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

114 16. Salehardin asukkaita haastatellaan heidän kaupungistaan. Kuuntele paikallisten vinkit kaupunkiin matkaaville ja valitse oikea vastausvaihtoehto. 1. Kesäisin Salehardiin pääsee parhaiten lentokoneella ja a) junalla b) vesiteitse c) bussilla. 2. Kaupunkikiertoajelu maksaa a) 2300 ruplaa b) 2400 ruplaa c) 3300 ruplaa. 3. Ensilumi Salehardiin tulee a) lokakuussa b) marraskuussa c) joulukuussa. 4. Salehardissa järjestetään toukokuussa a) Poronhoitajien päivä b) Kaupungin päivä c) Voitonpäivä. 5. Planetaario sijaitsee a) Salehardin keskustassa b) Šemanovskin museossa c) Viihdekeskus Poljariksessa. ближа йший снегохо д оленево д läheisin moottorikelkka poronhoitaja Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски 117

115 В Салеха рде интере сно! Горнолы жный центр «Октя брьский»: Marraskuusta toukokuuhun auki oleva laskettelukeskus sijaitsee 40 minuutin ajomatkan päässä Salehardin keskustasta. Alueelta löytyy myös useita luonnonrinteitä vapaalaskun (фрира йд) harrastajille. Сте ла «66 паралле ль»: Napapiirin (Поля рный круг) ylittävä korkea kaari on kaupungin tunnusmerkki. Öisin kaaren valaistus muistuttaa revontulia. Рестора н «Фа кел»: Paikallisia ruokia voi kokeilla vaikkapa satoja metrejä pitkän ja korkeimmillaan 100 metriin kohoavan riippusillan ravintolasta. Samalla voi ihailla näkymiä koko kaupunkiin 55 metrin korkeudesta. Ры нок «Дары Яма ла»: Yleensä perinteisiin kansallispukuihin sonnustautuneet tundran asukkaat kokoontuvat viikonloppuisin kauppahalliin myymään poronlihaa, kalaa ja marjoja. Kauppiaat tulevat mielellään yhteiskuviin turistien kanssa, varsinkin jos ensin on tehty ostoksia. Скульпту ра «Ма монт»: Salehardin alueelta löytyy paljon mammuttien jäänteitä ja mammutti onkin alueen symboli. Ob-joen rannalla on valtava mammuttipatsas, joka näkyy ensimmäisenä kaupungista jokea pitkin tultaessa. Салехард 118 Поня тно! 4 6 Уро к 4 О фи нской ку хне по-ру сски

116 Всё поня тно? Kerrataan kappaleita Osaathan vastata näihin kysymyksiin? Kertaa vielä parin kanssa. 1. Каки е национа льности живу т в Финля ндии? 2. Что ты де лал/а вчера? 3. Что ты лю бишь есть в рестора не? 4. Куда ты хо чешь пое хать ле том? 5. Кого ты лю бишь? 6. Каки е ру сские пра здники ты зна ешь? 7. Каки е пра здники явля ются са мыми ва жными для фи ннов? 8. Кому тебе на до позвони ть? 9. Кому ты покупа ешь пода рки? 10. Тебе ве село на уро ке ру сского языка? 11. Фи нны пло хо иду т на конта кт? 12. Ты хо дишь в це рковь? Когда? 13. Чем ты интересу ешься? 14. Ме жду каки ми стра нами нахо дится Финля ндия? 15. С кем ты обы чно хо дишь в кино? 16. Кака я сего дня пого да? 17. Кака я пого да в Финля ндии зимо й? 18. Кака я твоя люби мая я года? 19. Где ты был/а вчера? (käytä myös adjektiivia) 20. О чём мечта ет фи нская молодёжь? Поня тно! 4 6 Всё поня тно? Kerrataan kappaleita

117 2. Valitse kuulemaasi sopiva reagointi. 1. а) Ничего! b) Дава й! 2. a) Да, мы е ли пи ццу. b) Уже съел. 3. a) Она лю бит Михаи ла. b) Она лю бит исто рию. 4. a) Спаси бо! b) Вас та кже! 5. a) Спаси бо, тебе того же! b) Не за что! 6. a) Мы танцу ем на дискоте ке. b) Я танцу ю с Ни ной. 7. a) Он занима ется ру сским языко м. b) Он занима ется у тром. 8. a) Нет, мне хорошо. b) Нет, мне ве село. 9. а) Бу дет жа рко, 25 гра дусов. b) Бы ло жа рко, 25 гра дусов. 10. а) Я купи ла их в но вом магази не. b) Я купи ла их па пе Поня тно! 4 6 Всё поня тно? Kerrataan kappaleita 1 4