Pharmacogenomics: a first stage of personalized medicine. Hannu Raunio UEF, Faculty of Health Sciences Pharmacology

Samankaltaiset tiedostot
Läpimurto ms-taudin hoidossa?

Benchmarking Controlled Trial - a novel concept covering all observational effectiveness studies

Geenitutkmukset lääkehoidon tukena. Jari Forsström, Toimitusjohtaja Abomics Oy

Results on the new polydrug use questions in the Finnish TDI data

Kliininen päättely. Thomsonin mallin mukaisen yhteistyön näkyminen fysioterapiatilanteessa

Statistical design. Tuomas Selander

Farmakokinetiikka. Farmakogenetiikka. Poikkeavan lääkevasteen riskitekijät. Lääkevasteen yksilöllisyys. Farmakogenetiikka

TESTBED FOR NEXT GENERATION REASEARCH & INNOVATION

Efficiency change over time

CYP2D6-geenitesti masennuslääkityksen yhteydessä

Lääkeaineenvaihdunnan perinnölliset erot

Gap-filling methods for CH 4 data

Farmakogeneettiset testit apuna lääkehoidon arvioinnissa

Master's Programme in Life Science Technologies (LifeTech) Prof. Juho Rousu Director of the Life Science Technologies programme 3.1.

Farmakokinetiikka. Historiaa. Poikkeavan lääkevasteen riskitekijät. Farmakogenetiikka. Vierasainemetabolian vaiheet

Other approaches to restrict multipliers

Constructive Alignment in Specialisation Studies in Industrial Pharmacy in Finland

Towards the Implementation of Genetic Testing for Antipsychotic-Induced Weight Gain

Guideline on Similar biological medicinal products containing biotechnology-derived proteins as active substance: non-clinical and clinical issues

LYTH-CONS CONSISTENCY TRANSMITTER

Kysymys 5 Compared to the workload, the number of credits awarded was (1 credits equals 27 working hours): (4)

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

7.4 Variability management

Functional Genomics & Proteomics

The CCR Model and Production Correspondence

Julkaisun laji Opinnäytetyö. Sivumäärä 43

Suomen Potilasturvallisuusyhdistys SPTY ry

Capacity Utilization

Farmakogeneettinen paneeli Geenitestillä tehokas ja turvallinen lääkehoito

Capacity utilization

VAASAN YLIOPISTO Humanististen tieteiden kandidaatin tutkinto / Filosofian maisterin tutkinto

Doctoral programme in Drug research (DPDR) in the University of Helsinki and in FinPharmaNet. Ilkka Reenilä. Doctoral Programme Coordinator

CYP2C9- ja VKORC1-geenitestit apuna oraalisen antikoagulanttihoidon toteuttamisessa

Infrastruktuurin asemoituminen kansalliseen ja kansainväliseen kenttään Outi Ala-Honkola Tiedeasiantuntija

Sosiaali- ja terveydenhuollon kehittämisestä

KANSALLINEN REUMAREKISTERI (ROB-FIN)

Glioomien molekyylidiagnostiikkaa Maria Gardberg TYKS-Sapa Patologia / Turun Yliopisto

Sähköjärjestelmän käyttövarmuus & teknologia Käyttövarmuuspäivä

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

Innovative and responsible public procurement Urban Agenda kumppanuusryhmä. public-procurement

Teacher's Professional Role in the Finnish Education System Katriina Maaranen Ph.D. Faculty of Educational Sciences University of Helsinki, Finland

Voice Over LTE (VoLTE) By Miikka Poikselkä;Harri Holma;Jukka Hongisto

Alternative DEA Models

Students Experiences of Workplace Learning Marja Samppala, Med, doctoral student

Increase of opioid use in Finland when is there enough key indicator data to state a trend?

Eturauhassyövän seulonta. Patrik Finne

ATMP-valmisteet ja Fimean rooli ATMP-valvonnassa Suomessa ja EU:ssa

PULLO PÄIVÄSSÄ RIITTÄÄ. Tee tilaa. kolesterolia alentavalle täydennykselle potilaittesi ruokavalioon

Mikä puuttuu. potilaasi kolesterolia alentavasta ruokavaliosta?

Hyötyosuus. ANNOS ja sen merkitys lääkehoidossa? Farmakokinetiikan perusteita. Solukalvon läpäisy. Alkureitin metabolia

MALE ADULT FIBROBLAST LINE (82-6hTERT)

Geenitestit voivat auttaa lääkehaittojen

Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 4 (käsikirja) (Finnish Edition)

AYYE 9/ HOUSING POLICY

FETAL FIBROBLASTS, PASSAGE 10

Evidence-Based Medicine and Health Problems in People with Intellectual Disabilities. Maria Arvio, MD, PhD

Equality of treatment Public Services

Helsinki Metropolitan Area Council

Terveysalan uudistaminen yritysten, korkeakoulujen ja palvelujärjestelmän yhteistyöllä

Information on preparing Presentation

CAT-IPs Focus group 3 on incentives for Academia, Hospitals and Charities. Objectives and outcome of the Focus group meeting in 2011

Siirtymä maisteriohjelmiin tekniikan korkeakoulujen välillä Transfer to MSc programmes between engineering schools

EBM ja laboratorio. Kristina Hotakainen HY ja HUSLAB

Kansainvälistyminen non-kliinisessä palveluliiketoiminnassa

LX 70. Ominaisuuksien mittaustulokset 1-kerroksinen 2-kerroksinen. Fyysiset ominaisuudet, nimellisarvot. Kalvon ominaisuudet

Salasanan vaihto uuteen / How to change password

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

Maailman epidemiatilanteen seuranta ja riskinarviointi

Valintakoe klo Liikuntalääketiede/Itä-Suomen yliopisto

The BaltCICA Project Climate Change: Impacts, Costs and Adaptation in the Baltic Sea Region

Opetus talteen ja jakoon oppilaille. Kokemuksia Aurajoen lukion tuotantoluokan toiminnasta Anna Saivosalmi

GLP-vaatimukset ATMP-valmisteiden turvallisuustutkimuksille

Somaattinen sairaus nuoruudessa ja mielenterveyden häiriön puhkeamisen riski

T erveydenhuolto on siirtymässä geenitiedon

The role of 3dr sector in rural -community based- tourism - potentials, challenges

Supplementary information: Biocatalysis on the surface of Escherichia coli: melanin pigmentation of the cell. exterior

Käytön avoimuus ja datanhallintasuunnitelma. Open access and data policy. Teppo Häyrynen Tiedeasiantuntija / Science Adviser

Näytön jäljillä CINAHL-tietokannassa

Jatko-opintovaihtoehdot/ Further studies

MEETING PEOPLE COMMUNICATIVE QUESTIONS

Tampereen yliopiston uudet tiedekunnat ja tutkimusyhteistyö

Experimental Identification and Computational Characterization of a Novel. Extracellular Metalloproteinase Produced by Clostridium sordellii

HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism

Aalto Service Factory

EU:n lääketutkimusasetus ja eettiset toimikunnat Suomessa Mika Scheinin

Network to Get Work. Tehtäviä opiskelijoille Assignments for students.

Keskeisiä näkökulmia RCE-verkoston rakentamisessa Central viewpoints to consider when constructing RCE

Tähtäimessä vaikuttavuus turvallisesti. - HTA terveydenhuollon laitteiden näkökulmasta. Tom Ståhlberg Johtaja, Viranomaisasiat

Plasmid Name: pmm290. Aliases: none known. Length: bp. Constructed by: Mike Moser/Cristina Swanson. Last updated: 17 August 2009

Efficient regeneration system and Agrobacteriummediated transformation of Vetiver. PT 1

Tutkimusetiikan ulottuvuuksia

Tilastotietoja lääkäreistä ja terveydenhuollosta Statistics on physicians and the health care system 2

class I T (Munz, autophagy (Argiris, 2008) 30 5 (Jemal, 2009) autophagy HLA / 4 21 (Sakakura, 2007; Chikamatsu, 2008; Chikamatsu, 2009) in vitro

Aaro Tupasela Helsinki Institute of Science and Technology Studies (HIST) Sosiaalitieteiden laitos/sosiologia Helsingin yliopisto Etiikan päivä 2011

Expression of interest

ELEMET- MOCASTRO. Effect of grain size on A 3 temperatures in C-Mn and low alloyed steels - Gleeble tests and predictions. Period

RANTALA SARI: Sairaanhoitajan eettisten ohjeiden tunnettavuus ja niiden käyttö hoitotyön tukena sisätautien vuodeosastolla

ebooks in the libraries ebib trial and results

National Building Code of Finland, Part D1, Building Water Supply and Sewerage Systems, Regulations and guidelines 2007

Ostamisen muutos muutti myynnin. Technopolis Business Breakfast

Transkriptio:

Pharmacogenomics: a first stage of personalized medicine Hannu Raunio UEF, Faculty of Health Sciences Pharmacology

Sir William Osler (1849-1919): Medicine is a science of uncertainty and an art of probability

Eric Lander (1957-): Genes are only a small part of our makeup; the environment has a spectacular impact

DEFINITIONS Pharmacogenetics = study on genetic factors involved in drug response Pharmacogenomics = the use of genomic methods in drug research and discovery

PHARMACOGENOMICS Pharmacogenetics with 2 SNPs PHARMACOGENOMICS PHARMACOGENETICS U Mayer 2001

Pharmacogenetics: to deliver right medicine, right dose, to right patient Physician Dx; clinical info

Why study pharmacogenomics? As low as 30 % of individuals get adequate therapeutic response from a prescribed medicine

PHARMACOGENOMICS Unusual drug reactions can result from Pharmocokinetic factors variations in drug-metabolising enzymes Pharmacodynamic factors variations in drug targets (receptors etc)

Pharmacokinetics How does the body affect the drug? Gastrointestinal tract ABSORPTION DISTRIBUTION Bound drug Free drug Plasma Excretion Metabolism ELIMINATION = ADME Storage site Site of action

Example of a clinically relevant pharmacokinetic polymorphism: CYP2D6 A hepatic CYP enzyme (<10% of total CYP) Metabolises ~ 100 clinically used drugs 1977: polymorphism of debrisoquine and sparteine metabolism 1988: 1st genetic basis for polymorphism 2002: > 70 variant CYP2D6 alleles

Polymorphism of CYP2D6: clinical significance Nortriptyine as an example Nortriptyline - tricyclic antidepressant Large inter-individual variations in plasma concentrations observed early Phenotyping studies confirmed polymorphism Metabolised by polymorphic CYP2D6 In vivo and in vitro studies

Mean plasma concentrations of nortriptyline in different CYP2D6 genotype groups after a single oral dose of nortriptyline. Bertilsson et al. BJCP 53, 111, 2002

Examples of dose adjustments based on pharmacogenomics Kirchheiner et al 2005

The consequences of outlier CYP2D6-dependent drug metabolism. 35 50 million Europeans are either CYP2D6 poor metabolizers (PMs) or ultrarapid metabolizers (UMs). As a result of the use of population-based dosing, drug treatment can result in many different effects in these subjects. Abbreviation: ADRs, adverse drug reactions. Ingelman-Sundberg TIPS 25, 2004

The Spectrum of Allele Frequencies CFTR CYP2D6 ALOX 5 INS CCR5 ACE APOE4 0.00005 0.0005 0.005 0.05 0.5

Sim & Ingelman-Sunberg TIPS 2011

Farmakogeneettisiä testejä Lääke Atsatiopriini/6-MP Varfariini Trastutsumabi Abakaviiri Irinotekaani Geenitesti TPMT CYP2C9/VKORC1 HER2 HLA-B*5701 UGT1A1*28

HUSLAB B -varfad VKORC, 2 SNP: -1639Ala ja 1173Thr CYP2C9, 2 SNP: CYP2C9*1 (Arg144Ile359) = wt CYP2C9*2 (Cys144Ile359) CYP2C9*3 (Arg144Leu359)

Example of a clinically relevant pharmacodynamic polymorphism: her/neu oncogene Trastuzumab (Herceptin ) Monoclonal antibody against her/neu her/neu overexpressed in some breast cancers First determination of her/neu expression If +, treatment with Herceptin Theranostics

HER-2/neu testing in breast cancer (a) HER-2/neu gene amplification detected by fluorescent in situ hybridization (FISH; Ventana Inform System). (b) HER-2/neu gene amplification detected by chromogenic in situ hybridization (CISH; Zymed). (c) Immunohistochemistry using Herceptest system (Dako Corporation) with continuous membranous 3+ positive immunostaining (i.e. the staining is restricted to the cytoplasmic membrane) for HER-2/neu protein.

STRATTERA 10 mg, 18 mg, 25 mg, 40 mg tai 60 mg kovat kapselit Pr (Rec) E Pharmaca Fennica 2013: Noin 7 % valkoihoisista on genotyyppiä, joilla on toimimaton CYP2D6-entsyymi (hitaat CYP2D6-metaboloijat). Tämän genotyypin omaavien potilaiden altistus atomoksetiinille on moninkertainen verrattuna potilaisiin, joilla on normaali entsyymitoiminta. Hitailla metaboloijilla on näin ollen suurentunut riski saada haittavaikutuksia (ks. kohdat Haittavaikutukset ja Farmakokinetiikka). Jos potilaan tiedetään olevan hidas metaboloija, tulee harkita pienempää aloitusannosta ja hitaampaa annoksen titrausta.

Hitaat CYP2D6-metaboloijat (PM) Seuraavia haittavaikutuksia esiintyi vähintään 2 %:lla potilaista, jotka olivat hitaita CYP2D6-metaboloijia (PM), ja ne olivat joko kaksi kertaa yleisempiä tai tilastollisesti merkitsevästi yleisempiä PM-potilailla kuin potilailla, jotka olivat nopeita CYP2D6-metaboloijia (EM): Haittatapahtuma Hitaat metaboloijat (PM) % PM-potilaista Nopeat metaboloijat (EM) % EM-potilaista ruokahalun väheneminen 24,1 % 17,0 % unettomuus 10,5 % 6,8 % keskiyön unettomuus 3,8 % 1,5 % enureesi 3,0 % 1,2 % masentuneisuus 3,0 % 1,0 % vapina 5,1 % 1,1 % aamuyön unettomuus 3,0 % 1,1 % sidekalvotulehdus 3,0 % 1,5 % pyörtyminen 2,1 % 0,7 % mydriaasi 2,5 % 0,7 %

Pharmacogenetic testing in drug development An example Phase II trial 500 patients Phase III trial 5000 patients 30% reacts favorably 70% does not react Pharmacogenetic testing Selection of patients to phase III 100% reacts favorably

Why is pharmacogentic information not used in clinical practice? Very few prospective studies on clinical benefits Questions about cost effectiveness Lack of clinical guidelines Lack of education among physicians Technology enables research, but not clinical practice