PINNGORTITALERIFFIK GRØNLANDS NATURINSTITUT. Ukiumoortumik nalunaarut 2014

Transkriptio

1 PINNGORTITALERIFFIK GRØNLANDS NATURINSTITUT Ukiumoortumik nalunaarut 2014

2 Imaat 2 Aallaqqaasiut Aatsitassat pillugit pitsaanerpaamik siunnersuinermik qulakkeerinnittussaq pisut... 6 Sammisarpianut tunngatillugu suliat Aalisakkanut Qalerualinnullu immikkoortoqarfik Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfik Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortoqarfik.. 14 Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfik Attaveqatigiinnermut allatseqarfik Pinngortitaleriffiup sinaakkutai.. 18 Siunertaq Suliassat Aaqqissuussaaneq imi siulersuisuni ilaasortat Aningaasalersuineq mi suliniutit avataaniit aningaasaliiffigineqartut Illutat atortuutillu Illutat. 23 Asimi misissuisarfiit. 24 Umiarsuit umiatsiaaqqallu Umiatsaasivik quersuarlu. 25 Sulisut.. 26 Nunani tamani ataatsimiinnerit Nunatsinni ataatsimiinnerit Ataatsimiinnerni allakkiat Ilisimatuussutsikkut allaaserisat Nalunaarusiat Allakatigut paasissutissat allat Oqalugiaatit Suliat allat Ilisimatusarnermi killiffigisamik naliliineq Asimi misissuinerit Ukiumoortumik nalunaarut 2014 (1.0) Aaqqissuisoq: Pinngortitaleriffik Grønlands Naturinstitut Ilioqqarnera: Henrik Lund Nittartakkap qeqqaniittumut assitamut oqaasertat: AGONIST, O. Geertz-Hansen, KNR, H. Lund, L.M. Rasmussen, L. Witting ISSN Ukiumoortumik nalunaarut taamaallaat qarasaasiakkuugassanngorluni saqqummersitaavoq. Ukiumoortumik nalunaarut Pdf-inngugaq uannga aaneqarsinnavoq Pinngortitaleriffik Grønlands Naturinstitut Greenland Institute of Natural Resources Postboks Nuuk Tlf Fax info@natur.gl

3 3 Aallaqqaasiut Pinngortitaleriffiup immikkoortoqarfik nutaaq Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortortaqarfik, avatangiisit aatsitassallu pillugit ilisimatuussutsikkut siunnersuinermik suliaqarfiusussaq 26. maj 2014-imi ammarpaa. Immikkoortortaqarfik aallartippoq qulingiluanik sulisoqarluni avataaniillu Oak Foundationimiit VILLUM Fonden-imiillu aningaasaliiffigineqarluni. Ukiuni tulliuttuni tallimani DCE - Nationalt Center for Miljø og Energi ingerlaqqittumik Namminersorlutik Oqartussanut apeqqutini avatangiisinut tunngassutilinni pingaarnertut siunnersuisuussaaq, Pinngortitaleriffillu taama suliaqarnermi siunnersueqataasassaaq. DCEmit ilisimasaalersimasut ingerlaavartumik immikkoortoqarfittaamut nussorneqassapput, siunnersuisarnermik akisussaaffik siunissami Kalaallit Nunaannut nuunneqarsinnaaqqullugu. Pinngortitaleriffiup Danmarkimi ilisimatuussutsikkut misissuisoqarfinnut pitsaanerpaanut nallersuussinnaanngorsimanera Kalaallit Nunaanni, Savalimmiuni Danmarkimilu misissuisoqarfinnut 91-inut sanilliussinerup ersersippaa. Issittumi misissuisarnernit ilisimatuussutsikkut allaaserineqarsimasut Pinngortitaleriffimmeersut ukiuni Kunngeqarfimmi Danmarkimi tamarmi issuarneqarnerpaat pingajorisimavaat - Niels Bohr Institutet aamma Danmarks Meteorologiske Institut kisimik issuarneqarnerusimallutik. Taamaalilluni Pinngortitaleriffik ilisimatuussutsikkut misissuisarnerup tungaatigut siuttunut ilaavoq issittumullu tunngassuteqartuni ilisimatusarfeqarfiulluni pingaaruteqartoq pissanganartorlu. Tamannalu aamma nunagisamiit nunanillu allanit ukiullu ingerlanerani ataqqinartorpassuarnik tikeraartoqartarnerata ersersippaa. Kunngissaq Frederik nulialu Mary tusagassiortorpassuarnik malitseqarlutik tikeraarnikuupput, nunanillu assigiinngitsorpassuarnit ministerit arlalissuit Pinngortitaleriffiup ilisimatusaatigalugu misissuisarnera siunnersuisarneralu pillugit paasisassarsiorlutik alakkarterisarlutik. Ukiumoortumik nalunaarusiami uani avatangiisinut aatsitassallu aammalu Pinngortitaleriffiup DCE-llu suleqatigiinnerat sammineqarpoq. Aamma paasineqarsinnaavoq VVM - Avatangiisinut Sunniutaasinnaasunik naliliineq - suunersoq. Atuarluarisi! Klaus H. Nygaard Pisortaaneq

4 4 Aatsitassat pillugit pitsaanerpaamik siunnersuinermik qulakkeerinnittussaq Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortortaqarfik "Kalaallit Nunaat massakkorpiaq nunarsuarmi tamarmi pitsaanerpaamik avatangiisinut aatsitassanullu aqutsinikkut malittarisassiaqarpoq, taamaanneralu qasukkaavigineqassanngilaq", Avatangiisinut Aatsitassanullu Naalakkersuisoq Kim Kielsen Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortortaqarfiup 26. maj imi ammarnersiorneqarnerani oqarpoq. Imaappoq Kalaallit Nunaat nunani tamani ingerlatseriaatsit tunngavigalugit sapinngisamik pitsaanerpaamik siunnersuisassaaq, Namminersorlutillu Oqartussat anersaavat tunngavigalugu siunnersuineq Kalaallit Nunaanniit aallaaveqartumik ingerlanneqartassaaq. Tamannarpiarlu tunngavigalugu Pinngortitaleriffik Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortortaqarfimmik pilersitsivoq. Nunanit tamalaaneersunit ilisimasaqarfik Villum Fonden Oak Foundationilu tukkulluinnarlutik ilisimatusartartut atorfissaannut nutaanut pingasunut aningaasaliipput, immikkoortortaqarfik ilisimatusartartunik misilittagalinnik arfineq pingasunik ikiortimillu ataatsimik inuttaqalersillugu. Ilisimatusartartut nutaat pingasut atorfinitsinneqartut tamarmik nunani assigiinngitsuni qaffasissunik atorfeqareersuupput. Taamaalilluni Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfik sulisoqarpoq avatangiisinik misissuinermik ingeniørillu suliffeqarfiinit siunnersuinermik misi- littagaqarluartunik pikkoriffigilluinnarlugillu avatangiisini kemi, avatangiisini mikrobiologi, aatsitassarsiornerup uuliamillu tunisassiornerup avatangiisinut sunniutaanik misissuisarneq, nunap iluani mingutsitsinernik misissuisarnerit ilinniartitsisarnerlu. Immikkoortortaqarfik ph.d-ngorniartumik, tuttunik annertuumillu aatsitassarsiornernik sammisaqartumik ilinniartoqalereerpoq. Ukiunilu aggersuni suli amerlanerusunik ilisimatuutut missuisartoqalissapput aammalu ilisimatusaatinik, immikkut sammisanik ph.d.-ngorniutinillu ingerlataqartalissallutik. Pinngortitaleriffik ilinniarluarsimasunit ilinniarpoq Atsitassat pillugit Avatangiisinik aqutsisoqarfik (MfR) ullumikkut Kalaallit Nunaanni aatsitassalerinermut tunngatillugu avatangiisit pinngortitamillu illersuinerup tungaatigut oqartussaasoqarfiuvoq. Namminersornerullutik Oqartussat ukiuni 40-ni kingullerni DCE - Nationalt Center for Miljø og Energi - aatsitassanut tunngatillugu avatangiisit eqqarsaatigalugit siunnersuisartutuarisimavaa. Ilisimasat katersorneqarsimasut qularnaarneqarnissaat pillugu aatsitassat tungaasigut Avatangiisinik Aqutsisoqarfik, Pinngortitaleriffik DCE-lu 2011-mi isumaqatigiissuteqarput, DCE Nammnersorlutik Oqartussanik siunnersuisartussanngorlugu aammalu ilisimasanik pisinnaasanillu Pinngortitaleriffimmut tunniussisussanngorlugu. Tamanna tunngavigalugu Pinngortitaleriffimmi ilisimatusartartut arlalinnguit ukiuni arlalinni DCE avatan-

5 5 giisitigut suliniutit arlallit avatangisitigullu ingerlatat arlallit pillugit suleqatigisimavaat, taamatullu aamma Pinngortitaleriffik aatsitassarsiorneq eqqarsaatigalugu ataavartumik siunnersuisarnermut apeqqutinullu avatangiisinut tunngasunut peqataaneruleriartortuaarsimavoq. Taamaalillluni Pinngortitaleriffik DCEmi "mesterimut ilinniarsimavoq" - sulilu taamaalluni. Taamaalilluni ataqatigiissumik ineriartortsinissaq inerisaanissarlu qularnaarneqarput, ilisimasat misilittakkallu pilersinneqareersimasut Kalaallit Nunaanniiginnaqqullugit. Avatangiisitigut ilisimasarpassuit Avatangiisinik suliaqarnermi avatangiisinut ingeniørit, økotoksikologit, kemikerit biologillu sammivinnilu allani arlalissuarnik ilisimatusartartut pisariaqartinneqarput. Ukiup ataatsip ingerlanerani assigiinngitsunik pisinnaasallit 25-t missaanniittut DCE-mi siunnersuisorineqarsimapput. Pinngortitaleriffimmi sulisut qulingiluat ukiup kingulliup ingerlanerani siunnersuinermik taamatut ittumik sammisaqarsimapput, Pinngortitaleriffilli ilisimatusartartunik 30-it missaanniittunik sulisoqarpoq, tamakkulu tamarmik ilisimasaqarfigisatik tunngavigalugit siunnersuinermut peqataasinnaapput. nersuisarnissamik pingasuussilluni 2014-imi isumaqatigiissutaasimasoq ukiunik tallimanik sivitsorneqarsimavoq 2019-ip naanissaanut atuuttussanngorlugu. Tassani ilaatigut pineqarput suliassanik siunissami DCEp Pinngortitaleriffiullu akornanni avitseqatigiittarnissaq, ilanngullugu aamma ilisimasanik pisinnaasanillu Kalaallit Nunaannut annertuumik nuussiartuaarnissaq. Isumaqatigiissummi suliffeqarfiit taakku marluullutik assigiinngitsunik ilisimasaqarluartunik naammattumik amerlassusilinnik peqartuarnissaat aamma pingaartinneqarpoq, Namminersorlutik Oqartussat siunnersuinermik ilisimatuutut misissuinermik tunngavilimmik pilersorneqartuarnissaat eqqarsaatigalugu. Siunnersuinikkut suliassat taakkuninngalu aqutsineq ataavartumik DCE-miit Pinngortitaleriffimmut nuunneqartassapput, suliatigut piginnaasat sulisoqarnikkullu pisinnaasat Pinngortitalerffimmi pigineqalerneri najoqqutaralugit. Siullermik siunnersuiffigineqartartuni (Aatsitassat, Uulia aamma Seismik) ingerlatsisarneq Pinngortitaleriffimmut nuunneqassaaq, siunnersuisarnikkut suliassat amerlanersaat DCE-p suleqataajuarneratigut Pinngortitaleriffimmi suliarineqarsinnaanngoriartornerat ilutigalugu. Piginnaasanik tunniussineq annertooq Aatsitassat eqqarsaatigalugit avatangiisitigut siun-

6 pisut Kunngissaq nuliilu Pinngortitaleriffimmut isilersut. Asseq: Fernando Ugarte Tikeraat ataqqinartut Pinngortitaleriffik 2014-imi aasap ukiallu ingerlanerini arlalippaalussuarnik tikeraartoqarpoq. Ilaatigut kunngissaq Frederik nulialu Mary, ilisimatusarnermut ministeri Sofie Carsten Nielsen, inuussutissanut ministeri Dan Jørgensen kiisalu ministerit ambassadørillu ilaatigut Japanimiit, Kinamiit Italiamiillu takkullutik. Ilisimatusarnermut ministerip tikeraarnerani ilimasaarutigineqarpoq, Danmarkimiit issittunut aningaasaliissutaasartut, ilinniartitaanikkut ingerlatat Kalaallit Nunaannut attuumassutillit arlalissuit aningaasalersornerinut aammalu Silap Pissusianik Ilisimatusarfiup Pinngortitaleriffimmiittup ingerlanneqarneranut atorneqartartut 2015 qaangerlugu ingerlasussanngorlugit sivitsorneqarumaartut. Kalaallit Nunaanni aatsitassat tungaasigut inerisaanikkut suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut nutaaq silap pissusianut, nukissiornermut illuutinullu ministerip Rasmus Helveg Petersenip augustimi atsiorpaa. Tamatumalu kingorna qallunaat ministeriat taanna Pinngortitaleriffimmut tikeraarpoq Pinngortitaleriffiullu suliarisartagaanik aammalu Kalaallit Nunaata Issittumi allanngoriartortumi unammilligassaanik ilisimatinneqarluni. Oqartussaassusermik ingerlatsinermut naalagaaffeqatigiinnermullu tunngasut nukittorsarneqarlutillu annertusarneqarnissaannut periarfissat ministerip ataatsimiinnermilu peqataasut eqqartorpaat. Alapernaarsuilluni sulinerup, Pinngortitaleriffiup peqataaffigisaata naleqqassusia, siunissamilu silap pissusianik misissuinermi tunngaviusunut ilaalluinnartariaqarnerat isumaqataaffigineqarluarpoq. Pinngortitaleriffik issittumi ilisimatusarnermi siuttunut ilaavoq Nordisk Institut for Studier af Innovation, Forskning og Uddannelse ukiuni kunngeqarfimmi Danmarkimi issittumi ilisimatusarneq pillugu erseqqissaataasumik 2014-imi saqqummiussaqarpoq. Issittumi ilisimatusarneq pillugu ilisimatuussutsikkut saqqummiussat eqqarsaatigigaanni Pinngortitaleriffik Danmarkip kunngeqarfiani tamarmi ukiuni suliffeqarfiit taamaattut issuaavigineqarnersarisimasaasa pingajoraat - taamaallaat Niels Bohr Institutet aamma DMI (Danmarks Meteorologiske Institut) issuaavigineqarnerusimallutik. Issuaavigineqakulanerullu ilisimatusarnikkut naammassisaqarsimanermut uuttortaataasutut akuerineqarsimanera isigigaanni Pinngortitaleriffik taamaalilluni siuttooqataavoq. Nalunaarusiami pineqarput ilisimatusarnikkut ingerlatsiviit immikkoortoqarfiilllu Kalaallit Nunaanniittut, Savalimmiuniittut Danmarkimiittullu. Pinngortitaleriffik ukiuni ilisimatuussutsikkut allaaserisanik 107-inik saqqummiussaqarsimavoq.

7 GEUS DTU Syddansk Universitet Københavns Universitet Aarhus Universitet Pinngortitaleriffik DMI Niels Bohr Institut Ilisimatuussutsikkut allaaserisaq Pinngortitaleriffimmeersoq nunarsuaq tamakkerlugu ilisimatuussutsikkut allaaserisamit nalinginnaasumiit aappaa qeqqariaammik issuarneqarnerusarpoq 7 Issuarneqakulassutsimut uuttuutaasoq 2008-miit 2011-mut Nalunaarusiamilu aamma takuneqarsinnaavoq, Pinngortitaleriffiup ilisimatusarnikkut ingerlatsinera - ukiumut naammassisat amerlassusiat aallaavigigaanni - kunngeqarfimmi tamarmi issittumi ilisimatusarnikkut suliniutinut tamanut sanilliullugu 10%-inik annertussuseqartoq. Kunngeqarfimmi Danmarkimi 2013-imi ukiumut naammassisat 611-iusimanerat eqqarsaatigigaanni Pinngortitaleriffik 61-inik naammassisaqarsimavoq taamaalillunilu ajunngivissumik naammassisaqarnersaat sisamaattut inissilluni. Taamaalilluni Pinngortitaleriffiup ilisimatusarfiit angisoorsuit soorlu Aarhus Universitet, Københavns Universitet aamma GEUS (De Nationale Geologiske Undersøgelser for Danmark og Grønland) malisungaannarpai. Aarhus Universitet-ikkut Københavns Universitetilu Naalagaaffeqatigiiffimmi issittumi ilisimatusarnerup tungaatigut ingerlatsisut annersaraat; immamili uumasut aalisakkallu tungaasigut misissuisarneq, issittumi misissuisarnerit tamakkerlugit qiviaraanni misissuiffigineqarnerpaajusartutut taasariaqartoq eqqaagaanni tassani Pinngortitaleriffik siuttuulluinnarpoq Aarhus Universitet malitsigiinnarlugu. Nalunaarusiamilumi takuneqarsinnaavoq issittumi ilisimatusarnernut tunngassutillit nunarsuarmioqatigiinniit soqutigineqartorujussuusut. Ilisimatuussutsikkut allaaserisat issittumut attuumassutillit nunarsuarmi tamarmi ilisimatuussutsikkut allaaserisanut allanut sanilliullutik agguaqatigiissillugu 26%-inik issuaavigineqarnerusarput. Issittumi ilisimatusarnermik maluginninniarnerulerneq soqutiginninnerulernerlu nunarsuarmi tamarmi silap pissusiata allanngoriartornerata minnerunngitsumillu tamaattoqarnerata Issittumut sunniutigisaasa kinguneraat. Issittup uumasoqassusianik paasinninnerulerneq Ilisimatusartartut Pinngortitaleriffimmeersut issittumi uumassuseqassutsip assigiinngisitaarnera pillugu nalunaarusiarsuarmik, "Arctic Bioversity Assesment" (ABA), Conservation of Arctic Flora and Fauna (CAFF)-imeersumik suliarinneqataasimapput. Nalunaarusiaq taanna naalunaarusiaasimasut taamaattut anginersaraat: Issittumi uumassusilinnik tamanik naliliinerulluni samminninnermigut tupinnaannartumik siammasilluni. Uumasunit tappiorannartuniit, naasunut aamma sullinernut, timmissanut uumasunullu miluumasunut, immami nunamilu. Soorlu tuluttut taaguutaani paasineqarsinnaasoq, nalunaarusiami issittup uumasoqassusia, imaluunniit uumassuseqassutsip assigiinngisitaassusia, naliliffigineqarlunilu pineqartut naleqassusiat oqaasinngortinneqarpoq. Nalunaarusiami tamakku pillugit ilisimasat

8 8 Pinngortitaleriffiup pisortaa Klaus Nygaard Maria Arilu piareerput Kunngissakkut tikilluaqqussallugit. Asseq: Fernando Ugarte nalinginnaasut ilisimatuussutsikkut katersorneqarlutillu ilisimatusartartunut inuinnarnullu paasissutissiissutigineqarput. Naalunaarusiap ilisimatuussutsikkut politikikkullu innersuussuterpassuit aqqutigalugit takutinniarpaa, uumasoqassuseq allanngutsaaliorniarlugu amigaataasorpassuillu qanoq iliuuseqarfiginiarlugit sutigut ilisimatusartoqartariaqarlunilu aqutsinikkut iliuuseqartoqartariaqartoq. Nalunaarusiaq 700-ngajannik A4-nik angissusilinnik qupperneqarami issittup uumasoqassusianik paasisaqarusuttunut avaqqukkuminaatsuuvoq - tassanimi bakteriat mikinerpaartaanniit uumasut miluumasut anginerpaartarsui ilanngullugit allaaserineqarsimammata. Nunarsuarmi tamarmi pinngortitamik allanngutsaaliuisartut ilisimatusaatiginnittartullu nalunaarusiaq siunissami ilisimasassarsiorfittut qupperaavittullu atortarumaarunnarseqqaaqqoorpaat. Issittumi ilisimatusarnerit pillugit oqallittarfik Issittumi ilisimatusarnerit pillugit oqallittarfik, Forum for Arktisk Forskning (FAF), ilaatigut Danmarkimi universitetit Issittumi ingerlataasa ataqatigiissaarneqarluarnerunissaannik isumaginnittuusussaq, siullermeerluni Københavnimi ataatsimiinnikuuvoq. Tassanilu suleqatigiissitanik, atortuutitigut ataqatigiissaarinikkullu pisariaqartitanik periarfissanillu isumaginninnermik suliaqartussanik pilersitsisoqarpoq. Pinngortitaleriffik pisortaanini aqqutigalugu suleqatigiissitani taakkunani marlunni ilaasortaavoq. Københavns Universitetikkut Aarhus Universitetilu FAF pilersinneqanngikkallartorli namminneq ataqatigiissaarinermut ataatsimiititaliaminnik "Det Arktiske Initiativ" pilersitsisimapput, taannalu Hindsgavlimi Middelfartip eqqaaniittumi ulluni marlunni isumasioqatigiissitsisimavoq. Tassani qulequttat pingaarnerit sisamat sammineqarput: Ataqatigiissaarineq, ilisimatuutut misissuisarnerit, issittumi ilisimatusartartunngorniarluni ilinniartitsinerit aamma siunnersuisarnerit paasissutissiisarnerillu. Universitetit ataqatigiissaarinerunissamik soqutiginnittorujussuupput, tamannalu aamma Pinngortitaleriffimmut iluaqutaalluinnartussaavoq, ilaatigut eqqarsaatigalugit ilinniartitaanermik inerisaanissaq, ataqatigiissaarinertigut atorluaanerit kiisalu Danmarkimi universitetit Kalaallit Nunaanni, minnerunngitsumillu Nuummi saqqumilaarnerulernissaat anguneqassammat.

9 9 Kim Kielsen Sofie Carsten Nielsen-ilu Naalagaaffeqatigiit ilisimatusarnikkut suliniutissaat pillugit isumaqatigiissut atsioqatigiiffigaat. Asseq: Henrik Lund Greenland Ecosystem Monitoringimik nalilersuineq Greenland Ecosystem Monitoringimut ilaasut Kangerluarsunnguami Zackenbergimilu alapernaarsuiffiit alapernarsuinerup 2015 qaangerlugu ingerlasinnaanerat paasiniarlugu nunanit tamaneersunit nalilersuiffigineqarsimapput. Misissuisitsinersuup piffissaata qiteqqunnerani nalunaarusiornermi alaatsinaalluni misissuisarnerit pingaarutaat pitsaaqutaallu tikkuartorneqarsimapput, aammali nukilaaqutaanik sulilu pitsaanerusinnaanerinik tikkuartuisoqarsimalluni. Inaarutaasumik nalunaarusiaq novemberimi saqqummerpoq, taannalu tunngavigalugu alaatsinaalluni misissuinersuup ingerlatiinnarneqarnissaa ilimagineqarpoq. Pinngortitaleriffikkut Ilisimatusarfillu allorissaaqatigiinnialerput Pingortitaleriffiup Ilisimatusarfiullu marluullutik Kalaallit Nunaanni ilinniartitaanikkut ilisimatusarnikkullu periarfissanik siuarsaaqatigiinnialerput. Taakku marluullutik ilinniagaqarfinnik allanik qaaqqusillutik ilinniagaqarfittut sammineqarsinnaasunik nutaanik, ilisimatusarnerulernermik ilisimasaqarnerulernermillu kinguneqartitsisinnaasunik katersuititsiniarput. Ilinniarfeqarfiit katersorniarneqarnerat Ilimmarfiup Pinngortitaleriffiup inissimmavianni pissaaq. Naalagaaffeqatigiiffimmi ilinniartitaanikkut ilisimatusarnikkullu ingerlatsineq uummarissarneqassaaq Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu ministeri Sofie Carsten Nielsen aamma Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut, Naligiissitaanermullu naalakkersuisoq Nick Nielsen pingasunngornermi augustip 27-ianni Pinngortitaleriffimmut pulaarmata ilinniartitaaneq, ilisimatusarneq, pisortatigoortumik sullissisarneq attaveqatigiinnerlu sammineqarput. Ministerit Pinngortitaleriffimmi angallanneqarlutillu Pinngortitaleriffiup suliarisartagaanik nassuiaanneqarput immikkoortoqarfinnullu assigiinngitsunut, ilaatigut avatangiisinut aatsitassanullu immikkoortoqarfittaamut Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmut pulaartinneqarlutik. Pinngortitaleriffiup avatangiisinut aatsitassanullu immikkoortoqarfittaavani suliniutit massakkut ingerlanneqartut suliniutissallu aallartinneqartussat nuna-

10 10 Kilisaatip Iliviliup avaleraarsartoorniarnermini pisarisuugai tuunipiloorujussuit. Asseq: Ásgeir Baldusson milu Kalaallit Nunaannisut angitigisumi sulilluni ataqatigiissaarinikkut pilersaarusiornikkullu umammillernartartut ilisimatitsissutigai. Taamatullu aamma Danmarkimi ilisimatusartartut ilisimatusarfiillu suleqatigalugit avatangiisit tungaasigut suliniuteqartarneq eqqartorneqarpoq, suleqatigiinnerlu tamanna sutigut nukittorsarneqarsinnaanersoq eqqartorneqarluni aamma. Ministerillu aamma Silap Pissusianik Ilisimatusarfiup ukiuni siullerni tallimani suliarisimasaanik ilisimatinneqarput. Ilisimatusartartut naalagaaffeqatigiiffimmit tamarmeersut silap pissusianut tunngasunik silaannaallu kissakkiartornerata kingunerisaanik assigiinngitsunik, soorlu sermit aakkiartornerinik, immat sarfaannik, uumasoqassutsip allanngoriartorneranik, inuusaatsip allanngorneranik kiisalu periarfissanik unammilligassanillu nutaanik sammisaqartartut qanittumik suleqatigiittarput. Silap Pissusianik Ilisimatusarfik Pinngortitaleriffik peqatigaligu naalagaaffeqatigiiffimmi nunanilu allani ilisimatusartartut suleqatigiinnerinik uummarissaataaqataasimavoq. Ilisimatusartartut hundredit arlalissuit ukiut kingulliit tallimat ingerlanerini Pinngortitaleriffimmut asimilu misissuisarfinnut Zackenbergimut/Daneborgimut, Kangerluarsunnguamut sumiiffinnullu allanut suleqataajartorlutik ingerlasarsimapput. Misissuisoqarfiit suliassallu assigiinngitsuuneri aporfiginagit suleqatigiittarnerit ilisimatusarnissamut aningaasaliissutit atorluarneqarnerunerinik Pinngortitaleriffiullu periarfissarititaasa iluaqutigilluarneqarnerannik kinguneqartarsimapput. Tamakkulu pisortat inuinnaallu aningaasaliinerisigut pisarsimapput. Inuusuttunik amerlanerusumik kajumissaarinissaq anguniarlugu Pinngortitaleriffiup 2012-imili Aarhus Universitetikkut University Manitobalu suleqatigalugit ilisimatusarfinni taakkunani atuartarluni ilinniartarnissamik neqeroorusiorsimapput. Suliniutip taassuma ilassutaatut Pinngortitaleriffimmeersut ministerillu ukioq 2017 nallertinnagu Kalaallit Nunaat aallaavigalugu pinngortitamut tunngasunik ilisimatusaatitut ilinniarnermik pilersitsisoqarsinnaaneranik eqqartuipput. Ph.d.-ngorniarnerit Ph.d.-ngorniarluni ilinnialernissamik qinnuteqaatinik 18-inik postdoc-stipendianullu qinnuteqaatinik tallimanik Pinngortitaleriffiup allagarsiussaa "Issittumi ilisimatusarnissamut aningaasaliissutit" tunngavigalugit ilisimatusaataasinnaasunut Pinngortitaleriffik Ilisimatusarnermut ministeeriaqarfik sinnerlugu allaf-

11 11 Sammisarpianut tunngatillugu suliat fissornikkut aqutassanut tamanut tunngasunik akisussaatitaalernikuuvoq. Qinnuteqaatit Grønlands Forskningsrådimit nalilersuiffigineqarsimapput, qinnuteqartullu katillugit arfinillit akuersissummik tunineqarput (ph.d.-ngorniat sisamat postdoc-illu marluk). Ph.D.-ngorniarnissamut akuersissummik tunineqarpoq Rasmus Nørregaard, aalisakkat aatsitassarsiornerup kingunerisaanik aatsitassanik arrortikkuminaatsunik akoqalersarnerannik ilisimatusaatiginnittussaq. Suliassat Pinngortitaleriffiup Aarhus Universitetillu suleqatigiinnerisigut ingerlanneqassapput. Postdoc-stipendie-mik tunineqarpoq inuiaqatigiinnut tunngasunik ilisimatusartoq Rikke Jakobsen, Kalaallit Nunaanni aalisarnerup MSC-imut, silap pissusiata allanngoriartorneranut tunngavilersuinermullu sanilliussilluni nalimmassartoqarsinnaaneranik sammisaqartussaq. Suliassaq taanna Pinngortitaleriffiup, Ilisimatusarfiup Aalborg Universitet-illu suleqatigiinnerisigut ingerlanneqassaaq. Aalisakkanut Qalerualinnullu immikkoortoqarfik Aalisakkat aalisarnikkut kalaallinut inuiaqatigiinnut pingaaruteqarnerpaanik iluaqutiginninneq mianerinninnerlu pillugit ilisimatuussutsikkut siunnersuusiortoqartarnissaa Aalisakkanut Qalerualinnullu Immikkoortoqarfiup akisussaaffigaa. Taamaattumik suliassanik ingerlatsinermi pingaarnerutinneqarput Kalaallit Nunaanni raajat, qalerallit, saarulliit, saattuat, nipisaat suluppaakkallu pillugit misissuisarnerit, ilisimatusarneq, paasissutissanik misissuineq siunnersuinerlu. Immikkortoqarfiullu aamma allat soorlu kapisillit annikinnerusumik sammisarpai. Aalisakkanik misissuinermi paasisat Pinngortitaleriffiullu nammineq misissuisarnerisa inerneri nunat tamat ilisimatuussutsikkut ataatsimiititaliaannut, Northwest Atlantic Fisheries Organization (NAFO) aamma International Council for the Exploration of the Sea (ICES) saqqummiunneqartarput, taakkunanilu nunat ilaasortaasut sinniisaat aalisakkat assigiinngitsorpassuit killiffiannik nalilersuinernik suliaqartarput. NAFO aamma ICES siunnersuisarput, Pinngortitaleriffiullu innersuussutit Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussanut annguttarpai. Aalisagaqassutsimik misissuisarnerit Immikkoortoqarfiup sulinerani qitiulluinnartut tassaapput umiarsuit Paamiut Sannalu atorlugit ukiumooritumik raajanik, saattuanik, qaleralinnik, suluppaakkanik saarullinillu misissuisarnerit. Misissuinerillu tamakku tassaasarput Pinngortitaleriffimmut aningaasartuutaanerpaasartut. Aalisarnermiit nalunaarsuutitigut paasisat saniatigut misissuinerit tamakku aamma suliassanik aalajangersimasunik arlalinnik kinguneqartarput, ilaatigut umiarsuit pisanik allattuiffiinut allattuisarnernik, misissuinissanik pilersaarusiortarnernik ingerlatsisarnernillu, aalisakkanik nalunaaqqutsersuisarnernik, siunnannik misissuisarnerit

12 12 tamatumalu kingunerisaanik aalisakkat utoqqaassusaannik paasisaqartarnernik kiisalu aalisakkanit pisaasartunit uuttortaanernit katersorneqarsimasunik misissuisarnernik. Immikkoortoqarfik aamma imaani pissutsinik tunngassuteqartunik paasissutissanik katersuisarpoq, ilaatigut nunat tamat silap pissusianik misissuisoqarfiinut ingerlateqqinneqartartunik. Tamakkulu saniatigut immikoortoqarfik aamma ataavartumik ilisimatusarnikkut suliniutissanik pilersaarusiortarlunilu suliaqartarpoq aammalu nalunaarusiortarlunilu ilisimatuussutsikkut allakkiortarluni. Immikkoortoqarfimmilu biologit aalisarnikkut soqutigisaqaqatigiiffiit suleqatigiissitaliaanni, suliffissuarni pisortaqarfinnilu aamma suleqataasarput, kiisalu pisortaqarfinneersut suleqatigalugit aalisakkat qaleruallillu tunisassiarineqartut pillugit aqutsinikkut pilersaarusiorfigisarlugit. Sumiiffinni ilisimasat suleqatigiinnerlu Pinngortitaleriffimmi atorfeqartut aalisartut, aalisarnermik nakkutilliisut, piniarnermik aalisarnermillu nakkutilliisut soqutigisaqaqatigiiffiillu pitsaasumik suleqatiginissaat pingaartittorujussuuaat. Taamaattumik immikkoortoqarfiup sulisuisa periarfissaqaraangamik sumiiffinni soqutigisaqaqatigiiffiit ataatsimeeqatigisarpaat, apeqqutillu alisarnermut tunngasut pillugit soqutigisaqaqatigiiffiit isumattorsaqatigiissitsisarnerinut peqataasarlutik. Ataatsimeeqataasarnerit tamakku Pinngortitaleriffimmi atorfeqartut sumiiffinni aalisartut misilittagaannik paasisaqarnerunis- saannut pingaartuusarput aammalu misissueriaatsinik, angusanik, siunnersuutinik aalisakkallu suussusaannik saqqummiussinissamut periarfissiilluartarlutik. Nunanik allanik suleqateqarneq Aalisakkat assigiinngitsut, immikkoortoqarfiup susassaqarfigisai pillugit immikkoortoqarfimmi ilisimatusartartut nunani allani ilisimatusartartunik suleqateqartarput. Taamaalilluni immikkoortoqarfik Kalaallit Nunaat sinnerlugu NAFO-mi, ICES-imi NEAFC (North East Atlantic Fisheries Commission)-imilu sinniisuulluni. Immikkoortoqarfillu tamakku saniatigut aamma nunani allani suliniutinut saarullinnut, suluppaakkanut avaleraasartuunullu tunngassutilinni peqataasarpoq (aalisakkat suussusiinik misissuinikkut; norgemiut, islandimiut qallunaallu misissuisartut peqatigalugit) nipisat (nunani avannarlerni misissuisartut peqatigalugit) aamma saattuat (canadamiut misissuisartut peqatigalugit) pineqartillugit. Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfik Avatangiisinut Atsitassanullu Immikoortoqarfik Kalaallit Nunaata nunataanik iluaquteqarnermut tunngassutilinni aammalu pinngortitamik avatangiisinillu iluaquteqarniarnermut apeqqutini Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussanik ilisimatuussutsikkut

13 13 soqutigisaqaqatigiiffiillu ataatsimiinnerinut aatsitassiunnersuinissamik akissusaaffeqarpoq. Taamaattumillu suliassanik suliaqarnermi pingaarnertut sammineqartarput aatsitassarsioqatigiiffiit suliniutiginiagaasa avatangiisinut sunniutigisinnaasaat pillugit nalilersuinerit (VVM, "Avatangiisinut sunniutaasinnaasunik nalilersuineq), aatsitassarsioqatigiiffiit sanaartornissaat, angallassineq il.il. kiisalu nunami piiaaniarnerisa avatangiisinut sunniutigisinnaasaat pillugit siunnersuinerit suliarineqartarput. Tamakkulu saniatigut immikkoortoqarfiup aamma silap pissusiata allanngoriartornerata nunamut imermullu sunniutigisinnaasaanik nakkutiginnittarpoq. Paasissutissat nakkutilliinikkut katersorneqarsimasut amerlanertigut Nationalt Center for Miljø og Energi, DCE, Aarhus Universitet suleqatigalugu suliarineqartarlutillu misissoqqissaarneqartarput; taamaattumillu aamma Namminersorlutik Oqartussanik siunnersuineq amerlanertigut DCE suleqatigalugu pisarpoq. Nakkutilliineq paasissutissanillu katersuineq Immikkoortoqarfiup sulinera aatsitassarsiornissat sukkulluunniit pilersaarutigineqartut imaluunniit aallartinneqarsimasut tunngavigalugit pissutigalugillu ingerlanneqartarpoq aaqqissuunneqarsimallunilu, silap pissusiata allanngorarnera aallaavigalugu nakkutilliilluni suliniutissat, immikkoortoqarfiup aalajangersimasumik suliassarisai eqqaassanngikkaanni ingerlanneqartarput. Paasisat nakkutilliinermeersut Danmarkimi nunanilu allani silap pissusianik misissui- nermi atorneqartarput avatangiisinilu pissutsit, silap pissusianut sunniuteqartartut amerlanerusunit paasineqarnissaannut tunngaviusarlutik. Taamaattumik aatsitassanik ujarlernernerit nakkutilliinertaqartorujussuupput, tamakkulu iluaqutigalugit paasissutissanik pissarsisoqartarpoq silap pissusiata allanngoriartornerata sunniutigisinnaasaanut tunngasunik - soorlu assersuutigalugu aatsitassarsiornermut atatillugu - innuttaasunullu ataasiakkaanut. Nakkutilliinikkut paasisat aamma silap pissusianik nakkutillilluni suliassanut aalajangersimanerusunut tunngatillugu tunngavigissallugit pitsaasuupput, kisianni aamma aatsitassarsiornermi, suliniutit annikitsunnguilluunniit annertuumik pissarsiviusinnaasarput. Taamaalillutillu biologigut ingeniørigullu nunani allani peqataanissaminnut periarfissarissaalersarput. Kalaallit Nunaat nunani tamalaani isumaqatigiissutit aqqutigalugit killeqarfiit aporfiginagit mingutsitsisarneq pillugu paasissutissiinissamut pisussaaffeqalersimavoq, ajornanngippallu mingutsitsinerup kingunipiluisa millisarnissaat pillugu suleqatigiinnermut peqataarusuppugut. Sumiiffinni ilisimasat suleqatigiinnerlu Pinngortitaleriffimmi atorfeqartut innuttaasunut soqutigisaqaqatigiiffinnullu pitsaasumik attaveqarnissartik pingaartipaat. Taamaattumillu immikkoortoqarfimmi sulisut periarfissaqaraangat sumiiffinni soqutigisaqaqatigiiffinnik ataatsimeeqateqartarput,

14 14 sarsiornikkut ajornartorsiutinut tunngasuni peqataasarlutik. Ataatsimeeqataasarnerit tamakku Pinngortitaleriffimmi atorfeqartut sumiiffinni innuttaasut ilisimasaannik misilittagaannillu paasisaqarnerunissaannut pingaaruteqartarput aammalu misissueriaatsinik, angusanik apeqqutinillu uumasoqassutsimut tunngasunik saqqummiussinissamut oqaluuserinninnissamullu periarfissiilluartarlutik. Nunanik allanik suleqateqarneq Immikkoortoqarfimmi ilisimatusartartut sammisat immikkoortoqarfiup sammisartagai pillugit nunani allani ilisimatusartartunik suleqateqartarput. Tassani ilaatigut pineqarput immap naqqanik sajuppillatsitsisarluni misissuisarnerit, uranimik aamma aatsitassarsiornerni allani mingutsitsisarnernut tunngasut kiisalu silap pissusianik misissuinerit. Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortoqarfik Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortoqarfiup immami miluumasut, nunami miluumasut, timmissat naasoqassuserlu pillugit ilisimatuussutsikkut siunnersuisarneq akisussaaffigaa. Immikkoortoqarfiup sulinerata ilarujussua avataaniit aningaasaliiffigineqartarpoq. Uumasunik piniarneqarsinnaasunik misissuisarnerit Immikkoortoqarfiup samminerusarpai uumasut inuiaqatigiinnut pingaarutillit misissuisarnerillu kittaartumik ingerlattarlugit, tassa pilersaarusiat naapertorlugit ukiut tamaasa uumasut ilaat aalajangiunneqarsimasut kisittarlugit. Misissuisarnerit Pinngortitaleriffiup piniarneqarsinnaasut pillugit siunnersuisarnerani tunngaviusarput. Avatangiisit pillugit siunnersuineq, avatangiisinik misissuinerit aamma Nuuk Basic Pinngortitaleriffik Namminersorlutik Oqartussat isumaqatigiissuteqarfiginerisigut siunissami nakkutilliinikkut suliassanut tunngatillugu pisinnaasanik pisariaqartunik katersuivoq, aatsitassalerinermut attuumassuteqartunik pisortat akisussaajartornerunerat ilutigalugu. Immikkoortoqarfik suleqatigiittussanik, DCE/Aarhus Universitet-ip, Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfiup aammalu Aalisakkanut Qalerualinnullu Immikkoortoqarfiup april 2014-ip tungaanut suleqatigiinnissaannik ataqatigiissaarisussamik pilersitsisimavoq, taamanikkut Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfik pilersinneqarnerata ilutigisaanik. Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfik avataani aaqqissuusseqqittoqarnera iluatsillugu pilersinneqarpoq, sulisussallu ilaat Uumasunut Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortoqarfimmiit pissarsiarineqarlutik. Peqatigitillugulu NuukBasic imi misissuisarnikkut in-

15 15 gerlatat ilaat, BioBasis imut akisussaaffik, Avatangiisinut Aatsitassanullu Immikkoortoqarfimmut nuunneqarpoq. Miluumasunut Timmissanullu Immikkoortoqarfik ukiut arfinilissaanni NuukBasic ip ingerlataasa ilaannut MarineBasis imut, Nuup Kangerluani timmissanik arfernillu nakkutilliinermik ingerlataqarnermut ilaavoq. Sumiiffinni ilisimasat suleqatigiinnerlu Immikkoortoqarfiup sumiiffinni suliffigisamini KNAPK sumiiffinnilu piniartut piniarnermillu nakkutilliisut pitsaalluinnartumik suleqatigai. Nunanik allanik suleqateqarneq Immikkortoqarfiup nunani allani suleqatigiissitat attaveqatigiiffiillu assigiinngitsut suleqatigai, ilaatigut North Atlantic Marine Mammal Commission (NAMMCO), The International Whaling Commission (IWC), CAFF/Circumpolar Seabird Working Group, CAFF/Cicumpoar Biodiversity Monitoring Program, Circum Arctic Rangifer Monitoring and Assessment Network (CARMA), IUCN/Polar Bear Specialist Group, the Canada-Greenland Joint Commission on Polar Bears, the Canada Greenland Joint Commission for the Conservation and Management of Narwhal and Beluga aamma International Network for Terrestrial Research and Monitoring in the Arctic (INTERACT). Immikkoortoqarfiup nunani allani suleqatigiisaasa ilagaattaaq DCE (Nationalt Center for Miljø og Energi, Danmark), Department of Fisheries and Oceans (DFO, Canada), Københavns Universitet, Naturhistorisk Museum (Norge), New York University (USA), St. Andrews University (Scotland), University of Washington (USA), Aarhus Universitet, University of Manitoba aamma US Fish and Wildlife Sevices. Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfik Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfik (SPI) silap pissusiata allanngornerata issittup imartaani avatangiisinut, imermut, nunami kalaallinullu inuiaqatigiinnut sunniutigisinnaasai sammisarai. Immikkoortoqarfik Pinngortitaleriffimmi avataaniit aningaasaliisoqarneratigut 2009-mi pilersinneqarpoq. Ilisimatusarfeqarfiup ataaniittut ilisimatusaatitut ingerlanneqartut marluupput: silap pissusia inuiaqatigiillu aamma pinngortitami pissutsit sunniisartut pillugit ilisimatusaatigalugu misissuisarnerit. Misissuinernik ingerlatsiviit taakku marluk silap pissusiata allanngornerata Kalaallit Nunaannut sunniutaanik paasisaqarnerunissaq ilisimatusarnikkullu avatangiisini pissutsit pillugit misissuiffinnik nunani tamani akuerisaasunik toqqammaveqarluni kalaallinut inuiaqatigiinnut attuumassutilinnik kinguneqartitsisarnissat anguniarlugit qanittumik suleqatigiipput. Uumassusillit ataqatigiinnerat aallaavigalugu ilisimatusarnerit misissuisarnerillu Silap pissusianik Ilisimatusarfik nunatta imartaani

16 Aatsitassarsiornermi ikummatissiornermilu Kalaallit Nunaata piumasaqaatai Teknikkikkut avatangiisinullu tunngassuteqartuni periutsit pitsaanerpaat Nunap maleruaqqusai isumaqatigiissutaalu tamarmik malinneqassapput Nunat tamalaat maleruaqqusaat isumaqatigiissutaallu tamarmik malinneqassapput 16 uumassuseqassutsip ataqatigiinnera silallu pissusiata allanngoriartorneranit sunniutaasinnaasunik inuillu pilersitaasa kingunerannik soorlu aatsitassanik ujartuinerup, umiarsuartigut angallannerulernerup aammalu piniarnerup aalisarnerullu tamakkununnga sunniutaannik paasinninnerunissaq sammisarai. Ilisimatusarfeqarfiup aamma immap sikuata pissusia aammalu immap sikuata aamma silap immallu imminnut sunniivigeqatigiittarnerinut tunngasut sammisarai. Immikkoortoqarfik misissuisarnernik ingerlatsinermi Greenland Ecosystem Monitoring (GEM)-imi, pinngortitami ataqatigiissutsinik tamanik (sila, nuna, imeq aamma imaq) paasisaqarneruniarluni suliniummut ilaavoq, Tunup avannaani Kujataatalu kitaani misissuinernit ingerlatsinernut peqataavoq; ilisimatusarfeqarfiup imarmi uumassuseqassutsip ataqatigiinneranut tunngatillugu ingerlataq (MarinBasis-Nuuk aamma Zackenberg) siuttuuffigaa. SPI nunat tamat suleqatigiiffiini annertuuni arlalinni peqataavoq, soorlu Circumpolar Biodiversity Monitoring Programme (CBMP) aamma Adaptation Actions for a Changing Arctic (AACA) Arktisk Råd ip ataanittoq, apeqqutinilu silap pissusiata allanngoriartorneranut, uumassuseqassutsip ataqatigiinneranut, inuillu ingerlatsinerisa sunniutaannut tunngassuteqartuni Naalakkersuisunik siunnersuisarluni. Silap pissusia inuiaqatigiillu Suliniutip Silap pissusia Inuiaqatigiillu Ilisimatusarfik Kalaallit Nunaannilu Silap Pissusianik Ilisimatusarfik ataatsimuulersippai apeqqutinilu kalaallinut inuiaqatigiinnut avatangiisinullu tunngassuteqartuni sammisaqartuulluni. Silap pissusianut inuiaqatigiinnullu tunngassuteqartuni suliniutip inuiaqatigiinnut tunngasunik ilisimatusarneq SPI mi ingerlanneqartoq imaqarnerulersippaa aammalu Kalaallit Nunaanni silap pissusiata allanngoriartornerani, pinngortitap pissarititaanik iluaquteqarnermi, isumalluutinik ataavartuunngitsunik (inuit avatangiisinut/pinngortitamut attuumassuseqarnerat) paasinninnerunissaq aqqutissiuutissallugu. Sumiiffinni ilisimasat suleqatigiinnerlu Silap Pissusianik Ilisimatusarfik - piniartut sinerissamilu aalisartut suleqatigilluinnarlugit - sumiiffinni ilisimasanik, silap pissusiata allanngoriartornerata kalaallinut inuiaqatigiinnut sunniutaanik paasinninnissami pingaaruteqarluinnartunik katersuisarpoq. Taamatullu aamma silap pissusiata allanngoriartornerata aatsitassarsiornerullu immap miluumasuisa pissusilersuutaannut siammarsimassusiannullu sunniutaannik misissuinitsinnut atatillugu piniartut suleqatigisarpagut. Nunat tamat akornanni suleqatigiinneq SPI p Pinngortitaleriffiup suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutai aqqutigalugit ilaatigut Arctic Science Partnership, Danish Center for Environment and Energy, Hafrannsóknastofnun aamma Ilisimatusarfik suleqatigai. Tamakku nunanilu allani attaveqarfippassuagut aqqutigalugit SPI issittumi uumassuseqassut-

17 (VVM) ASN = Avatangiisinut Sunniutaanik Nalilersuinerit Nalunaarusiakkut suliniutip ukiunik marlunnik pingasunilluunniit aallartinnissaa sioqqullugu suliniuteqarfiusussap pinngortitaa avatangiisiilu allaaserineqartarput nalilersuiffigineqarlutillu Nalunaarusiakkut saqqummiunneqartarput suliniutiginiakkap avatangiisinut sunniutigisinnaasai pingaaruteqarnerusut sip ataqatigiinneranut tunngassuteqartunik ilisimasarpassuarnik tamakkulu Kalaallit Nunaanni nunarsuarmilu inuiaqatigiinnut sunniutaat pillugit pilersueqataasarpoq. Attaveqatigiinnermut allatseqarfik Attaveqatigiinnermut allatseqarfik Pinngortitaleriffiup iluani avammullu attaveqatigiinnikkut paasissutissiisarnikkullu suliassanik, ilaatigut Pinngortitaleriffiup nittartagaa aqqutigalugu isumaginniffiuvoq. Allatseqarfik 2013-ip naajartornerani nutaamik suliniuteqarpoq 2014-illu ingerlanerani nittartakkami pilersinneqarput ILISIMASAT aamma SAMMISAQ. Taakku marluullutik pingaartumik aalajangiisartunut innuttaasunullu soqutiginnittut isumattorsaatissatut eqqarsaataapput. ILISIMASAT Pinngortitaleriffiup nittartagaanik atuisartut sammisami aalajangersimasumi pingaaruteqartumi aammalu soqutigineqartumi pilertortumik paasissutissanik tamakkiisunillu tunniussaqarfigissavaat. Tassani takuneqarsinnaapput Pinngortitaleriffiup saqqummiussai, soorlu siunnersuinerit, tamakkulu tunuleaqutaannik itisilerisoqarsinnaalluni, imaluunniit sammisat allat inuiaqatigiinni massakkorpiaq sammineqartut alakkarteriffigineqarsinnaallutik, assersuutigineqarsinnaavoq qulequtalik "Immap annersaa aalisagaqanngilaq". SAMMISAQ`mi qulequttat massakkorpiaq sammineqartut nalinginnaasumillu soqutiginaatillit sammineqartarput, alakkarterigaannilu siammasinnerusumik paasisaqartoqarsinnaalluni. Tassani attaveqarfiusinnaasut naleqquttut innersuussutigineqarsinnaapput sammisarlu pillugu paasissutissat allat takuneqarsinnaallutik. Allatseqarfiup suliassai immikkoortortoqarfinni sulisut Silallu Pissusianik Ilisimatusarfimmiut suleqatigilluinnarlugit suliarineqartarput. Inuiaqatigiinnik paasissutissiisarneq periarfissarititaasut nalinginnaasut soorlu aviisit, TV, radio, nittartagaq, naqitigaaqqat, nalunaarusiat saqqummersitsinerillu aqqutigalugit ingerlanneqartarput. Allatseqarfiup aamma Pinngortitaleriffimmi sulisut paasissutissiisarnermut tunngasunik ilitsersuuttarpai, allatseqarfiullu aamma ukiumoortumik naalunaarusiaq pisortanullu akissutissiat suliassat annikinnerusut suliarisarlugit. Attaveqatigiinnermut allattoqarfik aamma immikkut iliuuseqarnernut annertunerusunut peqataasarpoq, soorlu Unnuk Kulturisiornermut, 2014-imi 934-nik Pinngortitaleriffimmut pulaartoqarfiusimasumut.

18 Aatsitassarsiorfiutileqatigiiffimmit ASN Suliniutip ingerlanneqarnerani immikkoortuini tamani avatangiisinut sunniutigisinnaasai pingaaruteqartut allaaserineqarsimassapput Ajornartorsiutaalersinnaasunut iluarsiissutissanik innersuussuteqassapput Suliniutip ingerlanneqarnerani malinnaatitsissapput 18 Pinngortitaleriffiup sinaakkutai Siunertaq Pinngortitaleriffik Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussat pinngortitaq pillugu ilisimatusarnernik ingerlatsivigaat Inatsisartut inatsisaat nr juni 1994-meersoq tunngavigalugu pilersinneqarluni. Pinngortitaleriffik Kalaallit Nunaanni eqqaanilu uumasusillit (naasut uumasullu) piujuartitsinermik tunngaveqartumik iluaqutigineqarnissaat aammalu avatangiisit uumasoqassutsillu assigiinngisitaartuarnissaat pillugit ilisimatuussutsikkut uppernarsaatinik katersuillunilu ineriartortitsissaaq. Ilisimasat tamakku Pinngortitaleriffiup Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussanik siunnersuisarnerani pingaarnertut tunngaviusassapput. Pinngortitaleriffiup naasunik uumasunillu aqutsineq iluaquteqarnerlu pillugit Namminersorlutik Oqartussat, kommunit allallu siunnersortarpai. Naalakkersuisunut siunnersuineq ilaatigut pisarpoq toqqaannartumik, ilaatigut aamma nunani tamani ilisimatuussutsikkut suleqatigiiffiit, Kalaallit Nunaata peqataaffigisai aqqutigalugit. Pinngortitaleriffiullu aamma nunat tamat akornanni pisussaaffiit ilaannut tunngassuteqartutigut Kalaallit Nunaat sinniisuuffigisarpaa. Pinngortitaleriffik ilisimatusaatigalugu misissuinernit paasisanik tamanut saqqummiussisussaatitaanermik pisussaaffeqarpoq. Pinngortitaleriffillu aamma suliassaqarfimmi iluini avatangiisinik pinngortitamillu ilisimatusaatigalugu misissuisimaguni misissuinernit inernernik saqqummiussisussaatitaavoq. Suliassat Pinngortitaleriffiup ilisimatusarnikkut suliassai pingaanerusutigut makkununnga tunngasuupput Isumalluutinik naliliinerit (peqassutsimik nalilersuinerit) Uumasoqatigiit siaruarfigisimasaasa killinginik nalunaarsuineq Uumasoqatigiiaat ataasiakkaarlutik piaqqiortaasiat amerleriarsinnaanerallu Nerisaqartarnerinut tunngasut uumasoqatigiiaallu ataqatigiissutaat Piujuartitsinermik tunngaveqartumik iluaquteqarnermik siunnersuisarnerit uumassusillillu assigiinngisitaassusiisa qulakkeerneqarnissaat Piniutinik/aalisaatinik/sakkunik nalilersuinerit ineriartortitsinerillu Silap pissusiata allangornerata kinguneri Sulineq sisamanik aallaaveqartumik ingerlanneqarpoq: Ilisimatuutut misissuineq, nakkutiginninneq, siunnersuineq attaveqatigiinnerlu.

19 Aatsitassarsiorfiutileqatigiiffimmit ASN Aatsitassarsiorfiup inatsitigut toqqammavia Naalakkersuisut suliniummik nalilersuinerminni toqqammavissaasa ilaat Pinngortitaleriffimmit DCE millu nalilersorneqartarpoq 19 Aaqqissuussaaneq Pinngortitaleriffiup inatsisinik tunngaveqartumik suliassaminik Aningaasanut inatsimmi sinaakkusiunneqartut iluini pitsaanerpaamik suliarinnittarnissaa Pinngortitaleriffiup siulersuisuisa qulliusutut akisussaafigalugulu qularnaagassaraat. Sulinikkut naammassisassat ingerlanneqarnissaannut periusissat siulersuisut aalajangersassavaat aammalu ukiumoortumik sulinissamut pilersaarutit missingersuutillu akuersissutigisassallugit. Siulersuisut ataatsimiititaliamik siunnersorteqarput. Ataatsimiititaliap siulersuisut ilaatigut Pinngortitaleriffiup sulinissamut pilersaarusiaasa siunissamullu ungasissumut ingerlatseriaasiliaasa suliarinissaannut akuersissutiginissaannullu atatillugu siunnersortassavai. Pinngortitaleriffiup pisortaata pinngortitaleriffiup ulluinnarni ingerlanneqarnera isumagisassavaa Pinngortitaleriffillu avammut sinniisuuffigisassallugu. Pisortap Pinngortitaleriffiup suliassaminik sinaakkutissat siulersuisut aaqqissuussimasaasa iluini pitsaanerpaamik ingerlatsinissaa qularnaartassavaa. Pinngortitaleriffik aaqqissuussaavoq aalisakkanut qalerualinnullu immikkoortoqarfeqarluni, miluumasunut timmissanullu immikkoortoqarfeqarluni, avatangiisinut aatsitassanullu immikkoortortaqarluni, allaffissornermut immikkoortoqarfeqarluni attaveqatigiinnermullu allatseqarfeqarluni. Immikkoortoqarfiit tamarmik immikkoortoqarfiup pisortaanit, pisortap ataaniittunit aqunneqarput. Attaveqatigiinnermut allatseqarfik pisortap ataaniilluinnartutut inissisimavoq. Sulianut tunngasutut immikoortoqarfinnut allanut ilassutitut Kalaallit Nunaanni Silap pissusianik Ilisimatusarfik 2009-mi avataaniit aningaasaliinikkut pilersinneqarpoq. Ilisimatusarfeqarfik Pinngortitaleriffiup pisortaata ataaniittumit pisortaqarluni aqunneqarpoq imi siulersuisuni ilaasortat Siulersuisut siulittaasuat nakorsaqarfimmi nakorsaq Gert Mulvad (Dronning Ingridip Peqqissaavia, Dronning Ingridip Napparsimmavissua) Naalakkeersuisoqarfimmi pisortaq Søren Stach Nielsen (Pinngortitamut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik) Naalakkersuisoqarfimmi pisortaq Jørgen Isak Olsen (Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkeersuisoqarfik) Naalakkersuisoqarfimmi pisortaq Mikael Kristensen (Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoqarfik) Siulittaasoq Henrik Sandgreen (KNAPK) Pisortaq Brian Buus Pedersen (Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat)

20 20 20 Pinngortitaleriffimmeersoq Kunuk Lennert DCE meersorlu Lis Bach asimi. Asseq: O. Geertz-Hansen Savaatilik Carl Frederiksen (Savaatillit Peqatigiit Suleqatigiinni siulersuisuni ilaasortaq) Ataqatigiissaarisartoq Henrik Philipsen (sulisut sinniisaat, Pinngortitaleriffik) Ilisimatusartartoq Josephine Nymand (sulisut sinniisaat, Pinngortitaleriffik).. Aningaasalersuineq Pinngortitaleriffik suliassanut inatsisinik tunngavilinnut Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussat tunngaviusumik aningaasaliissutaat aqqutigalugit aningaasaliiffigineqartarpoq imi aningaasaliissutit 52,0 mio. kr.-iupput saniatigullu 2,0 mio. kr.-it ukiup ingerlanerani akuersissutigineqarput avaleraasartuunik misissuinermut atugassatut. Tamakku saniatigut isertitsissutaasunik ingerlatsisoqartarpoq tikeraanut illup umiarsuillu ingerlannerisigut sullissisarnikkullu. Pinngortitaleriffiup Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussat tunngaviusumik aningaasaliissutaat atorlugit pinngortitaleriffiup illuutaanik umiarsuaataanillu ingerlatsinermi aserfallatsaaliinermilu aningaasartuutit akilertarpai. Tunngaviusumik aningaasaliissutit saniatigut Pinngortitaleriffik ukiumoortumik avataaniit aningaasaliiffigineqartarpoq misissuinissanut ilisimatusaatitullu ingerlatassanut arlalinnut atugassanik, ilaatigut ukiuni arlalinni ingerlatassaasartunut imi avataaniit aningaasaliissutiniit 39,2 mio. kr.-it atorneqarsimapput aningaasaliiffigineqartunit 82- ineersunit. Pinngortitaleriffimmut aningaasaliissutit tamarmiusut 2014-imi imatut isikkoqarput.: Aningaasanut inatsit aqqutigalugu Avataniit aningaasaliissutit Katillugit Avatangiisinut immikkoortortaqarfiup suliassaata ilagaa Nuummiittup Betoncentralip nipiliortitsineranik uuttortaasarnissaq. Asseq: O. Geertz-Hansen 54,0 mio. kr. 39,2 mio. kr. 93,2 mio. kr.

21 Pinngortitaleriffiup DCE llu qanimut suleqatigiissutigaat misissugassanik katersisarneq, ilisimatusarneq ilinniartitsinerillu Aatsitassarsiorfiutileqatigiiffiit uuliasiorfiutileqatigiiffiillu avatangiisinut tunngatillugu sulinerannik nalilersuineq Namminersorlutik Oqartussanik siunnersuineq 2014-mi suliniutit avataaniit aningaasaliiffigineqartut 21 Carlsbergfondet Ilisimatusariaatsitigut assigiinngitsutigut misissuinerat Akisuanersiorneq DCE (Miljøstyrelsen) AACA Biobasis Ph imaanilu naasuaqqat tappiorannartut DCE (Aatsitassanut Ikummatissanullu Naalakkersuisoqarfik) Baffin Bay tinittarneq ulittarnerlu Puisit Baffin Bugtimi KANUMAS K nannut Qimusseriarsuarmi qilalukkanik qernertanik kisitsineq Qimusseriarsuarmi qilalukkanik qer nertanik piniarneq Immami nipisiorneq Baffin Bugt DCE (Miljøstyrelsen AIN mut) Qeqertarsuup Tunuani arfiviit Uranisiorneq Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoqarfik Tetracyklinimik nalunaaqutsersuineq Tuttut allerui Ph.d. tuttut Ussuit erinarsortarnerat Nunatsinni timmissat kiisortut Isumasioqatigiinnermut peqataaneq Nunatsinni isumasioqatigiinnermi peqataaneq Ecotide Kitaata imaata sarfaa Bojit aamma XCTF Krill nerisareqatigiinnermi akuusoq Postdoc attataasat (kiselalger) Stipendier 2013 aningaasaliissutit Saarullinni aatsitassat arrortikkuminaatsut Avaleraasartuut naasuaqqallu tappiorannartut Eqalussuit utoqqaassusiat alliartortarnerallu Qeqqussat Tunup avannaarsuani qilalukkanik qernertanik nalunaaqutsersuineq Niisannik nalunaaqutsersuineq Qilalukkat qernertat timaasa sananeqaataat Immami nipisiuineq Arfernik nalunaaqutsersuineq Isumasioqatigiinnermut Uumassullit ataqatigiinnerat pillugu takussutissiaq Aningaasaateqarfiit assigiinngitsut Misissueqqaarneq ph.d EU Eurofleet INTERACT Forsknings- og Innovationsstyrelsen Appat pillugit ph.d Postdoc arfiviit SPI p ingerlanneqarnera Stipendier 2013 aningaasaliissutit

22 Pinngortitaleriffiup DCE llu peqatigiillutik toqqortaatigaat Kalaallit Nunaanni pinngortitamut tunngatillugu paasissutissat katersaatit Kalaallit Nunaanni aatsitassarsiornernut uuliasiornernullu tamanut tunngatillugu paasissutissat tamakkiisut Kalaallit Nunaanni aatsitassarsiornernut uuliasiornernullu tamanut atatillugu avatangiisinut tunngatillugu paasissutissat tamakkiisut 22 SPI + IIN Ukiuunerani bojilersuineq Bojilersuineq Illeqqat mikisut Ilisimatuussutsikkut ataatsimiititaliarsuaq KVUG Ph.d. uumasut immap naqqasiortut Ph.d. niisat Ph.d. siku Ph.d. Nuup Kangerlua SPI ingerlatanut aningaasaliissutit SPI sinaakkutissatut aningaasaliissutit SPI aqutsineq Silap pissusia inuiaqatigiillu Miljøstyrelsen aamma Energistyrelsen, DK Ataqatigiissaarineq Nuuk Basis Sumiiffimmi appanik misissuineq Nannunik kisitsineq Kitaata avannaani nannunik kisitsineq Nannunik nalunaaqutsersuineq Niisannik misissuineq Niisannik misissuineq MarinBasis Zackenberg MarinBasis Nuuk PETAX CBMP imaani National Science Foundation Sermersuaq-Kangerluk-Imaq Nordisk Atlantsamarbejde (NORA) Immap naqqata misissuiffigineqarnera Nordisk Ministerråd Timmiarniartarneq pillugu atuagaq CO 2 -p ingerlaartarnera DEFROST Postdoc avaleraasartuut Oak Foundation/Villum Fond Avatangiisit ilisimasaqarfiginerulerniarlugit qaffassaaneq Office of Naval Research Qilalukkanik qernertanik misissuinerit Imarsuit pissusaat Aatsitassanut Ikummatissanullu Naalakkersuuisoqarfik Avatangiisit ilisimasaqarfiginerulerniarlugit qaffassaaneq USA Arfivinnik nipisiuineq Aage V. Jensens Fonde Sullitissatut angallat Angallataasivik Sanaartugaq nutaaq Aarhus Universitet Nunatsinni qeqquarsuaq kajortoq Niels Bohr Instituttet Sermersuup sinerissamut isuliffii

23 23 Illutat atortuutillu Pinngortitaleriffik kangerluup sermillu qanittuanniippoq atortorissaartunik misissuisarfeqarluni, sukkasuunik umiatsiaqarluni aammalu nunami angallatilerinermillu misilittagaqarluartunik sulisoqarluni. Pinngortitaleriffik nuarsuarmi tamarmiit ilisimatusartartorpassuarnik tikeraartoqartarpoq pingaartumillu issittup imartaani misissuinissaq eqqarsaatigalugu pissusissamisoortumik tikeraarfissaqqissutut isigineqartarluni. Pinngortitaleriffiup atortorissaarutai, sulisui ikiuukkumatuut ilisimatusartartuilu ilakkuminartut naammagisimaarneqartaqaat. Tamannalu qujanaqaaq. Pinngortitaleriffiup illutai atortuutaalu amerlanerpaat Aage V. Jensens Fonden nimiit aningaasaliiffigineqarsimapput. Tunissutit Pinngortitaleriffiup ingerlanneqarneranut ineriartortinneqarneranullu tunngaviliisuulluinnartut. Illutat Qitiusutut illutaasoq 1998-imi sananeqarpoq, ilassutaalu 2000-mi sananeqarluni. Illut taakku marluk Aage V. Jensens Fonde miit Kalaallit Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussaasimasunut tunissutigineqarsimapput. Qitiusoqarfianiipput allaffiit, misissuisarfiit, toqqorsiviit, sannavik, atuagaateqarfik, nerisarfik inillu ataatsimiittarfiit. biiliisivik inilu ilaatigut ilinniartitsinermut, suleqatigiinnernut assigisaannullu atorneqartartoq. Ilinniartitsiartorlutik tikeraat suliffeqarfinnilu assingusuni atorfillit ininik allaffinnilluunniit piffisami sivikinnerusumi sivisunerusumiluunnit attartorsinnaapput. Qitiusumik illutaata ilassutaa januar 2011-mi atoqqaartinneqarpoq, tassaniippullu sulisut 25-t allaffii, ini ataatsimiittarfik videokkut ataatsimiinnermut atortulik, misissuuisarfiit, ini toqqorsivik, cykeliisivik inilu isersimaartarfik kujammut sammisoq. Ilassutaa Pinngortitaleriffiup eqqannguaniippoq illutallu pingaarnersaannut eqqaanarluinnartuulluni, sannaa pitsaassusaalu eqqarsaatigalugit. Atortut pitsaasut sumiiffillu naleqqulluinnartoq ingerlalluarnissamut ineriartornissamullu pingaaruteqarluinnarput. Ilassutaa pissutaalluni Pinngortitaleriffiup silap pissusiata avatangiisillu tungaasigut suliaqarfigisani annertusaavigilersinnaavai nunanillu allaniit aningaasaliissutissanik pissarsiniarsinnaalerluni aammalu suleqatissanik amerlanerujartuinnartunik ujartuisinnaalerluni. Taamaalillutik kaaviaartitsineq angusallu qaffariaateqarujussuareersimapput, tamakkununngalu ilaapput:: Kalaallit Nunaanni Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmik pilersitsineq Ilassutaaniipput tikeraanut init, tikeraanut inissiat, Silap pissusianik nakkutilliivimmik NuukBasicimik pilersitsineq

24 Hollbøls storangler Nunatta imartaata itinersaani siumugassaasarput. Pisassaminik ussiisarpoq aajuna suluppaakkakkut ilaat Reinhards ringbug qissanniutimi oqummersartaa ikillugulusooq ussiataarpaa 24 Hollbøls storanglerip assinga piviusoq (1 m miss. takissusilik). Asseq: O. Geertz-Hansen Nuummi Zackenbergimilu nakkutilliinermut ingerlatanik Greenland Ecosystem Monitoring Programmemik taaguuserlugit ataatsimoortitsineq Canada Excellence Research Chair imik University of Manitoba mik suleqatiginnissamik isumaqatigissuteqarneq Centers of Excellence Det nordiske Topforskningsinitiativ ip ataaniittoq EU-programmi INTERACT. Asimi misissuisarfiit Asimi misissuisarfik Uummannap Kangerluani nunaqarfimmi Niaqornaniittoq illuuvoq iluarsaassaq Illorput 82. Asimi misissuisarfik taanna 2007-imi ammarneqarpoq taavungalu misissuiartortoqaraangat misissuisoqaleraangallu atorneqartarluni. Pinngortitaleriffiup neriuutigaa, asimi misissuisarfik taanna piniartut biologillu suleqatigiinnerisa ineriartortinneqarnissaanut aammalu biologit suleriaasiisa piniartullu atugaasa paaseqatigiissutigineqarnerunissaannut iluaqutaajumaartoq. Asimi misissuisarfik Kangerluarsunnguami Nuummit 20 km-inik ungasissusilimmiittoq september 2010-mi Niels Skov imit Aage V. Jensens Fonden imeersumit atoqqaartinneqarpoq. Aningaasaateqarfiullu aamma angallat Aage V. Jensen II, Nuup Kangerluarsunnguullu akornanni assartuinermi atorneqartartoq aningaasaliiffigisimavaa. Asimi nakkutilliivimmiipput illut marluk ilaatigut NuukBasic ip nakkutilliinermut ingerlataanut atatillugu atorneqartartut. Illumi anginermi 55 m2-inik angissusilimmiipput misissuisarfik, qui inilu isersimaartarfik igaffittaqarlunilu sisamanik siniffittalik. Umiarsuit umiatsiaaqqallu Pinngortitaleriffik immaani misissuinermi atorneqartartunik marlunnik anginerusunik misissuutinik umiarsuaqarpoq arlalinnillu mikinerusunik umiatsiaateqarlunilu umiatsiaaraateqarlunilu. R/V Sanna (marts 2012-imi atorneqalersoq, 456 GT) pingaartumik sinerissap qanittuani qaleralinnik, saattuanik saarullinnillu misissuinermi atorneqartarpoq saniatigullu aamma silap pissusianik avatangiisinullu tungassuteqartuni misissuinernut aammalu misissugassanik katersuinermi atorneqartarluni. Umiarsuaq sipilinik amuartakkanik kilisaateqarpoq, ilisimatusarnermi atortut angisuut passunnissaannut A-frameqarluni sakkuutillu mikinerusut ilaatigut bongo-net, saattuanut pullatit, ningittakkat itissusersiornermilu atortut passunnissaannut assigiinngitsunik arlalinnik sipileqarluni. Umiarsuaq marlunnik masattunut misissuiveqarpoq, ataatsimik panertunut misissuiveqarluni, qerititsiveqarluni kemikaliaasiveqarlunilu. Tamak-

25 25 ku saniatigut umiarsuup qaava angisuujuvoq assigiingitsunut suliffissatut aaqqissuukkuminartoq, toqqorsivinnillu atortulersorneqarsinnaalluni. R/V Pamiut (1971-imi sananeqarsimasoq, 1084 GT) pingaartumik avataani raajanik, qaleralinnik, saarullinnik aalisakkanillu itisoormiunik misissuinermi atorneqartarpoq. Umiarsuaq kalittakkanik kilisaateqarpoq aammalu masattunut panertunullu misissuiveqarluni kiisalu itissususersiutinik atortuuteqarluni, allanillu misissuinermi suliaqarnermilu atorneqartartunik teknikkikkut atortorissaaruteqarluni. Pamiut akuttunngitsumik Canadamiit attartorneqartarpoq aalisakkanik aveqatigiiffigisatsinnik misissuinermi atorneqartarluni : Erisaalik ( vandtæt pels ): Immikkut sanaaq cabin cruiser ; Nuup eqqaani misissuinerni atorneqatartoq Aage V Jensen I: Daneborgimi Tunup avannaaniittumi misissuiviup angallataa naaq Nuup eqqaani atorneqartartoq Umiatsiaaqqat marluk "buster"-it pingaartumik arfernik misissuinermi atorneqartartut. "Tunnulik" Qeqertarsuarmi "Siuttoq"-llu Nuummi Qaatsiartaatit "skippy boats"-inik taaneqartartut marluk (Daneborgip eqqaani sikumi sulinermi atorneqarnerusartut). Umiatsiaasivik quersuarlu Pinngortitaleriffik Nuummi Kangerlukasimmi Avannarlermi umiatsiaasiveqarlunilu quersuateqarpoq Aage V. Jensens Fonden imiit aningaasaliiffigineqarsimasunik. Namminersorlutik Oqartussat Kommuneqarfik Sermersoorlu suleqatigalugit aamma umiatsiaaqqanik amusisarfimmik sanasoqarsimavoq kikkunnilluunniit atorneqarsinnaasumik, illoqarfimmi umiatsiaaraatilinnit atorneqarluartartumik aamma. Aage V Jensen II: Sukkasuuliaq immikkut sa-

26 26 Sulisut Ateq Atorfik Atorfinippoq Soraarpoq Aili Lage Labansen Ilisimatusartoq Aldo Pierino Solari Pirez Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Anja Retzel Ilisimatusartoq Ann Eileen Lennert Suliniummik ingerlatseqataasoq AnnDorte Burmeister Ilisimatusartoq Aqqalu-Peter Larsen NI 2-elev Aqqalu Rosing-Asvid Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Bolethe Skifte Egede Ilisimatusarnermut teknikeri Carl 'Bror' Isaksen Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Christine Cuyler Ilisimatusartoq Diana Krawczyk Ilisimatusartoq/postdoc Dorte Søgaard Schrøder Ilisimatusartoq Emma Kristensen Attaveqaqatigiinnermi pisortaq Fernando Ugarte Miluumasunut Timmiss. Immikk. pisortaq Flemming Heinrich Angallammi naalagaq Gabriela García Besne García Laborant/Biolog Helle Siegstad Aalisakkanut Qalerualin. Immikk. pisortaq Henrik Lund Ilisimatusartoq Henrik Philipsen Atortuutilerisoq Ivali Lennert Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Jan Witkowski Qarasaasialerisoq Jean Francois Pages Iggavimmi aqutsisoq Jens Weinell Misissuivinnik ataqatigiissaarisoq John Mortensen Ilisimatusartoq Josephine Nymand Ilisimatusartoq Konstitureret afdelingschef Jørgen Sethsen Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Karl Brix Zinglersen GIS-manager/Ilisimatusartoq Kathrine Lund Olsen Allaffissornermi pisortaq Katrine Raundrup Ilisimatusartoq Klaus Høyer Nygaard Pisortaaneq Knud Kreutzmann Pedel Kristine Engel Arendt Ilisimatusartoq Kunuk Olsen Lennert Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Lars Heilmann Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Lars Witting Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Lene Holm Kleist Siunnersorti Lene Kielsen Holm Suliniummik ingerlataqarluni ilisimatusartoq Louise Mølgaard Laborant Ilisimatusarnermut teknikeri Mads Peter Heide-Jørgensen Ilisimatusarnermi professor

27 27 Ateq Atorfik Atorfinippoq Soraarpoq Maia Olsen Suliniummik ingerlataqarluni ilisimatusartoq Malene Juul Simon Martin Emil Blicher Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Morten Birch Larsen Ilisimatusartoq Naja Christensen Siunnersorti Naja Olsen Lennert Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Nanette Hammeken Arboe Ilisimatusartoq Nynne Hjort Nielsen Suliniummik ingerlataqarluni ilisimatusartoq Ole R. Geertz-Hansen Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Outi Tervo Ilisimatusartoq/postdoc Paaviaaraq Ludvigsen Siunnersorti Peter Hegelund Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Peter Schmidt Mikkelsen Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi pisortamut Rasmus Berg Hedeholm Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Rasmus Nygaard Ilisimatusartoq Rikke Guldborg Hansen Suliniummik ingerlataqarluni ilisimatusartoq Signe Jeremiassen Biologit ikiortaat Ilisimatusarnermut teknikeri Sofie Ruth Jeremiassen Suliniutinik ataqatigiissaarisoq Stine Petersen Ilisimatusartoq Søren Lorenzen Post Suliniummik ingerlataqarluni ilisimatusartoq Søren Rysgaard Professor/Silap Pissusianik Ilisimatusarfimmi Tenna Kragh Boye Ilisimatusartoq Teunis Jansen Ilisimatusartoq/postdoc Thomas Juul-Pedersen Ilisimatusartoq Wendy Loya Ilisimatusartoq Yu Jia Ilisimatusartoq Avataani sulititat Heidi Sørensen Karl Attard Kristin Laidre Lorenz Meire Rikke Becker Jacobsen Biologinngorniummik suliaqartoq Ph.d.-nngorniaq Ilisimatusartoq Biologinngorniummik suliaqartoq Ph.d.-nngorniaq DTU Aquamik isumaqatigiissuteqarnikkut atorfeqartitat Jesper Boje Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Ole A. Jørgensen Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq

28 28 DTU Aquamik isumaqatigiissuteqarnikkut atorfeqartitat Jesper Boje Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Ole A. Jørgensen Qaffasinerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Isumaqatigiissusiornikkut atorfeqartitat Carl Egede Bøggild Ronnie N. Glud Professor ikiortaasoq Professor ikiortaasoq Atorfeqavilluni umiarsuarmi inuttaq R/V Paamiut Birger Sivertsen Umiarsuup naalagaa Carsten Myrdal Jensen 1.-mester Erik Krüger Hansen Nunami maskinmester Kári Hansen Maskinmester Ole Jakob Petersen Aquttuuneq Oli J. Hansen 1. Mester Sivikitsuinnarmik atorfeqartoq R/V Pâmiut Ellen Jensen Igasoq ilinniarsimasoq, taartaasoq Finnbogi Hansen Aquttuuneq/taartaasoq Inga Olsen-Heinrich Arnaqquaq Mihn Van Lam Igasoq ilinniarsimasoq Søren Peter Jensen 1. mester, taartaasoq Matroser: Anda Motzfeldt Hendrik Falksen Karl Utuange Boas Augustussen Inunnguaq Mathæussen Lauritz Rosing Hans Adolf Platou Jens Emil Binzer Morten Berthelsen Hans Jakob Kristiansen (matrosiuneq ) Jeremias Thorsen Peter Arnold Binzer (matrosiuneq ) Atorfeqavilluni umiarsuarmi inuttaq Rink Heinrich Nathan Josefsen Aqqaluk Egede R/V Sanna Umiarsuup naalagaa Maskinist Aquttoq Sivikitsuinnarmik atorfeqartoq R/V Sanna Erneeraq Siegstad (matrosiuneq ) Malik Gundel Aqqaluk Egede Aquttoq, taartaasoq Christian De Renouard Aquttoq, taartaasoq Ilannguaq Hegelund Igasoq John Mogensen-Fontain Aquttoq, taartaasoq Karl Henrik Olsen Aquttoq, taartaasoq Marcus Jensen Maskinist, taartaaso Åge Lennert Olsen Igasoq, taartaasoq Matroser: Apollo Mathiassen Frederik E. Fleicher Nikolaj Heinrich

29 29 Piffi ssap ilaannaani atorfeqartut ilinniartuujuti galuti llu ikiortaasut Bogdan Bredahl Igaffimmi ikiorti Erik Wolder Born Piffissap ilaannaa avataaniiit atorfeqartoq Finn Manu Lennert Piffissap ilaannaa atorfeqartoq Hans Ole Jensen Umiatsiami aquttoq, taartaasoq Jørgen Broberg Umiatsiami aquttoq, taartaasoq Lotte Christensen Igaffimmi ikiorti Max Merkel Piffissap ilaannaa atorfeqartoq Nette Levermann Piffissap ilaannaa atorfeqartoq Patricia Olsen Igaffimmi ikiorti Uuttortaasut Albert Anike Hans Poul Andersen Kristoffer Jessen Qaerngaaq Nielsen Aqqalu Barselajsen Hjelmer Hammeken Marius Tobiassen Ringo Mathiassen Bolethe Egede Jens Rosing Martin Jensen Scoresby Hammeken Ejner Hammeken Johan Arqe Martin Madsen Svend Heilmann Frans Petersen Johan Gundel Martin Olsen Tobias Petersen Gaba Abelsen Karen Rasmussen Ole Isaksen Tønnes Sommer Gaba Heilmann Karl Napatoq Ole Kristensen Vilhelm Malakiassen Georg Pike Karl Peter Lange Ole Olsvig Vittus Mikaelsen Gerth Mikaelsen Karl Tobiassen Otto Thomsen Åge Hammeken Hans Ole Jensen Knud Heilmann Ove Kruse Mitinik kisitsisut Adolf Jensen Hans Kristensen Mette Kristensen Aqqalunnguaq Jensen Jonas K. Jensen Nutserisut Maannguaq Berthelsen Nuka Møller Ilinniartut ikiortit Benjamin Hammeken Jakob Meldgaard Julius Nielsen Nikolaj Schlie Bo Hansen Jan Yde Poulsen Laila S.K. Espersen Nivi Karina Rosing David Ottosen Jesper Nielsen Krogh Maja Pape Pipaluk Hammeken Inaluk Schmidt Jacobsen Joakim Vinter-Olesen Mala Broberg Qunaaq Lund Møller Ivalu Kleemann Jonas S Sørensen Marie Helene Birk Susanne Sass Hvass Jacob Hjort Jørgensen Jonathan Stounberg Miilu Kvania Thor Joensen

30 30 Nunani tamani ataatsimiinnerit AACA Adaptation Actions for a Changing Arctic. Author Workshop, December 9. Ottawa, Canada AACA Adaptation Actions for a Changing Arctic. Integration Team Workshop, December 8. Ottawa, Canada AACA Adaptation Actions for a Changing Arctic. Workshop, June 3-5. Nuuk, Greenland AACA/SWIPA Climate Workshop, April 9. Helsinki, Finland Arctic Biodiversity Congress, December 2-4, Trondheim, Norway Arctic Change 2014, ArcticNet Conference, December Ottawa, Canada ASP Arctic Science Partnership Annual Meeting, November 4-5. Kaløvig Centre, Denmark Bilateral Fishery agreement between Greenland and Faroe Islands, December 4-5. Copenhagen, Denmark Bilateral fishery agreement between Greenland and Iceland, March Reykjavik, Iceland Bilateral Fishery agreement between Greenland and Norway, December Copenhagen, Denmark Bilateral Fishery agreement between Greenland and Russia, December 1-2. Copenhagen, Denmark Biologging Conference, September Strasbourg, France CAFF Seabird (CBird) Meeting XVIII, April 1-3. Longyearbyen, Svalbard CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Annual Marine Steering Group and Expert Network Meeting, September 30-October 2. Nuuk, Greenland CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Marine Face-to-Face meeting, September 30-October 2. Nuuk, Greenland CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Terrestrial Face-to-Face meeting, February Akureyri, Iceland CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Terrestrial Mammals Expert Group Planning Session, Telephone Conference Call, May 27 & October 09. Nuuk, Greenland CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Terrestrial Muskox Expert Network, 1st Telephone Conference Call, September 19. Nuuk, Greenland CBMP Circumpolar Biodiversity Monitoring Program, Terrestrial Steering Group. Telephone Conference Call, January 13, February 03, 06 & 17, June 06, August 29, September 29, November 06, November 12. Nuuk, Greenland CBMP Quarterly Teleconferences in Circumpolar Biodiversity Monitoring Program - Marine Steering Group CBMP Various video/phone conferences in the benthos expert network in CBMP-CAFF Climate Change workshop for GU teachers, September 11. Nuuk, Greenland East Greenland polar bear subpopulation assessment options meeting, November 19-20, Nuuk, Greenland EBSAs Arctic Regional Workshop to Facilitate the Description of Ecological or Biological Significant Marine Areas, March 3-7. Helsinki, Finland EURO-fleet meeting, March 30-April 2. Rome, Italy Fishery agreement Greenland and EU meeting, March Reykjavik, Iceland Fishery agreement Greenland and EU meeting, November Bruxelles, Belgium

31 31 Fishery agreement Greenland and EU meeting, September 30-October 2. Nuuk, Greenland GEM Greenland Ecosystem Monitoring Annual Meeting, November 6. Roskilde, Denmark ICE-ARC (Ice, Climate and Economics - Arctic Research on Change). Kick-Off Meeting, February Bruxelles, Belgium ICES ACOM ICES HQ, December 2-5. Copenhagen, Denmark ICES Advice Drafting Group (ADGANW), May Copenhagen, Denmark ICES Benchmark Workshop on Pelagic Stocks (WKPELA), February Copenhagen, Denmark ICES Data compilation workshop on Icelandic stocks (WKICE), November Reykjavik, Iceland ICES Mackerel Long Term Management Plan WKMACLTMP, first meeting, June Copenhagen, Denmark ICES Mackerel Long Term Management Plan WKMACLTMP, second meeting, November Copenhagen, Denmark ICES North Western Working Group (NWWG), April 24-May 1. Copenhagen, Denmark ICES WGOH, April 1-3. Hamburg, Germany ICES Working Group for International Pelagic WGIPS (WGWIDE), IESSNS post cruise meeting, August. Torshavn, Faroe Islands ICES Working Group on Harp and Hooded Seals, November Quebec City, Canada ICES Working Group on life history of crabs (WGCRAB), April Tromsø, Norway ICES Working Group on North East Atlantic Continental Slope Surveys (WGNEACS). Correspondence ICES Working Group on Widely Distributed Stocks (WGWIDE) annual meeting. August. Copenhagen, Denmark ICES Working Group on Widely Distributed Stocks (WGWIDE) subgroup meeting for updated Mackerel advice for Copenhagen, Denmark INAMon Initiating North Atlantic Benthic Monitoring Workshop, September Nuuk, Greenland INTERACT 3rd Annual Meeting, February 3-7. Oulanka, Finland INTERACT Consortium Meeting, November Copenhagen, Denmark International Sea Duck Conference (5th), September Reykjavik, Iceland IUCN/SSC International Polar Bear Specialist Group, June 9-13, Fort Collins, Colorado, USA IWC 65th meeting of the IWC Scientific Committee, May Bled, Slovenia IWC AWMP Intersessional Workshop on Developing SLAs for the Greenland Hunts, January Copenhagen, Denmark IWC North Atlantic minke whale stock structure workshop, April Copenhagen, Denmark IWC Workshop on Impacts of Increased Marine Activities on Cetaceans in the Arctic, March 6-7. Anchorage, Alaska Joint Commission on Polar Bears (JCPB) Scientific working group, Canada-Norway- Greenland teleconference, November 18 Nuuk, Greenland Marin Tænketank (MTT) meeting, The Nordic Council of Ministers, March 25. Copenhagen, Denmark Marin Tænketank (MTT) meeting, The Nordic Council of Ministers, September Reykjavik, Iceland Meeting on Arctic Fisheries in the Central Arctic

32 32 Ocean, February Nuuk, Greenland Meeting with APN and UNESCO representatives of Man and Biosphere Program, September 19. Nuuk, Greenland Meetings with Wildlife Computers on conductivity instruments, February Seattle, USA NACW 15th North American Caribou Workshop, May Whitehorse, Yukon, Canada NAFMC North Atlantic Fisheries Conference, June Ilulissat, Greenland NAFO Scientific Council and NAFO/ICES Pandalus assessment Group (NIPAG) Meeting, September Nuuk, Greenland NAFO Scientific Council Meeting, Ecosystem Science Assessment Council, November Canada NAFO Scientific Council Meeting, June Halifax, Canada NAMMCO 21st meeting of the NAMMCO Scientific Committee, November 3-6. Bergen, Norway NAMMCO Joint Meeting of the NAMMCO Scientific Committee Working Group on the Population Status of Narwhal and Beluga in the North Atlantic and the Canada/Greenland Joint Commission on Conservation and Management of Narwhal and Beluga Scientific Working Group. Catch Allocation Meeting, March Copenhagen, Denmark NAMMCO Scientific Committee Annual meeting, November 3-6. Bergen, Norway NAMMCO TNASS Skype meeting, March 26. Copenhagen, Denmark NAMMCO TNASS Working group meeting, October 2-3. Copenhagen, Denmark NAMMCO TNASS2015 Council meeting, February Oslo, Norway NAMMCO TNASS2015 Steering committee meeting, February 3. Copenhagen, Denmark NASCO WGCMC Meeting of the West Greenland Commission Ad Hoc Working Group on Monitoring and Control, October Nuuk, Greenland NEAFC Annual Meeting, November London, England NEAFC Coastal State Meeting mackerel negotiations, October. London, England NEAFC Coastal State Meeting redfish, October 7-8. London, England NEAFC PECMAS, September 3-5. London, England NJF Seminar Reindeer herding and land use management - Nordic perspectives, October Rovaniemi, Finland Nordic Minister meeting, June Ilulissat, Greenland NORD-Plus workshop, September Nuuk, Greenland Office of Naval Research, October Washington DC, USA Remote Sensing Needs Assessment Workshop for the Pan-Arctic, December 1. Trondheim, Norway Steering Committee meeting. Mackerel project (DK/FA/GL), March 10. Thorshavn, Faroe Islands Sustainable Fishery Greenland (SFG) seminar. Greenland Halibut and Sustainability, October 2. Copenhagen, Denmark Uranium Best Practice Workshop, Danish Institute for International Studies, June Narsarsuaq, Greenland Working Group for Fisheries (AG-Fisk), The Nordic Council of Ministers, April 23. Stykkisholm, Iceland Workshop (3rd) on Siliceous Microfossils, October Szczecin, Poland

33 33 Workshop on assessment of polar bears in East Greenland, November Nuuk, Greenland Workshop on Remote Sensing, December 01. Trondheim, Norway Workshop on Transport of Uranium. Danish Institute for International Studies, September 16. Copenhagen, Denmark Workshop to plan analyses of data from the joint Greenland-Canada polar bear study in Baffin Bay and Kane Basin, January Seattle, State of Washington, USA WWF s Rapid Assessment of features and areas for circumpolar ecosystem Resilience in the 21st Century (RACER) meeting, January 8-9. Copenhagen, Denmark Nunatsinni ataatsimiinnerit AACA stakeholder workshop om Arktisk Råds klimatilpasningsprojekt, juni. Nuuk Arktisk Forskningscenter (ARC) årsmøde, december. Sandbjerg, Danmark Arktiske Initiativ workshop, september. Hindsgavl Slot, Danmark Dialogmøde med Departement for Uddannelse vedr. kollegieværelser til studerende på Arktisk biologisk uddannelse, 23. oktober. Nuuk, Greenland Dialogmøde med Departementet og Styrelsen for Fiskeri, Fangst og Landbrug (APNN), Veterinær tjeneste angående bl.a. genside orientering om GN s forskning og veterinær tjenestens arbejde med henblik til muligheder for samarbejde, 21. januar. Nuuk Dialogmøde med Departementet og Styrelsen for Fiskeri, Fangst og Landbrug (APNN), angående hvordan DFFL kan bedst undersøge Isortoq tamrendrift, 22. august. Nuuk Dialogmøde med Departementet og Styrelsen for Fiskeri, Fangst og Landbrug (APNN), angående terrestriske projekter for moskus og rensdyrbestande inklusiv små bestande, 22. august. Nuuk Dialogmøde med GFLK Jagtbetjent, angående hvordan undersøge Ivittuut moskusokse bestande i fremtiden, 24. september. Nuuk Dialogmøder med aktører fra fiskeindustrien vedrørende etablering af havbundsundersøgelser i Grønland Efterårsmøde i Greenland Ecosystem Monitoring, 6. november. Roskilde, Denmark Fiskerirådsmøder, 6-10 møder årligt som tilforordnet. Nuuk Fiskeriseminar, april. Nuuk Forum for Arktisk Forskning, 23. maj. København Forum for Arktisk Forskning, 5. november. København Fødevareminister Dan Jørgensens studiebesøg i Nuuk, 13. August. Nuuk GFLK årsmøde, januar. Nuuk Greenland Ecosystem Monitoring, 8. september. København Hellefisk seminar KNAPK, Upernavik Seafood, 26. februar. Upernavik Høring om sælfangst i Grønland. Arrangeret af Folketingets Grønlandsudvalg, 13. marts. København. Isaaffik Arctic Gateway. Udvikling af Internet portal til støtte for Rigsfællesskabet arktiske forskning. 6 projektmøder i oktober-december. København Møde for at planlægge isbjørnestudier i Østgrønland i 2015 og fremover, november. Nuuk Møde med APNN om forvaltning af havpattedyr, 12. februar. Nuuk Møde med APNN om IUCN/PBSG opgaver, 9. januar. Nuuk

34 34 Møde med APNN om KONFIFA aftale, 15. januar. Nuuk Møde med Departement for Natur, Miljø og Justitsområdet samt UNESCO vedr. Man and Biosphere programmet og zonering af Nationalparken, 19. september. Nuuk Møde med Departementet for Fiskeri, Fangst og Landbrug angående videreudvikling og koordinering af datasamlinger omkring havpattedyr, 21. marts. Nuuk Møde med DTU omkring analysearbejde vedr. styrkelse af Forsvarets opgaveløsning i Arktis, 8. Maj. Nuuk Møde med olieselskaber på DCE, Århus Universitet, om seismik i Baffin Bugten Fremlæggelse af to rapporter, 26. februar. Risø, Danmark Møde med Royal Greenland om forsøgsfiskeri, 21. maj. Nuuk Møde med Veterinær og Fødevare Myndigheden i Grønland (VFMG) ang. fremtidigt samarbejde, 15. januar. Nuuk Møde med Veterinær og Fødevare Myndigheden i Grønland (VFMG) ang. fremtidigt samarbejde, 22. august. Nuuk Orienteringsmøde for industrien vedr. rådgivning for fiskeressourcer (NAFO), 3. juni. Nuuk Orienteringsmøde for industrien vedr. rådgivning for fiskeressourcer (NAFO), 3. juli. Nuuk Orienteringsmøde for industrien vedr. rådgivning for rejeressourcer, 10. november. Nuuk Orienteringsmøde om makrelfiskeriet, survey og rådgivning, september. Nuuk Orienteringsmøde om makrellens biologi for fiskere og Departement, marts. Nuuk Polarforskerkonference, 2. juni. København Præsentation af EIA-studier i Baffin Bugten, Råstofdirektoratet, 27. februar. Nuuk Rapid Accessment of Circum-Arctic Ecosystem Resilience (RACER) Workshop, 8. Januar. WWF, København Symposium om tværfaglige studier, juni. Schæffergården, Danmark Videnskabelig workshop i Greenland Ecosystem Monitoring, november. Roskilde, Denmark Åbent hus i Naturinstituttet for fiskeriets aktører i forbindelse med Walther Herwig ophold. Nuuk Møde med Visit Greenland om hvalsafari guidelines og mulige effekter af dykkersafari på hvaler, 5. november. Nuuk Møde med WWF om mulig samarbejde, 24. april. Nuuk Møde om fiskebestande i Sermersooq, 28. april. Nuuk Møde om NOW-projekt, 11. juni. København Naturvidenskabelig dag for GU-elever (200 elever), 24. oktober. Nuuk, Greenland Oplæring af interviewer til undersøgelse om isbjørne i Østgrønland, december Orientering om dataindsamling i makrelfiskeriet. Fiskerilicenskontrollen (GFLK). Juni. Nuuk

35 35 Ataatsimiinnerni allakkiat Boje J, Hedeholm R (2014) The fishery for Greenland halibut in ICES Div. XIVb in ICES NWWG 2013.WD 9 Burmeister A (2014) Assessment of snow crab in West Greenland Teknisk Rapport nr. 93, p , Pinngortitaleriffik, Grønlands Naturinstitut Burmeister A (2014) Greenland snow crab fishery. In: ICES Report of the Working Group on the Biology and Life History of Crabs (WGCRAB), April ICES CM 2014/ SSGEF:12, 35pp Burmeister A, Kingsley M (2014) The West Greenland trawl survey for Pandalus borealis, 2014, with reference to earlier results. NAFO SCR Doc. 14/052. Serial No.N6354 Chrysafi A, Jørgensen OA (2014) MSY from Catch and Resilience. NAFO SCR Doc. 14/021 Serial no. N6316 Hammeken Arboe N (2014) Catch Table Update for the West Greenland Shrimp Fishery. NAFO SCR 14/046 Seriel No. N6348 Hammeken Arboe N (2014) The Fishery for Northern Shrimp (Pandalus borealis) in Denmark Strait / off East Greenland NAFO SCR 14/060. Serial No Hammeken Arboe N (2014) The Fishery for Northern Shrimp (Pandalus borealis) off West Greenland, NAFO SCR Doc. 14/061. Serial No.N6363 Hammeken Arboe N (2014). The Fishery for Northern Shrimp (Pandalus borealis) in Denmark Strait / off East Greenland NAFO SCR 14/060. Ser.No Hammeken N & Blicher ME (2014) Report from the workshop Initiating North Atlantic Benthos Monitoring (INAMon), September 28-29, Greenland Institute of Natural Resources, Nuuk, Greenland Hedeholm R, Boje J (2014) Greenland Shrimp and Fish Survey Results for Redfish in East Greenland Offshore Waters in ICES NWWG, 24 April - 1 May. WD02 Hedeholm R, Boje J (2014) The fishery for demersal Redfish (S.mentella) in ICES Div. XIVb in ICES NWWG, 24 April - 1 May. WD06 Hedeholm R, Post SL (2014) Assessment of lumpfish (Cyclopterus lumpus) in West Greenland based on commercial data Hedeholm R, Post SL, Retzel A (2014) New developments on Atlantic cod in Greenland. ICES NWWG, 24 April-1 May. WD32 Hedeholm R, Retzel A (2014) West Greenland inshore gillnet survey results for juvenile Atlantic cod in ICES NWWG, 24 April - 1 May. WD05 Hedeholm R. Boje J (2014) Survey for Greenland halibut in ICES Division 14B, August-September ICES NWWG, 24 April-1 May. WD04 Jansen T, Kristensen K, Van Der Kooij J, Post S, Roel B A, Campbell A, Hatfield E (2014) Recruitment of North East Atlantic Mackerel (Scomber scombrus) - nursery areas and recruitment variation. ICES CM ACOM 43. WD at WKPELA Jørgensen OA (2014) Survey for Greenland Halibut in NAFO Division 1C-1D, NAFO SCR Doc. 14/002, Serial no. N6292 Jørgensen OA, Treble M(2014) Assessment of the Greenland Halibut Stock Component in NA- FO Subarea 0 + Division 1A offshore + Division 1D-1F. NAFO SCR Doc. 14/027, Serial no. N6322 Juul-Pedersen T, Arendt KE, Mortensen J, Retzel A, Burmeister A, Sejr MK, Blicher M, Krause- Jensen D, Olesen B, Labansen AL, Rasmussen LM, Witting L, Boye T, Simon M, Rysgaard S (2014) Nuuk Basic; The MarinBasis Program. In Jensen LM (ed.) (2014) Nuuk Ecological Research Operations, 6th Annual Report, Aarhus University, DCE - Danish Centre for Environment

36 36 and Energy. 84 pp Kingsley MCS (2014) A Provisional Assessment of the Shrimp Stock off West Greenland in SCR 14/059. Serial No. N6361 Kingsley MCS (2014) Numbers of Age-2 Shrimps in West Greenland again. SCR 14/058. Serial No. N6360 Kingsley MCS (2014) Revised treatment of cod survey data in assessing the West Greenland stock of Pandalus borealis. SCR 14/062. Serial No. N6364 Kingsley MCS (2014) Shrimps and Cod in West Greenland, and How Many of the One are Eaten by the Other. SCR 14/067. Serial No. N6397 Nøttestad L, Salthaug A, Johansen G O, Anthonypillai V, Tangen Ø, Sveinbjörnsson S, Óskarsson GJ, Jónsson S, Debes H, Mortensen E, Smith L, Ólafsdóttir A, Jacobsen JA. Jansen T. (2014) Cruise report from the coordinated ecosystem survey (IESSNS) with M/V Brennholm, M/V Vendla, M/V Finnur Fríði and R/V Árni Friðriksson in the Norwegian Sea and surrounding waters, 2 July - 12 August ICES CM 2014/ACOM:48. WD at WGWIDE Nygaard R (2014) Assessment Greenland Halibut Stock Component in NAFO Division 1A Inshore. NAFO SCR 14/0 Serial no. N6338 Nygaard R (2014) Assessment of American plaice in NAFO Subarea 1. NAFO SCR 14/032 Serial no. N6328 Nygaard R (2014) Assessment of Demersal Redfish in NAFO Subarea 1. NAFO SCR 14/025 Serial No. N6320 Nygaard R (2014) Assessment of wolffish in NA- FO Subarea 1. NAFO SCR 14/037 Serial no. N6333 Nygaard R (2014) The Salmon Fishery in Greenland. ICES WGNAS WD01 Nygaard R (2014) Trawl, gillnet and longline survey results from surveys conducted by the Greenland Institute og Natural Resources in NA- FO Division 1A Inshore. NAFO SCR 14/038 Serial no. N6334 Nygaard R, Jørgensen OA (2014) Biomass and Abundance of Demersal Fish Stocks off West and East Greenland estimated from the Greenland Institute of Natural Resources Shrimp Fish Survey, NAFO SCR 14/003 Serial no. N6293 Retzel A (2014) Greenland commercial data for Atlantic cod in Greenland inshore waters for ICES NWWG. 24 April-1 May. WD09 Retzel A, Post SL (2014) Greenland commercial data for Atlantic cod in Greenland offshore waters for ICES NWWG. 24 April-1 May. WD14 Retzel A, Post SL (2014) Greenland Shrimp and Fish survey results for At-lantic cod in ICES NWWG. 24 April-1 May. WD13 Siegstad H (2014) Results of the Greenland Bottom Trawl Survey for Northern shrimp (Pandalus borealis) Off East Greenland (ICES Subarea XIV b), NAFO SCR 14/057. Serial No.N6359 Solari A (2014) A Bayesian approach to the assessment of West Greenland Halibut: Rationale and Critique. NAFO SCR 14/043 Serial no. N6340 Solari A (2014) On West Greenland Halibut: Approaching System Dynamics. Ecosystem Science Assessment Council November 2014 Solari A (2014) On West Greenland Halibut: environmental forcing. Working paper. NAFO meeting June 2014 Tiedemann R, Pampoulie C, Schneider A R R, Kiemel K, Witting L, Simon M J, Olsen M, Skaug H J, Øien N and Víkingsson G A. (2014) Genetic structure of the North Atlantic common minke whale (Balaenoptera acutorostrata) at feeding grounds: a combined microsatellite and mtdna analysis, IWC/SC/65b/RMP09

37 37 Tiedemann R, Schneider A R R, Kiemel K, Pampoulie C, Witting L, Simon M J, Olsen M, Skaug H J, Øien N and Víkingsson G A. (2014) Genetic structure of the North Atlantic common minke whale (Balaenoptera acutorostrata) at feeding grounds: an update of the microsatellite and mtdna analysis, IWC/SC/A14/AWMP-RMP03 Witting L (2014) West Greenland bowhead whale candidate SLA, IWC/SC/65/AWMP05 Witting L (2014) West Greenland humpback whale candidate SLA, IWC/SC/65/AWMP04 Ilisimatuussutsikkut allaaserisat Andersen JM, Stenson GB, Skern-Maurizen M, Wiersma YF, Rosing-Asvid A, et al. (2014) Drift Diving by Hooded Seals (Cystophora cristata) in the Northwest Atlantic Ocean. PLoS ONE 9(7): e doi: /journal.pone Andersen OGN, Laidre KL, Heide-Jørgensen MP (2014) Benthopelagic shrimp and associated pelagic and benthopelagic fauna on a bowhead whale foraging ground in Disko Bay, West Greenland. Marine Science 4(1): doi: /j.ms Barber DG, Ehn JK, Pucko M, Rysgaard S, Papakyriakou T, Deming J, Galley R, Søgaard DH (2014) Frost flowers on young Arctic sea ice: The climatic, chemical and microbial significance of an emerging ice type. J. Geophys. Res. Atmos., 119, 11,593 11,612, doi: /2014jd Bendtsen, J, Mortensen J, Rysgaard S (2014) Seasonal surface layer dynamics and sensitivity to runoff in a high Arctic fjord (Young Sound/ Tyrolerfjord, 74 N). J. Geophys. Res. Oceans, 119, doi: /2014jc Blanchet MA, Godfroid J, Breines EN, Heide- Jørgensen MP, Nielsen NH, Hasselmeier I, Iversen M, Jensen S-K and Åsbakk K (2014) West Greenland harbour porpoises (Phocoena phocoena) assayed for antibodies against Toxoplasma gondii - false positives with direct agglutination method. Diseases of Aquatic Organisms 108: doi: /dao02713 Boje J, Neuenfeldt S, Sparrevohn C R, Eigaard O,Behrens J W (2014) Seasonal migration, vertical activity, and winter temperature experience of Greenland halibut Reinhardtius hippoglossoides in West Greenland. Marine Ecology Progress Series, Vol. 508: Bonanomi S, Therkildsen NO, Hedeholm RB, Hemmer-Hansen J, Nielsen EE (2014) The use of archived tags in retrospective genetic analysis of fish. Molecular Ecology Resources 14: Born EW, Stefansson E, Mikkelsen B, Laidre KL, Andersen LW, Rigét FF, Villum Jensen M and Bloch D (2014) A note on a walrus s European odyssey. NAMMCO Scientific Publications. doi: / Citta JJ, Burns JJ, Quakenbush LT, Vanek V, George JC, Small BJ, Heide-Jørgensen MP, Brower H (2014) Potential for bowhead whale entanglement in cod and crab gear in the Bering Sea. Marine Mammal Science 30(2): doi: /mms Fossette S, Heide-Jørgensen MP, Jensen MV, Kiszka J, Bertrand N, Vely M (2014) Humpback whale (Megaptera novaeangliae) post breeding dispersal and southward migration in the western Indian Ocean Whale Sanctuary. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, Special Issue: Charismatic Megafauna, 450: 6-14 Gladish CV, Holland DM, Rossing-Asvid A, Behrens JW, Boje J (2014) Boundary conditions for Jakobshavn Glacier. Part I.Variability and renewal of Ilulissat Icefjord Waters, J. Phys. Oceanogr. 45:3-32 Grist JP, Josey SA, Boehme L, Meredith MP, Laidre KL, Heide-Jørgensen MP, Kovacs KK, Lydersen C, Davidson FJM, Stenson GB, Hammill MO, Marsh R and Coward AC (2014) Seasonal

38 38 variability of the warm Atlantic Water layer in the vicinity of the Greenland shelf break Geophysical Research Letters 41. doi: /2014gl Hauser, DDW, Laidre KL, Suydam R, Richard PR (2014) Population-specific home ranges and migration timing of Pacific Arctic beluga whales (Delphinapterus leucas). Polar Biology 37: Hedeholm R, Blicher ME, Grønkjær P (2014) First estimates of age and production of lumpsucker (Cyclopterus lumpus) in Greenland. Fisheries Research 149:1-4 Heide-Jørgensen MP, Nielsen NH, Hansen RG and Blackwell SS (2014) Stomach temperature in narwhals (Monodon monoceros) during feeding events. Animal Biotelemetry 2:9. doi: / Høgslund S, Sejr MK, Wiktor Jr J, Blicher ME, Wegeberg S (2014) Intertidal community composition along rocky shores in South-west Greenland: a quantitative approach. Polar Biology DOI /s Jansen T (2014) Pseudocollapse and Rebuilding of North Sea Mackerel (Scomber scombrus). ICES Journal of Marine Science. 71(2): doi: /icesjms/fst148 Jansen T, Kristensen K, van der Kooij J, Campbell A, Utne KR, Carrera P, Jacobsen JA, Gudmundssdottir A, Roel BA, Hatfield EMC (2014) Nursery areas and recruitment variation of Northeast Atlantic mackerel (Scomber scombrus). ICES Journal of Marine Science. doi: /icesjms/ fsu186 Jørgensen OA, Bastardie F, Eigaard OR (2014) Impact of deep-sea fishery for Greenland halibut (Reinhardtius hippoglossoides) on noncommercial fish species off West Greenland. ICES Journal of Marine Science. doi / icesjms/fst191 Keane, M, Semeiks J, Webb AE, Li YI, Quesada V, Craig T, Madsen LB, Brawand D, Marques PI, Michalak P, Kang L, Bhak J, Yim HS, Grishin N, Nielsen NH, Heide-Jørgensen MP, Oziolor EM, Matson CW, Stuart G, Patton J, George C, Suydam R, Larsen K, López-Otin C, O Connell MJ, Bickham J, Thomsen B, Magalhães de JP (2014) Insights into the Evolution of Longevity from the Bowhead Whale Genome. Cell Report, 10(1): DOI: /j.celrep Kennedy J, Hedeholm R, Gundersen AC, Boje J (2014) Estimates of reproductive potential of Greenland halibut (Reinhardtius hippoglossoides) in East Greenland based on an update of maturity status. Fisheries Research 154: Kjeldsen KK, Mortensen J, Bendtsen J, Petersen D, Lennert K, Rysgaard S (2014) Ice-dammed lake drainage cools and raises surface salinities in a tidewater outlet glacier fjord, West Greenland. J. Geophys. Res. Earth Surf., 119, , doi: /2013jf Krawczyk, DW, Witkowski, A, Waniek, JJ, Wroniecki, M, Harff, J (2014) Description of diatoms from the South-West to West Greenland coastal and open marine waters. Polar Biology, 11: , doi: /s Linnebjerg JF, Huffeldt NP, Falk K, Merkel FR, Mosbech A, Frederiksen M (2014) Inferring seabird activity budgets from leg-mounted timedepth recorders. Journal of Ornithology 155: Liu S, Lorenzen ED, Fumagalli M, Li B, Harris K, Xiong Z, Zhou L, Korneliussen TS, Somel M, Babbitt C, Wray G, Li J, He W, Wang Z, Fu W, Xiang X, Morgan CC, Doherty A, O Connell MJ, McInerney JO, Born EW, Dalén L, Dietz R, Orlando L, Sonne C, Zhang G, Nielsen R, Willerslev E and Wang J (2014) Population genomics reveal recent speciation and rapid evolutionary adaptation in polar bears. Cell 157 (4): Mackenzie BR, Payen MR, Boje J, Høyer JL,

39 39 Siegstad H (2014) A cascade of warming impacts brings bluefin tuna to Greenland waters. Global Change Biology (2014). doi: /gcb Merkel F, Labansen A, Boertmann D, Mosbech A, Egevang C, Falk K, Linnebjerg JF, Frederiksen M, Kampp K (2014) Declining trends in the majority of Greenland s thick-billed murre (Uria lomvia) colonies Polar Biology / s Mortensen J, Bendtsen J, Lennert K, Rysgaard S (2014) Seasonal variability of the circulation system in a west Greenland tidewater outlet glacier fjord, Godthåbsfjord (64 N). J. Geophys. Res. Earth Surf., 119, doi: / 2014JF Nielsen J, Hedeholm R, Simon M, Steffensen JF (2014) Distribution and feeding ecology of the Greenland shark (Somniosus microcephalus) in Greenland waters. Polar Biology 37: Nielsen NH, Larsen RS, Laidre K, Heide- Jørgensen MP (2014) Identification of Potential Foraging Areas for Bowhead Whales in Baffin Bay and Adjacent Waters. Arctic 06/2015 Pampoulie C, Skirnisdottir S, Olafsdottir G, Helyar SJ, Thorsteinsson V, Jónsson S, Fréchet A, Durif CMF, Sherman S, Lampart-Kaluzniacka M, Hedeholm R, Òlafsson H, Danìelsdòttir AK, Kasper JM (2014) Genetic structure of the lumpfish Cyclopterus lumpus across the North Atlantic. ICES Journal of Marine Science. doi: / icesjms/fsu071 Provencher JF, Bond AL, Hedd A, Montevecchi WA, Bin Muzaffar S, Courchesne SJ, Gilchrist HG, Jamieson SE, Merkel FR, Falk K, Durinck J, Mallory ML (2014) Prevalence of marine debris in marine birds from the North Atlantic. Marine Pollution Bulletin 84: Reeves, RR, Ewins PJ, Agbayani S, Heide- Jørgensen MP, Kovacs KM, Lydersen C, Suydam R, Elliott W, Polet G, v.dijk Y, Blijleven R (2014) Distribution of endemic cetaceans in relation to hydrocarbon development and commercial shipping in a warming Arctic. Marine Policy 44: doi: /j.marpol Rekdal SL, Hansen RG, Borchers D, Bachmann L, Laidre KL, Wiig Ø, Nielsen NH, Fossette S, Tervo O, Heide-Jørgensen MP (2014) Trends in bowhead whales in West Greenland; Aerial surveys vs. genetic capture-recapture. Marine Mammal Science. doi: /mms Riisgaard K, Swalethorp R, Kjellerup S, Juul- Pedersen T, Nielsen TG (2014) Trophic role and top-down control of a subarctic protozooplankton community. Mar. Ecol. Prog. Ser., 500:67-82 Søgaard DH (2014) Biological activity and calcium carbonate dynamics in Greenland sea ice Implication for the inorganic carbon cycle. PhD thesis. Greenland Climate Research Centre and Department of Biology, University of Southern Denmark. Greenland Institute of Natural Resources, 148 pp Sørensen LL, Jensen B, Glud RN, McGinnis DF, Sejr MK, Sievers J, Søgaard DH, Tison JL, Rysgaard S (2014) Parameterization of atmospheric surface exchange of CO2 over sea ice. TC 8: , doi: /tc Teglhus FW, Agersted MD, Arendt KE, Nielsen TG (2014) Gut evacuation rate and grazing impact of the krill Thysanoessa raschii and T. inermis. Mar Biol, doi: /s Thyrring J, Rysgaard S, Blicher ME, Sejr MK (2014) Metabolic cold adaptation and aerobic performance of blue mussels (Mytilus edulis) along a temperature gradient into the High Arctic region. Marine Biology DOI /s Trenkel VM, Huse G, MacKenzie BR, Alvarez P, Arrizabalaga H, Castonguay M, Goñi N, Grégoire F, Hátún H, Jansen T, Jacobsen JA, Lehodey P, Lutcavage M, Mariani P, Melvin GD, Neilson JD, Nøttestad L, Óskarsson GJ, Payne MR, Richardson DE, Senina I, Speirs DC (2014) Comparative ecology of widely-distributed pelagic fish species in the North Atlantic: implications for modelling

40 40 climate and fisheries impacts. Progress in Oceanography Vikingsson GA, Heide-Jørgensen MP (2014) First indication of autumn migration routes and destinations of common minke whales tracked by satellite in the North Atlantic during Marine Mammal Science. doi: / mms Watt C, Orr J, Heide-Jørgensen M, Nielsen N, Ferguson S (2014) Differences in dive behaviour among the world s three narwhal (Monodon monoceros) populations correspond with dietary differences. Marine Ecology Progress Series. 525: (2015) - doi: /meps11202 Weckström, K, Miettinene, A, Caisse, B, Pearce, C, Ellegaard, M, Krawczyk, D, Witkowski, A (2014) Sea surface temperatures in Disko Bay during the Little Ice Age caution needs to be exercised before assigning Thalassiosira kushirensis resting spore as warm-water indicator in palaeoceanographic studies. Quat. Sci. Rev. 101: , doi: / j.quascirev Wiig Ø, Born EW and Stewart REA (2014) Management of Atlantic walrus (Odobenus rosmarus rosmarus) in the arctic Atlantic. NAMMCO Scientific Publications. doi: / Nalunaarusiat Arctic Marine Biodiversity Monitoring Plan Greenland, 2013 Implementation. National one page update. Conservation of Arctic Flora and Fauna (CAFF) Biard V, Nielsen N (2014) Sampling harbour porpoises in Maniitsoq (2014) 5 pp. Feltrapport No. 80 Boertmann D, Rosing-Asvid A (2014) Seabirds and seals in Southeast Greenland. Results from a survey in July Aarhus University, DCE - Danish Centre for Environment and Energy, 42 pp. Scientific Report from DCE - Danish Centre for Environment and Energy No. 117 Christensen T, Payne J, Doyle M, Ibarguchi G, Taylor J, Schmidt NM, Gill M, Svoboda M, Aronsson C, Behe C, Buddle C, Cuyler C, Fosaa AM, Fox AD, Heiðmarsson S, Henning Krogh P, Madsen J, McLennan D, Nymand J, Rosa C, Salmela J, Shuchman R, Soloviev M, Wedege M (2013) The Arctic Terrestrial Biodiversity Monitoring Plan. Circumpolar Biodiversity Monitoring Program. CAFF Monitoring Series Report Nr. 7. CAFF International Secretariat, Iceland. ISBN Circumpolar Biodiversity Monitoring Program Marine Steering Group Arctic Marine Biodiversity Monitoring Plan Annual Plan 2013: Annual Report on the Implementation of the Circumpolar Biodiversity Monitoring Program s Arctic Marine Biodiversity Monitoring Plan (CBMP-Marine Plan). CAFF Monitoring Report No.12. CAFF International Secretariat, Akureyri, Iceland. ISBN: Coram A, Nielsen N, Sinding M (2014) Feltrapport for mærkning af marsvin i Maniitsoq 07. juli aug pp. Feltrapport No. 81 Danielsen NST (2014) The trophic role of northern sandlance (Ammodytes dubius, Reinhardt 1837) on Fyllas Bank, West Greenland: Seasonal changes in diet and lipid content, Specialerapport ved Århus Universitet, Vejleder R. Hedeholm, august, 41 sider Frederiksen M, Falk K, Huffeldt NP, Johansen K, Labansen A, Linnebjerg JF, Merkel F, Mosbech A (2014) Seabird baseline studies in Baffin Bay, Colony-based fieldwork at Kippaku and Apparsuit, NW Greenland. Scientific Report from DCE Danish Centre for Environment and Energy No SR110.pdf, 58 pp Heide-Jørgensen MP, Hansen RG, Fosette S, Nielsen NH, Jensen MV, Hegelund P (2014) Monitoring abundance and hunting og narwhals in

41 41 Melville Bay during seismic surveys in Greenland Institute of Natural Resources, internal report, 56 pp Heide-Jørgensen MP, Hansen RG, Sinding MHS (2014) Abundance and distribution of narwhals in Melville Bay. Greenland Institute of Natural Resources, internal report, 28 pp Heide-Jørgensen MP, Nielsen N (2014) Undersøgelser af epizooti hos marsvin i Vestgrønland - 1ste status rapport 15. juli pp. Feltrapport No. 82 Juul-Pedersen T, Arendt KE, Mortensen J, Krawczyk D, Rysgaard S, Retzel A, Nygaard R, Burmeister AD, Krause-Jensen D, Marbà N, Olesen B, Sejr MK, Blicher ME, Meire L, Geertz- Hansen O, Labansen AL, Boye T and Simon M. The MarineBasis programme In Jensen LM and Christensen TR (eds.) Nuuk Ecological Research Operations, 7th Annual Report, Aarhus University, DCE Danish centre for Environment and Energy. 94 pp Nuttall M & Simon M (2014) An Interdisciplinary Study of Possible Effects of Oil and Gas Exploration on the Narwhal Hunt in Melville Bay, Northwest Greenland Olsen M, Nymand J, Raundrup K, Aastrup P, Krogh PH, Lauridsen TL, Lund M, Albert K (2013) Nuuk Basic: The BioBasis programme in: Jensen LM, Rasch M (eds.) Nuuk Ecological Research Operations, 7th Annual Report, Aarhus University, DCE - Danish Centre for Environment and Energy. 93 p Rosing-Asvid A, Riget F, Mikkelsen L, Dietz R (2014) Seals and their sensitivity to oil exploration in eastern Baffin Bay - Report on the EIAstudy: Ringed and bearded seal tracking in the Melville Bay area. Report to the Ministry of Industry and Minerals Sejr MK, Juul-Pedersen T, Frandsen E and Lennert I. The MarineBasis Programme In Jensen LM, Christensen TR and Schmidt NM (ed.) (2014) Zackenberg Ecological Research Operations 19th Annual Report, Aarhus University, DCE Danish Centre for Environment and Energy. 130 pp Terrestrial Steering Group (2014) Arctic Terrestrial Biodiversity Monitoring Plan: Implementation and work plan Akureyri, Iceland, February CAFF Monitoring Series Report No. 11. CAFF International Secretariat, Akureyri, Iceland. ISBN: Wisniewska DM, Kyhn LA, Tougaard J, Simon M, Lin Y-T, Newhall A, Beedholm K, Lynch J, Madsen PT (2014). Propagation of airgun pulses in Baffin Bay Aarhus University, DCE Danish Centre for Environment and Energy, 150 pp. Scientific Report from DCE Danish Centre for Environment and Energy No dce2.au.dk/pub/sr109.pdf Witting L (2014) Intern rapport til den Grønlandske delegation. Det 65. møde for den Internationale Hvalfangstkommision s Videnskabelige Komite Aastrup P, Raundrup K, Feilberg J, Krogh PH, Schmidt NM, Nabe-Nielsen J (2014) Effects of large herbivores on the biodiversity of vegetation and soil microarthropods in low Arctic Greenland - Akia, West Greenland and southern Greenland. Aarhus University, DCE - Scientific report from DCE - Danish Centre for Environment and Energy No p Allakkatigut paasissutissat allat Arendt KE, Christensen E (2014) Det kribler og krabler i Fjorden. Polarfronten 1:januar. Arendt KE, Christensen, E (2014) Smeltevand giver særegent liv i Nuup Kangerlua. Aktuel Naturvidenskab februar 1:8-10 Born EW (2014) Kalallit Nunaat ajortuliortutut? (Grønland i skurkerollen? ).

42 42 Sermitsiaq Nr. 11: marts Buchardt M, Gonzales-Bergonzoni I, Geertz- Hansen O, Lauridsen T (2014) Poster: Snapshot of foodwebs in Arctic lakes. Forum: Arktisk Forskning & Tekniologi Konference , December 4. GEUS, Copenhagen, Denmark Burmeister A (2014) Opdatering bestandsstatus af krabber og rådgivning for Resume af rådgivningen, 18 pp Clausen L W, Gislason H, Kokkalis A, Jørgensen OA, Andersen KH, Fisher KS, Mosegaard H (2014) Bæredygtig Bifangst i Dansk Fiskeri - fornuftig forvaltning under discardforbud. Rapport til NaturErhvervstyrelsen under ordningen Tilskud til fælles initiativ inden for fiskeri- og akvakultursektoren Cuyler C (2014) Svar til anmodning om biologisk rådgivning for rensdyr- og moskusoksefangst 2014/2015. Advisory document for the Greenland Government. Pinngortitaleriffik - Greenland Institute of Natural Resources, 24. april. Nuuk GU elever fra Nuuk besøger Grønlands Naturinstitut. Sermitsiaq og AG Havis i Arktis bidrager til at fjerne CO2 fra atmosfæren (2014). SDUs hjemmeside Jørgensbye H, Hammeken NH (2014) Coral bycatch in shrimp bottom trawl surveys in West Greenland waters. Poster Jørgensen LL, Blicher ME, Hammeken N et al. (2014) Coordinating Arctic benthic megafauna monitoring. The Circumpolar Biodiversity Monitoring Program s Benthos Expert Network. Poster, Arctic Biodiversity Congress, 2-4 December, Trondheim, Norway Merkel FR & Labansen A (2014) Vedr. spørgsmål til Naalakkersuisut om ændring af jagttiden for rider. Notat til Selvstyret Merkel, FR (2014) Høringssvar vedrørende forslag til ny fuglebekendtgørelse, Notat til forvaltningen (APNN) Nielsen N, Hansen R, Teilmann J, Heide- Jørgensen MP (2014) Poster: Harbour porpoises from West Greenland: Ocean-farers and deep divers, Forum: The 5th International Bio- Logging Science Symposium, September. Strasbourg Raundrup K (2014) Station Example: Marketing In: Topp-Jørgensen E (ed.) INTERACT Management planning for arctic and northern alpine research stations - Examples of good practice, p DCE - Danish Centre for Environment and Energy, Aarhus University, Denmark Raundrup K, Nabe-Nielsen J, Nymand J, Aastrup P (2014) Poster: Challenges facing caribou in West Greenland when extensive changes in land use occur, Forum: NJF Seminar "Reindeer herding and land use management - Nordic perspectives", October Rovaniemi, Finland Tiedemann R, Pampoulie C, Schneider ARR, Kiemel K, Witting L, Simon MJ, Olsen ME, Skaug HJ, Oien N, Víkingsson GA (2014) Conference paper: Genetic structure of the North Atlantic common minke whale (Balaenoptera acutorostrata) at feeding grounds: a combined microsatellite and mtdna analysis IWC 2014-SC65b-RMP09; 05/2014 Ugarte F, Boertmann D, Geertz-Hansen O (2014) Poster: Whales and Oil Exploration in Greenland, Forum: IWC Workshop on Impacts of Increased Marine Activities on Cetaceans in the Arctic, March 6-7. Anchorage, Alaska Oqalugiaatit Arendt KE, Juul-Pedersen T, Sejr M. Linking ocean-fjord-glacier interactions with pelagic biodiversity around Greenland. Oral presentation. Arctic Biodiversity Congress, December 2-5. Trondheim, Norway Arendt KE. Introduction to Marine Ecology. Management of Natural Resources in Greenland,

43 43 Ilisimatusarfik, May 5. Nuuk Blicher ME & Hammeken N. Initiating North Atlantic Benthos Monitoring. Annual meeting in Circumpolar Biodiversity Monitoring Program (CBMP), October 1. Nuuk Born EW. Foredrag: East Greenland polar bear operations, Indlæg ved workshop med henblik på at udvikle en plan for studier af isbjørne I Østgrønland. Grønlands Naturinstitut, 25. november. Nuuk Born EW. Foredrag: Interviewundersøgelse blandt hvalrosfangere. Grønlands Naturinstitut, DFFL, 26. november. Nuuk Born EW. Foredrag: Isbjørne, Nuuk Kulturnat, Grønlands Naturinstitut. 24. januar. Nuuk Born EW. Foredrag: Status of the Polar bears and sea ice study. Eastern Baffin Bay Strategic Environmental Studies Program : Status Report February Danish Centre for Environment/Aarhus Universitet, 27. februar. Roskilde Born EW. Foredrag: Summary of performance of satellite transmitters deployed in Baffin Bay and Kane Basin, Indlæg ved workshop med henblik på planlægning af analyser af data fra isbjørnestudier I Baffin Bug tog Kane Bassinet, , 14. januar Born, EW. Foredrag: Bjørnen kommer (isbjørne og menneskekonflikter). GEUS sikkerhedskursus. 4. juni. København Boye TK. Interview til KNR radioavisen vedr. pukkelhvaler og fangst i Godthåbsfjorden, 10. oktober. Nuuk Boye TK. Interview til Sermitisiaq og Nuuk Ugeavis vedr. pukkelhvaler og fangst i Godthåbsfjorden. a=c&p=1085&s=0&l=0&cs=1bb26dc60b2368f68 1b1c8c0ef98484e Boye TK. Undervisning af GU Nuuk om hvaler i Godthåbsfjorden, 24. oktober. Nuuk Cuyler C. Foredrag af Status og Arbejde ved Terrestriske CBMP. Circumpolar Biodiversity Monitoring Program (CBMP), MARINE Face-to-Face mode, 30. september-02. oktober. Nuuk Cuyler C. Foredrag ved 15th NACW (North American Caribou Workshop): Calving Habitat - Not the last word for sustainable West Greenland caribou populations, maj. Whitehorse, Yukon, Canada Cuyler C. Foredrag ved GFLK årlige Jagtbetjent møde om Naturinstituttets samarbejde med jagtbetjentene om rensdyr og moskus, 21. januar. Nuuk Cuyler C. Interview til KNR TV: Vi skyder færre rensdyr ved Nuuk end for 10 år siden, 25. september. Nuuk Cuyler C. Underholdning i Naturinstituttets grovlaboratorium for NIF elever fra klasser: Rensdyr ved Nuuk. Kropsstørrelse og kondition ud fra kæber, ben og benmarv, 29. september. Nuuk Geertz-Hansen O. Oplæg om Tanbreez-projektet ved Kringlerne i Sydgrønland. Dagsseminar i Klimajournalistik for journaliststuderende, 9. september. Grønlands Naturinstitut, Nuuk Hedeholm R. Dr1, madmagasinet Bitz og Frisk Hedeholm R. Foredrag for industrien vedr. rådgivning for fiskeressourcer (ICES), 3. juni. Nuuk Heide-Jørgensen, MP, Hansen RG: Møde med olieselskaber på DCE, Århus Universitet, Risø, om seismik i Baffin Bugten Fremlæggelse af to rapporter, 26. februar Heide-Jørgensen, MP: Foredrag Dansk Naturhistorisk Forening om narhvaler, 8. maj Heide-Jørgensen, MP: Foredrag i Dansk Marinbiologisk Forening om grønlandshvalen, 26. februar Jansen T. Foredrag om dataindsamling i makrel-

44 44 fiskeriet, juni. GFLK Jansen T. Foredrag om makrel fiskeriet, survey og rådgivning, september. Departementet Jansen T. Foredrag om makrel i Grønland til makrelforhandlingerne. London, UK Jansen T. Foredrag om makrellens biologi for fiskere og Departement, marts. Grønlands Naturinstitut Jia Y. Foredrag om sjældne jordarters metaller og deres strategiske betydning. Dagsseminar i Klimajournalistik for journaliststuderende, 9. september. Grønlands Naturinstitut, Nuuk Juul-Pedersen T & Hindrum R. CBMP Marine: Effects of stressors and drivers of relevance to biodiversity. Session Chairs. Arctic Biodiversity Congress, December 2-5. Trondheim, Norway Krawczyk D, Arendt K, Juul-Pedersen T, Mortensen J, Blicher M, Sejr K, Jakobsen H, Witkowski A, Rysgaard S. What drives micro-plankton (phytoplankton) community structure and species diversity in offshore waters and fjords in Greenland? Arctic Biodiversity Congress, December 2-5. Trondheim, Norway Laidre KL, Stern H, Kovacs KM, Lowry L, Moore SE, Regehr EV, Ferguson SH, Wiig Ø, Boveng P, Angliss RP, Born EW, Litovka D, Quakenbush L, Lydersen C, Vongraven D and Ugarte F. Arctic Biodiversity Congress, Trondheim. Spoken presentation: Circumpolar trends in abundance of Arctic marine mammals, 2. december. Norge Larsen MB, Geertz-Hansen O. Oplæg om minedrift og Godthåbsfjorden for 8 gymnasieklasser til GU uddannelsesdag, 24. oktober. Grønlands Naturinstitut, Nuuk Merkel FR, Mosbech A, Sonne C. Contrasting feeding strategies among wintering common eiders linked to white-tailed sea eagle predation. Oral presentation at 5th International Sea Duck Conference, September 10-12, Reykjavik, Iceland Merkel FR. Biodiversity and Climate Change. Oral presentation at Adaptation Actions for a Changing Arctic (AACA) Workshop, June 3-5, Nuuk, Greenland Merkel FR. Interview i forbindelse med artikel af PE Philbert: Lomvien i frit fald. Polarfronten 1/2014 Mikkelsen PS. Interview: Evaluation of the Canada Excellence Research Chairs (CERC) Program Case Study Interview Collaborations/Partners and Users of Research, 5. februar. University of Manitoba, Winnipeg, Canada Mikkelsen PS. Klimaforskning i Grønland. Arctic Business Network besøger Grønlands Naturinstitut, 30. april. Nuuk Mortensen J, Bendtsen J, Rysgaard S. Circulation and heat sources for glacial melt in a west Greenland fjord, Arctic Change 2014, December Ottawa, Canada Mortensen J. Foredrag, ICES WGOH, Coastal time series, April 1-3. Hamburg, Germany Nielsen N. Gæsteforelæsning i kurset Arktisk Biologi, om Grønlandske hvaler, 19. maj. Københavns Universitet Nygaard R, Jeremiassen SR. KNAPK, Upernavik Seafood, hellefisk seminar, 26. februar. Upernavik Nymand J. Oplæg om Råstofloven herunder specielt VVM-reglerne i Grønland. Dagsseminar i Klimajournalistisk for journaliststuderende, 9. september. Grønlands Naturinstitut, Nuuk Nymand J. Radiointerview om moniteringsarbejde i Kobbefjord/Kangerluarsunnguaq i forbindelse med klimaændringer. Sendt på Danmarks Radio P4 6. december Olsen M. Foredrag om CO2 til GU uddannelsesdag, 24. oktober. Grønlands Naturinstitut, Nuuk Retzel A. Foredrag til åbent hus arrangement for fiskeriets aktører i forbindelse med Walther Her-

45 45 wig ophold i Nuuk Siegstad H, Nygaard R. Post SL, Retzel A. Foredrag vedr. fiskeressourcer til GFLK årsmøde, januar Siegstad H, Nygaard R. Præsentation af fiskebestande i Sermersooq, 28. april Siegstad H. Foredrag for industrien vedr. rådgivning for fiskeressourcer (NAFO), 3. juli. Nuuk Siegstad H. Foredrag for industrien vedr. rådgivning for rejeressourcer, 10. november. Nuuk Siegstad H. Foredrag vedr. fiskebestande til Fiskeriseminar, april. Nuuk Siegstad H. Undervisning af samfundsfagsstuderende på Ilisimatursarfik om fiskeribiologiske emner Ugarte F, Fontaine L, Jessen A. Greenland views on whales, oil and shipping. Foredrag ved IWC Workshop on Impacts of Increased Marine Activities on Cetaceans in the Arctic, March 6-7. Anchorage, Alaska Suliat allat Arendt KE. Reviewer for Ecology and Evolution Blicher ME. Commercial and scientific diving course, April 28 - May 28. University of Southern Denmark, Esbjerg Blicher ME. Peer review of ArcticNet proposal Blicher ME. Reviewer for Marine Ecology- Progress Series, Polar Biology, Frontiers in Marine Science Burmeister A, Hammeken AN. Kursus. ICES Advance stock assessment. København Cuyler C. Grønlands repræsentant CBMP - Terrestrial Steering Group Cuyler C. Member CARMA international caribou network Cuyler C. Member CBMP - Terrestrial Mammal Expert Group Cuyler C. Member CBMP - Terrestrial Muskox Network Group Cuyler C. Reviewer for Polar Biology, POBI-D Cuyler C. Reviewer for Polar Biology, POBI-D Cuyler C. Reviewer for Wildlife Biology, ID WLB Heide-Jørgensen, MP: Eksaminering af Mads Schultz i forbindelse med bachelor eksamen, 5. februar Heide-Jørgensen, MP: Eksaminering af Stine Deepika Christiansen i forbindelse med bachelor eksamen, 23. april Heilmann L. DTU Aqua, udvekslingstogt med Dana i Østersøen, 17 dage i november Jacobsen R, Søgaard D, Arendt K, Pedersen TJ, Blicher M, Hedeholm R og Ugarte F - Kursus: adjunt pedagogicum, modul 1. D okt. Ilimmarfik Jia Y. Reviewer for Environment Earth Science Juul-Pedersen T. Co-Chair ( ) and National Representative (Greenland/Denmark) of the Marine group of Circumpolar Marine Biodiversity Monitoring Program (CBMP) Juul-Pedersen T. Hosting the Annual CBMP Marine Steering Group and Expert Network Meeting, September 30 October 2. Nuuk, Greenland Juul-Pedersen T. Hosting the quarterly teleconferences in Circumpolar Biodiversity Monitoring Program (CBMP) - Marine Steering Group Juul-Pedersen T. MarineBasis Nuuk and Zackenberg Program Coordinator and Coordination Group Member in Greenland Ecosystem Monitoring (GEM) Juul-Pedersen T. Participating in the Sea Ice Biota Expert Network in CBMP-Marine. Merkel, FR. Reviewer for Condor

46 46 Merkel, FR. Reviewer for Waterbirds Merkel, FR. Reviewer for Wildlife Society Bulletin Mortensen J, Reviewer for NSF Post SL. Kursus. ICES Application of Geostatistics to analyse spatially explicit Survey data in an Ecosystem Approach. Paris Rysgaard S, Christensen PB, Simon M, Mikkelsen PS. Formidlingsprojekt Is i blodet august, Nuuk Simon, M. Isbjørne prøvetagningsvideo til KNR. Tervo, OM. Reviewer for Journal of Acoustical Society of America Tervo, OM. Reviewer for PlosOne Tervo, OM. Reviewer for Polar Biology Tervo, OM. Statistical Modelling Workshop, januar. St. Andrews, Skotland Zinglersen, KB. Besøg og samarbejde med Polar Geospatial Center omkring Remote Sensing, december. University of Minneapolis, USA Zinglersen, KB. Deltagelse i Maritim Brugermøde, arrangeret af Grønlands Selvstyre, 4. september. Nuuk Zinglersen, KB. Erfaringsudveksling om geografiske databaser hos Grønlands Fiskeri Licens Kontrol, Grønlands Selvstyre, 14. januar. Nuuk Zinglersen, KB. Foredrag Introduction to electronic mapping and its possibilities / Qarasaasiatigut nunat assilerineq periarfissaasunillu tikkuussineq ved mødet Inuit Pinngortitarlu - Past, present and future use of living and nonliving resources of the Nuuk area arrangeret af Grønlands Klimaforskningscenter, 4. marts. Nuuk Zinglersen, KB. Møder med Asiaq, Grønland og Polar Geospatial Center, University of Minneapolis, St. Paul og University of Arizona, Phoenix, USA om udveksling af og vidensopbygning hos grønlandske universitetsstuderende omkring Remote Sensing teknologi. April online. December. Minneapolis og San Francisco Zinglersen, KB. Seminar og forhandling mellem Grønland, Danmark og Sydkorea om Geospatial Greenland, arrangeret af Afdeling for Landsplan, Grønlands Selvstyre. Oplæg om natur og miljødata, marts. Nuuk Zinglersen, KB. Telefonmøder i januar og februar om udveksling af bathymetriske data om Godthåbsfjorden fra Geodatastyrelsen, Danmark Zinglersen, KB. Udarbejdelse og afholdelse af interne kurser i anvendelse af QGIS programmet i forskning og rådgivning, oktober og november. Nuuk Ilisimatusarnermi killiffigisamik naliliineq Dorte Søgårdip ph D-nngorniutigalugu Syddansk Universitet imi ilisimatusaatini qulequtsikkani: Carbon cycling in sea ice and the implications for the inorganic carbon cycle 21. november 2014 iluatsilluartumik illersorpaa. Heide-Jørgensen MP. Københavnip Universitet iani Statens Naturhistoriske Museum imi professorioqataalersutut ivertinneqarluni 15. maj 2014 oqalugiaateqarpoq (Biologging studies of whales; kalaallisut: arferit nalunaaqutsersorneqartarnerat). Laidre K, Hegelund P. Pikkorissarneq. Chemical Immobilization og Animals (nal. ak. 16). Safe-capture international INC, Washington. Rasmus Hedeholm seniorforskeritut 14. maj atorfinitsinneqarpoq. Taassuma ilisimatuussutsikkut suliai aqutsinermut ilinniartitsinernullu attuumassuteqartut ilisimatuuniit avataaneersunit nalilersorneqarput. Rasmus Hedeholm ukiup naanerani ICES NWWG-mi siuttuusussatut toqqarneqarpoq.

47 47 Asimi Misissuinerit, Aalisakkanut Qalerualinnullu Immikkoortortaqarfik Saarullik, qaleraleeqqat, raaajat suluppaakkallu Pâmiut angalaneq 1, raajat + aalisak. Misiss., Nuuk - Ilu Pâmiut angalaneq 2, raajat + aalisak. misiss, Ilu-Nuuk Pâmiut angalaneq 3, raajat + aalisak. Misiss., Nuuk- Qaq Saarullik, qaleralik, raaajat suluppaakkallu Pâmiut angalaneq 4, raajat + aalisak. misiss. - qaler., Qaq - Rey Pâmiut angalaneq 5, raajat + aalisak. misiss. - qaler., Rey - Nuuk Pâmiut angalaneq 6, qalelinnik misissuineq, Davis Strædet JAN FEB MAR APR MAJ JUU JUU AGG SEP OKT NOV DEC Saarullleeqqaar sinerissap qanittuani Saarulleeqqanilk misissuineq, Sannamik, Nuuk Saarulleeqqanilk misissuineq, Erisaalimmik, Nuuk Saarulleeqqanilk saattuaaqqanillu misissuineq,sannamik, Sisimiut Qaleralik Qaleralik, saattuaq, saarullik, Sannamik, Ilulissat Qaleralik, saattuaq, saarullik, Sannamik, Upernavik Qaleralik, saattuaq, saarullik, Sannamik, Uummannaq Aalisarnermit uuttortaanerit Sinerissap qanittuani qalerallit,ilulissat, Uummaannaq Upernavillu Sinerissap qanittuani saarullik Maniitsoq, Nuuk, Paamiut Qaqortorlu Tunumi suluppaagaarniarnermit uuttortaanerit Aalisagaaqqat qalerualeeqqallu Tukertussanik katersineq (MarinBasis), Nuup Kangerlua Kapisilik Kapisilinnik katersineq, Nuuk

48 48 Avatangiisinut aatsitassanullu Immikkoortortaq - Misissuinerit Naasoqassuseq Biobasis, Nuuk CBMP, Kuuit naasoqassusiat Qeqqussat JAN FEB MAR APR MAJ JUU JUU AGG SEP OKT NOV DEC Misissuinerit Nalunaq/gultisiorfik Seqi Betoncentralen Nakkutilliineq Aappalaartoq/rubin-inik suliniut Isua/saviminissamik suliniut MarinBasis Timmissat Assigiinngitsualuit AU-suliniut: Silap pissusiata allanngoriartornerata Young Sundip nunataaniittunut sunniutai, Zackenberg, Tunup avannaarsua

49 49 Misissuinerit, miluumasunut timmissanullu immikkoortortaq Naasoqassuseq Biobasis Nuuk Qeqqussat JAN FEB MAR APR MAJ JUU JUU AGG SEP OKT NOV DEC Nunami miluumasut Tuttut allerui Umimmaat Kangerlussuaq Timmissat Mitit pissatat Kitaata kujataa Timmissat nalunaaqutaannik katersineq Marin Basis Nuuk timmissanik kisitsineq Appat piaqqiorfiini nipiliortitsinerit Appanik kisitsineq Qaanaaq Sumiiff. mitit pill. ilisimasat Kitaata avannaa Mitinik kisitsineq Nuuk Puisit Natsiit Qaqortoq (ammerivik) Qasigissanik kisitsine Sermersooq Puisinik nassitsissutilersuineq Ilulissat Puisinik nassitsissutilersuineq Ammassalik Nannut Nannunit misissugassat (piniartunit katersukkat) Misissugassat Ellesmere Atuisut ilisimasaat Tasiilaq Orsussaataasiviit Kitaata kujataani Arferit mikinerit aarrillu Imaani miluumasunik kisitsineq Pikialasorsuaq Qil. qernertanik aavernillu nassitsissutilersuineq Qaanaaq Qil. qernertat, apersuinerit, nipisiuinerit Qimusseriarsuaq Qil. qernertanik timmisartumik kisitsineq Qimusseriarsuaq Qil. qernertanik nassitsissutilersuineq Tunu, Ittoqqort. Niisanik nalunaaqutsersuineq Maniitsoq Niisanit missugassanik katersineq Maniitsoq Arferit angisuut Qipoqqaat, assinik katersineq - sineriak tamaat Arfiviit, erinarsornerat Qeqertarsuup Tunua Arfivinnik nalunaaqutsersuineq Qeqertarsuup Tunua Arfivinnit misissuagassanik katers. Qeqertarsuup Tunua Imaani nipisiuineq Nuuk Arfernik angisuunik misissuineq Kitaa Qipoqqaat, nerisaat, pissusaat Nuuk Tikaagulliit, nassitsissutilersuineq Maniitsoq Imaanik ilisimatusarneq arferillu Island/Tunu Arferit angisuut, nipisiuineq, nalunaaqutsersuineq - Tasiilaq

50 50 Misissuinerit, silap pissusianik ilisimatusarfik Suliniutit JAN FEB MAR APR MAJ JUU JUU AGG SEP OKT NOV DEC Tinittarnerup ulittarnerullu killinga Nuuk Inuussutissarsiutitut aqqartartuuneq Dk/Tyskland ph aamma immap naasoqassusia Marinbasis Zackenberg Marinbasis Nuuk Immap naqqata naasoqassusia uumasoqassusialu Marinbasis Nuuk kinnikut nikerartariaasiilu Marinbasis Nuuk qaammatikkaartumik misissugassanik katersineq Marinbasis Nuuk kangerlunni misissuinerit Marinbasis Nuuk maj imi misissuinerit (Fyllas Banke Nuup Kangerlua) Nunatta kitaani kinnikut itinersuarmiittut (Paamiut 1-3) Immami misissuinerit tukimoortut Nuup Kangerlua (DEFROST) ASP Misissuinerit 1 Daneborg ASP Misissuinerit 3 Daneborg Ukiuunerani arferit Nuup Kangerlua Piniarnernik malinnaaffiginninneq Qimusseriarsuaq Arferit angisuut, nipisiuinerit nalunaaqutsersuinerillu - Tasiilaq

51 51

52