TEMAT E PRANISHME NË BASHKËPUNIMIN ME FIDËN PËR ZHVILLIMIN. Udhëzues i për patjen e një fokusi të gjerë gjatë Përmbajta e lëndës

Transkriptio

1 TEMAT E PRANISHME NË BASHKËPUNIMIN ME FIDËN PËR ZHVILLIMIN Udhëzues i për patjen e një fokusi të gjerë gjatë Përmbajta e lëndës 1 Qëllimi dhe përdorimi i udhëzuesit 2 Konceptiifokusit të gjerë 3 Praktika e fokusit të gjerë 4 Gjinia 5 HIV/AIDS 6 Njerëzit me aftësi të kufizuar 7 Mjedisi 8 Kultura 9 Zgjidhja e konflikteve Shtojca 1 Udhëzues i mëtjeshëm për fokusin e gjerë Shtojca 2 Një format analize për fokusin e gjerë

2 1 Qëllimi dhe përdorimi i udhëzuesit Qëllimi i Udhëzimit të përgjithshëm të Fida të kufizuar por efektet e ndjeshme të jenë të pakta. International është të përdoret si një material Në këtë rast, Udhëzimet shërbejnë si një kujtesë trajnimi për punëtorët e rinj dhe si një doracak e standarteve minimale sipas perspektivës praktik në planifikimin dhe zbatimin e projekteve për njerëzit me aftësi të kufizuar në hartimin e dhe programeve të zhvillimit. Udhëzimet ndihmojnë një projekti. Udhëzimet përfshijnë ato tema që për te kuptuar Nivelimin si një koncept dhe janë pjesë e Programit të Zhvillimit të Fidës, frymëzon lexuesin si ta vendosë atë në praktikë, d.m.th SIDA, mjedisi, barazia gjinore dhe veçanërisht në modelimin e projektit. Ky libërth ka njerëzit me aftësi të kufizuar, kultura dhe për qëllim të prezantojë secilën nga temat në një zgjidhja e konflikteve. nivel të përgjithshëm dhe të shërbejë si udhëzues për studime të mëtejshme të këtij Për të zbatuar programe të sukseshme dhe për të subjekti për të patur një njohje më të thellë të patur një zhvillim të qëndrueshëm, është e kësaj çështje. rekomandueshme që të përfshihen edhe disa tema të tjera, të cilat duhet të pasqyrojnë perspektivën e Një çështje e trajtuar tërthorazi është një temë që plotë të çështjeve edhe nëse nuk është edhe aq e duhet marrë parasysh në të gjitha aktivitetet tona, domosdoshme për momentin. kurse, nivelimi është një akt apo mjet përmes të cilit çështjet e tërthorta merren parasysh në të gjitha Këto tema janë administrimi i mirë, sjelljet antipolitikat, strategjitë dhe veprimtaritë e të gjitha korrupsion, ndërtimi i aftësive, etika, të drejtat e 1 niveleve. fëmijve, dhe bazat teologjike dhe filozofike të veprimtarisë së Fidës. Vendi dhe koha përcaktojnë Sipas Udhëzimit të MJF rreth Politikave të Zhvillimit masën në të cilën këto tema do te merren në zbatimi i temave tërthore në politikat Finlandeze të shyrtim. zhvillimit ka për pjesë: l Promovimin e të drejtave dhe statusit të grave Ky fokus i gjerë duhet patur parasysh qysh në fazën e parë të planifikimikimit dhe vlerësimit. Kështu ne mund të garantojmë që këto tema janë marrë në dhe vajzave si edhe të barazisë gjinore dhe shqyrtim nga palët edhe gjatë projektimit dhe sociale formimit të planveprimit të projektit. Në këtë fazë l Shqyrtimin e çështjeve që kanë të bëjnë me është e lehtë përcaktosh edhe burimet e nevojshme financiare dhe njerëzore si edhe të vendosësh për mjedisin shpërndarjen e buxhetit. Nëse Udhëzimet janë l Promovimin e shanseve të barabarta dhe të të ndjekur tashmë në projektet e deritanishme, ato mund të zbatohen sa herë që shihet e nevojshme. drejtave të njerëzve me aftësi të kufizuar Në rast se ky fokus i gjerë kërkon burime shtesë për një projekt ekzistues, kjo mund të bëhet në kurriz të aktiviteteve të tjera, apo nëse është e mundur të Këto tema përfaqësojnë fokusin e politikave të kërkohen fonde shtesë. Kjo e fundit duhet të merret zhvillimit të Finlandës dhe Finlanda ka bërë një në bashkëpunim me Drejtorin Rajonal të Programit. përkushtim ti promovojë ato si pjesë të komunitetit ndërkombëtar. Këto kanë ndikim të drejtpërdrejtë Në faqet në vijim prezantohet koncepti dhe zbatimi i tek objektivi kryesor i bashkëpunimit Finlandez nivelimit (apo fokusit të gjerë, përgjithësimit për zhvillim, që është zvogëlimi i varfërisë. tematik). Secila prej temave prezantohet Rëndësia e ndihmës e caktuar për të mbrojtur shkurtimisht. Në fund të secilës temë ka një listë mjedisin ka ardhur si pasojë e ndryshimeve pyetjesh që lehtësojnë përdorimin e tyre gjatë fazës klimaterike. Këto tema janë gjithashtu në së hartimit të projektit. Po ashtu në fund të çdo përputhje edhe me qëllimet dhe objektivat e kapitulli është përfshirë një listë leximesh shtesë. Në Deklaratës së Mijëvjeçarit të Kombeve të Shtojcën 1 do të gjeni një udhëzues të hollësishëm i Bashkuara, që priten të përmbushen në cili do t'ju ndihmojë të keni një tabllo më të gjerë të Synimi ka qenë të implementohen këto tema përgjithësimit tematik. Në Shtojcën 2 ka një tabelë, e specifike në një strategji të madhe apo duke i cila mund të përdoret si një mjet për të kapur idenë 2 përkrahur me projekte specifike. kryesore të secilës temë. Tabela e plotësuar mund t'i bashkangjitet projekt planit. Mund të ndodhë që një temë e caktuar e fokusit të gjerë të mbetet dytësore për një projekt të caktuar, p.sh projekti mund të ndikojë tek njerëzit me aftësi [1]Vlerësimi i temave tërthore në Raportin e Ministrisë së Jashtme të Finlandës për Vlerësimin e Bashkëpunimit Finlandez për Zhvillim 2008:6 [2] Kehityspolitiikan läpileikkaavat teemat, Toimintaohje, Ulkoasiainministeriö, KEO-20 3

3 2 Koncepti i fokusit të gjerë Në kontekstin e bashkëpunimit për zhvillim, fokusi i gjerë është përkufizuar dhe përdorur duke zbatuar një grup temash në të gjitha nivelet e ciklit të projektit; politikave, zbatimit, monitorimit dhe vlerësimit. Në Manualin e Bashkëpunimit për Zhvillim për OJQ-të, Ministria e Punëve të Jashtme të Finlandës e ka përkufizuar fokusin e gjerë kështu: Të paturit në fokus barazinë gjinore apo të drejtat e barabarta të njerëzve me aftësi të kufizuar, p.sh, do të thotë për aktorët që ata i konsiderojnë njësoj të rëndësishme të gjitha aktivitetet e ndërmarra për ketë çështje, në të gjitha nivelet dhe në të gjitha fazat. Një projekt i caktuar apo një e pjesë e tij që ka në fokus gjininë (apo le të themi njerëzit me aftësi të kufizuar) është një pjesë e rëndësishme e strategjisë që ka për bazë fokusin e gjerë. Një strategji e tillë kërkon pjesëmarrjen e specialistëve të kësaj fushe apo edhe të fushave të tjera së bashku me të punësuarit nga projekti apo qytetarët. 3 Praktika e fokusit të gjerë Zgjerimi i fokusit nuk është një program apo projekt më vete; ai i referohet mënyrës sesi një aspekt apo temë e caktuar merret në shqyrtim dhe zbatohet përgjatë gjithë ciklit të projektit. Kjo do të thotë që, p.sh, problemi i SIDA-s merret parasysh gjatë përcaktimit, planifikimit, zbatimit dhe vlerësimit të një projekti. Kështu, kjo perspektivë specifike bëhet një pjesë fillestare dhe e natyrshme e vendimarrjes dhe veprimtarisë aktuale. Në një rast ideal, ky fokus është një pjesë integrale e aktiviteteve normale të projektit, ndërsa kur vetëm aspekte të tij mbahen parasysh, mund të kërkohen ende burime financiare dhe njerëzore shtesë për ndërgjegjësimin ndaj kësaj praktike, shkollim të mjaftueshëm rreth këtij subjekti apo bërjes së analizave specifike. Për të pajisur me burime të mjaftueshme dhe për të monitoruar veprimet e frymëzuara nga kjo perspektivë do të jetë e dobishme të planifikohet një projekt i posaçëm për disa nga temat e përzgjedhura apo thjesht të përfshihen këto veprimtari si pjesë e një projekti të duhur për një fushë të caktuar. Kështu ky fokus i gjerë bëhet një përbërës i projektit. Ka disa faktorë që mund të ndikojnë në përzgjedhjen e këtyre temave për t'i aplikuar në terren. Kështu, p.sh: kultura përkatëse, burimet aktuale njerëzore dhe financiare, aktivitet e projektit si edhe objektivat e tij mund të kenë një influencë të madhe si si ky fokus gjen zbatim në fushë. Në fakt, edhe mund të thuhet se kjo perspektivë e gjërave, varet në një farë mase nga situatat dhe është veçanërisht e modifikueshme sipas çdo projekti specifik. Fokusi i gjerë dhe planifikimi i projektit Tema të tilla duhen marrë parasysh që nga faza e hartimit të projektit. P.sh, duhet të mendojmë se si problemet mjedisore mund të ndikojnë në zbatimin e projektit apo çfarë ndikimesh mjedisore pozitive apo negative mund të ketë projekti. Kjo është e rëndësishme, sepse, të paktën në teori, ndikimet mjedisore të projektit mund të jenë kaq të rëndësishme saqë zbatimi i projektit duhet menduar mirë para se të zbatohet. Kjo tematikë kaq e gjërë duhet të jetë pjesë e dukshme e planit dhe buxhetit të dokumentuar të projektit, së paku në fazat e para. Ky zakon ndihmon për aktivizimin e kësaj tematike në projekte me objektiva të qarta. Në vartësi të natyrës së projektit, duhet të merret parasysh se në çfarë shkalle tema të ndryshme theksohen në zbatimin e projektit. Ndërgjegjësimi për këtë praktikë Patja e një fokusi të gjerë lidhet në thelb me ndërgjegjësimin për ekzistencën e tij. Kjo do të thotë që kërkohet një numër i caktuar trajnimesh për stafin e projektit, aksionerët, grupet e punës si edhe krijimi i mundësive për të debatuar dhe për të bërë pyetje për temat që kanë të bëjnë me çështjen në fjalë. Përvoja na ka treguar që një sesion i vetëm rreth kësaj teme nuk ka qenë i mjaftueshëm. Përkundrazi, kërkohet ndërgjegjësim i vazhdueshëm. Burimet njerëzore dhe financiare Zbatimi i kësaj praktike kërkon pajisjen me burimet e nevojshme të paktën në fazat e para të projektit. Përftimi i njohurive të reja, organizimi i trajnimeve dhe monitorimi kërkojnë planifikim të kujdesshëm dhe zbatimi i këtyre planeve kërkon pajisjen me burime. Prandaj është e nevojshme që nëpër projekte të caktohet një person, i cili të jetë përgjegjës për rruajtjen e kësaj perspektive. Në disa vende mund të jetë e justifikueshme caktimi i një këshilltari rajonal. Kjo garanton mos lënien në harresë të tematikës gjatë ciklit të projektit. Në vartësi të shkallës së përfshirjes në projekt, si edhe në situatat rajonale apo specifikat e projekteve, 4

4 duhet të përcaktohet nëse këto objektiva dokumentohen nga kordinatori rajonal i programit apo nëse një projekt i caktuar me këtë përmbajtje nis për t'u shërbyer programeve të ndryshëm që po gjejnë zbatim në zonë. Ndërgjegjësimi, trajnimet dhe përdorimi i ndonjë eksperti të jashtëm kërkon burime ekonomike dhe prandaj këto duhet të përfshihen në proçesin e buxhetimit. Nëse veprimtari të tilla shtohen në të ardhmen, mund të kenë një zë të vetin në buxhet. Nga ana tjetër, burimet e domosdoshme të rezervuara për patjen e këtij fokusi duhet të përfshihen në trajnimin e personelit. Trajnimi Trajnimi luan një rol të rëndësishëm në zhvillimin e kësaj perspektive. Stafi finlandez i punësuar jashtë vendit por edhe personeli vendas që merret me zbatimin e projektit duhet të kenë informacion të mjaftueshëm për këto tema, që janë të rëndësishme për vazhdimësinë e projektit. Për të realizuar trajnimin e nevojshëm mund të jetë e domosdoshme përcaktimi i një pjese të buxhetit për këtë qëllim. Këto trajnime duhet të përfshijnë një numër sa më të madh partnerësh. Stafi që merret me zbatimin e projektit është çelësi për zhvillimin e këtij fokusi të gjerë. Nga këndvështrimi i një zhvillimi të qëndrueshëm, është e rëndësishme që ti kushtohet vëmendje e mjaftueshme edhe trajnimit të personelit të organizatave simotra. Kur këto janë kisha, është e rëndësishme që trajnimi teologjik i punëtorëve të përfshijë këtë tematikë, të cilat gjejnë vend edhe në dimensionin teologjik të kishës. -Fokusi i gjerë nuk është një program apo projekt në vetvete, por secila nga temat përkatëse duhet të integrohen si një pjesë e rëndësishme e projektimit dhe bërjes së objektivave të përgjithshme: përcaktimi, planifikimi, zbatimi dhe monitorimi me vlerësimin e projekteve dhe aktiviteteve të tyre. -Fokusi i gjerë mund të bashkohet me veprimtari të ndryshme të projektit, nëse nga vetvetja ai nuk sjell ndikime të mjaftueshme. -Bashkimi i këtij fokusime secilën nga temat e veçanta të veprimtarive të projektit duhet të jetë puna e parë që duhet bërë. Nëse nuk i përmbahemi këtij qëllimi duhet të paraqesim aryset pse. -Zbatimi i në praktikë i këtij fokusi kërkon burime dhe trajnim shtesë. 4 Gjinia Gjinia si koncept lidhet jo vetëm me të qenit mashkull apo femër por edhe me rolet e tyre shoqërore. Këto role shoqërore, të cilat përcaktojnë jo vetëm se çfarë do të thotë të jesh një grua apo një burrë në kohë dhe situata të caktuara, janë të mësuara nga forca e zakonit dhe të përcaktuara nga kultura përkatëse. Në kontekstin e zhvillimit këto koncepte si barazia gjinore dhe marrëdhëniet e autoritetit janë të lidhura ngushtësisht me nocionin e gjinisë. Në shoqëri gjerësisht përkatësia gjinore është e lidhur ngushtë me ndarjen e punës dhe të administrimit të pronës. Gjinia, si një nocion, është përdorur të theksojë rolet e ndryshme dhe marrëdhëniet mes burrave dhe grave dhe të fuqizojë për pasojë gratë. Për të patur barazi gjinore në një shoqëri të caktuar pavarësisht roleve dhe detyrave të tyre të ndryshme është e rëndësishme të kuptohet qartë jeta, pozitat shoqërore dhe situatat që bëjnë dhe janë vendosur burrat dhe gratë. Në theksimin e barazisë gjinore Fida International fokusohet veçanërisht mes grupeve më të dobëta brenda shoqërisë. Kudo që Fida vepron apo ndikon, qoftë mes partnerëve lokal apo komuniteteve vendase, burrave dhe grave së bashku u jepet mundësi të barabarta për të ndikuar dhe u bërë pjesë e zbatimit, planifikimit dhe vendimarrjes nëpër projekte. Roli i këshilltarëve të emëruar për çështjet gjinore është të sigurojë praninë e këtij theksi mbi barazinë gjinore dhe të garantojë se ai mbetet pjesë e pranishme dhe e integruar në planifikimin, zbatimin dhe raportimin e projekteve. Nga ana tjetër, rruajtja e këtij fokusi të gjerë duhet të vazhdojë derisa barazia gjinore bëhet një pjesë e pandashme e të gjithë projekteve dhe të gjithë aktorët e përfshirë në zbatimin e tyre bëhen ekspertë në këtë çështje. Një nga objektivat kryesore të punës për vendosjen e barazisë gjinore është eleminimi i pabarazive të pranishme në qëndrimet dhe zakonet e punës brenda projektit. 5

5 -Është e rëndësishmepër suksesin e projektit të përfshihen mendimet e të dy gjinive gjatë planifikimit. Në shumë kultura përvojat e burrave dhe grave apo edhe botëkuptimet e tyre mund të ndryshojnë rrënjësisht nga njëri-tjetri. -Ruajtja e theksit mbi barazinë gjinore do të thotë që të forcohen pozitat dhe të drejtat e grave dhe vajzave si edhe të përkrahet barazia gjinore dhe shoqërore mes organizatave partnere dhe në punën e bërë. -Fida International i kushton veçanërisht vëmendje grupeve që mund të anashkalohen lehtësisht dhe përqëndrohet në ato projekte që përmirësojnë të drejtat dhe mundësitë e barabarta brenda shoqërisë ku ata bëjnë pjesë. ë kontekstin e bashkëpunimit për Roli i gruas në traditën e fshatit u debatua zhvillim, Në fazën e parë të një nxehtësisht. Atyre familjeve iu dha një Nprogrami për Mikro-kredi për Familjet periudhë kohore prej dy muajsh për të u identifikua që niveli i të ardhurave i ndryshuar situatën e krijuar. Debatet e bëra pothuajse të gjithë familjeve në fshat ishte nxitën krijimin e një projekt-pilot dyvjeçar në përmirësuar më pak nga sa ishte pritur. zonat rurale. Ky projekt organizoi kurse 6 Ndryshe nga kjo, në një qytet pranë, ku mujore për t,u mësuar grave shkrim dhe kishte vepruar i njëjti program, rezultatet arithmetikë. Në fund të këtij programi, gratë ishin më të mira. U vendos që të analizohej bashkë me burrat e tyre planifikuan projekte situata para fillimit të fazës së dytë. biznesi të vogla. Kurset e ofruara për shkrim dhe arithmetikë qenë të bazuara në materiale Analiza e situatës zbuloi që vlerësimi që lidheshin drejtpërdrejtë me biznesin e fillestar i projektit kishte lënë pa marrë vogël.fokusi i gjerë është përkufizuar dhe parasysh ndikimin e roleve gjinore në përdorur duke zbatuar një grup temash në të planifikimin e ekonomisë shtëpiake dhe për gjitha nivelet e ciklit të projektit; politikave, pasojë në vetë projektin. Skuadra që u morr zbatimit, monitorimit dhe vlerësimit. Në me këtë analizë përzgjodhi 10 familje në Manualin e Bashkëpunimit për Zhvillim për fshat dhe 10 familje në qytet për të bërë OJQ-të, Ministria e Punëve të Jashtme të intervista më të detajuara. Të intervistuarit u Finlandës e ka përkufizuar fokusin e gjerë morrën në pyetje së pari si familje dhe më kështu: pas si individë. Rezultatet e nxjerra treguan që burri ishte krahu i vetëm i punës brenda Të paturit në fokus barazinë gjinore apo të familjes në fshat. Sidoqoftë, në qytet gratë drejtat e barabarta të njerëzve me aftësi të kishin njohuri fillestare të mjaftueshme për të kufizuar, p.sh, do të thotë për aktorët që ata i nisur biznese të vogla, të ndihmuara nga konsiderojnë njësoj të rëndësishme të gjitha programi i Mikro-kredisë për Familjet. Këto aktivitetet e ndërmarra për ketë çështje, në të biznese të vogla nuk u jepnin mundësi gjitha nivelet dhe në të gjitha fazat. Një projekt punësimi burrave pas fazës fillestare. Por në i caktuar apo një e pjesë e tij që ka në fokus fshat, për shkak të mungesës së njohurive gjininë (apo le të themi njerëzit me aftësi të fillestare të grave prokurimi, llogarimbajtja kufizuar) është një pjesë e rëndësishme e dhe planifikimi i këtyre bizneseve të vogla iu strategjisë që ka për bazë fokusin e gjerë. Një la në dorë burrave. Por për shkak të punëve strategji e tillë kërkon pjesëmarrjen e të tjera, burrat nuk i dhanë shumë kohë specialistëve të kësaj fushe apo edhe të administrimit të këtyre bizneseve të vogla. fushave të tjera së bashku me të punësuarit Këto rezultate të analizës u bënë të njohura nga projekti apo qytetarët. dhe u diskutuan në një seminar për familjen. A është marrë parasysh dimensioni gjinor në planifkimin fillestar të projektit dhe përdorur si kriter studimi? Nëse jo, çfarë hapash mund të merren? A kanë burrat dhe gratë mundësi të barabarta për të qenë pjesëmarrës në të dhe për të ndikuar në planifikimin dhe vendimet e projektit? A ka mundësi punësimi të barabarta për dy gjinitë në projekt? A ka shanse të barabarta për të dyja gjinitë për tu punësuar në menaxhimin e projektit? A ka në përmbajtjen e projektit veprimtari që mund të shkatojnë tensione me pozitën tradicionale të roleve gjinore? Si po nxitet barazia gjinore në këtë projekt? A janë përcaktuar veprimtaritë e projektit në mënyrë të atillë që të ketë përfitime të barabarta për burrat dhe gratë së bashku? A ka nevojë për trajnime shtesë në promovimin e barazisë gjinore? Nëse po, mbani mend se kjo duhet të përfshihet në projekt, planin e punës dhe në buxhet. A është bërë një analizë gjinore për projektin? A është menduar për punën e grave sipas një kriteri teologjik? 6

6 Plani i veprimit për barazinë gjinore i Fida International Një plan që ka një qëllim specifik, i cili kërkon të bëjë perspektivën gjinore pjesë të veprimtarive të projekteve të Fida International brenda Studime Gjinore, Sida Një broshorë e cila përmbledh shkurtimisht sesi aspektet gjinore mund të përfshihen në proçesin e ndërtimit të një projekti. Ajo jep një përmbledhje të çështjeve themeltare: (i) Kur duhet të merret parasysh aspekti gjinor?; (ii) Pse është ai i rëndësishëm?; (iii) Si mundtë identifikosh aspektet gjinore në praktikë?; dhe (iv) Si mund të ndihmojnë këto studime në fazën e projektimit dhe implementimit? Paketa për trajnimin gjinor. Haapanen, J. & Kultanen, M-L. Ministria e Punëve të Jashtme të Finlandës, Sektori i Bashkëpunimit për Zhvillim. Një paktë trajnimi që siguron informacion bazë për gjininë dhe jep këshilla praktike sesi barazia gjinore mund të nxitet përmes projektesh të përbashkëta.me ndihmën e koncepteve, shpjegimeve, shembujve dhe ushtrimeve që merren me barazinë gjinore dhe bashkëpunimin mes projekteve, OJQ-ve u jepet një trajnim themeltar që do të përmirësojë kapacitetet e projekteve të tyre për të zvogëluar pabarazinë gjinore. Zvogëlimi i pabarazive përmes projekteve do të përmirësojë cilësinë dhe ndikimin e bashkëpunimit për zhvillim. Hulumtime rreth Gjinisë. Vainio-Mattila, A Një kornizë dhe ndihmë për zhvillimin e pjesëmarrjes. Ministria e Punëve të Jashtme të Finlandës, Sektori i Bashkëpunimit për Zhvillim. Një manual që është shkruar për të ndihmuar lexuesin të zbatojë idetë teorike të gjinisë në praktikë. Ai përfshin konceptet dhe përkufizimet kryesore, si edhe prezantime për korniza analizash me një rast studimi për ndihmë. Deklarata dhe Platforma për veprim e Pekinit Në konferencën botërore për gratë, më 15 Shtator 1995 u adaptua Deklarata dhe Plani për Veprim. Strategjia dhe Planveprimi për promovimin e barazisë gjinore në politkat e Finlandës për Vendet në Zhvillim Ministria e Punëve të Jashtme të Finlandës, Sektori i Bashkëpunimit për Zhvillim. FI&contentlan=1 Një strategji dhe planveprimi ku aktivitetet në fusha të ndryshme të politikave të vendit në zhvillim trajtohen për të arritur qëllime ndërkombëtare rreth gjinisë dhe qëllime të caktuara nga partnerë në bashkëpunim dhe nga Qeveria e Finlandës.Strategjia dhe Planveprimi specifikon qëllime për politikat e vendit në zhvillim, parimet e përgjithshme që mund të zbatohen, dhe masat përmes të cilave Finlanda mund të shtojë ndikimin e saj në promovimin e barazisë gjinore dhe të drejtat e grave përgjatë viteve Forumi për Barazi gjinore dhe Zhvillim (OECD) Një formum ndërkombëtar ku ekspertë të gjinisë nga agjensi të ndryshme zhvillimi takohen për të përkufizuar pikëpamjet e zakonshme në përkrahjen e barazisë gjinore. Qëllimi i Mijëvjeçarit për Zhvillim 3: Promovimi i barazisë Gjinore dhe fuqizimi i grave (UN) Prezanton qëllimin e tretë të mijëvjeçarit për zhvillim, i cili synon të promovojë barazinë gjinore dhe të fuqizojë gratë. Rrjeti i agjensive për gratë dhe barazinë gjinore i Kombeve të Bashkuara (IANWGE) Shpërndan informacion dhe studime rreth barazisë gjinore dhe fuqizimit të grave. Burimet e Kombeve të Bashkuara për Gjininë dhe Çështjet e grave Informacion për materialet e brendshme dhe të jashtme të përdorura nga sektorë të Kombeve të Bashkuara, si edhe rreth programeve dhe metodologjive të trajnimit. 7

7 5 HIV/AIDS HIV-i dhe sindroma që sjell (Sida) janë bërë një problem i madh shëndetsor dhe për zhvillimin. Ndërgjegjësimi për shkallën e pandemisë së SIDA-s, në fillim të 1980 shtyu në ndërmarrjen e një seri hapash që kishin për synim parandalimin e SIDA-s dhe të identifikonte shkaqet e para për shfaqjen e SIDA-s në fushën e kujdesit shëndetsor dhe jetës shoqërore. Shpesh ndërhyrjet e bëra morrën formën e projekteve specifike kundra HIV/SIDA-s. Qysh atëherë, është bërë e qartë se fusha e kësaj pandemie është shumë e gjërë për tu mbuluar nga ndërhyrje individuale kundër saj. Modeli operues për parandalimin e SIDA-s këshillon që kjo pandemi kërkon bashkërendim veprimitarish në të gjitha nivelet e shoqërisë, që nga familja e deri tek administrata shtetërore. Në veprimtaritë e projekteve të Fidas kundër SIDA-s patja e një fokusi të gjerë kërkon që edhe nëse trajtimi i menjëhershëm i pasojave të HIV/SIDA-s kërkon projekte të veçanta për vite me rradhë, ai duhet të përfshihet në të gjitha aktivitetet aktuale të projektit. - Projektet duhet shoqërore. ta konsiderojnë HIV/AIDS si një sfidë shëndetësore dhe - HIV/AIDS është një njollë biografie në shumë komunitete, që shpie në diskriminimin shoqëror. Qëllimi i patjes së një fokusi të gjerë për HIV/AIDS është të luftosh kundër paragjykimeve dhe steriotipeve duke rritur vetëdijen e stafit dhe duke kontribuar kështu në komunitetet lokale. rojekti Ndryshim i shpejtë, që njerëz të tillë. Kjo për pasojë se kishte vepron në Boukimu ka për qëllim fare pak informacion rreth mundësive Ptë përkrahë projektet shoqërore për tu mjekuar, efektivitetit dhe çmimit të që komuniteti lokal ka sugjeruar. tyre. Raporti afatmesëm zbuloi që nuk është financuar asnjë projekt kundër SIDA-s Pasi u morrën rezultatet e analizës, u edhe megjithëse studimet e bëra kanë vendos që të krijohej një grup kërkimor, treguar që në Bokimu SIDA ka shkallën me pjesëmarrjen e gjithë skuadrës së më të lartë të përhapjes në ishujt Huyitr. projektit, anëtarëve të komitetit dhe 5 Sipas kësaj ideje, u vendos që të bëhej personave të prekur nga HIV ( një plak, një analizë HIV/AIDS brenda projektit. një grua, një burr, një të ri dhe një fëmijë ). Si pasojë e këtij komiteti kërkimor u Kjo analizë tregoi se megjithëse SIDA vendos të shtohej një trajnim që do të është një problem serioz në Boukimu, përmirësoni nivelin e informacionit të nuk kishte asnjë prekur nga ajo brenda personave kyç rreth SIDËS (shih stafit të projektit. Edhe në komitetet e Shtojcën 2). U vendos gjithashtu të planifikimit nuk kishte ansjë person të caktohej një kuotë minimalisht 20% për prekur. Udhëheqësit e komuniteteve njerëzit e prekur dhe për njerëzit që dhe të projekteve menduan se ishte jetonin me të. U vendos gjithashtu të harxhim i kotë i burimeve të trajnoje punësohej një specialist i kësaj fushe. - A ka projekti ndikim të mjaftueshëm në jetën e të prekurve nga Sida apo të atyre që jetojnë me ta? - A janë marrë në konsidertë njerëzit e prekur apo ata që jetojnë me ta në planifikimin dhe fazat e para të projektit? A kanë qenë të pranishëm gjatë planifikimit të projektit? - A ka stafi i projektit njohuri të mjaftueshme rreth HIV/SIDA-s? A është diskutuar hapur rreth paragjykimeve dhe qëndrimeve negative ndaj SIDA-s? 8

8 - A kanë njerëzit e prekur nga SIDA apo ata që jetojnë me ta mundësi të përfitojnë nga projektet dhe të marrin pjesë në aktivitetet e tij? - A kanë mundësi njerëzit e prekur dhe ata që jetojnë me ta të punësohen në projekt dhe të kenë vazhdimësi në të? A u është caktuar një sasi e mjaftueshme burimesh për kosto të nevojshme mjekimesh? A është i garantuar statusi dhe të drejtat për punë e njerëzve që janë të prekur nga SIDA? - A ka në projekt veprimtari që mund të ekspozojnë dikë haptazi apo tërthorazi ndaj rrezikut të SIDA-s? - A ka të pranishme në projekt aktivitete të tilla që mund të vështirësojnë haptazi apo tërthorazi pozitën shoqërore të njerëzve të prekur apo të atyre që jetojnë me ta? - A është bërë një studim rreth HIV/AIDS për projektin? - A është trajtuar teologjikisht kjo çështje? Bashkimi i kishave Afrikano-Lindore & Jugore (CUAHA) Ky është një webpagee një rrjeti ekumenik i cili kërkon të bashkojë kishat dhe të krijojë një front të vetëm ndaj çështjeve të HIV/AIDS. Në këto faqe ju do të gjeni librin: Një kishë kompetente për trajtimin e HIV dhe SIDA-s: Një doracak ekumenik për të përkufizuar kompetencën për të ndihmuar të prekurit nga HIV/SIDA të botuar nga autorët Hannu Happonen, Tomi Järvinen, dhe Juha Virtanen. DS%20Competent%20Church.A4.pdf Vlerësim: Një analizë thelbësore e Bashkëpunimit për Zhvillim rreth HIV/AIDS. Tuominen, M., Taylor M: & Costa D. Ministria e Punëve të Jashtme të Finlandës, Sektori i Bashkëpunimit për Zhvillim. Helsinki. Raport Vlerësim 2009:4. ntlan=1&culture=fi-fi Ky është një raport vlerësimi rreth strategjive për HIV/AIDS dhe ndërhyrjeve kryesore të 25 organizatave të zhvillimit që punojnë në këtë fushë. Programi i përbashkët i Kombeve të Bashkuara kundër HIV/AIDS (UNAIDS) Kjo webpage ka një numër të madh botimesh, statistika rreth HIV, analiza metodologjie dhe blog të UN. Shoqata ndërkombëtare kundër SIDA-s Shoqata ndërkombëtare kundër SIDA-s. Kjo webpage i takon shoqatës të pavarur me famë botërore të profesionistëve që luftojnë HIV/AIDS. Kjo faqe prezanton kërkimet e reja, tregon për mjekimet e fundit dhe përparimet e bëra kundër HIV/AIDS. Gjithë materiali prezantohet në formatin e një Online Resource Library. Banka botërore: HIV/AIDS Kjo është website zyrtar e bankës e pajisur me informacion të plotë së bashku me fakte dhe shifra rreth gjendjes aktuale në botë të HIV / AIDS. Webpage i ViiV Healthcare kundër HIV & AIDS Këtu do të gjeni informacion rreth metodave mjekuese për HIV dhe links për webpage të OJQ-ve të tjera që punojnë me njerëzit e prekur nga HIV/AIDS. Aty ka burime për pacientët e sapo diagnostikuar me HIV apo për njerëz që e kanë patur atë për ca kohë dhe për shërbimet e ofruara për ta. 9

9 6 Njerëzit me aftësi të kufizuar Për shkak të gjendjes së tyre ndodh shpesh që njerëzit me aftësi të kufizuar të anashkalohen nga shoqëria. Në shumë shoqëri kufizimet e aftësive fizike lidhen me shumë paragjykime që i vishen personit. Në shumë vende të Jugut global, por edhe në Veri, bindjet, tabutë dhe faktorët ekonomikë e zvogëlojnë shumë statusin e njerëzve me aftësi të kufizuar. Kufizimi i aftësive lidhet me dy faktorë, nga njëra anë, kufizimi do të thotë avashtësi fizike dhe mendore në një farë shkalle. Nga ana tjetër, kufizimi mund të lidhet me qëndrimet shoqërore dhe kufizimet e tjera që shkaktohen nga mjedisi. Pavarësisht nga këta faktorë, njerëzit me aftësi të kufizuar duhet të kenë mundësi të barabarta për të krijuar familje, për të përdorur shërbime dhe për të qenë pjesë e shoqërisë. Ata kanë të drejtë për të shprehur nevojat e tyre dhe të jenë pjesë e natyrshme e shoqërisë. Me fjalë të tjera, ata nuk duhet të ndihen të përjashtuar. Pranimi i të drejtave të tyre njerëzore nuk garanton automatikisht se ata do të kenë mundësi në barabarta me të tjerët për të qenë pjesë e jetës shoqërore. Prandaj, komuniteti duhet të organizojë aktivitete për të lehtësuar pjesëmarrjen e tyre. Përveç kësaj, është e domosdoshme të mbahet paraysh se dokumente të rëndësishme apo materiale të tjera të shkruara të projektit të jenë edhe në alfabetin Brajl apo në gjuhë të thjeshtuar. - Njerëzit me aftësi të kufizuarjanë një pjesë e madhe por pa zë në komunitet dhe shpesh pa përfaqësues. Përfshirja e tyre në fokusin tonë ka për qëllim të fuqizojë zërin e tyre dhe të rrisë mundësitë për të qenë njësoj të përfshirë në veprimtaritë shoqërore si gjithë të tjerët. - Për të arritur këtë objektivkryesor në krahë të njerëzve me aftësi të kufizuar, kërkohet shpesh edhe ndihma jonë. Kjo ndihmë shtesë duhet të identifikohet dhe pranohet në fazën e planifikimit dhe buxhetimit të projektit. - Veçanërisht në ato projekteku është në administrim apo pronësi ndërtesa, nevojat e veçanta të njerëzve me aftësi të kufizuar duhet të merren në konsideratë gjatë projektimit dhe adaptimit të tyre për të lehtësuar hyrjen e tyre në to. ë rrethinat e Ping-jaunit vepron një program rinor që trajnon dhe Nzbavit të rinjtë. Gjatë shqyrtimit fillestar programi nuk morri parasysh nevojat e njerëzve me aftësi të kufizuar. Para se të zbatohej faza e dytë u vendos që të shtohej në vlerësimin e parë edhe perspektiva e fokusit të gjerë. Sipas analizës paraprake, ishte e qartë që aktivitetet e bëra nuk mund të përfshinin edhe njerëzit me aftësi të kufizuar. Në fazën e dytë u vendos të caktoheshin fonde për të lehtësuar hyrje-daljet e tyre në ndërtesë. U konstatua gjithashtu se stafi i projektit dhe i qëndrës rinore nuk kishte aftësi për të trajtuar si duhet praninë e njerëzve me aftësi të kufizuar gjatë orëve të mësimit dhe aktiviteteve. Një trajnim i gjatë një vjeçar për të gjithë stafin iu shtua programit të projektit. Lajmërimet nëpër gazetat dhe stacionet televizive apo radiofonike ftuan edhe njerëzit me aftësi të kufizuar në aktivitetet dhe ndërtesën e programit. Përfaqësuesit e këtij grupi iu kërkua që të merrnin pjesë nëpër komitetet e planifikimit të projektit. - A ka marrë në konsideratë ky projekt politikën për njerëzit me aftësi të kufizuar të Fida International? - A është diskutuar në projekt për njerëzit me aftësi të kufizuar dhe në të ç'farë shkalle janë pengesat për ta të krijuara nga qëndrimet e kulturës apo prej rrethanave të vendit ku banojnë? - A janë marrë në konsideratë njerëzit me aftësi të kufizuar gjatë fazave fillestare të planifikimit dhe identikimit të nevojave në projekt? A janë konstatuar nevojat 10

10 specifike që ata kanë? - A kanë mundësi këta njerëz të përcaktojnë nevojat e veta dhe të kenë ndikim në përmbajtjen e aktiviteteve të projektit? - A janë përfshirë në planifikimin e projektit ata për të siguruar se nevojat specifike që kanë do të merren parasysh? - A u është marrë mendimi këtyre njerëzve kur janë kërkuar zgjidhje praktike për çështje të ndryshme? - A është e nevojshme që të ketë një zë shtesë në buxhet për materiale që janë në gjuhën Brajl apo të thjeshtëzuar, për mjete pune apo për materiale audio për njerëzit që nuk mund të shikojnë? - A është planifikuar projekti dhe veprimtaritë e tij duke patur parasysh nevojat e tyre specifike dhe që ata të përfitojnë apo të përfshihen në to? - A ka nevojë për praninë e dikujt që mund të ndihmojë të kuptojnë njerëzit me aftësi të kufizuar? - A është e lehtë për ta hyrja në ndërtesat e projektit dhe të vendit ku zhvillohen aktivitetet e tij? - A kanë lidhje anëtarët e projektit me organizatat e njerëzve me aftësi të kufizuar që veprojnë në atë zonë? - A është trajtuar teologjikisht kjo temë? Politika për njerëzit me aftësi të kufizuar të Fida International Prezantohet politika dhe kërkesat për të ndihmuar njerëzit me aftësi të kufizuar e Fida International Karlstedt, C., Jarskog, H., Ingelstam, A. & Peck L. Organizata ndërkombëtare suedeze për njerëzit me aftësi të kufizuar (SHIA) Aktivitetet dhe Lidhjet e tyre për zhvillim. Vlerësim i Sida 06/58. Një vlerësim i programeve për zhvillim të bëra në bashkpunim me SHIA. Ky raport vlerëson sesi aktivitetet kanë qenë të dobishme për njerëzit me aftësi të kufizuar dhe vë në dukje dështimet gjatë përpjekjeve të bëra. Shoqata finlandeze ndërkombëtare e njerëzve me aftësi të kufizuar 11

11 7 Mjedisi Çështja e mjedisit është kthyer në një çështje të rëndësishme në politikën botërore. Rritja e numrit të popullsisë, urbanizimi, ndryshimet klimaterike, shkretëtirëzimi, shterrimi i burimeve natyrore të parinovueshme janë shembuj të faktorëve mjedisor që nëse nuk kontrollohen mund të rrezikojnë në shkallë botërore zhvillimin e qëndrueshëm. Sidoqoftë, dobia e një projekti specifik të lidhur me mjedisinmund të jetë e vështirë për t'u kuptuar veçanërisht pasi kjo mund të dallohet mirë vetëm pas disa vjetësh. Përmirësimet mjedisore mund të konsiderohen një çështje e jashtme e projektit dhe që kërkon shumë punë dhe investime kolosale. Megjithatë, edhe nëse mjedisi është shpesh pjesë e diskutimeve dhe proçeseve të gjëra politike, shqetësimet mjedisore mund të adresohen përmes aktiviteteve relativisht të vogla. Për të rritur ndërgjegjësimin e popullatës është e këshillueshme të mendosh së bashku me aktorë të tjerë të përfshirë në projekt se si çdokush mund të ndërtojë jetën e vet dhe të krijojë zakone që respektojnë natyrën. Ndryshimet klimaterike shtojnë pabarazitë në botë; ato janë pjesë e objektivave tona për zhvillim dhe përpjekjes për të zvogëluar varfërinë. Përshtatja me ndryshimet klimaterike dhe zvogëlimi i tyre janë temat kryesore në debatin për ndryshimet e klimës botërore. Përshtatja me këto ndryshime është një sfidë e pranishme në vendet në zhvillim. Prandaj për të patur rezultate të qëndrueshme të kushtuarit vëmëndje ndaj ndryshimeve klimaterike duhet përfshirë si një pjesë e rëndësishme e politikave tona të zhvillimit dhe të bashkëpunimit në rang organizatash dhe kombëtar. Për shkak të ngrohjes globale, thatësirave, përmbytjeve apo ndryshimeve të tjera ekstreme njerëzit duhet të zhvillojnë metoda të reja për t'u përballur me jetën e përditshme ose të braktisin vendbanimin e tyre. Megjithatë përmes bashkëpunimit për zhvillim njerëzit dhe komunitetet mund të ndihmohen të përshtaten ndaj pasojave që lë ndryshimi klimaterik. Për të ndihmuar njerëzit që të zhvillojnë mënyra të reja për t'u përballur me këto ndryshime duhet të merret parasysh në projekte sesi njohuritë aktuale dhe kapacitetet e vendit mund të forcohen. -Marrja në konsideratë e çështjeve mjedisore është një element i rëndësishëm në zhvillimin e qëndrueshëm. -Ndikimet pozitive (të mundshme) të aktiviteteve të projektit tek mjedisi dhe në shëndetin njerëzor duhen mbajtur parasysh gjatë planifikimit të projektit. -Ndonëse përcaktimi i efektshmërisë tek mjedisi i këtyre aktiviteteve mund të jetë problematik, është e domosdoshme të mos harrohet që edhe sjellje të vogla apo të parëndësishme mund të kenë një ndikim për mirë tek mjedisi. -Për të përmbushur objektivat e zhvillimit, ne duhet të përfshijmë çështjet e ndryshimeve klimaterike në politikat tona të zhvillimit dhe programeve të bashkëpunimit për zhvillim. ishi i dhisë dhe mallrat prej lëkure janë një burim i rëndësishëm të Mardhurash për fshatin Nduguwe. Këto produkte shiten në tregun e një qyteti aty pranë të quajtur Mbava. Popullsia vendase ishte rritur shumë dhe Fida International së bashku me partnerin e saj lokal, ka implementuar një program për të rritur zhvillimin ekonomik në rajon. Ky program fokusohet në proçesimin dhe shitjen e lëndës drusore, që ka përshpejtuar shpyllëzimin në atë zonë ndërsa programi merrej me shtimin e vëllimit të lëndës drusore; pasi ky projekt kishte filluar, ishte prerë gjashtë herë më shumë pemë sesa tre vjet më parë. Për veç kësaj pylli ishte prerë edhe për qëllime të tjera si për lëndë drusore për përdorim vetjak apo për ngrohje. Kjo solli përshpejtimin e shpyllëzimit të zonave për kullotë dhe erozionit të tokës. Pavarësisht se të vjelat e taksave ishin rritur në Nduguwen dhe mesatarja e të ardhurave vjetore për familje ishte dyfishuar, të ardhurat e rritësve të dhive ishin përgjysmuar. Por një banor i fshatit, vëlla i inxhinjerit të projektit për pyjet, kishte vënë re këtë lidhje. Personeli i projektit vendosi të mbahej një takim në rang ekspertësh për të diskutuar këtë shqetësim. Një Këshilltar për pyjet në mërgim i sugjeroi kryetarit të 12

12 fshatit të asaj zone që të mbilleshin pemë të llojit kiitsii. Kjo pemë rritet shpejt, plotëson nevojat e industrisë së drurit dhe mund të përdoret edhe për ngrohje. Por para se të fillonte mbjellja, u dëgjua mendimi i përfaqësuesve të rritësve të dhive. Ata thanë se dhitë që kullosnin afër pyllit me pemët kiitsii hanë më pak dhe rriten më ngadalë sesa dhitë që kullosin diku tjetër. Kjo vërejtje u hetua me kujdes dhe u konstatua se gjethet e këtij druri zvogëlonin tretjen në stomakun e kafshëve. Si rezultat i kësaj u vendos të caktohej një vend vetëm pyllëzimin me këto pemë larg kullotës së dhive. Kështu mund të sigurohej edhe prodhimi i lëndës drusore në vazhdimësi dhe të ndërhyej me shpejtësi edhe në fenomenet e shkretëtirëzimit dhe erozionit të pranishme në zonë. Më pas me ndihmën e ekspertëve, u vendos të gjehej dhe të mbillej një pemë që nuk ndikonte për keq në shëndetin e dhive pranë kullotave të tyre. - A janë përcaktuar ndikimet e mundshme mbi mjedisin të projektit në fazat fillestare të diskutimit dhe planifikimit? - A ka projekti ndikime afatshkurtra apo afatgjata mbi mjedisin? ( Për shembull, trajtimin e mbetjeve të dëmshme, ndërtimin, shfrytëzim të materialeve, përdorim të burimeve natyrore, prodhim të letrës, praninë e eksursioneve në zonë, konsumim energjie, etj) - A ka projekti kapacitete për të përkrahur dhe forcuar kapacitetet lokale për t'u përshtatur me dhe për të lehtësuar pasojat e ndryshimeve mjedisore apo katastrofave të tjera natyrore? - A është i prekur projekti nga përmbytjet, thatësirat, zjarret në pyje, tërmetet, tsunamet, katastrofat gjeologjike (p.sh rrëshqitjet e dheut), kushtet ekstreme të motit apo nga aksidentet teknologjike të pranishme në zonë? - Në ç'mënyrë mundet ky projekt të parandaloj katastrofat natyrore apo të ndihmojë në zvogëlimin e rreziqeve natyrore në zonë? - A ka një ndikim ky projekt në qëndrimet lokale ndaj mjedisit, p.sh, shtimin e respektit për natyrën, kujdesit për mjedisin, rruajtjen e burimeve ujore, riciklimin, konsumimin e produkteve bio, etj? - A janë trajtuar teologjikisht çështjet e kujdesit për mjedisin? Jetesa dhe ndryshimet klimaterike: kombinimi i zvogëlimit të rreziqeve të katastrofave natyrore, menaxhimit të burimeve natyrore dhe përshatjes ndaj ndryshimeve klimaterike për ulur lëndueshmërinë njerëzore. Hammil, Anne (2006) Change.pdf Ky është një dokument që prezanton një perspektivë nga poshtë-lart të situatës dhe vë si qëllim zvogëlimin e varfërisë në qëndër të përshtatjeve që duhen bërë. Dokumenti prezanton rrugë dhe mënyra për të forcuar rolin e menaxhimit të mikrosistemeve dhe mëkëmbjen e aktiviteteve në uljen e lëndueshmërisë së komuniteteve ndaj ndryshimeve klimaterike dhe rreqive të lidhura me to. Shoqata finlandeze për Mbrojtjen e Natyrës Webpage Këtu ka artikuj për ndryshimin e klimës dhe zhvillimin. Integrimi i ndikimeve mjedisore në aktivitetet e bashkëpunimi për zhvillim Ky është një manual i proçeseve dhe masave që synojnë të promovojnë strategji zhvillimi të dobishme për mjedisin. Ai prezanton mënyra që mbrojnë këto arritje të zhvillimit nga ndikime negative të ndryshimit klimaterik. Lajme nga globi për Veprimtari në dobi të mjedisit Webpage ku Lajmet nga globi për veprimtari në dobi të mjedisit publikon një revistë me lajme nga bota që synojnë të lehtësojnë lexuesin të jetë i mirë informuar për përparimet e bëra në negociatat ndërkombëtare për klimën. 13

13 8 Kultura Kultura mund të klasifikohet si një fenomen i gjerë që përfshin shumë fusha dhe aspekte të jetës njerëzore. Arti dhe institucionet e një vendi janë pjesë e këtij fenomeni. Një nga objektivat kryesore të patjes së një perspektive të gjerë është fuqizimi i identiteti të kulturës lokale duke promovuar format tradicionale të artit. Fida dëshiron të bashkëpunojë me partnerët e saj lokal për të forcuar trashëgimitë kulturore lokale dhe të mëkëmbë ato forma arti në zhdukje në formën e tyre të plotë. Një nga pjesët më të dukshme të kulturës është gjuha. Gjuha dhe kultura kombinohen me njëra- tjetrën. Cilësitë e një kulture gjejnë vend për shprehje tek gjuha. Dhe gjuha me nocionet dhe strukturën e saj reflekton botëkuptimi e secilës kulturë. Kështu, kur diçka përkthehet në një gjuhë tjetër ajo humbet diçka nga kuptimi i saj origjinal. Gjuha është mjeti përmes të cilit njohuria shekullore kulturore konservohet dhe transmetohet për brezat e ardhshëm. Gjuha është gjithashtu një pjesë thelbësore e identitetit të një personi. Shumica e projekteve aktivë të Fida International implementohen në një kontekst shumëkulturor. Ne mund të themi që një nga detyrat e kulturës është të siguruarit e mjeteve të nevojshme për transmetimin e normave kulturore brezit pasues që të jetë e mundur parashikimi i sjelljes njerëzore dhe interpretimi i botës që na rrethon. Kështu kultura është kombinimi i individëve që bashkëveprojnë në një komunitet apo organizatë. Kultura garanton vazhdimësi për komunitetin dhe shoqërinë. Nga ana tjetër, kultura ndryshon dhe adaptohet. Në punën e projektit është e nevojshme të identifikohen faktorët lokal të kulturës që janë të vlefshëm në vetvete dhe në këtë mënyrë ndihmesa e dhënë për përforcimin e tyre bëhet e vlefshme. Që të bëhet i mundur bashkëpunimi për zhvillim dhe zhvillimi njerëzor, është e rëndësishme që të gjehen dhe hetohen ata elementë kulturor që janë të dëmshëm nga perspektiva e dinjitetit dhe mirëqënies njerëzore. Sidoqoftë, ka disa elemntë si qëndrimet, tabutë, vlerat dhe bindjet e thella që mund ta vështirësojnë bashkëveprimin mes kulturave të ndryshme. -Në punën e projektit është e rëndësishme të jesh i ndjeshëm ndaj çështjeve kulturore veçanërisht ndaj atyre elementëve që ia vlejnë të rruhen dhe fuqizohen apo, nga ana tjetër, që ulin dinjitetin njerëzor apo dëmtojnë mirëqënien njerëzore. -Qëllimi i punës së Fida International është fuqizimi i kulturave lokale dhe identitetit kulturor. -Duhet të mos harrojmë se vetëm rrallë herë mund të gjejmë ndonjë komunitet apo grup lokal që është plotësisht homogjen. Në shumicën e kulturave lokale grupe të ndryshme (burrat, gratë, klasat e ndryshme shoqërore) mund të jenë diametralisht të kundërt në kulturat e tyre përkatëse. Kështu, është e rëndësishme në punën e projektit të pranosh skemat e ndryshme kulturore që bashkëveprojnë në ndërtimin e jetëve të përfituesve të këtyre projekteve. ida International po implementon burrat ishin të pranishëm gjatë një projekt për ujin e pijshëm në intervistimit megjithëse ishte punë e Fnjë fshat me 2500 banorë në grave dhe fëmijëve të mbushte ujë. Të rajonin e Abdullahbadit. Para se të gjithë burrat ishin të mendimit se plani i fillonte projekti, distanca mesatare për bërë qe i mirë. të marrë ujë të pijshëm apo të Sidoqoftë, planifikuesit e projektit përdorshëm për nevoja shtëpiake ishte vendosën të bënin një takim të veçantë 8.5 kilometra. Në planin fillestar të për të marrë edhe mendimin e grave për projektit, u sugjerua që çezmat të këtë çështje. Gratë e kundërshtuan viheshin në mënyrë të atillë që për çdo planin për të sjellë ujin aq afër shtëpisë dhjetë shtëpi të kishte një çezmë. Kjo do me një gojë. Thelbi i përgjigjes së tyre qe të thoshte që distanca mesatare për të se rruga për të mbushur ujë ishte e marrë ujë të pijshëm nuk do të ishte më vetmja mënyrë për të dalë jashtë shumë se 250 metra. Para se të fillonte shtëpisë dhe për t'u takuar me gratë e projekti, u bë një studim standart. Për tjera në fshat. Rruga e gjatë për të shkak të traditave kulturore vetëm mbushur ujë bënte të mundur që gratë të 14

14 flisnin për prindërimin, punët e shtëpisë, shqetësimet personale etj. Në bashkëpunim me gratë, u vendos që çezmat e ujit të montoheshin 1.5 km larg shtëpive të tyre. Kjo gjë jo vetëm lehtësoi punët e përditshme për gratë por edhe rruajit funksionin shoqëror të distancës nga çezma. Përveç kësaj, një herë në javë u vendos me miratimin e burrave që të mbaheshin diskutime me temën Për një familje më të mirë ku gratë dhe vajzat mund të shprehnin mendimin e tyre për çështje të ndryshme dhe të mësonin si të lexonin dhe të shkruanin dhe të mësonin më shumë rreth kujdesit shëndetsor. - A janë marrë në konsideratë elementët kulturor, që mund të jenë pengesë për projektin ashtu si është planifikuar fillimisht, gjatë fazës së planifikimit dhe identifikimit të nevojave? - A janë përcaktuar ato elemente të kulturës vendase që mund të ndihmojnë për plotësimin e objektivave të projektit? Si mund të përdoren ato në projekt? - A janë takuar përfituesit dhe partnerët lokalë të projektit për të diskutuar rreth përmbajtjes dhe zbatimit të projektit nga perspektiva kulturore? - A janë takuar përfituesit dhe stafi i projektit për të diskutuar rreth shkallës së prishjes nga ana e projektit e normave kulturore? - A është identifikuar nga personat e përfshirë në projekt lista e gjërave që janë që janë të nxehta nga ana kulturore? - A është kontrolluar sistemi i menaxhimit të projektit nga perspektiva kulturore dhe a janë identifikuar ata elementë kulturorë që mund të ndikojnë në kapacitetet e tij operacionale? Çfarë e ka vendosur këtë sistemi menaxhimit dhe mbi çfarë bazash? - A janë diskutuar haptazi ato elemente kulturore që mund të ndikojnë në bashkëpunimin mes Fida-s dhe organizatave lokale? - A janë diskutuar faktorët kulturorë që ndikojnë në planifikimin, monitorimin, raportimin dhe etikën e punës me stafin e projektit? - A jemi të ndërgjegjshëm për numrin e dialekteve apo gjuhëve të folura në zonë? Çfarë pasojash mund të sjellin këto në planifikimin dhe zbatimin e projektit? - Si janë marrë në konsidertë gjuhët lokale në projekt? A është marrë në konsideratë forcimi i identitetit etnik gjatë përkthimit të materialeve të projektit? Çfarë gjuhe është përdorur në trajnime gjuhë e huaj apo ajo e pjesëmarrësve? - A është menduar për kriteret kulturore që përcaktojnë qëndrimet ndaj ambjentit përreth? Kultura dhe zhvillimi: strategjitë dhe udhëzimet. Ministria e Punëve të Jashtme, Danida reanddevelopment/hele.pdf Këto dokumente tregojnë sesi proçeset e zhvillimit nuk lidhen vetëm me faktorë ekonomik dhe shoqëror por ato mbeten në thelb një çështje e zhvillimit njerëzor dhe për këtë arsye mbeten çështje të historisë dhe vlerave, të imazhit personal dhe të bashkëveprimit njerëzor. Kultura dhe zhvillimi: një matricë e re. Losito, C. (2000) Ky artikull prezanton nga perspektiva e punës humanitare sesi një model i ri mund të prezantohet atje ku kultura dhe zhvillimi janë të lidhura ngushtësisht. A janë të lidhura bashkë kultura me zhvillimin? Mbakogu, I. A. (2004). tek Anthropologist, 6(1): Web/Anth Abst-PDF/Anth Mbakogu/ Anth Mbakogu.pdf Një dokument që prezanton një diskutim kritik të marrëdhënies mes kulturës dhe zhvillimit. Autori është i bindur se ka një marrëdhënie të ngushtë mes kulturës dhe zhvillimit dhe do të ishte fatale nëse çdo veprimtari për zhvillimin e një vendi do të ndahej prej kulturës së njerëzve. 15

15 9 Zgjidhja e konflikteve Shumica e vendeve më të varfëra të botës po heqin pasojat apo janë duke dalë nga ndonjë konflikt i madh civil brenda vendit të tyre. Konfliktet dhe varfëria janë të lidhura ngushtësisht. Konfliktet janë kërcënimet më të mëdha për një zhvillim të qëndrueshëm. Ato kanë shtuar rëndësinë e bërjes së paqes mes palëve të përfshira në konflikt. Zgjidhja e tyre vjen jo vetëm nga një qëndrim proaktiv ndaj problemit por edhe përcaktimi i shkaqeve themeltare të konfliktit. Kështu mund të hidhet një themel i qëndrueshëm për paqen, respektimin e të drejtave të njeriut dhe sigurinë kombëtare. Konfliktet janë një pjesë e natyrshme e të gjitha shoqërive por më e rëndësishmja është mënyra sesi ato shkëmbehen. Përfshirja e metodave për zgjidhjen e konfliktit ndihmon për identifikimin e rrënjëve të konfliktit dhe siguron kapacitete brenda projektit për t'u marrë me zgjidhjen e tyre. Shpesh para shpërthimit të dhunës ka shenja të super-superioritetit kulturor dhe të shtypjes përmes strukturave shtetërore, si p.sh diskriminimi. Ne shpesh merremi me shkaqet kryesore të konfliktit pa kuptuar lidhjen që ka projekti me vendosjen e paqes mes palëve apo me zgjidhjen e konfliktit si objektiv më vete. Është e rëndësishme gjithashtu të pranosh ndikimin që projekti tek siguria dhe konflikti mes palëve përmes analizës së konfliktit, profilit të paqes apo qëndrimit anti-dhunë ndaj tjetrit. Si një aktor që vepron në terren, Fida me partnerët e saj lokal mund të përkrahë një kulturë paqeje në zonën ku ushtron aktivitetin e saj dhe të rrisë mirëkuptimin mes palëve të përfshira në konflikt, veçanërisht në zbutjen e tensioneve mes feve të ndryshme. Zgjidhja e konflikteve ka të bëjë me gjetjen e rrugëve përmes të cilave të përkrahet partneri dhe popullata lokale për ndërtimin e urave të bashkëpunimit nga brenda komunitetit për bërjen e paqes dhe parandalimin e konflikteve. - Përfshirja e metodave për zgjidhjen e konflikteve në projekt ndihmon për identifikimin e rrënjëve të konfliktit dhe zbulimin e super-superioritetit kulturor dhe të shtypjes përmes strukturave shtetërore apo të diskriminimit shoqëror. - Duke qenë se vendosja e paqes mes palëve bëhet pjesë e projektit kjo ndihmon në identifikimin e elementëve të pranishëm në projekt që lidhen me konfliktet e asaj zone. - Puna e projektit mund të ketë ndikime negative apo pozitive në kushtet e paqes apo konfliktit të pranishme në fushë. ë Bangdalesh Fida, së bashku me partnerin e saj të parë lokal NAoG Bangladesh, ndërtoi 25 shtëpi për një komunitet lokal që qe prekur rëndë nga një ciklon. Përfituesit e parë të kësaj ndërhyrje qenë familje të cilat u takonin grupeve më të prekura të shoqërisë. Këto familje u përzgjodhën mbi bazën e kapaciteteve të tyre vetjake për t'u përballur me vështirësitë që erdhën nga kjo katastrofë. Ky projekt pagoi edhe për shpimin e një pusi për të gjithë komunitetin. Grupet minoritare që jetonin në atë zonë ngelën të kënaqur kur panë që përfituesit u zgjodhën jo mbi bazën e fesë apo etnisë, sepse të gjitha minoritetet u trajtuan si të barabarta me pjesën tjetër maxhoritare të popullsisë por në bazë të gradës së ekspozimit ndaj katastrofës. Në këtë rast u mbajtën takime me përfaqësues të grupeve ndryshme pavarësisht nga përkatësia e tyre etnike apo fetare dhe ndihma e dhënë për ndërtimin e shtëpive për familjet më të varfra i bashkoi më shumë grupet me njëra-tjetrën dhe uli tensionet dhe paragjykimet mes tyre. - A është marrë parasysh zgjidhja e konflikteve në modelimin e projektit? - A janë marrë në konsideratë çështjet që kanë të bëjnë me forcimin e paqes brenda komunitetit kur janë formuar objektivat e afërta? - A merr parasysh qëndrim i mbajtur nga ana e projektit palët e tjera të pranishme në të siç janë partnerët lokal dhe komuniteti përkatës? A ndihmon ky qëndrim në zhvillimin dhe fuqizimin e aftësive për zgjidhje të konflikteve? - A është bërë një analizë e konfliktit nga ana e projektit? - A janë përcaktuar rrugë me ndihmë nga komuniteti për zgjidhjen e konflikteve? 16