AALISARTUNUT PINIARTUNULLU NUTAARSIASSAT NR

Transkriptio

1 AALISARTUNUT PINIARTUNULLU NUTAARSIASSAT NR Siulequt...2 KNAPK-p 55-iliilluni ullorsiornera...3 Kangaamiuni KNAPP-p ullorsiornera...4 Aalisakkanik uumatitsiviit nunatsinni misilinneqartariaqalerput...6 Finn Karlsenip NAFCM-mi ataatsimiinnermi saqqummiussaa Atlantikup Avannaani aalisarnermik nakkutilliinermi teknikkikkut tunngasut pillugit...8 Ullorsiortoq issaanik Atlantikup Avannaani Aalisarnermut Naalakkersuisut ataatsimiinnerat...10 St. Julian s, Malta maajip 22-aniit 24-anut Nunarput qipoqqartassanneqarli!...11 Inuussutissarsiutigalugu piniartut takornarianik sullissigunik piniarnermut uppernarsaatimik annaanissaanut ernumasariaaruppumik qulequtserlugu allaaserisamut oqaaseqaat...12 Aalisarnermut atortunik aammalu sullisinik tuniniaavik tamatigoortoq...13 Pinngortitaleriffiup Akiani tuttut satelltikkut aallakkaatitsivilersussavai...14 Harpun-Granat 99-mut pikkorissartitsinerit...15 Sikuijuitsup avannarliup umiarsuarnik angallaffiliulernissaanut pilersaarutit inuiaqatigiit nunarsuup avannaarpiaani najugaqartugut qanoq isumaqarfigineripput pillugu sooq oqallisinngilagut...16 Naamaartarnerup unitsinnissaanut suleqataagit...18 NUSUKA aamma KNAPK isumaqatigiissuteqartut...19 Nerisassiornermut ilitsersuut Ammassat-sandwich...20 neqeroorutinik Inniminniiffissiaq...23

2 ULLUINNARNI AQUTSISUT Peter Olsen Siulittaasoq Nuuk Kalé Mølgaard Siulittaasup tullia Qeqertarsuaq Efraim Olsen Kangaamiut Leif Fontaine Sisimiut Isak Vahl Narsaq SIULERSUISUNUT ILAASORTAT Jacob Petersen Nanortalik Ole Petersen Upernavik Otto Larsen Tiniteqilaaq Jens Danielsen Qaanaaq Jerimias Skade Ukkusissat Hans Karl Jerimiassen Qeqertarsuaq SULISUT / KNAPK Lars Dahl Aningaaserisoq Henrik Sandgreen Ilulissat John Biilmann Pisortaq Aksel Blytmann Siunnersorti SIUNNERSUISARFIK Ludvig Hansen Ilinniartitaanermut Qaammarsaanermullu Siunnersorti Klaus Gedionsen Angallateqarnermut Siunnersorti Sineriassortoq nr KNAPK, Boks 386, Aqqusinersuaq 31, 3900 Nuuk Telefon: , Fax: Mail: knapk@knapk.gl Akisussaasoq: John Biilmann Aaqqissuisoq: Ludvig Hansen Kukkunersiuisoq: Ludvig Hansen Assit: KNAPK Amerl.: eks. Isikkulersuisoq suliarinnittorlu: Info Design aps, Aningaasaliisoq: Namminersornerullutik Oqartussat Siulequt Asasakka aalisartut piniartut ilaqutaat Sinerias - sortumillu atuartartut. KNAPK-mi maanna suliat killiffinnik saqqumiilaassanga, soorunami suliat tamaasa eqqar - tor sinnaangikkaluarlugit pingaarnerusumik oqaatigineqarsinnaasut makkuupput. Aalisakkat akii pillugit isumaqatigiinniarnerit amerlanerpaat maanna naammassineqarsimalerput, aammalu amminut isumaqatigiinniarnermit aamma naammassisimalerput, suliallu assigiingitsut ulluinnarni allaffeqarfimmi su - liaa sut maanna ingerlallutik. Nunatsinni aalisarneq eqqarsaatigalugu aalisa - riaat sit ingerlanneqartut eqqaassagaanni raa ja - nik aalisarneq qangali taanna ingerlanneqarpoq, aammalu qaleralinniarnermi saarullinniarnermilu aalisariaatsit taakku ingerlanneqarlutik. Kisiannili eqqarsaatigisariaqalinnginnerparput aalisarnermi inuutissarsiutinik ingerlatsinermi periaatsit periarfissallu allat ujartornissaat. Nunat saniligut nunanilu avannarlernilu aalisakkanik iluaquteqarneq qiviassagutsigit aalisariaatsit aalisakkanillu tunisassioriaatsit assigiinngitsorpassuit ingerlanneqarput. Taasariaqartut siulliit ilagaat aalisakkanik uumatitsiveqarneq ( Aquaculture ), uanili pineqan ngil - lat aalisakkanik tukertitsiviit, saniligut nunallu avannarliit qiviarutsigit annertoorujussuarmik nu nani taakkunani aalisakkanik uumatitsineq inuutissarsiuteqarnermi aningaasatigut annertuumik isaatitsissutaalersimasut nalunngilarput. Nunatsinni taamatut aalisakkanik uumatitsivinnik misileraanissap qanorlu nunatsinni taamatut misiliinissap periarfissaqartiginera pemoorullugu misissuinissap aallartinnissaa maannakkut piffissanngorpoq, tassanilu misissuinissami KNAPK-mi siuttutut inissisimarusuppugut. Tamatut aalisariaatsinik aningaasarsiutaasinnaasunik nutaarluinnarnik aallartitsisoqassappat soo - ru nami qiviaqqaagassat tassaapput aningaasatigut periarfissat suuneri misissussallugit, KNAPKp kisimiilluni tamanna aningaasatigut nammassinnaangilaa taamaattumik aamma nunatsinni polikkerinit politikkikkut suliniartoqassappat tapersersorneqartariaqarpoq. KNAPK-miit nunatsinni susassaqartut aammalu naalakkersuinermik suliaqartut matumuuna KNAPK-miit suleqatiseraagut aalisarnermut nutaaliornermut tunngasumik suliniutissanut nu - taarluinnarnut tapersersueqqullugit. Maannakkut sinerissami kommunet arlallit allallu soqutigisallit suleqataajumallutik saaffiginne - reer put suliallu ilaat aallartereerlutik pissanganarpoq misissuinerput inerpat qanoq ingerlaaqittoqassanersoq. Naggataagut aalisartut piniartullu ilaqutaallu Sineriassortumillu atuartartut aasarsiorluarnissaannik kissaappakka, inuutissarsiutiminnillu ingerlataminnik iluanaarluarnissaannik kissaallugit. Peter Olsen Siulittaasoq Peter Olsen Ass.: KNAPK

3 Ass.: KNAPK KNAPK-p ullorsiornerani assilisat KNAPK-p 55-iliilluni ullorsiornera Kalaallit Nunaanni Aalisartut Piniartuullu Kattuffiat KNAPK aallarnerneqarnerminiit ukiunik 55-iliilluni ulloq 12. juni 2008 ullorsiorpoq. Ullorsiorneq aallarnerlugu kattuffiup allaffeqarfiata silataani erfalasulerneqareermat nalunaaqutaq Hans Egedep oqaluffiani naalagiaqatigiittoqarpoq. Naalagiarneq naammassimmat imaani ajunaarsimasut pingaartorsiornartumik naasortalerneqarput. Nal Kattuffik piumasunut kaffillerpoq kalaaliminertortoqarlunilu Restaurant Nipisami. Un nuk - kut immikkut qaaqqusanut nereqatigiisitsisoqarluni. Aaqqissuisut AALISAKKANIK TUNISASSIORNERMUT ILINNIARFIK ATI sunaana? tassa pitsaassuseq ATI er kvalitet Inuussutissalerinermik Rådgivning til suliffissuarnut siunnersuineq Levnedsmiddelindustrien HACCP programmit Egenkontrolprogrammer Pitsaassutsimik aqutsineq Kvalitetsstyring Avatangiisinik nakkutilliineq Miljøstyring Et grønlandsk produkt til grønlandske firmaer Kalaallit tunisassiaat nunatsinni suliffeqarfinnut naleqqussagaq ATI Postboks Maniitsoq Tlf ati@ati.gl 3

4 Kangaamiuni KNAPP-p ullorsiornera Ulloq 15. april 2008 Kangaamiuni aalisartut piniar - tullu peqatigiiffianni 60-liilluni ullorsiorneq ingerlanneqarpoq, innuttaasunut kaffillerneq eqqaassutissa - mil lu naasortalinnerillu peqatigiifimmiit ingerlanne - qarlutik. Ulloq 19. april 2008 Kangaamiuni aalisartut piniart - ullu peqatigiiffiat KNAPP aallartinnerminiit inger - laan navissimalluni ukiunik 60-liilluni nalliuttorsiornera nalliussineqarpoq Kangaamiut katersortarfiani qaaqqusat 60-it missaasa peqataaffigisannik, ullorsiornermi qaaqqusatut kattuffimmiit KNAPK-p siulittaasua Peter Olsen aamma KNAPK-mi Siunnersui - sar fimmiit Ludvig Hansen peqataallutik. Peqatigiiffimmi siulersuisut oqarnerat malillugu Ka - ngaa miuni Jajarus Lyberth aallartimmalli allanik ila - qarluni ingerlatsisuusimavoq. Unnuup ingerlanerani assigiinngitsunik aaqqissuusi - so qarsimavoq, Siulittaasoq allaqqammat siulittaasup tullia Jens Meeraq Lyberth oqaaseqarpoq, ataqqi - naam mik ilaasortanngortinneqartut tassaapput aalisartut piniartullu Hans Petrusen, Ludvig Augus tus - sen, aamma Jens Larsen, kiisalu aalisartoq piniartorlu Klaus Petrussen maligassiuisimasutut peqatigiiffimmit kajumissaaserneqarluni. KNAPK-miit peqatigiffimmut tunissuteqartoqarpoq aningaasartalimmik, aammalu KNAPK-p siulittaasua Peter Olsen ullorsiortunut oqaaseqarluni. Unnuup ingerlanerani assigiinngitsunik oqaase qar to - qar poq, aammalu naggataatigut qittannermik ulloq naggaserneqarluni. Aaqqissuisut Siulittaasup tullia Jens M. Lyberth oqaaseqartoq. Ass.: KNAPK Ass.: KNAPK Kangaamiuni ataqqinaammik ilaasortat peqatigiiffiullu siulersuisui. 4

5 5

6 Ass.: KNAPK Aalisakkanik uumatitsivik Islandimiittoq Aalisakkanik uumatitsiviit nunatsinni misilinneqartariaqalerput Siornali suliaq allartitarput maannakkut KNAPKmiit pimoorullugu sulissutigineqalerpoq tassalu aali - sak kanik uumatitsiviit nunatsinni qanoq periarfissa - qar nersut sukumiisumik misissorneqarnissaat, tas sa - ni li erseqqissassavara aalisakkanut tukertitsiviit pine - qan ngimmata, taakkulu uumatitsvinnut naleqqiullugit allarluinnaammata. Aalisakkanik uumatitsiviit piukkunnerinut pissutaavoq, nunatsinni bundgarnersornermi mikinikorpas - su it nioqqutissiassatut tunineqarsinnaagitsut bund - garniniit avammut avalatseqqiinnarneqartarmata, taa maattumik nunatsinni arlaatigut misilerarneqar - nissaat anguniarlugu suliniut allartipparput. Maanna nunat sanilitta aammalumi nunani avannarlerni aalisarnikkut tunisassiornikkullu annertuumik aningaasarsiutigineqarput, annertuumillu ineriartor - tinneqarlutik. Taamatut nunatsinni misiliisoqassappat soorunami ani - ngaasaliisinnaasunik aamma ujarlernissaq pisaria qar - poq, aammalu politikkikkut pimoorullugu suli niu te - qar toqartariaqassalluni, taamaattumik KNAPK-p tu - ngaaniit pissanngatigineqarpoq periarfissanik misissuereernerup kingorna qanoq alloriartoqaqqikkumaarnersoq. Siorna 2007-mi maaji qaammat KNAPK-mit Is land - i mut ataatsimiigiarnerput iluatsillugu aalisak ka nik uumatitsiviit alakkarpagut. Aalisakkat uumatitat sutigut tamatigut sunnertiasua - rarsuupput, nappaateqarsinnasarlutillu taamaattumik mianereqqissaarlugit paarineqartussaapput. Aalisagaaqqanut nerisassiat immikkut panertillugit suliaapput inuussutissat annertuumik inuussutissartallit akuliunneqartarlutik. Taakkulu aalisakkat uu - ma titat ullormut marloriarlugit nerisinneqartarput. Seqinertikkusuppallaarneq ajorput, seqinneraangat namminnerlutik itinerusumut appartarput. Aalisakkat ( saarulliit ) ilaat nappaateqartarput (qaqornersallit takuneqarsinnaapput), kisianni maanna nakorsaasersorlugit misilinniarpaat. Tassa tassani siullermiit cm. Angissuse qa le raa - 6

7 ngata avasinnerusumut uumatitsivimmut nuunne - qar tarput. Uumatitsiviit anorleraangat imminnut salittarput. Uumatitsiviup tullia aamma alakkarneqarpoq, taakku saarulliit siornarnisaapput ( ukioq ataaseq ). Taakku aamma panertunik nerisinneqarput, kisianni siulianit annerusumik panertitanik nerisippaat. Aalisakkanik uumatitsivimmi immikkut kotrolbox-e - qar poq nalunaarsuiveqarput, tassani paasissutissat takuneqarsinnaasut allattorneqartarput, soorlu immap qanoq ersaritsiginera, immap qanoq kissassuseqarnera, tamakku ullut tamaasa malinnaaffigineqarlutik nalunaarusiaralugit allattorneqartarput. Aalisakkanik uumatitsivinni soorunami saarulleeq - qanik toqusoqartarpoq, taakkulu naqqanut kivisar - ma ta akuttunngitsunik qalunik uumatitsiviit naqqi salinneqartarput. Islandip avannaani uumatitsiviit inissisimanerannik siornatigut 60-kkunni ulorianartorsiortitsisartut tassa sikut aamma ilulissat Kalaallit Nunaata sineriaanit ilaanni takkuttartut, maannali kangerluup sikusarne - ra ajornartorsiutaanngilaq. Uumatitsivik kingulleq takusarneqartoq saarullinnik alleriivinnikunik imaqartoq takutinneqarpoq, taakku cm-tut atsigipput ilaallu anginerusinnaallutik, taakku ammassannik qerisunik nerisinneqartarput, tassa taakku aalisakkat ( saarulliit ) isumannarunnaar - nikut kusanarluinnartut. Taamatut uumatitsivinnik pilersitsineq DKK koruuninik akeqarnerarneqarpoq, taas suma saniatigut angallammik peqartariaqarpoq, uumatitsiviit pitsaasumik paarineqassappata taanna pinngitsoorneqarsinnaangilaq nerisittarnerisa alliartornerisalu ulloq allortarlugu malinnaaffigiuarnis - saanni. Taamaattumik KNAPK-miit aalisakkanik uumatitsivinnik suliniuteqarnerput maanna pimoorullugu aal - lartipparput nunani allani sivisuumik ineriartortit - sisimaneq soorunami ilinniarfigissavarput toqqammavigalugulu, tassani aalisartut piniartullu saniatigut isaatitsissutigisinnaasaannik tapertarisinnaasaannillu maanna nunatsinni pisariaqartitsivugut, taamatut misileraassagaanni ukiut marluk iluanaaruteqarnissaq qularnarallarpoq, kisiannili naatsorsuutigisariaqarluni ukiut marluk qaangiuppata imminut napatittumik nunatsinni ingerlatsilersinnaaneq, taamaattumik KNAPK-mi Siunnersuisoqarfik suleqatigilluinnarlu - gu suliassat tassunga tunngasut misissugassallu inger - lanneqassapput. Taamatut suliniuteqassagaanni aamma naalakkersuinikkut tapersersorneqarnissarput pisariaqarluinnarpoq, Inatsisartut Naalakkersuisullu qinnuigissavakka suliniummut pissanganartumut tassunga suleqataaqqullugit. Saarullik uumatitsivimmi alliartortitaq Taamatut suliniummik aallartitsineq maannakkut so - qu tigineqartorujussuuvoq, maannakkut kommunit ar lallit saaffiginnissimalerput taamatut misissuinissamut pilersitsiniarnissamullu suleqatiseraluta, tamanna suleqatiserineqarneq KNAPK-p tungaaniit tigulluassavarput suliallu misissuinissamut tunngasut aallartillualeriivipput. Peter Olsen Siulittaasoq ANNONCENUT AKIT NUTAAT SINERIASSORTUKKUT NEQEROORUTEQARIT Qalipaatit sisamat: Qupperneq iluitsoq: Qupperneq affaq: Qupperneq 1/4 Qupperneq kingulleq: kr kr kr kr. Qalipaateqartinnagit 15 % Normut tamaasa neqeroorutinik ilanngussaqarneq 20% Ass.: KNAPK 7

8 Finn Karlsenip NAFCM-mi ataatsimiinnermi saqqummiussaa Atlantikup Avannaani aalisarnermik nakkutilliinermi teknikkikkut tunngasut pillugit Aallaqqaasiut Maltamiinnera nuannaarutigaara, siornatigullu maaniinngisaannarnikuuvunga. Nuna manna kusanaqaaq oqaluttuassartaalu soqutiginaqaluni. Siulittaasoq ataat simiinnermik pilersaarusiornermini annertuumik suliaqarsimavoq, tamassuminngalu qutsavigaara. Saqqummiussininni nakkutilleeriaatsit elektronikkikkullu aaqqiissutit atuuttut pitsaaqutaat ajoqutaallu sammissavakka. Aalisarnermi paasissutissat Aalisarnermi kisitsitigut paasissutissarpassuit pitsaa - su mik aqutsinermi pisariaqartut aammalu biologit siunnersuineranni atorneqartartut pilersinneqartarput. Nakkutilliinermi oqartussat paasissutissat taakku pissarsiarisussaavaat, paasissutissalli atorneqarsinnaasariaqarmata katersorneqartussaapput assigiiaartumillu pit saasumillu suliarineqarsimassallutik. Tamanna piu - masarineqarpoq nunani nakkutilliinermi oqartussat paarlaasseqatigiissutiginiassammatigit atorsinnaasa - riaqarlugillu. Finn Karlsen Ass.: Namminersornerullutik Oqartussat Atlantikup Avannaani nakkutilliinermi suleqatigiinneq Atlantikup Avannaani nakkutilliinermik suleqatigiinnermi aalisariutit elektroniskinngorlugit nalunaarutigisartagaannik paarlaasseqatigiittarneq atuutilersinneqarnikuuvoq. Kisiannili malunnarpoq naalagaaffiit sineriaqarfiusut akornanni piffissani assigiinngiiaartuni atuutilersitsisoqartoq, ilaatigullu nalunaarsuiviit taakku tamakkiisumik automatiskinngortinneqartinneqarnikuunngillat. Tamassuma kinngoneraa nalu - naa ruteqarnerit qangatut ingerlanneqatarnissaasa suli pisariaqartinneqarnera. Tamassuma saniatigut angallatit tamarmiunngitsut attaveqaatinik ikkussuisima - gunarput, taakkulu qulakkeertussaavaat nalunaarutit piumasarineqartut sukkasuumik pitsaasumillu nassiunneqarnissaat. Ajornartorsiut alla qaangiinnarneqarsinnaanngitsoq tassaavoq inuup suleriaaseqartarnera. Nalunaarutit piffissaq eqqorlugu tiguneqarneq ajornerinut pissutsit arlalissuusinnaapput. pissutaasut ilaat pingaarutilik tassaavoq malittarisassat aalisartunut ataasiakkaanut paasiuminaassinnaaneri, tamassumalu kingunerisinnaavaa kukkusumik nalunaaruteqarneq, nalunaarute - qan ngitsoorneq, kingusinaarluni nalunaarutinik nassitsineq il.il. Uani aamma pingaartuuvoq nakkutillii - sut sukkasuumik qisuariartarnissaat, suliallu taakku suliareqqillugit, taamaalilluni aalisartut pineqaatissiinerit unioqqutitsinnginnissamik pilersitsisut atorlugit malittarisassanik pisariaqartumik ataqqinninniassammata. Nalunaarutit pitsaassusaannik assigiiaarisitsineq Pingaartuuvoq Atlantikup Avannaani nalunaarutit aalisartut ataasiakkaat killeqarfimmut isernerit tamaa - sa nassiuttagassaasa assigiiaartinneqarnissaat. Angal la - te qarpoq aalisariarnermi ataatsimi aningaasatigut oqartussaaffinnut, nunat tamat imartaannut sumiifinnillu isumaqatigiissusiorfigineqarnikunut arlalinnut isertartunik. Killeqarfimmut isernerit tamaasa min nerpaamik nalunaarutit marluk nassiunneqartussaapput; taakkulu ataatsimut isigalugu assigiimmik imarput, tassani aalisartut nalunaarutigisarlugu pisanik sunik angallammiititaqarnerlutik. Uani nalunaa - rutinik taakkunannga marlunnik automatiskimik ataat sikkut ingerlatsinermi assigiinngissutsit sukka - suu mik paasineqarsinnaasassapput aammalu aalisar - 8

9 tut sumiiffimmiit sumiiffimmut pisassiissutinik nuus seriarneri sukkasuumik paasineqarsinnaalluni. Suleriaaseq taanna NAFO-mi NEAFC-imilu misissornikuuarput. Paasineqarpoq teknikkikkut ajornanngitsoq, kisiannili nalunaarutit pitsaassusaat nassitsisarnerillu suli imatut ajortigipput, taamatut nakkutilliinissamik periarfissaq taanna unitsiinnarneqarluni. VMS aamma CEDER Angallatinik nakkutilleeriaatsip (VMS Vessel Mo ni - to ring System) atorneqarnera aalisarnermik nakkutilliinermut annertuumik tapersiinikuuvoq. Isumaqar - pu gulli atortup taassuma periarfissarititai suli tamaasa atorluarneqanngitsut. Logbogit elektroniskiusut ator tuulersinnerisigut nakkutilliineq suli pitsanngorteqqinneqarsinnaavoq. Uanili pingaartuuvoq VMSimi logboginilu elektroniskiusuni kisitsisit paasissutissat naammattumik annikitsualunngortinneqarnis - saat, paasissutissallu nassiunneqartut pitsaalluinnar - tuunissaat, paasissutissat angallammi pileriartornerat malillugu. Uani aamma naalagaaffiit sineriaqarfiusut akornanni assigiiaarinninnissaq pisariaqarluinnarpoq. Kalaallit Nunaat suliniummi CEDER-imi (Catch, Effort and Discard Estimates in Real time) EU-mit ani ngaasalersorneqartumi peqataavoq. Kalaallit Nu - naa ta suliniut CEDER iluaqutiginikooqaa, pisanik nalunaarutinik qarasaasiakkut nalunaarsuiffiup kii sa - lu paasissutissat taakku suliareqqinneqarnissaat siu - nertaralugu. aallaqqaammullu logboginik elektroniskiusunik atui - nissamut peqquneqarsinnaasunut aningaasaliissutit taakku suli annertunerulissapput artukkiisussaallutillu. Kisiannili qarasaasiakkut aaqqiissutissat pisaria - qar tut aalisarnermik nakkutilliineq pisariillisaavigitissavaat pitsanngorsarneqartillugulu. Nakkutilliinerup pitsanngorsarnissaanut pisariillisarnissaanullu siunnersuutivik tassaavoq ajutoorfiusinnaasut nalilersorneqarneri, taassuma ataani immik - koortut inatsisinik unioqqutitsiviusinnaanerusut, taamaalillunilu nakkutilliinissamik pisariaqartitsiviu ne - rusut paasiniarneqassapput. Kalaallit Nunaanni atuisut akiliuteqartalernissaat pimoorullugu suliniutigaarput, taamaalilluni aalisariutaatileqatigiiffiit aalisarnermik nakkutilliinermi ingerlatsinermut tapersiisassallutik. Isumaqarpunga ta - man na aqqutissaasoq. Atuisut akiliisarnissaannik atuu tilersitsineq aalisartut akornanni ajornannginnerulissaaq akuersaarneqarnerullunilu, Atlantikup avannaani piumasaqaatit assigiit atorlugit tamanna pisinnaappat. Qujaqqippunnga. Finn Karlsen Aalisarnermut Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq Siunissami suliniutissat nutaat Suliniutit nutaat, ilaatigut logbogit elektroniskiusut, annertuumik aningaasaliissuteqarnissamik kingu ne - qas sapput. Nunanut ikitsunik aalisariutaateqartunut Ullorsiortoq Upernavimmi Umiatsiaarar - sor lutik Aalisar tut Pi ni ar - tullu Peqatigiiffianni siulit - taa soq Ludvig Petersen (Luut sivik) martsip 5-ni nik ukioqalerluni inuuissiorpoq. Luutsivik Upernaviup pigisaani Aappilattumi peroriartorpoq 70-kkullu naalerneranni Upernavimmut nuulluni tassanilu maannamut najugaqarluni Luutsiviup peqatigiiffilerineq nuannarisaraa, siullermik KNAPP Upernavimmi siulittaasuuvoq ukiullu arlallit tassani siulittaasooreerluni tunuarpoq taassumalu kingorna UUAPP allartillugu, tassanilu maannamut siulittaasuulluni Luutsivik ullumikkut piniartutut aalisartutullu inuussutissarsiuteqarpoq taamatullu naat - sumik ilisaritillugu 50-nik ukioqalernerani pilluaqquarput. Allattoq : UUAPP Upernavik siulersuisut sinnerlugit aningaaserisoq Lars Petersen 9

10 13-issaanik Atlantikup Avannaani Aalisarnermut Naalakkersuisut ataatsimiinnerat St. Julian s, Malta maajip 22-aniit 24-anut 2008 Nalunaarusiassatut missingersuut Ukiut kingulliit marluk Atlantikup avannaani naa la - gaaffiit peqatigiillutik iliuuseqarneratigut Atlan ti - kup Avannaani inatsisinik unioqqutitsilluni, na lu - naa rutigineqanngitsunik aqunne qanngit su millu (IUU) aalisartartut annertuumik ikilisin neqar si - map put. Taamaattoq suli qanoq iliuuse qarto qar ta - ria qarpoq. Tamanna tassa 13-issaanik Atlantikup Avannaani Aa - li sarnermut Naalakkersuisut ataatsimiinnerisa Mal ta - mi maajip 22-aniit 24-anut 2008-mi inger lanneqar - tup pingaarnermik inerniliinera. Hr. Joe Borg, Imartanut Aalisarnermullu EU-mi kom missæri, ataatsimeersuarnermut aalisarnermut naalakkersuisut taakkulu sinniisaat Canadameersut, Savalimmiuneersut, Kalaallit Nunaanneersut, Is landi - meersut, Norgemeersit Ruslandimeersullu najuuk - kiartorfigisaannut qaaqqusisuuvoq. Naalakkersuisut maluginiarpaat inatsisit unioq qu til - lugit aalisartarneq Atlantikup Avannaa niin naan ngit - soq ajornartorsiutaasoq. Naak IUU-mik aalisartartut annikillisaaviginiarlugit qanittoq tikillugu iliuu siu - sartut takutikkaat taamatut aalisartarneq annikil le ri - arsimasoq, suli inatsisit unioqqutillugit aalisartarneq ingerlaavarsinnarpoq, aammattaaq Atlanikup Avan - naaniit aalisarnerup taamaattup allamut nike ri ar si ma - nis saa ilimagineqarpoq, ingammik Afrikamut Asia - mullu. IUU-mik aalisartarneq eqeersimaartumik qa - noq iliuuseqarfigiuarnissaa pingaarluinnartuuvoq. IUU-mik aalisartarneq suli akiorniarlugu makku ili - uuseqarfigineqartussatut isumaqatigiissutigineqarput: Atlantikup Avannaani nunani nunagisallu iluanni pe - riu siusartut pioreersut nukittorsarneqassapput. Nunat erfalasaqarfiusut qanoq ingerlaaseqarnerat na - li lersorniarlugu uuttuutissat ineriartortinnissaat inger laannassaaq, tassunga ilanngullugu angallatit Naa lagaaffiit piumasaqaatinut naapertuutinngitsut erfalasuisa ataanni ingerlaartartut qanoq iliuuse qar - figinissat. Nunat suli ineriartortut oqaloqatigisarnissaat aallar - tinneqassaaq, IUU-millu aalisartartunut akiuussinnaanissaat qulakkeerniarlugu piginnaaneqalernissaat isumannaarsinnaaqqullugu ikiorneqassapput. Piffissami qanittumi qaffasissumik inissisimaffeqartut akornanni ataatsimeersuartitsisoqassaaq, IUU-mut tunngasut immikkut sammillugit, tassanilu peqa taa - tin neqassapput Naalagaaffiit tulaassiviusartut nunallu erfalasoqarfiusut. Naalagaaffiit tulaassiviusartut pillugit nunarsuaq tamakkerlugu inatsisitigut pisussaaffiliisumik ator - tussaqalernissaq angutserlugu FAO-mik isuma qa ti - giinniuteqarneq naammassineqassaaq. Aalisakkat IUU aqqutigalugu pisarineqarsimasut tunitsiveqarfissaat nungusarneqassapput upper nar - saa tit malittarinneriaatsillu pitsaasumik pimoo rus - sisumillu aaqqissuussat atorlugit, taamaattoq ta mak - ku pisariaqanngitsumik nammatassiinatillu niuer ner - mut nalinginnaasumut akimmisaarissanngillat. Nakkutilliinermi periaatsit pioreersut nalimmas sar ne - qar nissaat pitsaanerusumillu ingerlanneqartarnissaat tapersersorneqassaaq. Naalakkersuisuttaaq qanittumi silaannaap allan ngor - nera aalisarnerlu pillugit ataatsimeersuartoqartarsimanera pillugu ilisimatinneqarput. Aammattaaq At lan - tikup Avannaani immami pisuussutit uumassusillit tamaasa nungusaataanngitsumik atorneqarnissaat pillugu oqallittoqarpoq. Puisit amerliartuinnartut aalisakkat amerlassusiinut sunniuteqarnerluttarnerat ernummatigalugu Atlantikup Avannaani Naalak ker - suisut taakkulu aallartitaat unnerput tamannalu siunissami naalakkersuisut ataatsimiinneranni oqal - lin nernut ilanngunneqassasoq kissaatigalugu. 14-issaanik Atlantikup Avannaani Aalisarnermut Naalakkersuisut ataatsimiinnissaat 2009-p inger la ne - ra ni Ruslandimi ingerlanneqassaaq. 10

11 Ass.: Thimothæus Poulsen Thimothæus Poulsen oqaloqateqartoq (saamerleq) Nunarput qipoqqartassanneqarli! Allattoq : Thimothæus Poulsen, Atammik Ukiut arlalinngorput qipoqqaat piniaqqusaanatik, tamannalu patsisigalugu nunatta sineriaani assut takussaalerput, ima amerlitigipput aalisarnermut serlernar - torujussuanngorlutik, ilaatigut aalisarfiit peqartut qipoqqaat takkunnerisigut aalisagaaruttalermata, aalisartumut isertitaqarnikkut annaasaqaataasartumik, taa maammat oqaraanni ajunnginnerussaaq qipoqqaat aalisakkat tungaasigut aalisartumut unammillertunngortut, aammalu aalisartut piniutaannik akuttun - ngitsumik aserorterisunngorlutik. Nunatta pisuussutai taamaalillutik ukiuni qulikkaartuni arlalinni ilua - qutaanatik persaqutaalerput. Nunarput kingumut apriilip aallaqqaataanit arfattas - sin neqassaaq. Angallatinut qamutilissortunut aam - ma lu qoorortoorsortunut pisarineqartussanik. Pi sas - sat 200-t tamarmik pisarineqartarput. Tunitsivissaq eqqarsaatigalugu ukioq kingulleq (2007) kalaalimineerniarfinnut aammalu nerisaqar - fin nut tunisisoqartarpoq, ukioq mannalu qujanartumik AGF-ip Maniitsumi immikkoortortaqafia pisiortussalluni pilersaaruteqarpoq. piu massuseqannginnerat nunatta imminut qipoqqartassinnissaanut. Sineriak isorartooq angalasarakku, ilaatigut ullup ataat sip ingerlanerani km arlalipparujussuit inger la vi - gi sarlugit, takujuaannartarpara qipoqqaat ataasiak - kaar lutik aammali amisuullutik sinerissatsinni takussaasorujussuit. Tamakku isumaqalersippaannga nu - nat ta aarleqquteqarani imminut qipoqqartassinnissaa akornutissaqanngitsoq. Nunatta pisuussutai nammineq pigaagut, atortussaallutigillu inuuniarnitsinnut iluaqutigissallugit. Naa - lak kersuisut qipoqqartassanik aalajangerumannginnerat patsiseqarneruvoq nersutinik illersuisutut taallutik illuinnaasasiorlutillu sunniiniartunut ersissuteqarnermik. Tamakkua illorpassuaqarfimmiut nalulluinnarpaat qipoqqaat qanoq pissusilersortartut, aammalu nungutinneqarnissaannut qanoq sioranartoqanngitsigisoq. Qanorsuarluuniit qaammarsarniartigigaluarutsigit (akuerseqqullugit qipoqqaat qulit pi sa - rineqartapa, tamanna qipoqqaqassutsimut nungussutaanavianngitsoq) iluaqutaanavianngilaq. Arfanniniarneq pillugu ataatsimiititaliarsuarmit tunngaviusumik ajoriffissaqartinneqanngilaq qipoq qar - nik nunatta imminut pisassinnissaa. Periarfissaq tamanna ukiuni arlalinngortuni atorneqanngitsoor tar - poq, patsisaanerulluni nunatsinni naalakkersuisut Taamaammat piniarnermut naalakkersuisoq, Finn Karl sen, naalakkersuisut ataatsimiinnissaannut nu - nat ta qipoqqarnik 2008-mi pisassaqarnissaa aalaja - ngiiffigisassatut siunnersuutiginiaruk! 11

12 Inuussutissarsiutigalugu piniartut takornarianik sullissigunik piniarnermut uppernarsaatimik annaanissaanut ernumasariaaruppumik qulequtserlugu allaaserisamut oqaaseqaat Nuannaarutissaavoq Naalakkersuisullu qutsavigisa - ria qarput piniarnermut allagartap ajornartorsiutaanera aaqqiiviginiarlugu iliuuseqalersaarmata kommunillu aqutsinerunissaat ammaanniarmassuk. Apererusunnarporli sooq periarfissanik taama anni - kit sigisunik piniartut ammaanneqassappat? tamanna tuppallersarniaannerinnaanerluni? Taamatut apeqqusiivunga marlussunnik tunngave - qartunik isumaqarnarmat; Siullermik, piniartut taamatut periarfissillugit aaqqii - so qarpat aqqiineq tamanna inuit ilaannaannut ator - sin naasumik aqqiinerussasoq ilimagisariaqarlunilu piniartut ilarpassuinut asuli isumalluartsitinerunngikkuni salloqittaaneruinnassasoq. Aappassaanik, taamatut aaqqiisoqareersoq kommunit aalagartalersuinikkut aqutsisinnaaneq tigugaluarpassulluunniit ilimagisariaqanngimmat tamanna piniar - tut aningaasatigut isertitaannut killeqareeqisunut pi - sor tanit ikiorserneqarnissaannut pisussaaffiinut kommunillu sullissinikkut suliassaannut tamatuma anikillisaataanissaa. Pingajussaanik, ilisimaneqareerpoq piniartut takornarianik angallasillutik isertitaqarsinnaanerat ammaanneqaraluarpalluunniiit. piumasaqaataavoq takornarianik angallassisussat angallateqartariaqartut imarsiornermik qullersaqarfiup akuerisaannik. Tamanut angallassisinnaanermik aaqqilluni iliuuse - qartoqassappat aamma isiginiartariaqarpoq illoqarfinni nunaqarfinni, isorliunerusunilu piniartut amerlassussaannut naleqquttunik tamanullu iluaqutigisas - saan nik takornarianik ilisimatuunillu naammattunik angallassassaqarnersut. Piniartut isertitaasa 50 procentiat sinnerlugu inuutissarsiornermit allamit isertitaqartalernissaq siunertaappat aaqqinneqassappallu naalakkersuinermik suliallit piniartut inuussutissarsiummik allamik isertitaqarnissaannut matumik ammaalaaginnaratik matumik ammaassilluarnissaat pissusissamisoornerussasoq isuma - qarnarpoq. Tamattami ilisimagunarparput piniagassat killilersugaatillugit imaluunniit piniakkat aalisakkallu tamma - kar tillugit ukiorlukkaangalluunniit inuussutissarsiutigalugu allagartallit inunnik isumaginneq isumaal - luu tiginagu nunami suliffinni sulinissaq kajumerine - rusarmassuk kisiannilu piniarnikkut isertitat 50 procentiat allatigut isertitamikkut anguleraangamikkit suliffimminnit suliunnaartariaqartarmata, allagartaq annaajumanagu. Eqqaamasariaqarporlu kilisaatini aalisariutinilu inuttarpassuit aamma inuussutissarsiutigalugu allagar ta - qarmata aammami taakkua sulinisinaanikkut killilersuiffigineqarput. inuutissarsiutigalugulu allagartaq pigiinnassagunikku sivikittuinnarmik nunami sulisaria - qassallutik. Tamanut aqqiissutissamik suliniuteqartoqarnera taperserlugu qinikkanut makkua eqqarsaatigeqqunarput: Siullermik, inuussutissarsiutigaluu piniarnermik allagartamik taaneqartartup atorunnaarsinnissaa. Aappassaanik, allagartamut taarsiullugu pisanit pis - sar sianik tuniniaasinnaanerup allagartalerneqartalernissaa tamatumalu kommuninit isumagisassanngor - tinnissaa. Pingajussaanik, isertitat apeqqutaatinnagit sumil - luun niit aningaasarsiuteqarluni sulisinnaanerup ammaanneqarnissaa soorunalumi akileraartussaanermik pisussaaffik innarlernagu. Eqqarsaatersuutaasut taakkua apeqqusinikkalu periarfissatut isigineqassappata makkua itisilerutigilakka: Piniarnermik allagartap atorunnaarsinneratigut taar - siullugulu tuniniaasinnaanermut allagartalersuineq atugaalerpat illoqarfigisami oqartussassut (kommunit) innuttatik piniartuusut ilisarisimalluinnarmatigit taakkua kisimik pisanik tuniniaasinnaanermut ammaanneqassapput. Neqissaqarniarneq aallaavigalugu piniakkanik killilersukkanik nunaqqatigiit pissarsisinnaanerat qulakkeer - ne qassaaq. Ullutsinnimi tusartarparput soorlu qila - 12

13 lua qarfinni kikkut piniartuunersut kikkullu tapertaralugu piniarsinnaanerat apeqqusersorlugu inuttaasut akornanni assortuussaasartoq. Piniartut ilaasa atugarliuutigisarpaat allagartamik ukiut tamaasa nutarterisussaaneq utaqqitillugu piniakkanik killilersukkanik pisaqarsimagunik eqqartuussivikkut malersorneqarlutik pineqaatissinneqarsinnaaneq. Taamakkua eqqarsaatersuutigigakkit inuiaat nutartertuarnerput aammalu ineriartornitsinni iluaqutaanikuusut ilaat eqarsaatigaakka. inuiaqatigiimmi ikittunnguungatta inuiassuit eruopamiut pissusilersoriaasiat tunngavigivallaarnagit isumassarsiorfittulli atorlugit inuiannut uagutsinnut nalequnnerusunik aqqissueqqinnissami naleqqersorfigalugit atugassaqqinnerutinnarput. Nutarterinissamik oqalutsilluta nutarterisariaqarpugut nutarteriniaannarlutali nutarterissanngilagut aamma pissutsit ilaat atorunnaarsimasaraluagut inuuniarnikkut oqilisaataasut iluatsinnartutulli isumaqarfigisagut uterfigisaraluarutsigit isumaqarpunga ta - makkua uterfigisinnaanerat politikkikkut sanngiinnermik ersiutaasariaqanngitsut. sin naaneq eqqarsaatigalugit ukiut amerlanngitsut ki - ngumut qiviarutta taamanikkut kikkut tamarmik aalisarsinnaapput suliffissuillu suliassanik angummassinnaajunnaaraangasa aalisartut kisimik tunisisinnaanerat nalunaarutigineqartarpoq aamma neqissaqarniarneq eqqarsaatigalugu nunaqqatigiit piniaqatigiittarnerat kulturitta ilagilluinnarnikuuaa. nunaqatigiinnut amerlanerusunut neqissaqarfiusumik. maannakkulli inoqarfiit ilaanni tusartalerparput nunaqqati - gut tikaagullikkaluarmata pisiniaraluarama pisiassa - qan ngimmat illiguinnarpunga pissutaasoq tassaallunigooq tikaagullissinnaasut amerlangaarmata pisaqaramik pisamik pissarsiartik illoqatigiinnut naam - maannarmat tuniniagassaqanngimmata. Tamakkua tamaasa eqqarsaatigalugit soorluuna pit - saa nerussagaluartoq pissutsit atoreernikuusatta kul - tuu rittalu ilaat aqqissuusseqqinniarnermi atoqqilissallugit. sulisinnaanerlu tamanuunerusoq ammaanne - qarpat ilimagisariaqarpoq nunatsinni sulisussaaleqinerup pitsaasup tungaanut ammaanneqarnissaa. Lars Karl Jensen Neqissaqarniarneq allatigullu aningaasanik isertitsi - Aalisarnermut atortunik aammalu sullisinik tuniniaavik tamatigoortoq Nioqqutit : Raajarniarnermi atortut kingoraartissat suulluunniit Ningittakkanut tunngasut tamaasa Qaleralinnut qassutit itissutsit assigiinngitsut Saarlisaartut kingoraartissai Sullisit, kamippaat, aaqqatit, masassiutit Assagiarsunniarnermi atortut Qassutit assigiinngitsut soorlu makkununnga, Qaleralinnut, Saarullinnut, Suluppaakkanut, Eqalunnut, Kapisilinnullu. Power Wasp Spil umiatsiaaqqanut Bundgarn-it atortussaalu Aallaasit, imassat Aalisarnermut allanik atortunik allassimanngitsunik saaffiginninnissamut aamma ammavunga Niueqatit : Perfect Fishing Gear Thyborøn Skibssmedie Peter Harbo Hampidjan Group Scanfi Carl Backs Frydendahl Daconet Power Wasp Rosendahl Industrier Beitir Oilwind Fishernet v/niels Boassen Aqqusinersuaq 32, st.tv. P.O. Boks Nuuk Tlf Fax Mobil nielsboassen@greennet.gl 13

14 Pinngortitaleriffiup Akiani tuttut satellitikkut aallakkaatitsivilersussavai ( Pinngortitaleriffimmit ) Pinngortitaleriffiup Akiani Maniitsumilu tuttut 40-t satellitsikkut aallakaatitsissuserpai helikopterikkut aprilimi majimilu sap. ak. marluk ingerlanerani. Tut - tut ingerlaartarneri, aqqutinnaavi pinngortitamillu atuinerat ukiut arlallit ingerlanerini misissuiffiginis - saat siunertaavoq. Tamanna ALCOA-p aluminiuliorfiliornissaanut atatillugu nukissiorfiliornerup ki ngu - nissai qanorlu iliuuseqarfigineqarsinnaaneri nalilersor sinnaajumallugit pivoq. Satellitsikkut aallakaatitsissutit nalinginnaasut 20-viupput, sinnerilu 20-t nutaamik misiliutaapput Iri - dium telefoni atorlugu aallakaatitsissutaasut. Taakku ukioq 2010-p naanissaata tungaanut satellitsikkut allakaatitsissasut naatsorsuutigineqarpoq. Satellitsikkut aallakaatitsissutit namminneq ammarnissaannut tuttuniillu katannissaannut aaqqinneqarsimapput. Pinngortitaleriffiup Akiani Maniitsumilu tuttunniat qinnuigissavai tuttut satellitsikkut aallakaatitsissutillit aavarfiit nalaanni 2010 tikillugu piniaqqunagit. Satellitsikkut aallakaatitsissutit aappalaartuugamik takujuminarlutik ilisarnartuupput. Tuttut Air Greenlandip helikopteriutaannit pisarine - qar lutillu nalunaaqutserneqarput Canadamiu cow - boy eq aammalu piniarnermut nakkutilliisoq Hans Mølgaard Sisimiuneersoq ikiortigalugit, suliamillu aqutsisuuvoq Christine Cuyler Pinngortitaleriffimmeersoq. Suliaq Pinngortitaleriffiup aammalu Danmarks Mil - jøundersøgelser suleqatigiissutigaat, misissuiner mil lu paasisat Norsk Institut for Naturforskning (NINA) suleqatigalugu nalilersorneqassapput. Ass.: Pinngortitaleriffik Satellittikkut aallakaatitsivik qungasianiippoq 14

15 Harpun-Granat 99-mut pikkorissartitsinerit Maniitsumi pikkorissartut Sisimiuni Harpun - granat 99-mut pikkorissaasoqarpoq tuukkap qaartartuanik ilisimassalik Peter Sieg - stad Sisimiuneersoq pikkorissaasoralugu ulluni 29. aamma 30. maj Sisimiuni peqataasut (8) allagartartaartullu ukuupput: Oluf Lennert, Sisimiut. Karl Lennert, Sisimiut. Karl Ka jussen, Sisimiut. Oluf Platou, Sisimiut. Nikolaj Au gustussen, Sisimiut. Karl Peter Wille, Sisimiut. Man nassi Lennert Sisimiut. Ole Hansen Sisimiut. Kiisalu Maniitsumi granat 99-mut pikkorissaasoqarpoq ulluni 3. aamma 4. maj 2008 tuukkap qaartartuanik ilisimassalik Peter Siegstad Sisimiuneersoq pikkorissaasoralugu. Maniitsumi peqataasut (6) allagartartaartullu ukuupput: Peter Rosing, Kangaamiut. Barnabas D. Kreutzmann Kangaamiut. Ludvig Mads Larsen, Kangaamiut. Ni - kolaj A. Willumsen Kangaamiut. Anguteeraq Larsen, Kangaamiut. Aqqalunnguaq Andersen Maniitsoq. Nuummi Jern og Metalskole suleqatigalugu Siunner - sui sar fim miit Granat 99-mut pikkorissartoqarpoq Qa qor tumi Sulisartut Højskole-anni Klaus Gedion - sen pikkorissaasoralugu ulluni maj 2008, ukulu allagartartaarput : Ass.: KNAPK Qaqortumi pikkorissartut Møl ler, Nuussuaq. Axel Reimer, Nuuk. Jonas Heil - mann, Nuuk. Kujataani Jern og Metalskole suleqatigalugu Siun ner - sui sarfimmiit Granat 99-mut pikkorissartoqarpoq Qaqortumi Sulisartut Højskole-anni Klaus Gedion - sen pikkorissaasoralugu ulluni juni, ukulu allagartartaarput : Qaqortumi peqataasut (9) allagartartaartullu ukuupput : Mikael Andersen Qaqortoq. Inuuteq Mortzfelt Qa - qor toq. Jens Egede Sikensen Qaqortoq. Louis Han - sen Qaqortoq. Jens Davidsen Narsaq. Peter Mi kael - sen Narsaq. Qooqa Lund Høegh Narsaq. Ma lin - nguaq Davidsen Narsaq. John Peter Fontaine Narsaq. Diskobugtimi Jern og Metalskole suleqatigalugu Siun nersuisarfimmiit Granat 99-mut pikkorissarto- Ass.: KNAPK Granat 99-mut Nuummi pikkorissartut (9) allagartartaartut : Johannes Nielsen, Nuuk. Konrad Kristiansen, Nuuk. Karl Egede, Nuuk. Inuk Berthelsen, Nuuk. Apollo Ber thelsen, Nuuk. Arkaluk Egede, Nuuk. Siverth Ilulissani pikkorissartut Ass.: KNAPK 15

16 qarpoq Ilulissani Arctic Hotel-imi Peter Siegstad pikkorissaasoralugu ulluni juni, ukulu allagartartaarput: Qeqertarsuarmiit: Hanseeraq Olsen, Qeqertarsuaq. Pavia Mølgaard, Qe qertarsuaq. Johannes Mølgaard, Qeqertarsuaq. Aasianniit: Karl Therkeldsen, Aasiaat. Lars Olsen, Aasiaat. Ilulissaniit: Peter Olsen, Ilulissat. Henrik Sandgreen, Ilulissat. Lars Olsen, Ilulissat. Tassa sinerissami arfanniartartut inuttaasartullu taamaalillutik tuukkap qaartartuanik ilisimasalinnik amingaateqarsinnaajunnaassapput. Aaqqissuisut Ilulissani pikkorissartut Ass.: KNAPK Sikuijuitsup avannarliup umiarsuarnik angallaffiliulernissaanut pilersaarutit inuiaqatigiit nunarsuup avannaarpiaani najugaqartugut qanoq isumaqarfigineripput pillugu sooq oqallisinngilagut. Oqartoqartarpoq oqallittoqqalunilu silaannaap allanngoriartornera imaluunniit nunarsuup kiattikkiar - tor nera inuiassuit mingutsitsinerisa piliarigaat. malittigisaanik sikuiuitsup avannarliup kujalliullu sikorsui sermersuaqarfiillu annertuumik annikkiliartortut. aammattaaq oqartoqatarpoq nunat qeriuaannartut issittup avannaani najugaqarfigineqartut innarlerneqa - reer sut allaat nunat qeqertallu uligukkiartormata ta - mak kunani najugaqartut nunavinnut nutsernissaq noqqaassutigisalereeraat. Silaannaap allanngornera niuernermik ingerlatsiffinnit atorluarniarneqarpoq. pilersaarutigaat sikuijuitsup avannarliup imartaata umiartorfigisalernissaa - kangianut umiarsuit atorlugit ingerlaviusartoq tassuunaq qun - nikkut naalisarniarlugu. piffissaq aningaasarsiornikkullu akilersinnaanerusumik ingerlatsinissaq siunertaralugu suliniut niuvernikkut isit atorlugit torralaanerusus - saassaaq. Ukiut arlaqanngitsut qaangiupput oqallisigisaq tamanna qanorlu pilersaaruteqarneq tusagassiuutitigut oqariartuutaasalermat. maannakkumut suliniaqatigiiffiit arlaqartut tamanna pillugu iliuusissanik tusagassiuutiti - gut avammut oqariartuuteqartareerput, ataatsimiititalianilu arlaqartuni oqallittoqarpaluppoq. Mannakkumut amigaataasorinarpoq, inuiaat angallavissap tamatuma sineriiaani najugaqartugut tamatu mun - nga qanoq isumaqarneq pillugu oqalliseqataanissarput. Ilami tulluarnersussaaq oqaraanni oqalliseqataanngit - suut tamannalu pisuutigigunarlugu maannakkumut oqal littut tassaanerupput niuernerup akilersinnaasumik ingerlannissaanik eqqasuttut kattuffiillu suliassa - mut soqutiginnillutik oqalliseqataasut. Inuiaalli sinerissap angallavigineqartussap tamatuma qa nitaanniittugut tamatumunnga qanoq isumaqarnersugut ersariisumik suli tusarsaasoqanngilaq. naak suliniaqatigiiffiit aqqutigalugit sinniisoqarnerarneqarsinnaagaluartugut. amigaataavoq inuiaat oqartussaaaqa - taa nerput aallaavigalugu oqallitsinneqannginnatta. Uani ilanngullara uagut inuiaat qinikkatigut sulissorisagut suliassamut nipaappallaarsorinarmata, ilisimavara arajutsisimanagulu Kalaallit nunatsinni Inatsisartut Naa lakkersuisullu kiisalu danskit Inatsisartuinut ilaa - sor taatitavut suliassaq pillugu oqaaseqartarmata. suli - 16

17 nia qatigiiffiillu ilaat ataatsimeeqataarpaluttarmata. Suliniut Sikuijuitsup avannarliup umiarsuarnik a - ngal laffiliulernissaanut pilersaarut tassaavoq nunar - suup avannaarsuata sikuijuitsuata sikuerukkiartornera atorlugu avannaarsuatigut Inuit Issittormiut nunaasa Siberiap, Alaska-p, Canadap, Kalaallit Nunattalu sineriai sinerlugit umiarsuarnik niuffagiutinik ingerlaartalernissaq. Tamatta ilisimavarput imartat taakkua qeqqanni kalaallit nunarput inissisimasoq, tamaanalu angallottoqalerpat sunniuteqarfigineqartussaasoq. Nunarput Kalaallit nunaat kisimi summiuteqarfigi ne - qartussaanngilaq aamma tamanna angallaviulerpat nunat sanilerisagut sikuijuitsumut sineriallit, Canada-p, sulilu kimmut Alaska-p ilami Siberia-p sineriaani najugaqartut sikuijuitsup avannarliup imataani umiarsuarnik angallattoqalerpat sunnigaasupaapput. Angallaviulersussami umiarsuarnik ajutoortoqassagaluarpat mingutsitsinikkut Inuit Issittormiut najugaqarfii kisimik sunniuteqarfigineqartussaanngillat aamma nunat taakkua sineriaanni uumasorpassuit piaqqiorfilit ne riniarfillillu timmissat, miluumasut imarmiut allallu mingutsitsisoqalissagaluarpat annertuumik sunnigaasussaapput. Issittup Nanua kisimi uumasuua, taannalu kisimi il - ler sugassaava? Ullumikkut silannaap kiattikkiartorneratigut annertu - ne rusumik nippatigineqarpoq - issittup nanuata siunissami nungutaanissaa aarleqqutigineqarluni. Taava apererusunnarpoq uumasoqatigiinni issittup na - nua kisimi iluatinnarnersoq?. apererusunnarlunilu uum masut miluumasut allat soorlu aarfit, qilakukkat, arferit mikinerusut anginerusullu kiisalu timmiarpassuit issittup avanaarsuata sineriaani uumaffeqartut piaqqiorfeqartut nerniarfeqartullu aamma illersussallugit oqallisigissallugillu inuttaasugut pisussaaffeqannginnersugut? Kapisilinnut aningaasaateqarfimmut qinnute - qaa tinut ataatsimiinnissat Kapisilinnut Aningaasaateqarfimmut qinnute - qaa tinut aalajangiiffissat imatut isikkoqarput : Qularutissaanngilaq imartaq tamanna sikuinnangajassuaq umiarsuarnik angallaffiulerpat uumasorpassuit na jugaqarfigalugit piaqqiorfii neriniarfiilu sunniute - qar figineqarumaartut - angallannikkut nipiliortsitinikkut mingutsitinermik allatigullu eqqugaasinnaanerat takorloorneqarsinnaammat. Ilanngullugu oqallisigineqanngilaq umiarsuarnik ajutoortoqassagaluarpat imaluunniit mingutsitsisoqassa - ga luarpat annaasiniarnerit sillimaniarnerillu kik kun nit akissussaaffigineqarnissaat. Nunat angallaviusussanut si neriallit politikkeriisa tamanna oqallisi gisimappassuk qanoq isumaqatigiissuteqarsimanersut ullumimut innuttaasut suli paasitinneqanngilagut. Naatsumik oqaatigalugu ujartorpara Sikuijuitsup Avan narliup umiarsuarnik angaallavigineqa ler nis saa - nut inuiaat qanoq oqariartuuteqarniarpugut. minne - runngitsumik nunani taakkunani qinikkagut, uuma - soqassutsip, sillimaniarnerup, avatangiisillu mi ngut - sinnginnissaat pillugit qanoq politikkeqarniarpat. Lars Karl Jensen ICC - kalaallit Nunaani Aallartitat siulittaasuat AALISARTUNIK PINIARTUNILLU AAMMA TAPERSERSUILLUARTOQ Kalaallit Nunatsinni, nunanilu allani aalisartillugillu tunisassiarisartakkagut makkuupput: Raajat, Saarulliit, Qalerallit, Nataarnat, Sej/Saarulliussaat, Kuller/Saarullernat, Tupissutit, Suluppaakkat itisoormiut aamma ikerinnarmiut, Qeeqqat, Saattuat aammalu Nipisat suaat, Qaleruallillu assigiinngitsut. Angallataatigut makkuupput: Polar Nattoralik, Polar Amaroq, Polar Princess, Polar Nanoq, Nanoq Trawl, Polar Nataarnaq, Acadienne Gale II, Polar Nuka, Nilak, Natseq, Atilukoq Piginneqatigiiffiit, Nunamilu tunisassiorfiit makkuupput: Polar Seafood Trawl A/S, Polar Princess A/S, Saattuaq A/S, Sigguk Greenland A/S, Polar Raajat nuuk, Polar Raajat Aasiaat, ONC Polar Alluitsup Paa, Upernavik Seafood, Saattuaq Kangersuatsiaq, Saattuaq Upernavik Kujalleq, Naajaq Seafood Esbjerg Uge Uge Uge Aaqqissuisut Imaneq 24, Postboks 1616, 3900 Nuuk Oqarasuaat Fax

18 Naamaartarnerup unitsinnissaanut suleqataagit ( Paarisamiit ) Asasagut umiatsiaaqqamik/angallamik piginnittut Angalaffissaraasiit aallarteqqippoq - tassalu, umiatsi - aaq qanik/angallatinik piginnittut umiatsiaminni akuu tissanik imerpalasunik aalaannanngujasunik uninngasuuteqartarput. Akuutissat tamakku naa maa - ru taasinnaasut, isumannaatsumut inissinnissaat kaam mattuutigineqarpoq, taamasillutta meeqqat inuusuttuaqqallu naamaarniarnissaraluanut pitsaali u - eqataaniassagatta. Naamaarneq ulorianarluinnartuuvoq. Nalunngilarput meeqqat inuusuttuaqqallu ilaat naa - maa rutaasinnaasunik nassaarfigisinnaasaminnut ujar - lertartut. PAARISA-p umiatsiaaqqanik/angallatinik piginnittut tamaasa kaammattussavai akuutissat imerpalasut ulorianartut tamaasa umiatsiaaqqani/angallatini unin ngasut qajannaatsumut inissittaqullugit una tun ngavigalugu: Nalunaarut nr december 2005-imeersoq Sanaartorfissanik assigisaattullu su lia - qarfiusunik aaqqissuussineq pillugu nalunaarutip 14. imm. 2. malillugu Atortussat, tamatumani aamma igitassat, inis si taa - sassapput, qaleriissugaallutik immaqalu qajan naa gaal - lutik, taamaalilluni isumannaatsuunissamut peq qin - nis samullu aarlerinartorsiortitseqqunagu. Atortussiat atortullu, sakkortuunik toqunartortallit, toqunartut, ne riuisinnaasut, qaartuujasut, ikuallajalluinnartut ikuallajasullu, taama ittunut inissiivissaqqissumi paarnaarsinnaasumilu inissisimatitaassapput. Taamaalillutit illit umiatsiaaqqamik/angallammik pi - ginnittoq meerartatta inuusuttuarartattalu naa maar - niartarnerannut pinaveersaartitseqataassaatit. Naamaartarnerup akiorniarnera illit aamma aki - sussaaqataaffigaat! TASTE THE DIFFERENCE 18

19 NUSUKA aamma KNAPK isumaqatigiissuteqartut F.H. Beitir ehf. Þóra Bragadóttir Tel: Islandermiut neqitsersuutaat / amoorutitalik angallatinut fods-nut naleqquttut. Paasisaqarnerorsukkussi KNAPK-mi Siunnersuisarfik attavigiuk tlf : knapk@knapk.gl 19

20 Nerisassiornermut ilitsersuut 1 itumammut qeqqussat panertut imalt. kuannit pilutaat panertut Nammineq amerlassusissaat alajangerlugu manniit qalalluarsimasut 4 pitabrød imalt 8 sandwichbrødet seqummarluttut Ane Sofie Hardenberg Ammassat-sandwich 200 gr ammassat uutat 3 alussaatit mayonnaise 1 dl cremefaiche issigigaq imalt. griikerit youghurtiat Ammassat immap tarajuanut 2-3 minutsit qalatinneqassapput nillorserlugillu. Nerpiiarneqassapput mayonnasimut, youghurtimut qeqqussanullu paner - tu nut akulerunneqassapput. Kinertinnissaata tu ngaa - nut aalaterneqassaaq atunnginneranilu ½ tiimi nillataartitsivimmiitinneqassaaq. Kingorna pitabrødemut qallersuutigineqassaaq nutaanik panertunilluunniit kuannit pilutaannik salatilerlugu. Ane Sofie hardenbjerg-ip ilitsersuusiaanit Atuakkiorfimmiit saqqummersitamit tiguneqarpoq. Anso qutsavigaarput. Aaqqissuisut Ass.: Atuakkiorfik 20

21 21

22 22

23 NEQEROORUTINIK INNIMINNIIFFISSIAQ KNAPK p ilisarnaataanik naqitsivigineqarnikut makku maanna nioqqutigineqarput: 200,00 Kr. 45,00 Kr. 75,00 Kr. Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Savissuaq ukusartoq (Ataqq. Ilaasort. tunissutigineqartup assinga) Saveeraq ukusartoq (tuniniarneqartartoq) Ipissaat-Victorinox Ipissaat-Victorinox (Saviup ipuatut isikkulik) 5,00 Kr. 10,00 Kr 5,00 Kr 60,00 Kr. 95,00 Kr. Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Saqqarmioq mersuuttagaq (atitussusaa 76 mm.) 75,00 Kr. Saqqarmiuaraq savimineq 60,00 kr. 75,00 kr. Nutaaq Kuglepen - KNAPK logo-talik NUTAAQ Katinngat - pisatai/ ator tui tamaasa ilan ngullugit 3.995,00 Kr. (Katinngat, erfalasoq, nooqutaa, puualu) Nasaq teqqialik siutequtitaqanngitsoq (teqqiaanut atasumik ippernanut net-italik) NUTAAQ Katinngatip nooqutaa kanngussaq 995,00 Kr. (KNAPP-mik ilisarnaa titalik - assut kusanar toq) Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Amerlassusaat: Nasaq teqqialik siutequtitalik (Ilusaa nutaaq pukusummut aamma assiisartoq) Tiitorfik/krus logo-talik Nasaq teqqialik siute qu - tilik miki sumik logo-talik Neqeroorut Nutaaq Nutaaq T-shirt bomuld logo-talik 80,00 kr. T-shirt bomuld angissusaa krydsileruk M L XL XXL Amerlassusaat: Nutaaq Nutaaq T-shirt pitsaasoq logo-talik 130,00 kr. T-shirt pitsaasoq angissusaa krydsileruk M L XL XXL Amerlassusaat: Nutaanngitsoq Tujuuluk tungujortoq taartoq ( 100 % Bomuld ) 100,00 kr. Tujuuluk tungujortoq angissusaa krydsileruk M L XL Amerlassusaat: Nutaaq Nutaaq Tujuuluk assuut logo-talik 250,00 kr. Tujuuluk assuut angissusaa krydsileruk M L XL XXL Amerlassusaat: Nutaaq Nioqqutissanut ataasiakkaanut atatillugu paasissutissanik annertunerusunik paasisaqarusukkuit KNAPK-mut oqarasuaatikkut imut sianerlutit paasiniaasinnaavutit. Nioqqutissat inniminnerneqartut pisisumut nassiunneqarnerat KNAPK-miit akilerneqassaaq. Inniminniisoq: Uunga ( Inuttalerlugu ): Nunaqarfik ( B-nr-lerlugu ): Illoqarfik: Ulloq: Atsiorneq: Inniminniiffissiaq uunga nassiunneqassaaq: KNAPK, Postboks 386, 3900 Nuuk, Fax:

24 Kikkuuvugut? Hvem er vi? Neqi Neqi Narsami Kangerlussuarmilu neqaarniarfinnik ingerlataqarpoq, savaaqqat tuttullu neqaat nioqqutissiarineqartarlutik. Neqit nunatsinneersut saniatigut avataaniit tikisitat aamma suliarineqartarput. Neqip tunisassiai aamma nunanut allanut nioqqutiginiarneqarput. Polaroil Ingerlatseqatigiiffissuup ikummatissaqarfiutaa Polar Oil nuna tamakkerlugu Pilersuisoq ikummatissanik Niuertafiit nunaqarfinni pilersuisuuvoq. 55-ni illoqarfinnilu qulini Nukissiuuteqarmikkut, ingerlanneqarput. kemi-kkut Mittarfinni marluusuni gas-inillu tunisassiat akileraaruteqanngitsunik nunatsinnut nioqquteqarneq eqqussorneri ingerlatarai, kiisalu nuna sinerissamullu tamakkerlugu nassiussorneri annertuukkaanik ingerlatarai. nioqquteqarneq imigassanillu nassiussuineq ingerlataralugit. Namminersornerullutik Oqartussat kiffartuussinissamik isumaqatigiissuteqarfiginerisigut, Pilersuisup nunaqarfinni pisiniarfii inuiaqatigiinnut iluaqutaasunik suliaqartuupput. Taassuma saniatigut Nanortalimmi akikitsunik nioqquteqarfik ingerlanneqarpoq Neqi Neqi driver slagterier i Narsaq og Kangerlussuaq, hvor der slagtes, forædles og udvikles produkter af lam og rensdyr Udover grønlandsk avlede kødprodukter forarbejdes importerede råvarer. Også Neqi s produkter søges afsat på udvalgte eksportmarkede Pilersuisoq Pilersuisoq er en detailkæder, der driver butikker i henholdsvis 55 bygder og 10 byer, Dutyfree handel i Grønlands 2 internationale lufthavne, landsdækkende engroshandel og distribution af drikkevarer. Pilersuisoq varetager derudover samfundsopgaver gennem servicekontrakter med Grønlands Hjemmestyre. Derudover driver Pilersuisoq et lavpriskoncept i Nanortalik. Polaroil Koncernens energidivision, drives under navnet Polaroil, og varetager den nationale forsyning med brændstof samt import og distribution af en lang række andre energi-, kemi og gasprodukter.