Peqqinnissamut Isumaginnittoqarfiit Ukiumoortumik nalunaarusiaat Imai:

Koko: px
Aloita esitys sivulta:

Download "Peqqinnissamut Isumaginnittoqarfiit Ukiumoortumik nalunaarusiaat Imai:"

Transkriptio

1 Imai: 1 Siulequt Internetikkut peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq Tarrarsuisarnermik digitalinngorsaaneq Peqqissaanermik Ilinniarfik ukiut qulinngorlugit nalliuttorsiorpoq Tunngaviusumik peqqissaanermi ilinniartitaanerit Ilinniartitseqqittarneq pikkorissartitsisarnerlu Tarrarsuisarnermi assistentinik piginnaanngorsaaneq Peqqissaasup ineriartortitsinermik suliaqartup pikkorissartitsisarneri Pinaveersaartitsineq Paarisa Pinaveersaartitsinermi siunnersortinut aaqqissuussineq Meeqqanik isumaginninneq Imminortarneq Suliniummi attaveqaqatigiit Immikkut ittumik suliniuteqarneq Kissaatiginngisamik naartulertarneq naartunaveersaatillu HIV-mik, AIDS-imik kinguaassiutitigullu nappaatinik allanik pinaveersaartitsineq Tupa Imigassaq aanngajaarnartullu Nerisat timigissarnerlu Peqqissaanermi perorsaanikkut piginnaanngorsaaneq Najukkani tarnikkut nappaatit Anersaartorfikkut nappaatit pillugit suliniuteqarnermi pitsaassutsimik ineriartortitsineq Erninermut atatillugu isumassuineq Dronning Ingridip Napparsimmavissuani timip ilaanik taarsiilluni pilattaasarnerit Kræftertunik katsorsaasarnerup Kalaallit Nunaannut nuunneqarnissaa Pilattaasarneq Tarrarsuisarneq Kigutilerineq Napparsimmavinniit peqqissaavinnut ikaarsaarneq Inuit peqqissusaat pillugu suliniutinut pilersaarut Sullissineq pillugu maalaarutit aamma peqqinnissaqarfimmi passunneqarneq pillugu maalaarutit Sullissineq pillugu maalaarutit Peqqinnissaqarfimmi misissuinerit passunneqartarnerillu pillugit maalaarutit Suliat sullissinerillu pillugit naliliineq

2 1 Siulequt Peqqissutsimut Pisortaqarfik ukiumoortumik Peqqinnisaqarfiup iluani suliat toqqartukkat pillugit nalunaarusiortarpoq. Ukiumoortumik nalunaarusiornermi siunertaavoq peqqinnissaqarfimmi suliat ersarissumik paasissutissiissutigineqarnissaat, aammalu ukiumoortumik nalunaarummik atuartussanut sulianik nutaanik ilisarititsinissaq. Peqqinnissaqarfik ukiuni makkunani arlalinnik unammilligassaqarpoq atugassaqartitaallunilu. Taakkunannga assersuutitut taaneqarsinnaasut tassaapput aningaasaqarnikkut aalajangersimasunik killissaqartitaaneq, innuttaasuni utoqqaat amerliartortut, peqqinnissaqarfiup sullissinerani piumasaqarneq annertusiartortoq nunanilu allani suliaritinnermut aningaasartuutit amerliartortut. Taamaattumik peqqinnissaqarfik unammilligassanut inuiaqatigiinnilu ineriartornermut malinnaasinnaassaguni, kiisalu innuttaasut peqqinnissaqarfimmut naatsorsuutigiumaagaannik naammassinnissinnaassaguni suliap allannguinissamut nutaanillu eqqarsarnissamut pisariaqartitsiviusup qiteqqunneranut killippoq. Peqqissutsimut Pisortaqarfik 2003-mut ukiumoortumik nalunaarummi suliassat, suliamut tassunga ikorfartuutaasussat arlallit aallunniarlugit aalajangersimavoq. Taamaattumik suliassat uku matuma kinguliani sukumiinerusumik nassuiarneqassapput: Internetikkut peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq, tarrarsuisarnermik digitalinngorsaaneq, Peqqissaanermik Ilinniarfiup ukiunik qulinngortorsiorneranut atasumik saqqummiunneqarnera, ilinniartitaanerit pikkorissartitsinerillu, pinaveersaartitsinermi suliniutit, najukkani tarnikkut nappaatinik katsorsaasarneq, anersaartorfikkut nappaatit pillugit suliniuteqarnermi pitsaassutsimik ineriartortitsineq, erninermut atatillugu isumassuineq, siffissakkut seeqqutigullu pilattartinnerit, kræftertunut inuunermik sivitsorsaataasumik suliarinnittarnerup nuunneqarnera, napparsimmavinniit peqqissaavinnut ikaarsaarneq, peqqinnissaqarfik pillugu maalaarutit aamma inuit peqqissusaat pillugu suliniuteqarnermi pilersaarut. Ukiumoortumik nalunaarut naalakkersuinermik suliaqartunit peqqinnissaqarfimmilu sulisunit atuarneqarumaartoq, aammalu sulilersussanut sulisunullu nutaamik atorfinitsinneqartunut paasissutissiissutissatut atorneqarumaartoq Peqqinnissaqarfimmit kissaatigineqarpoq. Peqqissutsimut Pisortaqarfik Ann B. Kjeldsen Pisortaagallartoq Kolofoni Namminersornerullutik Oqartussat Peqqinnissamut Pisortaqarfik Postboks Nuuk Tlf Fax Ukiumoortumik nalunaarusiaat 2004 Aggusti 2004 Aaqqissuisoq: Kontoret for Udvikling- og Planlægning Ilioqqarneqarnera: Nunatta Naqiterivia A/S 2

3 2 Internetikkut peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq Peqqinnissaqarfiup Internetikkut peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiamik pilersitsinermut tunngaviusoq tassaavoq, peqqinnissaqarfik pillugu paasissutissanik pingaarutilinnik tamanik katersuussinissamik, taassumalu innuttaasunit napparsimasunillu, ilinniartunit, peqqinnissaqarfimmi sulisunit, peqqinnissaqarfiup suliffiutaannit suleqataasunillu iserfigineqarsinnaanissaanik kissaateqarneq. Peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq peqqinnissaqarfimmi napparsimasup isumagineqarnerani, ilinniarnerup ingerlanerani allaffissornermiluunniit suliassat ingerlanerini pilertortumik paasisaqarnissamut suliallu aaqqinniarlugit pilertortumik ingerlatitseqqinnissamut pisariaqartitsinermut annertuumut iluarseeqataassaaq. Tassalu peqqinnissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq apeqqutinut peqqinnissamut tunngassuteqartunut akissutissanik ajornanngitsumik nassaarfiusinnaassaaq tamatumani Qaanaami naartunermik misissuineq, imaluunniit Aasianni nakorsatut atorfik nikittaattumik atorfeqarfiusoq pineqaraluarpalluunniit. Aammattaaq peqqinissaq pillugu paasissutissanut iserfissiaq peqqinnissaqarfimmi ilinniartitaanerit pillugit paasissutissanik ujarlerfiusinnaassaaq, aammalu peqqinnissaqarfimmi sulisut ingerlaqqiffiusumik ilinniartitaanerni periarfissanik ujarlerfigisinnaassallugu. Iserfissiaq killissarititaasut iluanni atugassarititaasunik ataatsimoortunik pilersitsiviussaaq, imaluunniit peqqinnissaqarfiup tamakkiisumik paasisaqarfiginissaanut periarfissiissalluni. Suliassaqarfimmi neqeroorutit ataatsimut aaqqissuunneqarnissaasa qulakkeerneqarnissaa anguniagaavoq, tamatumanilu sapinngisamik kikkut tamarmik ataatsimoorlutik paasisaqarsinnaanissamut kiffartuunneqarsinnaanissamullu, aammalu najukkani paasissutissanik katersorneqartunik kiffartuussinernillu aallersinnaanissamut qulakkeeriffigineqassapput. Kiisalu iserfissiaq ulluinnarni sulinerup ingerlaneranut tapertarineqassaaq. Assersuutigalugu peqqissaavimmi assistentitut ilinniartitaanermi ungasianiit ilinniartitaanermut, nakorsaatillu allattorsimaffiinik nutartikkanik ajornanngitsumik pissarsisinnaanissamut atorneqassaaq. Siunissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu iserfissiaq napparsimasut sullinneqartut pappiaqqaminnik misissuisinnaanissamut periarfissaqarfigisaattut ineriartortinneqassaaq, tassanilu laboratoriani misissuinerit akissutissartaat pissarsiarineqarsinnaassapput imaluunniit nakorsamit misissortinnissamut piffissamik inniminniisoqarsinnaassalluni. 3 Tarrarsuisarnermik digitalinngorsaaneq Peqqinnissaqarfimmi tarrarsuisarnermik digitalinngorsaanissamut 10 millioner koruunit Karen Elise Jensen-ip Aningaasaateqarfianit aningaasaliissutigineqarput. Suliassaqarfiup digitalinngorsarneqarnissaata iluaqutissartaraa, akuutissat imerpalasut atorlugit assinik ersersaasariaarunnissaq, aammalu tarrarsuinermi pitsaanerusunik assiliisinnaanissaq pitsaanerujussuanngortussaavoq. Tamatuma saniatigut suliassami tassani sulinerup ingerlanerata pitsaanerulernissaa qulakkeerneqassaaq, tassami napparsimasut illoqarfimmi najukkaminni tarrarsortinnerminni assinik, malinnaatitsilluni nassiuttariaqalersunik puigugaqarsimasut ajornartorsiutigineqarunnaassapput. Taamatuttaaq napparsimmavissuit digitalinngorsaavigineqarsimasut tamarmik napparsimasup ataatsip assilitinnerinik tamanik aammattaaq napparsimmavinni allani pissarsisinnaalissapput. Assersuussassaqarsinnaalissaaq, taamaalillunilu katsorsaanerup pitsaassusaa qaffanneqarsinnaalissalluni. Atortulersuutit ilaatigut Danmark-imi Rigshospitalimut attavilerneqassapput, taamaalillunilu assilisaq, naliliinerup saniatigut naliliiffigitikkusutaq immikkut ilisimasalimmit misissorneqarnissaa periarfissinneqassalluni. Atortulersuutit taamatut ittut peqqinnissaqarfimmi suliatigut piginnaaneqarner- 3

4 mik qaffatsitsissapput, atorfiillu inuttaqanngitsut ajornartorsiutaanerisa ilaannik aaqqiissutissatut atorneqarsinnaallutik. Tarrarsuisarnermi sulisut piginnaanillit amigaataapput. Sinerissami sumiiffiit ilaanni tarrarsuisarneq sulisunit tarrarsuinermik ilinniagaqarsimanngitsunit isumagineqartarpoq. Tamanna ajornartorsiutaavoq, taamaattumillu peqqinnissaqarfiup iluani tarrarsuisarnermik ilinniartitaanissamut periarfissanik nassuiaasiortoqarluni aallartittoqarsimavoq. Periarfissani naleqqunnerpaaq tassaavoq peqqinnissaqarfimmi assistentitut ilinniartitaanerup ilassuserneqarnissaa, taamaalillunilu assistentit assinik pitsaasunik assiliinissamut piginnaaneqartinneqalissapput. Taamaattumik ilinniartitaanerup tarrarsuisarnermi assistentitut immikkoortortalerneqarnissaa sulissutigineqarpoq. Tamanna sukumiinerusumik ukiumoortumik nalunaarutip immikkoortuani 5-imi eqqartorneqassaaq. Tamatuma saniatigut sinerissami tarrarsuisarnermut maleruagassiortoqarpoq, taamaalilluni sumiiffinni toqqartukkani misissuinerit immikkooruteqarnerusut sulisunit suliatigut piginnaanilinnit ingerlanneqartarnissaat qulakkeerniarneqarluni. 4 Peqqissaanermik Ilinniarfik ukiut qulinngorlugit nalliuttorsiorpoq 1. maj 2003-mi Peqqissaanermik Ilinniarfiup ukiut qulinngorlugit nalliuttorsiornini malunnartippaa. Nalliuttorsiornermi tassani Peqqissaanermik Ilinniarfiup sulinermi aallaavittut, Kalaallit Nunaanni peqqinnissaqarfimmi sulianik aallartitsisinnaasutut tapertaasinnaasutullu atuunnini kingumut qiviarfigisinnaalerpaa. Nalliuttorsiornermut atatillugu quppersakkamut ilisarnaatissamik unammisoqarmat, peqqissaanermik ilinniartoq Sofie Broberg, inussanik qulinik titartuilluni ajugaavoq. Ukiuni qulini qaangiuttuni Peqqissaanermik Ilinniarfiup Kalaallit Nunaanni peqqinnissaqarfimmi sulisut, ilinniartitaanermi makkuninnga neqerooruteqartarnermigut ilinniartissimavai: Peqqissaasutut ilinniartitaanermi ukiunik sisamanik sivisussusilimmi peqqissaasut 50-it ilinniartinneqarput. Peqqissaanermi ikiortitut tunngaviusumik ilinniartitaanermi sapaatit akunnerinik 20-nik sivisussusilimmi ilinniartut 210-t uppernarsaatissaminnik pissarsipput. Peqqissaanermi assistentitut ilinniartitaanermi ukiumik ataatsimik sivisussusilimmi 20-t uppernarsaatissaminnik pissarsipput. Peqqissaanermi ikiortinik peqqissaanermi assistentitut ilinniartitaanermi qaammatinik arfineq marlunnik sivisussusilimmi 24-t uppernarsaatissaminnik pissarsipput. Peqqinnissaqarfimmi sulisunik ilinniartitseqqinnerni pikkorissartitsinernilu, katillugit t missaanniittunit peqataaffigineqartuni mi napparsimasunik paarsinermik ilinniartitaanerni katillugit 35-t ilinnialersussatut tiguneqarput, aammalu peqqissaasutut naammassisut sisamaallutik. Taamaalilluni Kalaallit Nunaanni peqqissaasutut ilinniartut katillugit 50-t ilinniakkaminnik naammassisaqarput. Peqqissaanermik ilinniarfiup ukiut qulit sulilluarfioqisut ineriartorfioqisullu utimut qiviarsinnaalerpai, ukiunilu tulliuttuni pisussanut qilanaarluni, tassami Peqqissaanermik Ilinniarfiup illutaanik alliliineq inaarsarneqartussaavoq, suliallu Nuummi Jagtvej 2-mut kattunneqartussaallutik. Tamanna suliassanik isumaginninnermi nutaanik periarfissiisussaavoq. Piareersaatini taamaattuni ilaatigut ernisussiornermi kinguaassiutitigullu nappaatinik katsorsaanermi immikkut ilisimasalittut ilinniartitaanerit eqqaaneqarsinnaapput. 4

5 4.1 Tunngaviusumik peqqissaanermi ilinniartitaanerit 2003-mi peqqissaanermi ikiortitut ilinniartut holdit marluk tunngaviusumik ilinniartinneqarput. 23-it uppernarsaatissaminnik pissarsipput. Peqqissaanermi ikiortit 18-it ilinnialersussatut tiguneqarput, taakkulu 2004-mi juunimi naammassinissaat naatsorsuutigineqarpoq. Peqqissaanermi assistentit 24-t ilinniartinneqarput, taakkunanngalu aqqaneq marluk peqqissaanermi ikiortitut ilinniagaqareersimallutik peqqissaanermi assistentitut ingerlaqqittuusimapput. Ilinniartitaanermi aaqqissuussinermik nutaamik ineriartortitsilluni suliaq aallartinneqartoq 2003-mi juunimi ilinniartitaanermi aaqqissuussinermik nutaamik, Ilinniartitaanermi Isumasioqatigiit inassuteqarneratigut Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfimmut akuerineqartussanngorlugu nassiunneqartumik siunnersuusiornermik kinguneqartinneqarpoq. Isumaginninnermi peqqissaanermilu ikiortitut ilinniartitaanerup iluarsaanneqarnera 2003-mi nanginneqarpoq, aammalu peqqissaanermi ikiortitut ilinniartitaanermi aaqqissuussinermik nutaamik sanasoqarluni. Peqqissaanermi assistentit immikkut ittumik piginnaanngorsarneqarneranni suliat 2003-mi nanginneqarput, aammalu ernisussiornermi assistentit immikkut ittumik piginnaanngorsarneqarnissaasa kinguaassiutitigullu nappaatinik katsorsaanermi assistentit immikkut ittumik piginnaangorsarneqarnissaasa 2004-mi ukiakkut aallarnisarneqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq. Tunngaviusumik peqqissaanermi ilinniartitaanernut ataatsimiititaliaq pingasoriarluni ataatsimiippoq. 4.2 Ilinniartitseqqittarneq pikkorissartitsisarnerlu Peqqissaanermik Ilinniarfimmi faginut ataasiakkaanut taamatullu faginut arlalinnut pikkorissartitsisarnermi pikkorissartitsinerit 13-it ingerlanneqarput, 200-t missaanniittunit peqataaffigineqartunik. Tamatuma saniatigut Peqqissaanermik Ilinniarfik peqqissaasoq ineriartortitsinermik suliaqartoq suleqatigalugu sinerissami sumiiffinni arlalinni pikkorissartitsivoq, katillugit 120-nit peqataaffigineqartumik. Sulianut taakkununnga tapertatut suliniutit immikkut ittut makku aallartinneqarput. Sinerissami napparsimaviit ilaanni napparsimasumut, immikkut pisariusumik paarisariaqarluni uninngasumut atatillugu nalunaarasuartaatitigut attaveqaatit aqqutigalugit ilitsersuineq. Peqqissaanermi assistentinik ilinniartitsinissamut pilersaarummut atatillugu nakorsaanermik pikkorissartitsineq. Dronning Ingridip Napparsimmavissuani peqqissaasutut ilinniakkaminnik naammasserlaanut ilitsersuineq. Ukiap ingerlanerani ajunaarnersuarmut sungiusarnermi Peqqissaanermik Ilinniarfimmi ilinniartut ilinniartitsisullu peqataapput, tamatumanilu sungiusarnerup kingorna peqqinnissaqarfimmi tamatumanilu sulisut paarsinermik suliaqartut ajunaarnersuarmut atatillugu iliuuserisinnaasat pillugit oqallinnermut isumassarsiorluartoqarpoq. Peqqinnissaqarfiup siunissami sulinermi aallaavittut atuunnera eqqarsaatigalugu, nalunaarusiaq Peqqissaanermik Ilinniarfimmi ineriartortitsinermik misissueqqissaarneq, 2003-mi decembarimeersoq siunissami suliassat oqallisigineqarnissaannut tunngavigineqassaaq. Nalunaarusiami 2004-mi ilinniarfiup pisortassaata atorfinitsinneqarneranut atatillugu suliassanut aaqqissuussaanermilu ineriartortitsinermut tunngasunik aalajangiisoqarnisaa siunnerfigineqarpoq. 5

6 5 Tarrarsuisarnermi assistentinik piginnaanngorsaaneq 2003-p naanerani Peqqissutsimut Pisortaqarfiup Peqqissaanermik Ilinniarfimmi tarrarsuisarnermi assistentinik ilinniartitaanermik nutaamik pilersitsinissaq suliniutigalugu aallartippaa imiilli Kalaallit Nunaanni tarrarsuisarnermi ilinniartitaanermik ingerlatsisoqartalerpoq. Ilinniartitaaneq pingaartumik peqqissaanermi ikiortinut neqeroorutaasarsimavoq, kisiannili aamma peqqinnissaqarfimmi allanik suliaqartut ilinniartitaanermi peqataasarsimallutik ikkut aallartinneranni tarrarsuisarnermi ikiortitut ilinniartut aqqaneq marluk naammassipput, aammalu 1990-ikkunni tarrarsuisarnermi ikiortitut ilinniartut 15-it allat naammassillutik. Kisiannili 1990-ikkut kingorna tarrarsuisarnermi ilinniartitaanermik ingerlatsisoqarsimanngilaq. Peqqinnissaqarfik ukiuni kingulliunerusuni tarrarsuisarnermi ikiortinik amigaateqaleriartuinnarsimavoq, ullumikkullu napparsimmaviit ataasiakkaat tarrarsuisarnermik tunuliaqutaqartunik amigaateqarput. Taamatut ingerlasoqarnera iluarsiiffiginiarlugu Peqqissutsimut Pisortaqarfiup Peqqissaanermik Ilinniarfik suleqatigalugu ilinniartitaanermik, tarrarsuisarnermi ikiortinut piginnaanngorsarfiusussamik pilersitsiniarluni suliniutinik aallartitsivoq. Taamatut ilinniartitaanermik aallartitsinermi peqqinnissaqarfiup sulisunik tarrarsuisarnermik tunuliaqutaqartunik, tarrarsuineq atorlugu misissuinerit pitsaasuunissaannik, aammalu misissuinerit napparsimasumut sulisunullu illersorsinnaasumik ingerlanneqarnissaannik qulakkeerisinnaasunik peqalernissaa qulakkeerneqassaaq. Tarrarsuisarnermi assistentitut ilinniartitaanerup nutaap suliarineqarneranut atatillugu, 2004-mi ukiakkut Sygepleje- og Radiografskolen Københavns Amt-imiittoq suleqatigineqalerpoq, taannalu ilinniartittaanermi aaqqissuussinerup nutaap suliarineqarneranut atatillugu tarrarsuisarnermi ilisimasanik ikiuutsinneqarpoq. Tarrarsuisarnermi assistentinik piginnaanngorsarfiusumik ilinniartitaaneq Peqqissaanermik Ilinniarfimmi ilinniartitaanermi immikkut ittumik ilinniartitaanerit pingajuattut ingerlanneqassaaq. Siusinnerusukkut ernisussiornermi assistentinut kinguaassiutitigullu nappaatinik katsorsaanermi assistentinut ilinniartitaanernik immikkut ittunik pilersitsisoqarsimavoq. Pisortaqarfimmit neriuutigineqarpoq tarrarsuisarnermi assistentinik ilinniartitaaneq nutaaq 2005-imi ukiakkut aallartinneqarsinnaassasoq, pikkorissartunit 8-12-init peqataaffigineqartumik. Ilinniartitaaneq atuagarsornermik tarrarsuisarnermilu misiliilluni sulinermik akuleriisitsiviussaaq. Ilinniartussatut tiguneqarnissamut pikkorissaqataasussat peqqissaanermi assistentitut naammassisimanissaat piumasaqaataavoq. 6 Peqqissaasup ineriartortitsinermik suliaqartup pikkorissartitsisarneri Peqqissaasup ineriartortitsinermik suliaqartup ukioq pissanganaatilippassuarnik suliaqarfigisimavaa. Sinerissami napparsimmaviit amerlanersaat pikkorissartitsinissanik inniminniisimapput, taakkulu ilaat ilinniartitaanernik immikkoortunik marlunnik imaqarput. Aammattaaq nakorsaqarfiit amerlasuut peqqissaasoq ineriartortitsinermik suliaqartoq nunaqarfinni peqqissaavinni sulisuminnut pikkorissartitsisittarsimavaat. Napparsimmaveqarfiit ataasiakkaat attaveqaqatigiinnermut akerleriissuteqarnermillu aaqqiiniartarnermut pikkorissartitsinernik immikkut ittunik pisariaqartitsisimapput, taakkununngalu peqqissaasoq ineriartortitsinermik suliaqartoq siunissami suliassanik taamatut ittunik isumagisaqartarnissaq eqqarsaatigalugu ilinniartitsisutut suleqataasarsimavoq. 6

7 Tamatuma saniatigut napparsimasunik paarsinermut atatillugu pinartunik napparsimasoqartillugu ilitsersorneqarnissamik pisariaqartitsisoqarsimavoq, taakkulu videokkut attaveqaatit atorlugit ingerlanneqarsimapput. Nuummi nakorsiartarfimmi meeraaqqerisut suleqatigiinnerat nukittorsaaviginiarlugu ualit marluk ullullu ilivitsut marluk atorlugit sammisaqartinneqarsimapput. Sinerissami napparsimmavinni sulisut ataasiakkaat ingerlaavartumik nakkutigineqarsimapput. Kiisalu peqqissaasoq ineriartornermik suliaqartoq peqqissaasunut pisortassat isumasioqatigiisinneqarnerata pilersaarusiorneqarnerinut suleqataasimavoq peqataasimallunilu. 7 Pinaveersaartitsineq Paarisa Pinaveersaartitsinermi suliat Paarisa-mit, Peqqissutsimut Pisortaqarfimmiittumit isumagineqarput. Paarisa peqqinnissamik siuarsaanerup pinaveersaartitsinerullu iluani suliassanik ataqatigiissaarisarpoq, aallartitsisarluni ineriartortitsisarlunilu mi Paarisa-p pingaartumik kommunini pinaveersaartitsinermi siunnersortit, meeqqat sullinneqarnerat, imminortarnermik pinaveersaartitsineq, kissaatiginngisamik naartulertarneq, pujortartarneq, suleriaatsinik ineriartortitsineq aamma peqqinnissaq pillugu quppersakkat INUK aamma SILA aallussimavai. 7.1 Pinaveersaartitsinermi siunnersortinut aaqqissuussineq Pinaveersaartitsinermi siunnersortinut aaqqissuussineq, 1997-imi kommunit suleqatigalugit misiligutitut aallartinneqartoq 2002-mi naliliiffigineqarpoq. Tamatuma kingunerisaanik pinaveersaartitsinermi siunnersorteqarneq nunap immikkoortuinut pingasunut avinneqarpoq: Avannaanut, Qeqqanut Kujataanullu. Suleqatigiit tamarmik immikkut Paarisa-mi siunnersortimut attaveqartinneqarput. Siunnersortip suliassaraa suleqatigiinnik attaveqaataasumik ataatsimiititsissalluni, kiisalu kommunini siunnersortinut ataasiakkaanut najukkami peqqinnissamik siuarsaanermi pinaveersaartitsinermilu apeqqutinut tunngatillugu siunnersuissalluni ilitsersuissallunilu. Ataatsimiinnerit siunnersuinerillu telefonikkut imaluunniit nalunaarasuartaatitigut attaveqaatit atorlugit ingerlanneqartarput. Paarisami siunnersortit ukiut allortarlugit kommuninut ataasiakkaanut tikeraartarnissaat pingaartinneqarpoq mi peqqissutsimik siuarsaaneq peqqissutsimillu suliaqarnermi perorsaaneq pillugu qitiusumik pikkorissartitsisoqarpoq. Tamanna pingaartumik Avannaata immikkoortortaani nanginneqarpoq ineriartortinneqarneralu ingerlateqqinneqarluni. Taamatut piginnaanngorsaalluni suliniuteqarneq aammattaaq ukiuni tulliuttuni suliassani salliutinneqassaaq, suliassaqarfimmi tassani ilinniartitaanernik nalinginnaanngorsakkanik soqanngimmat. 7.2 Meeqqanik isumaginninneq 2001-imili Paarisa-p meeqqanut inuusuttunullu telefoni ingerlassimavaa, taannalu meeqqanut, inuusuttunut angajoqqaanullu oqarasuaatikkut akeqanngitsumik siunnersuisarnermut atorneqarpoq. Siunnersuisarneq siunnersuisutut ilinniarsimasunit, Paarisa-mit atorfinitsinneqarsimasunit ingerlanneqarpoq. Ullormut nalunaaquttap akunnerini marlunni saaffiginninnissamut ammatinneqartarpoq. Paarisa-p 2003-mi oqarasuaatikkut akeqanngitsumik atermillu taasinani siunnersorneqartarfiup, Meeqqanut Oqarasuaat-miit Meeqqanut Inuusuttunullu Oqarasuaat-mut allanngortinneqartup pilerisaarutigineqarnera annertusivaa. Tamatuma saniatigut allagartarsuarnik, quppersakkanik visitkortinillu nutaanik naqiterisitsisoqarpoq, taamatullu aamma KNR-ikkut pilerisaarutinik akuttunngitsumik saqqummiussisoqartalerluni. 7

8 2003-mi Paarisa-p Meeqqanut Inuusuttunullu Oqarasuaammut sianertut tamaasa tulleriiaarlugit nalunaarsortalerpai. Meeqqat inuusuttullu assigiinngitsunik ukiullit Meeqqanut Inuusuttunullu Oqarasuaat-mut sianertarput, atuinerpaasartullu tassaapput inuusuttuaqqat 13-iniit 16-inut ukiullit mi sianertut agguaqatigiissillugit ullormut ataaseq sianertarpoq, sianertullu 30%-ii siunnersorneqarnissarpiamik pisariaqartitsisuusarput. Oqarasuaatikkut siunnersuisarnermi eqqartorneqartartut annertuumik ilungersuuttariaqartuusarput pissanganartuusarlutillu, aammalu asanninneq pillugu aliasuutiniit, qinngasaarisarnermut, kinguaassiutitigut atoqatigiinnermi ajornartorsiutinut, ilaqutariinni ajornartorsiutinut kiisalu imminornissamik eqqarsaateqarnermut, imigassamik atornerluinermut kinguaassiutitigullu atornerlugaanermut tunngasuusarlutik mi Paarisa-p atuartitsissutip Min krop er min -ip kalaallisut nutserneqarnerata inaarsarneqarnera nanginneqarpoq. Tamanna Katuaq aamma Silamiut, isiginnaartitsinertaata suliarineqarneranik isumaginnittuusut suleqatigalugit suliarineqarpoq. Ilinniartitsissutit meeqqat atuarfianni klassinut tunngasuupput, aammalu aappimik naaggamillu misigissutsit -nut meeqqallu namminneq timiminnut oqartussaanerannut ilisimasanut, kinguaassiutitigullu inersimasunit atornerlunneqarnermik nalaataqarunik ikiorneqarnissamik pisinnaatitaaffeqarnerinut tunngasuullutik. Suliat tamakkiisut 2003-mi novembarip qaammataani saqqummersinneqartussaasimagaluarput, kisiannili videotaata suliarineqarnerani ajornartorsiuteqalerneq peqqutaalluni kinguaattoorfiulluni. Tamatumunnga taarsiullugu saqqummersitsinissaq 2004-mi februaarimut kinguartinneqarpoq. Paarisa 2003-mi Statens Institut for Folkesundhed suleqatigalugu inuusuttut atugaat pillugit misissuinermik aallartitsivoq. Misissuinermi siunertaavoq inuusuttut atugaannik tamaginnik paasiniaanissaq, inuusuttut inersimasunik atoqateqartarnermi misilittagaat immikkut aallunneqarlutik. Tamatumani siunertaavoq Kalaallit Nunaanni meeqqanik kinguaassiutitigut atornerluisarnerup annertussusaanik qanorlu atornerlunneqartarnerinik ilisimasanik pissarsinissaq, misissuinermilu meeqqat qassit kikkullu meeraanerminni kinguaassiutitigut atornerlunneqartarsimanersut, atornerluinerit sumi pisarsimanersut, kiisalu atornerlunneqarnerit meeqqat peroriartornerannut qanoq kinguneqartarsimanersut ataatsimut paasisaqarfigineqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq. Paasisat taakku oqartussaasut allat suleqatigalugit angusassamik toraagaqarluni pinaveersaartitsinikkut suliniuteqarnissamut atorneqassapput p ingerlanerani illoqarfinni arfinilinni paasissutissanik katersuisoqassaaq, misissuinerillu inernerisa 2005-ip ingerlanerani naammassineqarsimanissaat naatsorsuutigineqarpoq. ICCH-12-imut (International Congress on Circumpolar Health-it aqqaneq marlussaat) 2003-mi septembarimi Nuummi ingerlanneqartumut atatillugu Paarisap filmi At skabe en fremtid saqqummiuppaa. Taanna Kalaallit Nunaanni ilaqutariittut inuunermut tunngasuuvoq, tassanilu meerartaartoqarneranut atatillugu isumalluutit ilaqutariinni atugaalersut aallunneqarput. Filmi atuartitsissutinik, erninissamut piareersarnermi, unnukkut oqallitsitsinerni ilinniarfinnilu attuumassutilinni atorneqarsinnaasunik ilaqartinneqarpoq. Filmi qallunaatut tuluttullu allagartalersugaq pissarsiarineqarsinnaavoq. Paarisa-p Nuup Kommunea suleqatigalugu Qularnaatsumik Chat-ertarneq pillugu quppersakkat marluk saqqummersippai agguaallugillu. Quppersakkap aappaani meeqqat inuusuttullu siunnerfigineqarput, aappaanilu angajoqqaat siunnerfigineqarlutik. Quppersakkani Internettimi chat-rummit ilaanni meeqqanik kinguaassiutitigut atoqateqarusuttartunik naammattuuisoqariataarsinnaanera paasissutissiissutigineqarpoq, qularnaatsumillu chat-ernissamut maleruagassanik sisamanik ilitsersuisoqarluni. Ukiup naanerani inuusuttunut radiumik, namminerisaminik nittartagalimmik, Foreningen Grøn- 8

9 landske Børn-imit aqunneqartumik pilersitsiniarnermi suleqataallualerpoq. Taakku marluk ukiut nikinnerisa kingunitsianngua aallarnisarneqalersussatut naatsorsuutigineqarpoq. 7.3 Imminortarneq 2002-mi Paarisa-p atuartitsissutit Imminut-mik taagorneqartut, Nuup Kommuneata inuusuttut akornanni imminortarnermik pinaveersaartitsiniarluni ineriartortissimasai tiguai. Atuartitsissutit iluarsartuuteqqinneqarput, 2003-milu naqeqqinneqarlutik, aammalu illoqarfinni arlalinni siunnersortit tikeraarnerinut atatillugu atorneqarlutik. Inerisaavik isumaqatigiissusiorfigineqarpoq, taannalu 2004-mi ukiakkut ilinniartitsisunut ilitsersuisutut namminneerlutik pikkorissartitsinissaminnik neqerooruteqassaaq. Tamatuma Nunap Iluani Iliuusissat pillugit siunnersuutinut, maanna suliarineqartunut ilaatinneqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq Suliniummi attaveqaqatigiit 2003-mi januaarimi siunnersortit Kangaamiunut tikeraarnerannut atatillugu inunnik attaveqaqatigiinnik, nunaqarfimmi inoqatiminnut oqaloqatiginninnissamut piareersimasoorusuttunik pilersitsisoqarpoq. Inuit taakku apriilip qaammataa aallarnerfigalugu ukiullu sinnerani qaammammoortumik tarnit pissusaannik ilisimasalimmit kiisalu avataaniit siunnersortimit ilitsersorneqartarnissamik neqeroorfigineqarput. Taamatuttaaq aamma Qaanaami attaveqaqatigiit oqarasuaatikkut ilitsersorneqartarnissamik isumaqatigiissusiorfigineqarput. Tamatumani siunertaavoq avataaniit taamatut tapersersorneqarnerup najukkami suliniutit pigiinnarneqarnissaannut ineriartortinneqarnissaasaannullu qanoq isumaqarnerannik, aammalu nalunaarasuartaatit aqqutigalugit nakorsiartitsisarnerup siunertamut tassunga qanoq naleqqutsigineranik naliliinissaq. Tamatumanili paasinarsivoq Qaanaami suleqatigiit ataatsimeeqateqartarnerinut aaqqissuussinerup aalajangersimasup atorniarneqarnera ajornakusoortoq, tassani suliassaalersunut atatillugu siunnersortimut attaveqartarneq sungiusimaneqarmat. Kangaamiuni, aallaqqaataaniilli tapersersorneqarnissamut aalajangersimasunik atugassaqartitsinissamik neqerooruteqarfiusumi tamanna naammaginartumik ingerlanneqarpoq, suleqatigiillu isumaqatigiillutik naliliinerat malillugu avataaniit tapersersorneqarneq suliap ingerlatiinnarnissaanut pingaaruteqartoq. Taamatuttaaq nalunaarasuartaatit aqqutigalugit nakorsiartitsinermut atortut siunertamut naleqquttutut isumaqarfigineqarput Immikkut ittumik suliniuteqarneq 2003-mi siunnersortimik Kangaamiunut Aasiannullu, kiisalu Ilulissanut tikeraartitsisoqarpoq illoqarfiup kingulliullugu taaneqartup pikkorissartitsinermut Imminut-mik taaneqartumut, Inuuneq Nakuuneq-mit aningaasaliissutit atorlugit ingerlanneqartumut aningaasartuutit ilaat akilerpai mi marsip qaammataani Paarisa Eqalunni Canada-miittumi nunani issittuni suliniaqatigiit assigiinngitsut sammisaqartitsinerannut peqataatitaqarpoq. Tamatuma saniatigut Paarisa-mi siunnersorti, Anne Cathrine Lefévre ICCH-12-imi Nuummi septembarimi ingerlanneqartumi imminortarnermik pinaveersaartitsineq pillugu saqqummiussaqarpoq, novembarimilu Danmark-imi attaveqaqatigiit, imminortarnermik pinaveersaartitsinermik suliaqartut ukiumoortumik ataatsimiinneranni qaaqquneqarluni saqqummiussilluni. Ukiup naajartornerani nunap iluani imminortarnermik pinaveersaartitsinermi iliuusissatut siunnersuutissaq qanoq iliorluni aallartinneqassanersoq, imaluunniit atugassarititaasutut killiliussat iluanni sulisoqassanersoq nalornissutigineqarpoq. 7.4 Kissaatiginngisamik naartulertarneq naartunaveersaatillu Naartuersittarnerit amerlaqisut allannguuteqarsimannginnerat, aammalu Inuusuk Kalaallit Nunaanni naartuersittarneq-p saqqummersinneqarnissaanut atasumik tusagassiuutitigut oqallinneq tunngavigalugu suliassaqarfiup tamatuma suliniuteqarfigineqarnissaa aalajangiunneqarpoq. Suliniu- 9

10 tissat immikkoortunut arlalinnut agguarneqarput, kissaatiginngisamillu naartulertarnerit ikilisinniarlugit ukiut tallimat ingerlanerini iliuusissatut suliniutissanut tamakkiisunut ilaatinneqassallutik mi upernaaq piareersarfittut atorneqarpoq, ukiakkullu radio tv-lu aqqutigalugit paasisitsiniaanermut atorneqarluni mi ukiakkut kiisalu 2003-mi ukiup affaani siullermi Upernavimmi, Ilulissani, Aasianni, Maniitsumi, Paamiuni, Qaqortumi, Narsami, Nanortalimmi Ittoqqortoormiinilu napparsimmaviit peqqissaaviillu siunnersortinit ikiorserneqartarsimapput. Suliniut 2003-mi aggustimi ICCH-12-imi ilisaritinneqarpoq. Naartuersittarnerit ikilisinneqarnissaannik anguniagaqarnerup angusaqarfiuneranut takussutissatut naartuersittarnerit amerlassusaat, Peqqinnissaqarfimmi naartunaveersaatinut aningaasartuutit amerlassusaat aammalu paasisitsiniaanermut atuartitsissutinillu piumasaqarnerup piumaneqarnerata annertussusaa, kiisalu nakorsaqarfinni peqqinnissaqarfimmi sulisut naartunaveersaatinik atuinermik siuarsaaniarlutik ilinniartitsisarnerisa annertussusaat tunngavigineqassapput. Tamatumani ukiut tallimat ingerlanerini naartuersittartut 50%-inik ikilinissaat anguniarneqarpoq. 7.5 HIV-mik, AIDS-imik kinguaassiutitigullu nappaatinik allanik pinaveersaartitsineq 2002-mi atuagaq oqaluttuaaralianik katersuiviusoq Paaraluta saqqummerpoq. Oqaluttuaaralianik katersuivik 2001-imi Atuakkiorfiup Paarisa suleqatigalugu oqaluttuaaraliornermik unammisitsineranut atatillugu pilersinneqarpoq. Oqaluttuaaraliat inuusuttunit 15-it 18-illu akornanni ukiulinnit allataapput, inuusuttullu kinguaassiutitigut atoqateqartarnermi nammineerlutik misilittakkatik aallaavigalugit allataraat. Tamatuma saniatigut taski pinaveersaartitsinermi atortussanik imalik Paaraluta kinguaassiutitigut atoqatigiinermik atuartitsinermi atugassiaasoq nassiussuunneqarpoq. Taski peqqinnissaqarfimmit pinaveersaartitsinermilu siunnersortinit nassiussuunneqarpoq, atuarfinnilu ilinniartitsisut suleqatigalugit atuarfinni kinguaassiutitigut atoqatigiinneq pillugu atuartitsisarnissaq qulakkeerniarneqarluni. Ukiaanerani AIDS pillugu oqarasuaammi namminneq piumassutsiminnik siunnersuisartutut atorneqarneqartut pinaveersaartitsinermilu siunnersortit soqutiginnittut HIV / AIDS pillugu Danmark-imut pikkorissariartinneqarlutik paasisassarsiortinneqarlutillu aallartinneqarput. Pikkorissartitsineq Danmark-imi AIDS pillugu oqarasuaammi sulisut suleqatigalugit aaqqissuunneqarpoq, tassanilu ilaatigut HIV / AIDS aammalu nappaatit atoqatigiinnermi tuniluuttartut allat, atoqatigiittarneq isumannaatsumillu atoqateqarnissamut siunnersuisarneq, oqaloqatiginninnermi periaatsit oqarasuaatikkullu siunnersuisarneq kiisalu inuusuttunik oqaloqateqartarneq pillugit ilisimasat paasisimasallu nutaat saqqummiunneqarput. Peqatigiiffik Sex & Samfund, Patientforeningen HIV-Danmark, København-imi Kalaallit Illui, Navneprojektet i Danmark aamma Café Knud pulaarneqarput, isumassarsioqatigiinnissaq paasiniaanerlu siunertaralugit. Decembarip aallaqqaataani nunarsuaq tamakkerlugu AIDS-ip ulloritinneqartoq sapaatit akunneranni 48-mi Asanninneq Paaraluta / Asanninneq qulequtaralugu malunnartinneqarpoq, tassanilu Nuup Kommuneata pinaveersaartitsinermut immikkoortortaa, peqatigiiffik Qaamaneq, Sorlak, KIK, Qeqqani Ilinniarnertuunngorniarfik, Inuit Youth International, Nuummi Inuusuttut Siumukartut, AIDS pillugu oqarasuaat, Isumaginninnermi Siunnersortinngorniat Ilinniarfiat aamma Nuummi palaseqarfik suleqatigineqarput. Sapaatit akunnerata HIV-mik sammisaqarfiusup ingerlanerani AIDS-imik taallugu arpaliutitsisoqarpoq, quiasaaqatigiiffiusumik unnussiortitsisoqarluni, isiginnaartitsisoqarluni, oqalugiartoqarluni, pineqartumut tunngatillugu oqallitsitsisoqarluni, ikumatitalerluni angalaartoqarluni il.il. AIDS-ip ulluata piareersarneqarnerani pernaataasumik Nuummi inuusuttut namminneq piumassutsiminnik sulisussat Inuusuit-Oqaloqatigiitta-mik taaneqartumik inuusuttuni meeqqat atuarfiini atuartuni GU-milu ilinniartunik ilinniartitsinissamut paasisitsiniaanissamullu ilinniartinneqarput, aammalu inuusuttunik oqaloqateqarlutik pinaveersaartitsinermik peqqissutsimillu siuarsaanissaq siunertaralugu suliaqartinneqarlutik. 10

11 Kommunit tamarmik AIDS-ip ulluanik malunnartitsinissamik kajumissaarneqarput. Kommunit sisamat ulloq malunnartinniarlugu Pilersuisoq-mi/Pisiffik-mi usuup puuinik agguaapput, katersortarfimmilu paasisitsiniaanermik aaqqissuussillutik. 7.6 Tupa 2003-mi peqqinnissaqarfimmi sulisut pinaveersaartitsinermilu siunnersortit 20-t pujortarunnaarnissamut ilitsersuisutut ilinniartinneqarput. Pujortarunnaarnissamut ilitsersuisunut ilitsersuut kalaallisooq saqqummersinneqarpoq, aammalu aap kulilte-mik akoqassusianik uuttuisarneq pillugu quppersakkamik, pujortarunnaarniartunut agguaassassamik saqqummersitsisoqarluni. 7.7 Imigassaq aanngajaarnartullu Imigassaq Ikiaroornartullu pillugit Siunnersuisooqatigiit 2003-mi pilersinneqaqqipput. Siunnersuisooqatigiit Ilaqutariinnermut Pisortaqarfimmit, Politimestereqarfimmit, Nakorsaaneqarfimmit, KANUKOKA-mit, Peqqissutsimut Pisortaqarfimmit, Kalaallit Nunaanni Timersoqatigiiffiit Kattuffiannit, KIK-mit Sorlak-millu ilaasortaaffigineqarput. Siunnersuisooqatigiit pingasoriarlutik ataatsimiipput. Imigassaq Ikiaroornartullu pillugit Siunnersuisooqatigiit pinaveersaartitsinermi, peqqissutsimik siuarsaanermi, misissuisarnermi katsorsaasarnermilu suliassanut tunngasunik siunnersuisartuupput. Siunnersuisooqatigiit imigassamik ikiaroornartumillu atuinerup iluani ineriartornermik malinnaasussaapput. Siunnersuisooqatigiit atornerluinermut tunngasunik suliniuteqarnermi tamakkiisumi piginnaanngorsaanermi aaqqissuussinerullu pitsanngorsaavigineqarnerani ikiuuttussaapput. 7.8 Nerisat timigissarnerlu Inuussutissalerinermik Siunnersuisooqatigiit, nerisassat timigissarnerlu pillugit siunnersuisooqatigiiffiusoq 2003-mi ukiassalersoq pilersinneqarput. Siunnersuisooqatigiinni ilaasortaapput napparsimmavimmi katsorsartinnermi nerisassat pillugit immikkut ilisimasalik, nappaatinik tuniluuttunik suliassaqarfimmi immikkut ilisimasalik aamma kalaaliminernik immikkut ilisimasalik. Tamatuma saniatigut Atuisut Siunnersuisooqatigiiffiat, INUILI aamma Kalaallit Nunaanni Timersoqatigiit Kattuffiat ilaasortaatitaqarput. Siunnersuisooqatigiit 2003-mi marloriarlutik ataatsimiipput. Siunnersuisooqatigiinni paarnanik naatitanillu nerisaqarnerup annertusineqarnissaa salliutinneqarluni suliarineqarpoq, suliniutigineqartullu meeqqanut inuusuttunullu kiisalu ilaqutariinnut meerartalinnut sammitinneqarput. 7.9 Peqqissaanermi perorsaanikkut piginnaanngorsaaneq Paarisa, Sinerissami Aqutsisut, Peqqissaanermik Ilinniarfik, Nuup Kommunea aamma Ilinniarfissuaq suleqatigalugit Kalaallit Nunaanni peqqissaanermik suliaqarnermi naleqartitat ineriartortinniarlugit sulinermik ilisimatusarfiusumik, ukiuni pingasuni ingerlanneqartussamik aallartitsisoqarpoq. Suliaq aqutsisooqatigiinnit, Danmarks Pædagogiske Universitet suleqatigalugu pilersinneqartunit aqunneqarpoq. Suliami pinaveersaartitsinermi peqqissutsimillu siuarsaanermi aqqutissanik nutaanik ineriartortitsinissaq siunnerfigineqarpoq mi suliamut suleqataasunut marloriarluni isumasioqatigiisitsisoqarpoq. 8 Najukkani tarnikkut nappaatinik katsorsaasarneq 2003-mi januaarimi Kalaallit Nunaata Danmark-imi tarnikkut napparsimasunut immikkoortortaa matoqqasoq Vordingborg-imi Amtshospitalimiit Århus-ip eqqaani Risskov-imi Universitetshospitalimut nuunneqarpoq. Tamatumunnga tunngaviusut arlaqarput. Siullermik Risskov-imi tarnikkut nap- 11

12 paatilinnut napparsimmavissuaq ilisimatusarfiuvoq ineriartornissamut periarfissarpassualik. Aappassaannik kalaallit peqqissaasut, taakkununnga ilaallutik tarnikkut nappaatilinnut peqqissaasut, Århus-imut pikkorissariartortarput, taamaattumillu uagut immikkoortortatsinni sulinermik misiliisinnaallutik. Pingajussaannik kalaalerpaaluit nakorsassatut tarnillu pissusaanik ilisimasalittut Århus-imi ilinniartuupput, taamaattumillu kalaallinut tarnikkut nappaatilinnut immikkoortortarput ilinniartut suliffimmik misiliillutik sulinerannut atatillugu suliffigineqarsinnaalluni. Taamaattumik Risskov-imi immikkoortortaq ilinniartitaanermik pikkorissartitsisarnermillu suliaqarnini tunngavigalugu Kalaallit Nunaanni peqqinnissaqarfimmi sulisussanik ilinniarluarsimasunik inuttalersuinermi pingaaruteqalersinnaavoq mi februaarimi Nuummi tarnikkut nappaatinik katsorsaasarneq Dronning Ingridip Napparsimmavissuaniit H. J. Rinksvej-imi illumut nuunneqarpoq. Illup taaguutigaa Ikaarsaarfik. Najukkami tarnikkut nappaatinik katsorsaasarneq isumalluutinik nussuinikkut pilersinneqarpoq, taamaattumillu sulisussanik nutaanik pisariaqartitsiviunani. Aammattaaq najukkami tarnikkut nappaatinik katsorsaasarnermi isumaavoq napparsimasup najugaanut qanittumi tarnikkut nappaatinik katsorsaavimmik pilersitsinissaq mi ukiakkut Kalaallit Nunaanni ukiuunerani nikallortarneq pillugu ilisimatusarnermik aallartitsisoqarpoq mi novembarimi Nuummi qaamaneq atorlugu katsorsaavik ammarneqarpoq, tassanilu ukiukkut nikallornermik nappaatillit katsorsarneqartarput. Aammattaaq sinerissami illoqarfinni arlalinni qaamaneq atorlugu katsorsaavinnik pilersitsisoqarpoq. Tamanna Rigshospitalimi tarnikkut nappaatilinnut immikkoortortaq suleqatigalugu ingerlanneqarpoq mi ukiakkut misissuinerit inerniliussat saqqummiunneqarnissaat naatsorsuutigineqarpoq. Kiisalu 2003-mi nalunaarasuartaatit aqqutigalugit tarnikkut nappaatinik katsorsaasarneq atuutsinneqalerpoq, taamaalillunilu suliaqaqatigiit tamarmik nalunaarasuartaatit aqqutigalugit tarnikkut katsorsaasarnermi periarfissarititaasunik atuisalerput. 9 Anersaartorfikkut nappaatit pillugit suliniuteqarnermi pitsaassutsimik ineriartortitsineq Sinerissami peqqinnissaqarfiit tamarmik 2002-mi ukiakkut anersaartorfikkut nappaatit pillugit suliniuteqarnermi pitsaassutsimik ineriariartortitsinissamut peqataatitaqaqqullugit aggersarneqarput. Peqqinnissaqarfimmi sinerissami aqutsisooqatigiit suliniut aallartippaat, taannalu Audit Projekt Odense, Syddansk Universitet-imi katsorsaasarnermik nalinginnaasumik ilisimatusarfiusoq, ukiorpassuarnilu Danmark-imi nunanilu avannarlerni allani pitsaassutsimik ineriartortitsinermik sulianik ingerlataqarsimasoq suleqatigalugu ingerlanneqarpoq. Suliniut taamaattoq pernaataasumik Kalaallit Nunaanni nakorsaqarfinni nakorsanut napparsimasunillu paarsisunut neqeroorutigineqarpoq. Nakorsaqarfinni qulingiluani nakorsat napparsimasunillu paarsisut misissuinermik ingerlatsisimanerat nuannaarnarpoq, tassanilu inuit katillugut 1163-it anersaartorfimmikkut nappaatillit nalunaarsorneqarput. Novembarimi decembarimilu Danmark-imi nakorsat 312-t suliniummi tassunga assingusumi peqataapput. Tamatuma kingorna Kalaallit Nunaanni nakorsat napparsimasunillu paarsisut akunnerminni assersuussassaqalerput, amerlasuutigullu aamma Danmark-imi angusanut assersuussisinnaalerlutik. Suliniuteqarnermi tunuliaqutaasut tassaapput nakorsaqarfinni antibiotika-mik atuinerup annertussusaata nalornissutigineqarnera, aamma nunarsuarmi sumiiffippassuarni bakteriat antibiotika-mut akiuussinnaasut pilersimanerisa nassatarisaannik katsorsaanikkut ajornartorsiuteqartarneq aammattaaq napparsimmavissuit avataanni. Kalaallit Nunaanni suli qujanartumik bakterianik akiuussinnaasunik ajornartorsiutillit ikittuinnaanerat, aammalu qaqutiguinnaq bakterianik peqquteqartumik nappaatinut iluaqutaasunik nakorsaatissaaruttarnerput uatsinnut iluaqutaavoq. Taamaakkaluartorli antibiotika pillugu politikkimik sukannersumik angusaqarnissamillu toraagaqarfiusumik, napparsimasut katsorsarneqarnissamik pisariaqartitsisut kat- 12

13 sorsarneqarsinnaanerinik, aammalu tamannalu minnerunngitsumik pingaaruteqarluinnarpoq pisariaqanngitsumik katsorsaanissamik pinngitsuuisarnissamik qulakkeeriffiusumik peqarnissarput pingaaruteqarpoq. Silatusaartumik atuineq anguneqarsinnaavoq, antibiotika-mik atuinerup tamakkiisup killilersuiffigineratigut, aammalu antibiotika-nik nappaatinut toqqaannartumik iluaqutaasunik, pinngortitamullu ajoqutaasinnaassutsimikkut killilinnik atuinikkut tassalu sapinngisamik bakterianik nalinginnaasumik timimiittussanik qajassuussisunik. Peqqissaqarfimmi sullissinermi pingaarnertut pingaannginnertullu atorfeqartut ineriartornerup ingerlaqqinnissaanut akisussaaqataapput. Skandinaviami napparsimmavissuarni amerlasuuni antibiotika-nik siammasissumik sunniisinnaasunik atuineq annertuserujussuarsimavoq, pingaartumillu napparsimasut peruluttut akornanni katsorsaanermi bakteriat svampillu akiorneqarsinnaanngilluinnartut naammattoorneqartarput. Sulili maanna antibiotika-mik atuinerup 85-90%-ia napparsimmaviit avataanni pisarmat, nakorsaqarfiit antibiotika-mik atuinerat inuiaqatigiinni bakteriat akiorneqarsinnaanngitsut tamakkiisumik isigalugit pingaaruteqarluinnartutut inissisimavoq. Qanorli sivisutigisumik asseqanngilluinnartumik bakterianik akiorneqarsinnaanngitsunik naammattuuisarnerput akuttusooq taamaaginnassasoq naatsorsuutigisinnaavarput? Aap, akissutissaq nassaariuminaqaaq: Isumatusaartumik antibiotika pillugu politikkitta atuunnerani! Tamatumani nakorsat tungaanniit soqutiginninnerup suliniuteqarnerullu ingerlaannaannarnissaat pisariaqarpoq. Kisiannili puigorneqassanngilaq, sukannersumik antibiotika pillugu politikkeqarneq imminermini amigartumik katsorsaanermik kinguneqarsinnaammat. Suliami paasisat malitsigititatut najukkani nakorsaanerit peqqissaasullu pisortaasa 2003-mi apriilimi ataatsimiinneranni oqallisigineqareerlutik, International Congress on Circumpolar Health-it aqqaneq aappaanni, 2003-mi septembarimi Nuummi ingerlanneqartumi saqqummiunneqarput. Sinerissami aqutsisut naatsorsuutigaat paasisat siunissami katsorsaasarnermi iliuusissat eqqarsaatigalugit maanna nakorsaqarfinni pimoorullugit oqallisigineqarlutik ingerlanneqarnissaat, soorunami pitsannguinissamut periarfissaqarmat. Nakorsaqarfinni peqataatitaqartuni pisut tamarmiusut 51%-iini antibiotika atorlugu katsorsaasoqarpoq Danmark-imi 35%-it missaannaat katsorsarneqartut. Nunani marlunni taakkunani penicillin nalinginnaasoq antibiotika-mut siammasissumik sunniisinnaasumut naleqqiullugu amerlanerpaanut atorneqartarpoq, suliamilu tamakkiisunut naliliineq tassaavoq nakorsaqarfiit ingerlatsinertik pitsaalluinnartumik isumagigaat. 10 Erninermut atatillugu isumassuineq Erninermut atatillugu isumassuinermik nutarterilluni suliat 2003-mi nanginneqarput, aaqqissuussineq pitsanngorsarneqarluni piffissamullu naleqqussarneqarluni. Tassani aqutsisunik erninermik ilisimasalinnik, sinerissami aqutsisut sinerissamilu najukkani aqutsisut suleqatigalugit naartunermut, erninermut, ernereernermi isumassorneqarnermut naartunaveersaatinillu atuinissamik ilitsersorneqarnermut tunngasunik pinaveersaartitsinermi katsorsaasarnermilu ataqatigiissaarisartussanik ilitsersuisartussanillu pilersitsisoqarpoq. Ernisussiortoqarnikkut isumalluutit pitsanngorsaavigineqarsimasut atorluarneqarnissaannut periarfissiisoqarpoq, aammalu erniffissanik innersuussuteqarnissamut maleruagassat tunngavigalugit nuna tamakkerlugu naartusut ulorianartoqarsinnaaneranik paasisaqarnermi immikkoortortami immikkut ittumi erninissamut assigiimmik neqeroorfigineqarsinnaanissaat qulakkeerneqarluni. 13

14 Nuna tamakkerlugu suliassaqarfinnut maleruagassat aamma naartusut allagartaat naartusut allagartaannik kalaallisuunik nunaqarfinni atugassianik ilaneqarsimapput, tamatumani sinerissami najukkani aqutsinermik pitsanngorsaanissaq siunertarineqarluni. Ernisorsiortunut pisortat, nakorsaqarfinni ernisussiortut aammalu ernisussiornermi pingaarutilittut atorfillit pisunut assigiinngitsunut atatillugu nunaqarfinni peqqinnissaqarfiup sulisuisa ilinniartitaanerannut peqataatinneqartarsimapput mi isumaqatigiissutit pillugit suliassaqarfimmi atukkat assigiinngiiaarsimagaluaqisut, atorfinnik inuttalersuiniarluni annertuumik suliniuteqarneq iluatsinneqarluni nakorsaqarfinni tamani ernisussiortutut atorfiit tamarmik ukiup annersaani inuttaqartinneqarsinnaalerput. Nakorsaqarfinni taamatullu Dronning Ingridip Napparsimmavissuani taartaasartoqarfiit atugaanerat annertuumik annikillisinneqarpoq, aammalu aalajangersimasumik atorfinitsinneqartartut amerliartorlutik. Nakorsaqarfiit minnerit ernisussiortumik atorfeqartitsiviunngitsut arfineq pingasut ernisussiornermik suliaqarnermi siunnersortinit tikeraarneqarput. Nuna tamakkerlugu erninerit 2002-mi 925-iusimallutik 2003-mi 881-inut ikileriarput. DIH-mi erninerit 2002-mi 362-iusimallutik 2003-mi 411-nut amerleriarput. Ernisussat nakorsaqarfinnit innersuunneqartut 2000-imi iluarsartuusseqqinnerup aallartinnerata kingorna 12%-iniit 28%-inut amerleriarput. Tamanna inuiaqatigiinni ulorianartorsiortut amerlinerannik peqquteqanngilaq, kisiannili innersuussinissamut maleruagassat ilisimaneqarnerulernerannik akuerineqarnerannillu peqquteqarluni. DIH-mi ernisitsinermut atortut atorlugit ernisitsisarneq Danmark-imi immikkoortortanut immikkut ittunut naleqqiullugu suli annikippoq, aammalu inunngornerminni toqusartut Nakorsaaneqarfimmiit ukiumoortumik nalunaarut malillugu ikiliartorput. 11 Dronning Ingridip Napparsimmavissuani timip ilaanik taarsiilluni pilattaasarnerit Peqqinnissaqarfimmi aningaasartuutinik ikilisaaniarluni ilungersuuteqarnerup ilagisaatut 2002-mili juunimi nappaatit inuunermut ulorianartorsiorfiunngitsut nunani allani katsorsarneqarnissaannik kalaallinut innuttaasunut neqerooruteqartarneq unitsinneqarpoq. Taamatut unitsitsinermi ilaatigut seeqquusalertinniarlutik siffissamigullu nagguaasalertinniarlutik utaqqisut eqqorneqarput. Ukiut arlallit matuma siornatigut taamatut pilattaasarneq Dronning Ingridip Napparsimmavissuani misilinneqarsimavoq, taamatulli neqerooruteqartarneq unitsinneqarpoq, ilaatigut nakorsat immikkut ilisimasallit amigaataanerat ilaatigullu pilattaasarfiit piffissamut naleqqutinnginnerat pissutigalugu. Pilattaasarfiulli kingulliup sananeqarnerani taamatut suliaritinnissamut neqerooruteqartarnerup aallarteqqinneqarnissaa ajornarunnaarpoq, taamaattumillu nakorsat immikkut ilisimasallit avataaneersut, suliffeqarfik Transmedica aqqutigalugu tikisinneqartut suleqatigalugit sapaatit akunnerini marlunni misiligummik pilattaasoqarnissaa aalajangerneqarpoq. Sapaatit akunnerisa marluk (sap. ak. 34 aamma 44) ingerlanerini pilattaanerit 26-it ingerlanneqarput, 14

15 seeqqumikkut pilatsittut 20-t siffissamikkullu pilatsittut arfinillit. Kisitsisit taakku utaqqisut allattorsimaffiini allassimasut amerlassutsimikkut nikingassutaannik takutitsipput. Pilatsinniarlutik utaqqisut, Danmark-imut suliarikkiartortarnermik unitsitsinermut atatillugu pilatsinngitsoortut, kiisalu utaqqisut, pilatsinnissamut utaqqinerisa sivisussusia tunngavigalugu toqqarneqartut tamatuminnga neqeroorfigineqarput. Tamatuma saniatigut sapaatit akunneri tamaasa pilatsittussat arlallit pilatsittussanngortut arlaat pisinnaajunnaarpat suliaritittussatut piareersimatinneqartarput. Pilertortumik aggersaasinnaanissaq piumasarineqarmat suliaritittussatut piareersimasut Nuummeersuupput. Pilatsittussat sap. ak. 34-mi piareersimatinneqartut sap. ak. 44-mi pilatsinnissamik neqeeroorfigineqarput. Misiligutaasumik pilattaaneq suliatigut qanittumik suliassaqarfiillu akimorlugit sinerissami nakorsaqarfiit, Dronning Ingridip Napparsimmavissuata, Transmedica-p Sverige-milu Simrishamn-imi saanertigut pilattaasarfiup akunnerminni suleqatigiinnerisigut ingerlanneqarpoq. Suliap ingerlanneqarnerani pilattarneqartussap suliarineqarnissaa sukumiisumik pilersaarusiorneqartariaqartarpoq, taannalu immikkoortunut tallimanut avinneqarsinnaavoq: 1) Pilattaanissamut piareersarneq (nakorsaqarfinni). a) Aaversinneq. b) Misissueqqaarnerit allat. c) Tarrarsortinneq (assit Simrishamn-imut nassiunneqartussaammata). d) Pilattaanissaq pillugu paasissutissiineq. 2) Unitsitaaneq (Dronning Ingridip Napparsimmavissuanut). a) Angalanissamut inniminniineq. b) Ataqatigiissaarineq. c) Journaliliorneq. d) Aaverseqqinneq. e) Tagiartuisartumit pillorissaasumillu sungiusarneqarnissaq pillugu ilitsersorneqarneq. 3) Sinitsitaaneq pilatsinnerlu (DIH aamma Transmedica). a) Pilattaanermi atortunik immikkut ittunik pissarsiniarneq. b) Timip ilaanut taarsiutissamik pissarsiniarneq. c) DIH-mi sulisunik ilinniartitsineq. 4) Pilatsinnermit ulloq unnuarlu siulleq. a) Anniarnermi nipaallisaatitortitaaneq. b) Annertusisamik nakkutigineqarneq. 5) Sungiusarneqarneq (Transmedica, DIH nakorsaqarfiillu). a) Videokkut attaveqaatit atorlugit DIH-mi nakorsaqarfinnilu tagiartuisartunik ilinniartitsineq. b) Ulluni tallimani DIH-miinneq. c) Sapaatit akunnerini sisamani najukkami napparsimavimmiinneq. Sapaatit akunneranni misiliilluni ingerlatsiviusumi siullermi suleriaatsit naleqqutinnginnerit arlallit paasineqarput, taakkulu tunngavigalugit sap. ak. 44-mi pilattaaneq pitsaanerusumik ingerlanneqarpoq, sapaatilli akunneranni tassani inuit arlallit tassanngaannartumik suliaritittariaqalernerat nakkutigisariaqalernerallu peqqutigalugu pilattaasartut immikkut suliassinneqarlutik ulapputingaatsiarput. Sapaatit akunnerini marlunni DIH-mi pilattaanerit 26-t ingerlanneqartut iluatsilluarput, tamatumani- 15

Siunnersortinik avataaneersunik sulisunillu nunani allani najugaqartunik atuineq pillugu 37 naapertorlugu apeqqummut nr.

Siunnersortinik avataaneersunik sulisunillu nunani allani najugaqartunik atuineq pillugu 37 naapertorlugu apeqqummut nr. Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisoq Naalakkersuisoq for Finanser og Skatter Inatsisartunut ilaasortaq Vivan Motzfeldt, Siumut Siunnersortinik avataaneersunik sulisunillu nunani allani

Lisätiedot

19. december 2016 UPA 2017/xx. Inatsisissatut siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut

19. december 2016 UPA 2017/xx. Inatsisissatut siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut 19. december 2016 UPA 2017/xx Inatsisissatut siunnersuummut nassuiaatit Nassuiaatit nalinginnaasut 1. Aallaqqaasiut Siunnersuummut tunngavigineqarpoq, 2016-imi Inatsisartut akuerisaat Inissianik attartortitsisarneq

Lisätiedot

Siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut

Siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut 12. juni 2018 UKA 2018/xx Siunnersuummut nassuiaatit Nassuiaatit nalinginnaasut 1. Aallaqqaasiut Kalaallit Nunaanni Kommunit Kattuffiat, KANUKOKA, 2018-ip ingerlanerani atorunnaarsinneqassaaq. KANUKOKA-p

Lisätiedot

12. juni UKA2015/xx. Inatsisartut Suleriaasianni 33, imm. 4 naapertorlugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut manna Naalakkersuisut saqqummiuppaat:

12. juni UKA2015/xx. Inatsisartut Suleriaasianni 33, imm. 4 naapertorlugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut manna Naalakkersuisut saqqummiuppaat: 12. juni UKA2015/xx Inatsisartut Suleriaasianni 33, imm. 4 naapertorlugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut manna Naalakkersuisut saqqummiuppaat: Uunga siunnersuut: Atomip nukinganut isumannaallisaaneq

Lisätiedot

Kalaallit Nunaani Timersoqatigiit Kattuffiata. Pilersaarusiaq

Kalaallit Nunaani Timersoqatigiit Kattuffiata. Pilersaarusiaq Kalaallit Nunaani Timersoqatigiit Kattuffiata Pilersaarusiaq T a k o r l u u k k a t K a l a a l l i t N u n a a t t a m a r m i u s o q t i m e r s o r n e r m i k s a m m i s a q a r f i u v o q. T i

Lisätiedot

NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling

NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling Serie C-Il ISUMAQATIGIISSUT Naalakkersuisunit aamma Tusagassiuinermi Sulisut Peqatigiiffiannit / Dansk Journalistforbund Filmiliornermut TV-millu aallakaatitassiornermut

Lisätiedot

Det landsdækkende handicapcenter Nuna tamakkerlugu innarluutilinnut sullisivik

Det landsdækkende handicapcenter Nuna tamakkerlugu innarluutilinnut sullisivik Det landsdækkende handicapcenter Nuna tamakkerlugu innarluutilinnut sullisivik Nuna tamakkerlugu ilisimasanik siunnersuinermik sungiusarnermillu sullissivik Isumaginninnermut, Ilaqutariinnut, Naligiissitaanermut

Lisätiedot

OQAATSINUT POLITIKKI Qeqqata Kommunia

OQAATSINUT POLITIKKI Qeqqata Kommunia OQAATSINUT POLITIKKI Qeqqata Kommunia IMARISAI 1 SIULEQUT... 3 2 SIUNERTAQ... 3 3 OQAATSIT... 4 4 SULISOQARNERMI POLITIKKI... 4 5 SULISUT OQAATSITIGUT PISINNAASAANNIK INERIARTORTITSINEQ... 4 6. KALAALLIT

Lisätiedot

Sakkutuut Nunanut Allanut Siornatigut Aallartitaanikut, Kalaallit Nunaanni najugallit

Sakkutuut Nunanut Allanut Siornatigut Aallartitaanikut, Kalaallit Nunaanni najugallit Sakkutuut Nunanut Allanut Siornatigut Aallartitaanikut, Kalaallit Nunaanni najugallit Veterancenteri tassaavoq qitiusumik Sakkutuunut, Sakkutuut Nunanut Allanut Aallartitaanikut aammalu Sakkutuut qanigisaanut

Lisätiedot

Tunngatillugu/Vedr: Meeqqat atuarfiani inaarutaasumik misiliineq 2013

Tunngatillugu/Vedr: Meeqqat atuarfiani inaarutaasumik misiliineq 2013 NALILIISARFIK Ulloq/dato : 8. Oktober 2013 Allat/init. : Journal nr. : Brev nr. : Tunngatillugu/Vedr: Meeqqat atuarfiani inaarutaasumik misiliineq 2013 1. Aallaqqaasiut Meeqqat atuarfianni inaarutaasumik

Lisätiedot

KNR. Ukioq 2007-imut tamanut aallakaatitsisussaatitaaneq pillugu nassuiaat

KNR. Ukioq 2007-imut tamanut aallakaatitsisussaatitaaneq pillugu nassuiaat Qupp. 1/10-nit Ukioq 2007-imut tamanut aallakaatitsisussaatitaaneq pillugu nassuiaat Angusarineqartussat pillugit isumaqatigiissummi imm. 15 naapertorlugu -ip ukiut tamaasa ukiup siulianut isumaqatigiissutip

Lisätiedot

NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling Serie C-I

NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling Serie C-I NALUNAARUTIT - Grønlandsk Lovsamling Serie C-I Tjenestemandit akissarsiaasa il.il. naleqqussarneqarnerat pillugu isumaqatigiissut Kalaallit Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussani kommuninilu tjenestemandit

Lisätiedot

7. december 2010 Nr. 1142

7. december 2010 Nr. 1142 7. december 2010 Nr. 1142 Inissiisarfimmiittussanngortitaanermik naammassinninnissap kinguartinneqarnissaanik qinnuteqaatinik suliarinnittarneq pillugu nalunaarut (kinguartitsineq pillugu nalunaarut) Kalaallit

Lisätiedot

Sumiiffiit annertuumik aarlerinaateqarsinnaasut pillugit ilassutitut allakkiaq

Sumiiffiit annertuumik aarlerinaateqarsinnaasut pillugit ilassutitut allakkiaq Sumiiffiit annertuumik aarlerinaateqarsinnaasut pillugit ilassutitut allakkiaq Kalaallit Nunaanni qaqqat innaasa annertuumik sisoorfiusinnaanerisa aarlerinaataanik misissuineq pillugu nalunaarusiaq GEUS-ip

Lisätiedot

EQIKKAANEQ 3 AALLARNIUT 5 TAKORLUUGAQ 6 PERIUSEQ 7 AAQQISSUUSSAANEQ 8 ATORTUNIK PILERSUINEQ 9 SULLISSIVIK.GL-IMIK ATUISUT ILEQQUI 19

EQIKKAANEQ 3 AALLARNIUT 5 TAKORLUUGAQ 6 PERIUSEQ 7 AAQQISSUUSSAANEQ 8 ATORTUNIK PILERSUINEQ 9 SULLISSIVIK.GL-IMIK ATUISUT ILEQQUI 19 Suliniut iluarsartuusseqqinnermermit aallaaveqarpoq, 2007-mi akuerineqartoq. Sullissivimmut tunngaviusoq periutsimi IKT-mi itisilerneqarpoq, Namminersorlutik Oqartussanit kommuniniillu aallarnisarneqarsimasumit.

Lisätiedot

Missiliuut: Pingaarnersiuineq

Missiliuut: Pingaarnersiuineq Missiliuut: Pingaarnersiuineq Inuinnaat aamma suliffeqarfinni assigisaannilu sulisunut pisortatigoortumik digitalimik atsiornertalimmik NemID-issaannik pilersitsisarneq pillugu inatsisip Kalaallit Nunaanni

Lisätiedot

Nerisaqarneq: naartusunut

Nerisaqarneq: naartusunut Kalaallisut Dansk Ujaasineq... sammisaq toqqaruk Attaveqarfissat Nerisaqarneq: naartusunut PAASISSUTISSAT Naartunerpit nalaani pitsaasumik naartunissat meeqqavillu inuunerminik ajunnginnerpaamik aallarniinissaa

Lisätiedot

Inuit tamat attaveqaqatigiittarfiinik, tassunga, ilanngullugu Facebook, atuinermut atatillugu siunnersuutitsialaat aamma innersuussutit

Inuit tamat attaveqaqatigiittarfiinik, tassunga, ilanngullugu Facebook, atuinermut atatillugu siunnersuutitsialaat aamma innersuussutit Inuit tamat attaveqaqatigiittarfiinik, tassunga, ilanngullugu Facebook, atuinermut atatillugu siunnersuutitsialaat aamma innersuussutit Eqqarsaatigisaruk suut saqqummiutissallugit internetimi peqqissimisoqarsinnaanngilaq.

Lisätiedot

ATTAVEQAQATIGIINNERUP NUNARPUT ATAQATIGIISSISSAVAA

ATTAVEQAQATIGIINNERUP NUNARPUT ATAQATIGIISSISSAVAA ATTAVEQAQATIGIINNERUP NUNARPUT ATAQATIGIISSISSAVAA KIFFARTUUSSINISSAMUT ISUMAQATIGIISSUTIT SIVITSORNEQARNERI 2016 KIFFARTUUSSINISSAMUT ISUMAQATIGIISSUTIT NUTAAT 2017 UKA2015/18 NAALAKKERSUISUT MITTARFINNUT

Lisätiedot

Siulitt.tull. akissarsiaa

Siulitt.tull. akissarsiaa Naalakkersuisut Siulittaasuata Naalakkersuisoqarfia Formandens Departement Ingerlatseqatigiiffiit Namminersorlutik Oqartussanit tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit pigineqartuni siulersuisunut ilaasortaatitanut

Lisätiedot

Namminersorlutik Oqartussat Aktiaateqarluni ingerlatseqatigiiffiutaat - Inatsisartunut ukiumoortumik nassuiaat

Namminersorlutik Oqartussat Aktiaateqarluni ingerlatseqatigiiffiutaat - Inatsisartunut ukiumoortumik nassuiaat Naalakkersuisut Siulittaasuata Naalakkersuisoqarfia Formandens Departement Namminersorlutik Oqartussat Aktiaateqarluni ingerlatseqatigiiffiutaat - Inatsisartunut ukiumoortumik nassuiaat UKA 2016/agguaanneqassaaq

Lisätiedot

Naligiimmik siunissaqarneq

Naligiimmik siunissaqarneq Foto: David Buchmann. Naligiimmik siunissaqarneq Naligiimmik siunissaqarusuppugut! Hermann Berthelsen, borgmesteri, Qeqqata Kommunia Ole Dorph, borgmesteri, Qaasuitsup Kommunia Jørgen Wæver Johansen, borgmesteri,

Lisätiedot

Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik nalilersuineq

Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik nalilersuineq 2016 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik nalilersuineq 2011-2015 PIFFISSAMI 2011-MIIT 2015-IMUT ILINNIAKKAMINNIK UNITSITSIINNARTARTUT IKINNERULERSINNARLUGIT SULINIUTINIK

Lisätiedot

Pineqartoq: Atuartut angerlarsimaffii pillugit nalunaarut tusarniutaasoq.

Pineqartoq: Atuartut angerlarsimaffii pillugit nalunaarut tusarniutaasoq. Ilinniartitaanermut ilisimatusarnermullu naalakkersuisoqarfik Nuummi ulloq 31. januar 2012 Journalnr 7-15 lbnr Pineqartoq: Atuartut angerlarsimaffii pillugit nalunaarut tusarniutaasoq. Atuartut angerlarsimaffii

Lisätiedot

Meeqqanut inuusuttunullu kinguaassiuutitigut innarlerneqarsimasut iliuuserisanik nukittorsaaneq

Meeqqanut inuusuttunullu kinguaassiuutitigut innarlerneqarsimasut iliuuserisanik nukittorsaaneq Iliuuserisassatut pilersaarusiaq Meeqqanut inuusuttunullu kinguaassiuutitigut innarlerneqarsimasut iliuuserisanik nukittorsaaneq Saaffik Imarisat 1.0 Aallaqqaasiut... 3 2.0 Tunuliaqut... 4 3.0 Anguniagaq

Lisätiedot

Asiaq 2018 pillugu nalunaarut

Asiaq 2018 pillugu nalunaarut Imarisai Ukioq Asiamut nalliuttorsiorfiusoq... 2 Imissaqarfilerineq, silaannaq avatangiisillu (Hydrologi, klima miljø)... 4 Asiami ilisimasassarsiornermik ingerlatsinerit... 5 Ungasianiit/silaannarmit

Lisätiedot

INUILI. Bestyrelsesmøde nr. 6 for perioden

INUILI. Bestyrelsesmøde nr. 6 for perioden 6. Siulersuisut Danmarkimi ataatsimiinnerat, ulloq: 07.04.2019 Peqataapput: Karsten Lyberth-Klausen (KL-K), siulittaasoq Lena Pedersen (LP), siulitt.tullia Daniel Skifte (DS) Jeppe Ejvind Nielsen (JEN)

Lisätiedot

TUSAGASSIORTUNIK KATERSORTITSINEQ 21. april 2015

TUSAGASSIORTUNIK KATERSORTITSINEQ 21. april 2015 TUSAGASSIORTUNIK KATERSORTITSINEQ 21. april 2015 Ineqarneq Siunissami attaveqarneq o o Siunissami ineqarnermut politikkimut aallaavik Tunngaviusut 19-it o o o o o Ammanerulersitsiniarneq Nalunaarasuartaateqarnermut

Lisätiedot

Suleqatigiinnissaq pisariaqartinneqartoq. Nuna tamakkerlugu pilersaarusiamut nassuiaat 2017

Suleqatigiinnissaq pisariaqartinneqartoq. Nuna tamakkerlugu pilersaarusiamut nassuiaat 2017 Suleqatigiinnissaq pisariaqartinneqartoq Nuna tamakkerlugu pilersaarusiamut nassuiaat 2017 UKA 2017 Agguaassassaq Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisoqarfik [Naatsorsuutigineqarpoq: November

Lisätiedot

Folkehøjskolit pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinnera pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq.

Folkehøjskolit pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinnera pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq. 1.juni 2017 UPA20171127 Folkehøjskolit pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinnera pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq (Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut

Lisätiedot

Uunga siunnersuut: Procenti aaqqiissutissaq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq

Uunga siunnersuut: Procenti aaqqiissutissaq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq Uunga siunnersuut: Procenti aaqqiissutissaq pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2017-imeersoq (Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Naalakkersuisoq) p illu gu Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu

Lisätiedot

6. oktober 2009 UKA 2009/92. Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Nalinginnaasumik oqaaseqaatit

6. oktober 2009 UKA 2009/92. Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Nalinginnaasumik oqaaseqaatit 6. oktober 2009 UKA 2009/92 Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit Nalinginnaasumik oqaaseqaatit 1. Peqqussutissatut siunnersuuteqarnermut tunuliaqutaasut Aaqqissuussaanermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaanut

Lisätiedot

Innuttaasut radiomik, TV-mik aamma Internettimik atuinerat

Innuttaasut radiomik, TV-mik aamma Internettimik atuinerat Radio & TV pillugu nalunaarusiaq siulleq Innuttaasut radiomik, TV-mik aamma Internettimik atuinerat - tabelit oqaaseqaatitalersukkat misissuinermi apeqqutit tunngavigalugit Radio TV-lu pillugit aalajangiisartut

Lisätiedot

ISERIT A/S. Inissiamik naliginnaasumik iluarsaassinerit aserfallatsaaliuinerillu

ISERIT A/S. Inissiamik naliginnaasumik iluarsaassinerit aserfallatsaaliuinerillu ISERIT A/S Inissiamik naliginnaasumik iluarsaassinerit aserfallatsaaliuinerillu iikkat - qilaaq - natit 1 Aserfallatsaaliuinissamut ilitsersuut Inissiamik naliginnaasumik iluarsaassineq Inissiani ataasiakkaani

Lisätiedot

Kommuneqarfik Sermersooq

Kommuneqarfik Sermersooq Kommuneqarfik Sermersooq IS - Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Ataatsimiititaq / Udvalg for Velfærd og Arbejdsmarked (171127 Ileqquusumik ataatsimiinneq) 24-11-2017 14:00 Kommunalbestyrelsip ataatsimiittarfia

Lisätiedot

Impact Benefit Agreement (IBA)

Impact Benefit Agreement (IBA) Pillugu Qaqortorsuaq/White Mountain-anorthosit-imut suliassaq Hudson Greenland A/S, Qeqqata Kommuniata aamma Naalakkersuisut akornanni Impact Benefit Agreement (IBA) September 2015 Imaasa allassimaffiat

Lisätiedot

KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII

KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII AEU Modul maj 010 Ateq: CPR: KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII 1. 3568 + 4431 =. 4654 164 = 3. 6 173 = 4. 18 : 7 = 1. 9800 kg = tons 13. 51 dl = l 14. 1,56 m = cm Assigiissitat kisikkit 5. x + 1 = 47

Lisätiedot

Kalaallit Nunaanni imminoortarnernik nuna tamakkerlugu pinaveersaartitsitsinermut periusissiaq

Kalaallit Nunaanni imminoortarnernik nuna tamakkerlugu pinaveersaartitsitsinermut periusissiaq Kalaallit Nunaanni imminoortarnernik nuna tamakkerlugu pinaveersaartitsitsinermut periusissiaq 2013-2019 Peqqissutsimut Attaveqarnermullu Naalakkersuisoqarfik, UKA 2013 Imarisai 1 Aallaqqaasiut... 3 1.1

Lisätiedot

UKA 2017/129 NAQQIUT Siunnersuut novembarip 10-ni 2017-meersoq taarserpaa

UKA 2017/129 NAQQIUT Siunnersuut novembarip 10-ni 2017-meersoq taarserpaa 14-11-2017 UKA 2017/129 NAQQIUT Siunnersuut novembarip 10-ni 2017-meersoq taarserpaa Tunngavilersuut Naqqiummi Nunatta EU-mut EU-mullu attuumassuteqartunut suleqateqarnerulernissaanik periarfissat pillugit

Lisätiedot

2015-IMUT UKIUMOORTUMIK NASSUIAAT

2015-IMUT UKIUMOORTUMIK NASSUIAAT 2015-IMUT UKIUMOORTUMIK NASSUIAAT AALLAQQAASIUT Inatsisitigut siunnersuisarfik IKIU imminut pigisoq ukiuni tallimani affarmilu maanna ingerlareerpoq. Innuttaasut oqartussaasullu IKIU-mik ilisimasaqarnerat

Lisätiedot

NAQQIUT (3. august 2004-imik ullulerneqarsimasoq siunnersuut taarserpaa) Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Oqaaseqaatit nalinginnaasut

NAQQIUT (3. august 2004-imik ullulerneqarsimasoq siunnersuut taarserpaa) Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Oqaaseqaatit nalinginnaasut 22. september 2004 UKA 2004/38 NAQQIUT (3. august 2004-imik ullulerneqarsimasoq siunnersuut taarserpaa) Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit 1) Aallaqqaasiut. Oqaaseqaatit nalinginnaasut a) Peqqussutissatut

Lisätiedot

Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. april 2016 kl.10.00

Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. april 2016 kl.10.00 Ataatsimiinneq nr. 03/16 29/04/2016 Kommunalbestyrelsen. OD Side 1 af 46 Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. april 2016 kl.10.00 Ole Dorph Jess Svane Kristian

Lisätiedot

Ujaqqat nunatsinneersut pinnersaasiat ujaqqallu nunatsinneersut qiperukkat pillugit uppernarsaammik allagartaliisarneq pillugu nalunaarusiaq

Ujaqqat nunatsinneersut pinnersaasiat ujaqqallu nunatsinneersut qiperukkat pillugit uppernarsaammik allagartaliisarneq pillugu nalunaarusiaq Ujaqqat nunatsinneersut pinnersaasiat ujaqqallu nunatsinneersut qiperukkat pillugit uppernarsaammik allagartaliisarneq pillugu nalunaarusiaq Aatsitassanut Ikummatissanullu Naalakkersuisoqarfik Juuni 2017

Lisätiedot

Kapitel 3 Peqqissuseq pilersaarusiornermut atatillugu avatangiisinik nalilersuinerup nalunaarusiornerat

Kapitel 3 Peqqissuseq pilersaarusiornermut atatillugu avatangiisinik nalilersuinerup nalunaarusiornerat Kapitel 3 Peqqissuseq pilersaarusiornermut atatillugu avatangiisinik nalilersuinerup nalunaarusiornerat (SMV 2007 nalunaarusiaq KN) Kikkunnut tamanut tusarniaaneq 10. december 2007-imiit 15. januar 2008-mut

Lisätiedot

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet Oqaasiliortut tallimanngornermi februaarip ulluisa aappaanni, nal. 10.00 ataatsimiinnerannit imaqarniliaq Peqataasut: Carl Chr. Olsen, Alibak Steenholdt, Nuka Møller, Kelly Berthelsen aamma Sofia Geisler,

Lisätiedot

Unnerluussisuunerup 2012 imut ukiumoortumik nalunaarusiaaa. Kalaallit Nunaanni politit pillugit naammagittaalliuutit suliarineqarnerat

Unnerluussisuunerup 2012 imut ukiumoortumik nalunaarusiaaa. Kalaallit Nunaanni politit pillugit naammagittaalliuutit suliarineqarnerat Unnerluussisuunerup 2012 imut ukiumoortumik nalunaarusiaaa Kalaallit Nunaanni politit pillugit naammagittaalliuutit suliarineqarnerat Unnerluussisuunerup 2012 imut ukiumoortumik nalunaarusiaaa Kalaallit

Lisätiedot

AEU-1 Matematik Grønlandsk

AEU-1 Matematik Grønlandsk NAMMINERSORNERULLUTIK OQARTUSSAT/GRØNLANDS HJEMMESTYRE/GREENLAND HOME RULE AEU-1 Matematik Grønlandsk Piffissami nal. Ak./Tidspunkt.: 09.00 12.00 Ulloq misilitsiffik/dato: Torsdag den 26/5-2011 Ikiuutitut

Lisätiedot

Kuseriarnerup siaruaanneratut

Kuseriarnerup siaruaanneratut MEEQQAT INUUNERISSUT Kuseriarnerup siaruaanneratut Naliliinissamut paasissutissanik pissarsiniarluni misissuisitsineq Meeqqanik kinguaassiuutitigut innarliineq pillugu innuttaasut isumaat ilisimasaallu

Lisätiedot

UKIUMUT NALUNAARUSIAQ 2018

UKIUMUT NALUNAARUSIAQ 2018 UKIUMUT NALUNAARUSIAQ 2018 side 1 Siulequt 2018 Qeqqata Kommunianut arlalitsigut angusaqarfiulluarsimavoq. Kommuni 80 mio. koruuninik sinneqartooruteqarsimasoq naatsorsuutit takutippaat 2017-imut sanilliullugu

Lisätiedot

Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium

Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium PI/SPS ILINNIARNERUP AAQQISSUGAANERA Perorsaasutut sammivilimmik bacheloritut ilinniarneq August 2018 0 Imai 1 SIULEQUT 3 1.1 ILINNIARNERUP AAQQISSUGAANERATA

Lisätiedot

21. august 2018 UKA 2018/199. Uunga siunnersuut: Ilisimatusarfik pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx imeersoq

21. august 2018 UKA 2018/199. Uunga siunnersuut: Ilisimatusarfik pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx imeersoq 21. august 2018 UKA 2018/199 Uunga siunnersuut: Ilisimatusarfik pillugu Inatsisartut inatsisaat nr. xx, xx. xxx 2018- imeersoq UKA 2018/199 IKIN suliap normua 2017-5069 Kapitali 1 Inatsisitigut inissisimanera

Lisätiedot

16. maaji 2018 IIA 2018/21. Siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut

16. maaji 2018 IIA 2018/21. Siunnersuummut nassuiaatit. Nassuiaatit nalinginnaasut 16. maaji 2018 IIA 2018/21 1. Aallaqqaasiut Siunnersuummut nassuiaatit Nassuiaatit nalinginnaasut 1.1. Siunnersuummut tunngaviusut pingaarnerit 1.1.1 Assartuussineq pillugu isumalioqatigiissitaq Siunissamut

Lisätiedot

Siulersuisut ataatsimiinnerat nr. 11, sisamanngorneq 15. sept nal Narsami.

Siulersuisut ataatsimiinnerat nr. 11, sisamanngorneq 15. sept nal Narsami. Siulersuisut ataatsimiinnerat nr. 11, sisamanngorneq 15. sept. 2016 nal. 13.00 Narsami. Peqataasut: Erik Bjerregaard (EB), siulittaasoq Karsten Lyberth-Klausen (KL-K), siulit.tullia Helge Tang (HT) Lena

Lisätiedot

2013 ukiumoortumik paasissutissat

2013 ukiumoortumik paasissutissat 2013 ukiumoortumik paasissutissat 1. Atualernissaq sioqqullugu paaqqinnittarfiit meeqqallu atuarfii Atualernissaq sioqqullugu paaqqinnittarfiit meeqqallu atuarfii Ulluunerani paaqqinnittarfiit atuarfeqarnerlu

Lisätiedot

Innuttaasut 9. februaari 2018

Innuttaasut 9. februaari 2018 Innuttaasut 9. februaari 2018 2018-imi innuttaasut Inuit amerlassusaat taamaaginnarpoq Inuit amerlassusaat taamaaginnarpoq 2018 Januaarip aallaqqaataani inuit 55.877-it Kalaallit Nunaanni najugaqarput.

Lisätiedot

Pisortanit ikiorsiissutinik misissueqqissaarneq

Pisortanit ikiorsiissutinik misissueqqissaarneq Nalunaarusiaq Pisortanit ikiorsiissutinik misissueqqissaarneq Niels Jørgen Mau Pedersen, Jacob Seier Petersen & Nanna Højgaard Lindeberg 666666g6666 Pisortanit ikiorsiissutinik misissueqqissaarneq VIVE

Lisätiedot

INUILI. Bestyrelsesmøde nr. 4 for perioden

INUILI. Bestyrelsesmøde nr. 4 for perioden 4. Siulersuisut ataatsimiinnerat, Nuummi, HHE, ulloq 28.05.2018 Peqataasut: Karsten Lyberth-Klausen (KL-K) siulittaasoq Lena P. Fisker (LPF) siulitt.tullia Daniel Skifte (DS) Jeppe Ejvind Nielsen (JEN)

Lisätiedot

AEU-2 Matematik Sygeprøve

AEU-2 Matematik Sygeprøve NAMMINERSORNERULLUTIK OQARTUSSAT/GRØNLANDS HJEMMESTYRE/GREENLAND HOME RULE AEU-2 Matematik Sygeprøve Piffissami nal. Ak./Tidspunkt.: 09.00 12.00 Ulloq misilitsiffik/dato: Torsdag den 12/1-2012 Ikiuutitut

Lisätiedot

Nunamut Tamarmut Geodatanut periusissiaq

Nunamut Tamarmut Geodatanut periusissiaq Nunamut Tamarmut Geodatanut periusissiaq 2018-2021 Nunamut Tamarmut Geodatanut periusissiaq 2018-2021 Imai Siulequt qup. 07 Aallaqqaasiut qup. 09 Geodata suuppat? qup. 13 Anguniakkat qup. 14 Ineriartornermut

Lisätiedot

Akileraartarnermut ministereqarfik J.nr Missingiut

Akileraartarnermut ministereqarfik J.nr Missingiut Akileraartarnermut ministereqarfik J.nr. 2017-437 Missingiut Siunnersuut uunga Aningaasanoorutit ilai pillugit Kalaallit Nunaannut inatsisip allanngortinneqarnera pillugu inatsit (Internettikkut bingornerit,

Lisätiedot

INUIT, INUIAQATIGIIT AAMMA SULLISSIVIIT ISSITTUMIITTUT SAMMILLUGIT ILISIMATUSARNEQ

INUIT, INUIAQATIGIIT AAMMA SULLISSIVIIT ISSITTUMIITTUT SAMMILLUGIT ILISIMATUSARNEQ INUIT, INUIAQATIGIIT AAMMA SULLISSIVIIT ISSITTUMIITTUT SAMMILLUGIT ILISIMATUSARNEQ AAU-imi issittumi ilisimatusarnerup nassuiarneqarnera AAU Arctic tassaavoq Aalborg Universitet-imi issittup sumiiffiisa

Lisätiedot

Aningaasaqarnikkut. allanngoriartorfimmut. suliassaqartitsinermut. pilersaarut

Aningaasaqarnikkut. allanngoriartorfimmut. suliassaqartitsinermut. pilersaarut Aningaasaqarnikkut allanngoriartorfimmut suliassaqartitsinermut pilersaarut Juli 2012 Inuussutissarsiornermut Suliffeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik 0 Tunuliaqut Nalunaarusiami matumani alaatsinaanneqartoq

Lisätiedot

Inatsisissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Oqaaseqaatit nalinginnaasut

Inatsisissatut siunnersuummut oqaaseqaatit. Oqaaseqaatit nalinginnaasut 17. marts 2006 UPA 2006/20 Inatsisissatut siunnersuummut oqaaseqaatit 1. Siunnersuummut tunuliaqutaasut Oqaaseqaatit nalinginnaasut Inatsisartut 2004-mi ukiakkut ataatsimiinneranni oqaluuserisassani immikkoortutut

Lisätiedot

MEERAQ KINALUUNNIIT PIITSUUTITAALLUNI PERORIARTUSSANNGILAQ

MEERAQ KINALUUNNIIT PIITSUUTITAALLUNI PERORIARTUSSANNGILAQ MEERAQ KINALUUNNIIT PIITSUUTITAALLUNI PERORIARTUSSANNGILAQ Kalaallit Nunaanni meeqqat akornanni piitsuuneq atukkanilu assigiinngissutit. suliarinnittut Cecilia Petrine Pedersen Stine Schou Mikkelsen aamma

Lisätiedot

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet INUIT AQQINIK AKUERSISARTUT ataatsimiinnerannit martsip 27-ianni 2008, nal. 10.00 imaqarniliaq Peqataapput: Carl Chr. Olsen, Emma Balslev aamma Ellen J. Karlsen Imaqarniliortoq: Nuka Møller Oqaluuserisassat:

Lisätiedot

OQAATSITTA INISSISIMANERAT

OQAATSITTA INISSISIMANERAT OQAATSITTA INISSISIMANERAT Ullumikkut oqaatsitigut killiffipput pillugu nalunaarusiaq innersuussutinik imalik Katti Frederiksen Saammaateqatigiinnissamut Isumalioqatigiissitap kissaateqarneratigut nalunaarusiaq,

Lisätiedot

Nalunaarusiaq: Angalalluni ilinniartitsineq Tapersersuisut:

Nalunaarusiaq: Angalalluni ilinniartitsineq Tapersersuisut: Nalunaarusiaq: Angalalluni ilinniartitsineq 2007 Tapersersuisut: Hanna A Hansen aamma Erik Torm November 2007 Aallaqqaasiut Angalalluni ilinniartitsineq suliniutaavoq maanna ukiut sisamassaanni Uummannap

Lisätiedot

Oqaatsinik atuartitsinerit peqqussummut sanilliullugit

Oqaatsinik atuartitsinerit peqqussummut sanilliullugit Oqaatsinik atuartitsinerit peqqussummut sanilliullugit Kalaallisut Qallunaatut Tuluttut Oqaatsinik atuartitsinerit kalaallisut, qallunaatut aamma tuluttut Sammillugu: Oqaatsinik atuartitsinerup ingerlanneqartarnera/periutsit

Lisätiedot

Kalaallit Nunaanni Suliffigissaasut

Kalaallit Nunaanni Suliffigissaasut Kalaallit Nunaanni Suliffigissaasut Ukiumoortumik nalunaarut 2008 Qallunaat Suliffissaqartitsinermut naalakkersuisoqarfiata Kalaallit Nunaanni Sullivinni Avatangiisit pillugit Inatsisit nalunaarutaat nr.

Lisätiedot

INNARLUUTILLIT KALAALLIT NUNAANNI KILLIFFIK 2019

INNARLUUTILLIT KALAALLIT NUNAANNI KILLIFFIK 2019 INNARLUUTILLIT KALAALLIT NUNAANNI KILLIFFIK 2019 Aaqqissuisut: Mette Gaardsted Frandsen, Lise Garkier Hendriksen, Nadja Filskov, Mandana Zarrehparvar, Louise Holck (akisussaasoq) Nalunaarusiaq una nalunaarusiat

Lisätiedot

Matematikki. Naliliineq, paasissutissiineq ilitsersuinerlu

Matematikki. Naliliineq, paasissutissiineq ilitsersuinerlu Atuarfimmi inaarutaasumik misilitsinnerit Matematikki 2017 Naliliineq, paasissutissiineq ilitsersuinerlu Ilinniartitaanermut Aqutsisoqarfik Naliliilluni nalunaarusiaq Matematikki 2017 Naliliineq una 10.

Lisätiedot

KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII

KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII AEU 1 december 2010 syge Ateq: CPR: KISITSISIT AAMMA ALGEBRA/GEOMETRII 1. 1365 + 478 = 2. 912 642 = 3. 13 45 = Kisitsimmut ilivitsumut qaninnermut akunnaallikkit 14. 0,9 15. 98,1 4. 860 : 4 = Assigiissitat

Lisätiedot

Aningaasaqarneq siuariartuinnarpoq

Aningaasaqarneq siuariartuinnarpoq Aningaasaqarneq siuariartuinnarpoq Aalisarneq ingerlalluarpoq akit annertussutsillu (raajat) 125 120 Aningaasaqarnermi pissutsit, 2011=100 Ineriartornermut aamma tapeeqataapput Inuinnaat atuinerat Aningaasaliinerit

Lisätiedot

GrønlandsBANK-ip 2012-imi inuiaqatigiinut akisussaaffiit pillugit nalunaarusiaa Pakkussineq

GrønlandsBANK-ip 2012-imi inuiaqatigiinut akisussaaffiit pillugit nalunaarusiaa Pakkussineq GrønlandsBANK-ip 2012-imi inuiaqatigiinut akisussaaffiit pillugit nalunaarusiaa Pakkussineq Imaat 1. Inuiaqatigiinnut akisussaaffimmik ingerlatseriaaseq aaqqissuussinerlu... 3 GrønlandsBANKip siunissami

Lisätiedot

Imeq oqimaalutaq Pingaartumik imermik oqimaaluttamik imaarsisarnermut maleruagassat atuutsinneqalersussat ICC

Imeq oqimaalutaq Pingaartumik imermik oqimaaluttamik imaarsisarnermut maleruagassat atuutsinneqalersussat ICC 1 Inuit Circumpolar Council Kalaallit Nunaat Uuma tusarniaassutigineqarnerani akissuteqaat: Immami avatangiit innarlitsaaliorneqarnerat pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut Nuuk, 18. juli

Lisätiedot

Namminersorlutik Oqartussat akunnittarfinnik isumaqatigiissuteqarfiisa alattorsimaffii

Namminersorlutik Oqartussat akunnittarfinnik isumaqatigiissuteqarfiisa alattorsimaffii Namminersorlutik Oqartussat akunnittarfinnik isumaqatigiissuteqarfiisa alattorsimaffii 2018 IMAASA NALUNAARSORSIMAFFIAT AALLAQQAASIUT... 2 TUNNGAVIUSUMIK... 3 DANMARK... 4 NORDIC CHOICE HOTELS (QUALITY

Lisätiedot

1.0 IMAKip ingerlatsinera

1.0 IMAKip ingerlatsinera 1.0 IMAKip ingerlatsinera IMMIKK.PINGAARN 1.0 IMAKip ingerlatsinera Tunngavik pingaarneq Ilaasortat aningaasaqarniarnerat, perorsaanikkut sulinermilu avatangiisit pillugit soqutigisaat sulissutigissallugit.

Lisätiedot

NARSARSUARMI MITTARFIUP SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT PINGASUT

NARSARSUARMI MITTARFIUP SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT PINGASUT Suliarineqarpoq uunga Namminersorlutik Oqartussat, Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoqarfik Allakkiap suussusaa Nalunaarusiaq Ulloq Septembari 2018 NARSARSUARMI MITTARFIUP SIUNISSAA PILLUGU

Lisätiedot

AVANNAATA IMAANIIT IKERSUAQ DAVISIMUT IMARTAQ PILLUGU

AVANNAATA IMAANIIT IKERSUAQ DAVISIMUT IMARTAQ PILLUGU ISSITTUP ALLANNGORIARTUAARNERANUT NALEQQUSSARNEQ AVANNAATA IMAANIIT IKERSUAQ DAVISIMUT IMARTAQ PILLUGU TAKUSSUTISSATUT NALUNAARUSIAQ Uani nalunaarusiami saqqummiunneqartut tassaapput Avannaata Imaaniit

Lisätiedot

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat. Naliliineq 2015

Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat. Naliliineq 2015 Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat Naliliineq 2015 Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat Naliliineq 2015 Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat 2015 Danmarks Evalueringsinstitut Issuarneqarfia allallugu

Lisätiedot

Isumaqatigiissummut IBA-mut atatillugu 2017-imut nakkutiginninnermik nalilersuinermillu nalunaarusiaq

Isumaqatigiissummut IBA-mut atatillugu 2017-imut nakkutiginninnermik nalilersuinermillu nalunaarusiaq Isumaqatigiissummut IBA-mut atatillugu 2017-imut nakkutiginninnermik nalilersuinermillu nalunaarusiaq 1. Aallarniut Nakkutiginninnermik Nalilersuinermillu Nalunaarusiami matumani piffissaq 2017-imi januarip

Lisätiedot

Ukiumut nalunaarusiaq

Ukiumut nalunaarusiaq Ukiumut nalunaarusiaq 2016 Siulequt 2016-i sinneqartoorfiunerpaalluni 61,2 mio. koruuninik sinneqartoorfiuvoq kiisalu uninngasuutit 96,9 mio. koruuniullutik. Inernera akisussaassuseqarneruvoq qajannaatsuullunilu,

Lisätiedot

7. juli 2014 UKA 2014/x. Siunnersuummut nassuiaatit. Nalinginnaasumik nassuiaatit

7. juli 2014 UKA 2014/x. Siunnersuummut nassuiaatit. Nalinginnaasumik nassuiaatit Siunnersuummut nassuiaatit Nalinginnaasumik nassuiaatit 1. Aallaqqaasiut: Siunnersuummi tunngaviusumik siunertaavoq kalaallit aalisariutaannik isaterinissamut atatillugu tapiissuteqartarnermi piumasaqaatit

Lisätiedot

Akit Akit pillugit kisitsisit 1. juuli 2014

Akit Akit pillugit kisitsisit 1. juuli 2014 Akit Akit pillugit kisitsisit 1. juuli 2014 Akit pillugit kisitsisit 1. juuli 2014 Imai 1. Aallaqqaasiut... 3 2. Atuisunut akit naleqqersuutaat... 4 3. Kisitsit akinut iluarsiissutit... 9 4. Periaaseq...

Lisätiedot

Oqaasileriffik. Nalunaarut ukiumoortoq 2010mut

Oqaasileriffik. Nalunaarut ukiumoortoq 2010mut Oqaasileriffik Nalunaarut ukiumoortoq 2010mut 1 Oqaasileriffimmi 2011-mi sulisut ataatsimiititalianullu ilaasortat...3 Aallaqqaasiut...4 Oqaasileriffik, suliallu assigiinngitsut...5 2010-mi saaffiginnissutit...8

Lisätiedot

Utoqqalinersiutit. pillugit. ilitsersuut

Utoqqalinersiutit. pillugit. ilitsersuut Utoqqalinersiutit pillugit ilitsersuut Isumaginninnermut Naalakkersuisoqarfik December 2010 UTOQQALINERMI PENSIONISIAT PILLUGIT ILITSERSUUT Imarisai: Qupperneq 1. Aallaqqaasiut 4 1.1 Aallaqqaasiutitut

Lisätiedot

Aalisarneq pillugu ataatsimiititaliarsuup isumaliuutersuutaa AALISARNEQ PILLUGU ATAATSIMIITITALIARSUAQ

Aalisarneq pillugu ataatsimiititaliarsuup isumaliuutersuutaa AALISARNEQ PILLUGU ATAATSIMIITITALIARSUAQ NAMMINERSORNERULLUTIK OQARTUSSAT. GRØNLANDS HJEMMESTYRE AALISARNEQ PILLUGU ATAATSIMIITITALIARSUAQ Aalisarneq pillugu ataatsimiititaliarsuup isumaliuutersuutaa Februaari 2009 2 Imai Aalisarneq pillugu ataatsimiititaliarsuup

Lisätiedot

Angalatilluni napparsimanermi ikiorneqarneq

Angalatilluni napparsimanermi ikiorneqarneq Kalaallisut Dansk Ujaasineq... sammisaq toqqaruk Attaveqarfissat Angalatilluni napparsimanermi ikiorneqarneq Kalaallit Nunaata Danmark, Savalimmiut, Sverige, Norge, Finland, Island, Europamilu nunat arlallit

Lisätiedot

Kalaallit Nunaat sammillugu

Kalaallit Nunaat sammillugu M A J 2 0 1 7 'Nap' - Bryggen Kalaallit Nunaat sammillugu Kalaallit Nunaata ineriartornera soqutigisaalu sammillugit nunat allat aallartitaat 17 Nunanut Allanut Ministereqarfik peqatigalugu Nuummut Ilulissanullu

Lisätiedot

Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. juni2016 kl.10.00

Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. juni2016 kl.10.00 Ataatsimiinneq nr. 04/16 23/06/2016 Kommunalbestyrelsen. OD Side 1 af 42 Ullormut oqaluuserisasat KOMMUNALBESTYRELSE-P Ileqquusumik ataatsimiinneranit 29. juni2016 kl.10.00 Ole Dorph S Ole Danielsen S

Lisätiedot

Atuartut oqallorinnerulernissaannut atuffarinnerunissaannullu suliniut

Atuartut oqallorinnerulernissaannut atuffarinnerunissaannullu suliniut Atuarfitsialaap piviusunngortinneqarneranut atatillugu suliniut: CREDE Atuartitsinermi tunngaviit periaatsillu piviusut Center for Research on Education, Diversity & Excellence-mit (CREDE) ineriartortinneqarsimasut

Lisätiedot

Katti Frederiksen Bachelorinngorniut - Kalaallisut oqaaseqatigiilioriaaseq Ilitsersuisoq: Karen Langgård Ilisimatusarfik 2007 Kalaallisut

Katti Frederiksen Bachelorinngorniut - Kalaallisut oqaaseqatigiilioriaaseq Ilitsersuisoq: Karen Langgård Ilisimatusarfik 2007 Kalaallisut Kalaallisut oqaaseqatigiilioriaaseq - Inuusuttut allaaserisaanni paasissutissanik katersinikkut misissuineq 2007 Imarisaasa allattorsimaffiat: 1. Aallaqqaasiut...2 2. Suliassiissutip ilisaritinnera...3

Lisätiedot

SULINERMI MISILIINERMI QUPPERSAGAQ. Perorsaasutut sammivilimmik. Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium Ilulissat

SULINERMI MISILIINERMI QUPPERSAGAQ. Perorsaasutut sammivilimmik. Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium Ilulissat SULINERMI MISILIINERMI QUPPERSAGAQ Perorsaasutut sammivilimmik bachelorinngorniartutut ilinniarneq Perorsaanermik Ilinniarfik Socialpædagogisk Seminarium Ilulissat Nalinginnaasunik aamma immikkut pisariaqartitsisunik

Lisätiedot

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet

Oqaasileriffik Sprogsekretariatet Oqaasiliortut Ataatsimiinnissaat Ataasinngorneq marsip aappaanni 2009 nal. 10.00 Ilimmarfimmi Oqaasileriffiup ataatsimiittarfiani. Peqataasussat: Abia Abelsen, Stephen Heilmann aamma Carl Chr. Olsen Allatsi:

Lisätiedot

Aallartilluarit. Martha

Aallartilluarit. Martha Aallartilluarit Martha 2 mv-nordic.com Ujarliutit Nipi programini allani 4 Nipimut aaqqiissutit 5 Taaguineq 6 Allaaserisap suunera 7 Unillatsiarneq 8 Inissiissutit toortakkat 10 Atuisut ordbogiat 11 Oqaatsinut

Lisätiedot

Kommunalbestyrelsip aggustip 24-ani 2010-mi ileqquusumik ataatsimiinnera 04/2010

Kommunalbestyrelsip aggustip 24-ani 2010-mi ileqquusumik ataatsimiinnera 04/2010 Ammasumik ataatsimiinnermi oqaluuserisassat: Imm. 01 Oqaluuserisassat akuersissutigineri Imm. 02 Borgmesterip nalunaarutaa. Imm. 03 Ataatsimiititaliani siulittaasut nalunaarutaat. Paasissutissiissutit

Lisätiedot

Pinngortitalerinermi oqaluttariarsorluni misilitsinnernut ilitsersuut

Pinngortitalerinermi oqaluttariarsorluni misilitsinnernut ilitsersuut Pinngortitalerinermi oqaluttariarsorluni misilitsinnernut ilitsersuut Inerisaavik/KIIIN 2009 Saqqummersitsisoq: Inerisaavik / KIIIN 2009 Inerisaavimmit suliarineqartoq Aaqqissuisoq : souchef Louise Richter

Lisätiedot

/ ;~:ttaaneq I INATSISARTUT. Inatsisartunut ilaasortanut

/ ;~:ttaaneq I INATSISARTUT. Inatsisartunut ilaasortanut INATSISARTUT Inatsisartunut ilaasortanut Ulloq: 23. marts 2015 J.nr.: 01.82-00064 Namminersorneq pillugu inatsimmi oqaatsit pillugit aalajangersagaq isumaqanngilaq danskit oqaasii Inatsisartuni atorneqarsinnaanngitsut

Lisätiedot

2011-mut Missingersuutit. Ukiullu 2012-imit 2014 tikillugu ukiut missiliuuteqarfiusut

2011-mut Missingersuutit. Ukiullu 2012-imit 2014 tikillugu ukiut missiliuuteqarfiusut 2011-mut Missingersuutit Ukiullu 2012-imit 2014 tikillugu ukiut missiliuuteqarfiusut Imai IMAI... 2 0.00 SIULEQUT... 4 0.01 PINGAARNERTUT TAKUSSUTISSIAQ... 6 0.02 ATAATSIMUT OQAASEQAATIT... 7 1.00 ALLAFFISSORNEQ...

Lisätiedot

KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT TALLIMAT

KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT TALLIMAT Suliarineqarpoq uunga Namminersorlutik Oqartussat Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoqarfik Allakkiap suussusaa Nalunaarusiaq Ulloq 8.juni 2018 KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU

Lisätiedot