EQQAGASSALERINERMUT PILERSAARUT AVANNAATA KOMMUNIA Piffissaq pilersaarutip atuuffia 2018-2021 Ukioq: 2018 Versioni 1.0 Tekniskforvaltning nspe@avannaata.gl
Imai Aallarniut... 1 Tunuliaqutaasut... 1 Eqqagassalerinermut pilersaarum suliaqarneq... 3 Pilersaarummi killiliussat... 4 Ileqqut uteqqiasut... 6 Innuttaasut peqqissusiat:... 6 Avatangiisinik illersuineq... 6 Akisussaassuseqarneq aamma aningaasaqarnikkut akilersinnaassuseq... 6 Eqqagassat angerlarsimaffinni pissarsianik atuinermiit peqqissutsimut avatangiisinullu iluaqutaasu ikuallaavinnut aqqutaat... 6 Kortlægning... 7 Ataatsimut takussutissat... 8 Katersisarnernik ingerlatitseqqittarnernillu aaqqissuussinerit... 9 Eqqagassalerineq aamma anartarfilerineq... 9 Eqqagassanut annertuunut tunngatillugu, upernaakkut piareersaasarneq aamma eqqagassat nappaatitsigut nalorninaatillit... 12 Uumasunik toqunikunik aamma piniakkat sinnikuinik innersuussisarnernik aaqqissuussinerit... 13 Inuussutissarsiortuniit eqqagassanut ikuallassinnaasunut aamma ikuallassinnaanngitsunut aaqqissuussinerit... 14 Eqqagassalerinermut ileqqoreqqusat nutaat aamma akinik nalunaarsuiffiit... 16 Eqqagassaatinik ajornartorsiutitalinnik isumaginninnermi atortorissaarutit, aaqqissuussinerit suliaqarnerlu... 16 Ikuallaasarner... 17 Eqqaavissuaq... 18 Ataatsimut naliliineq... 19 Sulisoqarnermut tunngatillugu pissutsit... 19 Suliffimmi avatangiisit... 19 Sulisussanik piginnaaneqartu sulisussarsiortarneq... 20 Sulisussat avataaneersut... 20 Anguniakkat... 22
Avannaata Kommuniani ungasinnerusumut anguniakkat (Ungasinnerusumut piffissaq pilersaarusiorfik 2022 2029)... 24 Suliniutit allattorsimaffiat... 25 Atortuulersitsineq... 28 Soqutigisaqartunik peqataatitsineq... 29 Eqqagassalerinermut pilersaarum attaveqaatiginninneq... 29
Aallarniut Eqqagassalerinermut pilersaarut manna Avannaata Kommuniani illoqarfinnut nunaqarfinnullu tamanut atuuttuuvoq. Anguniagaq pingaarneq tassaavoq pinaveersaartitsinissaq akiunissarlu silaannar, imer, sermi aamma nuna mingutitsisoqarsinnaaneranik. Eqqagassat isumagineqartassapput avatangiisinut aamma peqqissutsimut atatillugu illersorneqarsinnaasu, kisiannili aamma aallunneqassaaq eqqagassalersornerup eqqagassalerinerullu annikinnerunissaa, kiisalu igitassatut isigineqartunik atueqqissinnaanermi periarfissat isiginiarneqarnissaat, taamalu eqqagassanngortussat annikinnerulersinnissaat. Eqqagassalerinermut pilersaarummi tamarmiusumi tunngaviusoq tassaavoq sapinngisa annertunerpaa avatangiisinik illersuineq annertunerpaassasoq aammalu kiffartuussineq peqqinnissarlu annertunerpaaq aningaasaliissutini anguniagaassasut. Kommunalbestyrelsip Avannaata Kommuniani innuttaasut tamaasa kaammattussavai peqataaqqullugit anguniakkani suliniutinilu, eqqagassaleriner pilersaarutip matuma piviusunngortikkiartornerani, kommunimi innuttaasunut tamanut iluaqutaasu. Asseq: Mathias Mølgaard Tunuliaqutaasut Decembarimi 2016 Inatsisartut aalajangerput Qaasuitsup Kommunia kommuninut marlunnut avinneqassasoq. Aalajangiunneqarpoq avitsineq piviusunngortinneqassasoq 1. januar 2018. Kommunit taakkua marluk 4. april 2017 kommunimut qinersinerup kingorna ikaarsaariarnermi ataatsimiititaliamit aqunneqarsimapput. Taamaattu suli Avannaata Kommuniani eqqagassalerinermut pilersaarum soqanngilaq. Siusinnerusukkut eqqagassalerinermut pilersaarum Qaasuitsup Kommunianut suliaqartoqarnikuuvoq. Eqqagassalerinermut pilersaarutip Avannaata Kommunianit aallaaveqarnissaa angujumallugu, kommuni aalajangerpoq eqqagassalerinermut pilersaarum suliaqartoqassasoq, Avannaata Kommuniani eqqagassalerinermut periusissianik anguniakkanillu ersersitsisunik. Nukiit piusut sipaarumallugit, Qaasuitsup Kommunianilu suliaareersimasut uteqqikkumanagit pissusissamisoorpoq atueqqinnissaq, kisiannili aamma malinnaatitsinissaq naleqqussaanissarlu Qaasuitsup Kommuniata suliaani. Minnerunngitsu nunap assinginut imkoortuni atortussat siusinnerusukkut suliaareersut atoqqinneqarput. 1
Avatangiisit innarlitsaaliorneqarnissaanik Inatsisartut inatsisaat nr. 9, 22. november 2011- imeersoq aalajangersaavoq kommunit tamar eqqagassalerinermut pilersaarum suliaqartussaasut, imaqartussaasu eqqagassat sumiinnerannut nalunaarsuiner, kiisalu eqqagassanut anguniakkanik aamma pilersaarutinik. Avannaata Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa suliaavoq tunuliaqutaralugu Namminersorlutik Oqartussat ilitsersuusiaat 2015-imeersu, kommunini eqqagassalerinermut pilersaarusiornissaq pillugu. Eqqagassalerinermut pilersaarummi ikoortoq siulleq imaqarpoq aaqqissuussinerit pingaarnerit aamma ajornartorsiutaasut illoqarfinni aamma nunaqarfinni suunerisa allaaserineqarnerinik. Ataatsimut eqikkaaneq annertuutigut tunngaveqarpoq paasissutissanik Qaasuitsup Kommuniani eqqagassalerinermut pilersaarummut atatillugu suliaasunik. Siunissamut sammisu eqqagassaleriner pilersaarusiornermi pingaaruteqartoq innuttaasut nikerarnerisa isiginiarneqarnissaa, sumi nunassittarneq aamma siunissami eqqagassat inoqarfinni ataasiakkaani annertussuserisinnaasaat. Eqqagassaleriner pilersaarusiap imkoortuata aappaani saqqummiunneqassapput eqqagassalerinermi naalakkersuinikkut takorluukkat aamma anguniakkat. lakkersuinikkut anguniakkat tigussaanerulersinneqassapput imkuualuttortalersukka suliniutinut nalunaarsuiffimmi aamma iliuusissani, anguniakkat allaaserineqartut angusinnaajumallugit pilersinneqartussat. Tassalu taamaasilluni pineqarput suliniutissat assigiinngisitaartunik siunnerfillit. Tulleriiaarinerit suliniutini ataasiakkaani nalilersuisimanernik pioreersunik tunngaveqarput, tunuliaqutaasutut nalunaarusianit aamma nalilersuinernit pissutsinut ataattunut tunngasunik, najukkanilu namminerni nukinnik atugassarititaasunik aallaaveqarlutik. Piffissami pilersaarutit atuuffianni ukiunik sisamanik sivisussuseqartumi suliniutit ingerlatseqqinneqartut toqqartorneqarsimapput sutigut innuttaasunut avatangiisinik illersuiner peqqinnissamillu pingaartitsiner annertunerpaa pissarsiassanik aallaaveqartu. Tamatuma saniatigut suliniutinik tulleriiaarinermi aalaavigineqarput suliniutit suut nukiit allaffissornikkut aamma aningaasaqarnikkut annertuallaanngitsut atorlugit aallartinneqarsinnaanerinik tunngaveqartu. Kiisalu aamma suliniutinik aamma peqarpoq inatsisinik tunngaveqartu pisussaaffittut isikkoqartunik, taamaattumillu tulleriiaarinermi pingaartinneqartussanik. Eqqagassalerinermut pilersaarut naggaserneqarpoq suliniutissat allattorsimaffiannik, periusissiani suliniutissat ataasiakkaarlugit imkoortortalersugaaffigisaannik iliuusissanik arlalinnik imaqartunik, inummillu akisussaasu piffissalersuinernillu imaqartunik. Taamatut aaqqissuussisoqarpoq suliniutit ingerlalluarnissaat qularnaarumallugu. Avannaata Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa taamaasilluni ataatsimoortu takussutissiivoq tulleriiaarinernik eqqagassaleriner suliassaqarfimmi, - tulleriiaarinernik anguniakkanik ineriartortitseqqiffiusunik, nunamut tamarmut atuuttunik eqqagassalerinermi pilersaarummut 2010-2013-imut atatillugu, aammalu eqqagassalerinermi sanaartugassanut pilersaarutinut, lakkersuisunit 2015-ip ukiaani akuersissutigineqartunik tunngavilim ineriartortitseqqinnerusunik. Eqqagassalerinermut pilersaarut peqataavoq erseqqissaatitut aningaasalersuinissanik aamma sanaartugassanik qanoq ittunik pisariaqartitsisoqarneranik ataatsimoortu, Avannaata Kommuniata eqqagassalerinermi ataatsimut suliassaataanut atatillugu. Eqqagassaleriner maanna atuuttoq ilusilersorneqarsimavoq ukiut 15-20-it matuma siorna, taamanimiillu annerusutigut nutarteriffigineqarsimanani. Aprili qaammat 2015-imi Pinngortitamut, Avatangiisinut Inatsisinillu Atortitsinermut lakkersuisoqarfiup saqqummiuppaa Namminersorlutik Oqartussat Eqqagassalerinermi sanaartugassanut pilersaarut. Imkoortumi tassani sanaartugassanut pilersaarut suliaavoq suliniutit lakkersuisunit 2013-imi aallartinneqartut tunngavigalugit, taamani imkoortunut assigiinngitsunut pilersaarutit suliarineqarmata, tamatumani aamma eqqagassalerinermut tunngasunik pilersaarut. Eqqagassalerinermi sanaartugassanut pilersaarut annertunertigut suliaavoq eqqagassalerinermi iliuusissanut pilersaarum 2
suliaqarnermi qulaajaanernut atatillugu. (Attaveqaqatigiinnermut Avatangiisinullu lakkersuisoqarfik 2008), kiisalu nalunaarusiaq: Eqqakkanik ikuallaasarneq, periusissiaq aamma aaqqissuussaaneq (Nunamut Namminermut, Avatangiisinut Pinngortitamullu lakkersuisoqarfik, 2012). Paasissutissat taakkua aallaavigalugit eqqagassalerinermut sanaartugassanut imkoortumi pilersaarummi (Pinngortitamut, Avatangiisinut Inatsisinillu Atortitsinermut lakkersuisoqarfik, 2015) anguniakkanik sisamanik suliaqartoqarpoq: Eqqagassanut ulorianartunut atortorissaarutissatut sanaartukkat Inissiivissanik nakkutigineqartunik pilersitsinerit Anartarfilerinermut sanaartukkat Ikuallaaviit Pinngortitamut, Avatangiisinut Inatsisinillu Atortitsinermut lakkersuisoqarfiup ilanngullugu aamma suliarisimavaa Kommunini eqqagassaleriner qulaajaaner aallartitsisarneq aamma eqqagassaleriner pilersaarusiorneq aamma Kommunini eqqagassaleriner pilersaarusiortarnermut ilitsersuutissamut missingersuusiaq. Anartarfilerineq eqqagassalerinermut pilersaarummi tassani ilaassanngilaq. Anartarfilerineq kommunimi inatsisit naapertorlugu iu suliaqarnermut pilersaarummi ilaassaaq. Aaq Eqqagassalerinermut pilersaarum suliaqarneq Siunnerfiuvoq eqqagaasalerinerup qulaajaavigineqarnera atorneqassasoq Avannaata Kommuniani eqqagassaleriner suliaqarnerup maanna ingerlanneqartup aaqqissuussaaneranik ataatsimut takunnissinnaaner pilersitsinissamut. Eqqagassalerinerup qulaajaavigineqarnera atorneqassaaq tunngaviusussatut Avannaata Kommuniani Eqqagassalerinermut Pilersaarum suliaqarnermi. Eqqagassalerinermut Pilersaarummi isiginiarneqassapput tunngavissatut Piffissamut pilersaarusiorfiusumut 2012 15-imut eqqagassalerinermut imkoortumi pilersaarut (Pinngortitamut, Avatangiisinut Inatsisinillu Atortitsinermut lakkersuisoqarfik, 2015), kiisalu Kommunini eqqagassaleriner pilersaarusiortarnermut ilitsersuutissamut missingersuusiaq. Eqqagassalerinermut pilersaarut suliaavoq Nunamut tamarmut eqqagassalerinermut pilersaarummut iliuusissanut pilersaarutit 2010 2021 naapertorlugu. Eqqagassalerinermut pilersaarummi piffissalikkanut arlariinnut anguniagassanik nalunaarsuisoqartussaavoq, pilersaarusiornermut piffissaq (2018-2021) aamma piffissamut ungasinnerusumut isiginiakkat - perspektiivit (2022-2029). Piffissamut pilersaarusiorfiusumut anguniakkanik aaqqissuussisoqarpoq. Anguniagakkaartu tassunga iliuusissanut pilersaarut ilanngunneqartarpoq, suliassanik x -inik amerlassusilinnik imaqartunik. Suliassanut imkoortut qularnaassavaat anguniakkat anguneqarnissaat. Piffissamut ungasinnerusumut anguniakkanut iliuusissanut pilersaarutinik suliaqartoqanngilaq. 3
Asseq: Mathias Mølgaard Pilersaarummi killiliussat Avannaata Kommunia sapinngisa piaartu eqqagassalerinermut pilersaarum Namminersorlutik Oqartussanut nassiussaqartussaavoq. Avatangiisinit innarlitsaaliornissaannut Inatsisartut inatsisaanni nr. 9, 22. November 2011-imeersumi 36, imm. 5-imi allassimavoq kommuni eqqagassalerinermut pilersaarusiortussaasoq, pilersaarutillu taakkua kommunimi eqqagassalerinermut pilersaarummi eqikkarneqassasut. Taanna nunamut tamarmut atuuttumut eqqagassalerinermut pilersaarummut naapertuuttuussaaq. Eqqagassalerinermut pilersaarut maanna atuuttuusoq piffissamut 2010-2021-imut atortuuvoq. Namminersorlutik Oqartussat eqqagassalerinermi suliassaqarfimmut sanaartugassanut pilersaarutaanni tikkuartorneqarput makkua pissutsit, Avannaata Kommuniani eqqagassaleriner pilersaarummut ataatsimut attuumassuteqartut: Eqqaavissuit illoqarfinni aamma nunaqarfinni amerlanerni inissisimasut amerlanersaat avatangiisinut tunngasutigut akuerisaanngitsut, avatangiisinillu isumannaatsu illersuisu ingerlanneqanngitsut. Illoqarfiit aamma nunaqarfiit amerlanersaanni aaqqissuulluagaasunik ingerlalluartunillu ikuallaaveqanngitsoq. Dioxin-inik aniatitsinermi ikuallaavinnit ammaannartunit aamma ikkuallaavinniit amerlasooriartu EU-mi killiliussanik qaangiisuusut. Namminersorlutik Oqartussat suliassaqarfimmi uppernarsaasersukkanik qulaajaanerisa ersersikkaat imkut ittu pisariaqartoq eqqagassaleriner ingerlatsivimmi suleriaatsinik pitsanngorsaasoqarnissaa. Anartarfilerinernut atatillugu peqqissutsimut naapertuutinngitsunik peqqinnanngitsunillu sullissinermi atugassaqartitsisoqarnera, putsu akornusersuutit, tipi aamma uumasuaqqat akornutaasut illoqarfinni nunaqarfinnilu amerlasuuni ulluinnarsiutaasut. Ajornakusoorpoq peqqissutsimut sunniutaasut ersarissu uppernarsaasersornissaat, maanna eqqagassalerinermut 4
atatillugu, pissutsit assigiinngitsut amerlasuullu tamatumani nipilersoqataasinnaammata. Ilulissani ikuallaavimmi putsumut gas-italimmut saligutit filterit elektrofilterinik taaneqartut atortorineqarput. Atortorissaarutit taakkua sanaartukkat atorneqalerneranniilli taarserneqartarsimanngillat. Atortorissaarutit pineqartut elektrofiltre sananeqaatinik minnerpaanik saliisartuupput, kisiannili dioxin-inik saliisaratik. Dioxin tassaavoq avatangiisini toqunartoq, timip ipiutaasartaani orsutalimmi katersuuttartut, tamatuminngalu sukkaatsu qajannarsiartortitsisarlutik. Dioxin tassanngaannartu toqunartortitsinertut sunniuteqartarpoq annertuu sunniunnermigut, kiisalu piffissap sivisuup ingerlanerani peqqissutsimut ajoqutaaleriartortarluni annikitsukkaanik sunniuttarnermigut. Annertuunngorlugu sunniunnerani (toqusartu sunniunneq) peqqissarneqarsinnaanngitsu amermi nappaam (chloracne) kinguneqartarpoq, timip nappaatinut akiuussutissaanik sanngiinnerulersitsisarluni aammalu tinguup protein-iinik sunniisarluni, amerlasuutigut tinguup eqinneranik kinguneqartarluni toqussutaasinnaasu. Dioxin-i annikitsu kisiannili piffissami sivisuumi sunnerneqarneq timip nappaatinut akiuussinnaassusianik annikillisitsisarpoq, kinguaassiorsinnaassutsi annikillisitsisarluni,. Kræfti annertusisitsisarluni naartuumillu ajoqusiisarluni. rtuu ajoqusiisarneq aamma kræfti pilersitsisarneq nassaassaasarpoq allaat dioxin-i annikitsuinnar sunniutini. Eqqaavissuit uumasunik ajoqutaasunik nutsuisuupput, ilaatigut tulukkanik aamma naajanik, terissanik, niviukkanik assigisaannillu nutsuisuupput, eqqakkat akornanni nerisassanik nassaassaqarfiusuni. Uumasunik ajoqutaasunik akornusersorneqartarneq pinngitsoorneqarsinnaavoq eqqaavissuit eqqortu ingerlanneqartillugit, tassa imaappoq annat eqqaavissuakkut eqqarneqartannginnerisigut, eqqakkallu nalinginnaasut uumasunut akornutaasunut tikikkuminaatsu inissinneqartarnerisigut. Kalaallit Nunaanni eqqakkanut ikuallaaviit assigiinngitsuupput, aamma angissutsikut. Ilulissani ikuallaavik naammattu sulisinnaassuseqanngilaq, taamaattumillu Ilulissani eqqaavissuarmi eqqakkanik ikuallatassanik ilioraarsoqartuarluni. Kalaallit Nunaanni ikuallaaviit tamangajam, nunaqarfinni ikuallaaveeqqat ilanngullugit aserfallassimasuupput, amerlanerillu aserfallatsaalineqarnissaat amigaataalluni. Tamanna amerlasuutigut ingerlatsinerup unittoortarneranik kinguneqartarpoq, tamatumalu kingunerisarlugu ikuallaanermi ajornartorsiuteqalertarner, eqqakkanillu inissiigallartariaqalersarner. Namminersorlutik Oqartussat ukiualunni aallarnisaatitut suliniutinik tapersersuisimaneri, eqqakkanik assartuisarner ilaqartu, qulaajaanerup ilimanaateqartimmagu ataatsimoorussanik ikuallaaveqarneq inuiaqatigiit aningaasarsiorneranni avatangiisinillu illersuinermi aaqqissuutissaasoq pitsaanerpaaq, sumiiffinni tamani ikuallaavilersornermiit. Nunamut tamarmut atuuttu eqqagassalerinermut pilersaarummi takuneqarsinnaasutut innuttaasut peqqissusianut akornutaasinnaasut aarlerinaatit peerniarneqarnerat annertuu aallunneqarpoq, eqqagassaleriner suliassaqarfimmi taamaallaat pinaveersaartinneqarsinnaasoq maanna eqqagassaleriner aaqqissuussinerup taarserneqarneratigut, peqqissutsimut aamma avatangiisunut inussiarnernerusu aaqqissuussiner, eqqagassallu angerlarsimaffinniit eqqaaveqarfimmut aqqutaannik aaqqissuusseqqinnikkut. Aningaasaqarnerlu annertuu inissisimammat nunamut tamarmut aamma sumiiffinnut ataasiakkaanut atatillugu, imkut annertuu aallunneqarpoq sumi avatangiisunut iluaqusiisunik ikuallaaviliortoqartarnissa, naggasiisu inissiisussa Avannaata Kommuniata kiisalu aamma Kalaallit Nunaata qanoq aaqqissuussisariaqarneranik pingaarnertut ataatsimut isigisu eqqagassalerinikkut pilersaarusiornermi, kiisalu aamma Ilulissani namminermi nunaqarfinnilu eqqagassalerinerup qanoq aaqqissuunneqarnissaanik aalajangersaasu. 5
Ilutigisaanik nunamut tamarmut atuuttu sanaartugassanut imkoortumi pilersaarummi eqqagassalerinermut atatillugu avatangiisinik atoruminarnerulersitsinissaq imkut aallunneqarpoq, ikkuallaaviit kiam pilersitaannik atorluaarner aaqqissuussisoqarnissaatigut nukissiornermi kiassaanermilu, naatsorsuutigisariaqarlunilu tamanna pingaaruteqartutut isiginiarneqassasoq avatangiisinut iluaqutaasussanik ikuallaavinnik pilersitsisalernissani, inuiaqatigiinnut aningaasarsiornikkut aamma tunniussassaqartussanik. Tassani Avannaata Kommunianut unammilligassaqarpoq annertuu, qulaajassallugu aalajangiutissallugulu qanoq aamma sumi eqqakkat ikuallanneqarnissamut piukkunnartut ikiuallanneqartassanersut. Ileqqut uteqqiasut Eqqagassalerinermut pilersaarut suliaavoq ileqqussat tulliuttut isiginiarlugit: Innuttaasut peqqissusiat: Aalajangiisuuvoq sapinngisa annertunerpaa toqqaannartu toqqaannanngitsumillu innuttaasut peqqissusiannut akornutaasinnaasut eqqagassat illoqarfinnit nunaqarfinnillu tamanit piiarneqartarnissaat, taamaasilluni innuttaasut aamma sulisuusut eqqagassanit katersuinnakkanit ikuallatassanillu akornutissarsisinnaaneri pinngitsoorneqarsinnaaqqullugu, passunneqarnerkut ikuallanneqarnerkullu innuttaasut peqqissusianut avatangiisunullu aamma sulisuusunut toqqaannartu akornusiisinnaaqqunagit. Avatangiisinik illersuineq Suliassaavoq avatangiisit illersorneqarnissaat eqqaaveqarfinni taakkualu eqqaanni, illoqarfiit nunaqarfiillu kusanartuuissaat pinngortitallu mingutitsisinnaanermit illersorneqarnissaa. Imkut isiginiarneqassaaq eqqagassat pitsaanngitsunik sunniutigisinnaasaasa annikinnerpaaffissaminiitsinnissaat, eqqaavissuarni uumasunik ajoqutaasinnaasut katersuutinnginnissaat tamakkunanilu pingortitami avatangiisinik mingutitsisinnaanerup annikinnerpaaffigissaminiitsinnissaa. Eqqumaffigineqassaaq avatangiisit saligaatsut ipiitsullu piunissaat, innuttaasullu tamatuminnga eqqumaffiginninnissaat. Imkut aallunneqassaaq pinngortitap akornuserneqanngitsup illersorneqarnissaa, innuttaasullu avatangiisunut tunngatillugu eqqummaarissu atuisuunissaat. Akisussaassuseqarneq aamma aningaasaqarnikkut akilersinnaassuseq Tamatumuuna toqqaannartu toqqaannanngitsumillu aningaasaqarnikkut iluaqutissanik pissarsisoqartassaaq, susassaqartunullu tamanut pitsaasunik kinguneqartitsisoqarluni. Qularnaarniarneqassaaq eqqagassanik pilersitsisuusup eqqagassanik isumaginninnermi piiaasarnermilu aningaasartuutinik akiliisussaatinneqarnissaa, tamatumuunalu annertusarneqassalluni innuttaasut aamma suliffeqarfiit eqqagassanut akisussaassuseqarlutillu eqqagassalerinermi ileqqorissaarner tunngavilim ingerlatsisarnissaat, soorluttaaq eqqagassanik isumaginninnermi aningaasaqarnikkut akisussaassuseqarneq pilersinneqassasoq. Eqqagassat angerlarsimaffinni pissarsianik atuinermiit peqqissutsimut avatangiisinullu iluaqutaasu ikuallaavinnut aqqutaat Isumagisassaavoq qularnaarneqassasoq toqqaannartu aallaaviusuni namminerni imkoortitserisarnissaq, eqqagassanillu isumaginninner aaqqissuussisarnissaq, eqqagassanik assartuisarner eqqaavissuarniit ikuallaavimmut naleqquttu aaqqissuussaasunik. Isumagisassaavoq qularnaarneqassasoq kommunip nammineq eqqagassanik isumaginninner aaqqissuussinerata ingerlaavartu naleqqussarneqartarnissaa eqqagassaleriner aaqqissuussinermut nutaamut, isumaqatigiissutaasullu atuuttut ingerlaavartu naleqqussarneqartarnissaat neqeroortitsisarnermi nutaanngortunut. Eqqagassaleriner pilersaarummi tamarmiusumi anguniagaavoq ileqqussat eqqagassat imkoortitserneqartarneranni atortinneqartussaat ileqquulersinneqarnissaat: 6
Eqqagassanik pinaveersaartitsineq Piareersimasarneq atoqqiinissanut Atoqqiisarneq Allatigut iluaqutissarsisarnerit Nungutseraluni piiaasarneq Qulaajaaneq Namminersorlutik Oqartussat imkoortippaat Kommunini eqqagassalerinermut pilersaarusiortarnernut ilitsersuut ukununnga Ilitsersuut kommunini eqqagassalerinerup qulaajaavigineqartarnissaanut aamma pilersaarusiortarnissaanut aamma Kommunini eqqagassalerinermut pilersaarutit, annerusunik piumasaqaateqarfiusoq ilaatigut qulaajaasarnernut tunngatillugu. Eqqagassalerinermut pilersaarummi siullermi tassani qulaajaasarnissamut piumasaqaatit annikillisaapput, - naak suli piumasaqaataagaluartoq inoqarfinni tamani ataasiakkaani eqqagassalerisarnerup allaaserineqartarnissaa. Eqqagassalerisarneq pillugu qulaajaaneq aamma eqqagassalerinerup allaaserineqarneri inoqarfinni ataasiakkaani Avannaata Kommuniani 2012-2013-imi 2015-illu aasaani ingerlanneqarsimapput. Innersuunneqassapput qulaajaanerit 2012/2013-imi nalunaarusiami pingaarnermiittut. Taamaattoq qulaajaaneq 2013-imi naammassineqanngilaq, taamaattumillu qulaajaanerniit ataatsimoortu nalunaarusiortoqarsimanani. Tulliuttuni ataatsimoortunik katersorneqarput najugaqarfiit assigiinngitsut akimorlugit paasissutissat katersat, eqqagassanik katersisarnernik aaqqissuussinerit ingerlatsisarnerillu, kiisalu ajornartorsiutit qulaajaanikkut saqqummersinneqartut. Ataatsimut katersinerup imkoortuani siullermi allaaserineqarput paasissutissanik katersineq aamma aaqqissuussinerit ataasiakkaat. Paasissutissanik katersinermi imkoortup aappaani allaaserineqarput killiffiusut katersisarnerni aamma suliareqqiisarnerni, imkoortullu ataasiakkaat aallarniutigissallugit pissutsit ataatsimoortut, sumiiffimmi illoqarfimmi pingaarnermi, illoqarfinni aamma nunaqarfinni annerusuni minnerusunilu pissutsit allaaserineqarneri. 7
Ataatsimut takussutissat Ataatsimoortu takussutissiissummi ersersinneqarput ikuallaaviit illoqarfinni aamma nunaqarfinni, aamma 2018-imi eqqagassat annertussusissaattut missiliuussinerit Najugaqarfik Ikuallaavik ingerlatsivoq Kissarsuussuarmut illu Eqqagassat annertussusaat, kg. katillugit/ukiumut Illuniit ukioq manna [kg] Eqqakkat assartukkat Renonord [kg] Innuttaasut najugallit 1 Qaanaaq 458.315 230.760 9.405 627 2 Siorapaluk 11.040 10.350 720 48 3 Savissivik 12.240 11.475 840 56 4 Qeqertat 6.480 6.075 405 27 5 Upernavik 815.000 410.000 16.125 1075 6 Kullorsuaq 161.950 101.200 6.675 445 7 Nuussuaq 71.500 44.000 2.850 190 8 Nutaarmiut 10.400 9.800 675 45 9 Tasiusaq 63.120 59.175 3.945 263 10 Innaarsuit 41.520 38.925 2.595 173 11 jaat 13.200 12.375 825 55 12 pilattoq 39.600 37.125 2.475 165 13 Kangersuatsiaq 37.440 35.100 2.340 156 14 Upernavik Kujalleq 45.120 42.300 2.820 188 15 Uummannaq 890.890 448.560 18.720 1248 16 Nuugaatsiaq 24.100 22.500 1.500 100 17 Illorsuit 16.800 15.750 1.050 70 18 Ukkusissat 36.000 33.750 2.250 150 19 Niaqornat 9.360 8.775 585 39 20 Saattut 57.360 53.775 3.585 239 21 Qaarsut 39.600 37.125 2.475 165 22 Ikerasak 52.320 49.050 3.270 218 23 Ilulissat 5.254.221 1.845.585 113.925 4557 24 Saqqaq 36.000 33.750 2.415 161 8
25 Qeqertaq 21.600 20.250 1.650 110 26 Oqaatsut 8.640 8.100 540 36 27 Ilimanaq 12.480 11.700 870 58 Uanga: Ingerlatsinikkut Ataqatigiissaarisoq, Avannaata Kommunia, Mathias Mølgaard Katersisarnernik ingerlatitseqqittarnernillu aaqqissuussinerit Eqqagassalerineq aamma anartarfilerineq Eqqagassalerinermi aamma anartarfilerinermi katersisarnernik aaqqissuussinernik pilersitsisoqarnikuuvoq, inoqarfiit affaasa missaanni kommunip nammineq ingerlatsinermi sulisuinit inoqarfiillu sinnerini namminersortunit entreprenørinit ingerlanneqartunik. Inoqutigiit qaammammut aalajangersimasu akiliuteqartarput, katersisarnerit qanoq akuttutiginerinik aallaaveqartunik. Kiffartuussinerit annertussusii assigiinngiiaartuupput ataasiarlunimiit pingasoriarluni katersisarnernut, illoqarfinni minnerni aamma nunaqarfinni, illoqarfinnilu annerni sapaatip akunnerinani ulluni nalinginnaasuni tamani aallartoqartarluni. Nunaqarfiit ilaanni ataatsimi, Nuugaatsiami anartarfileriner anngilaq. Tassanilu innuttaasut namminneq anartarfiit imaartarneri isumagisarpaat, naak tamanna inatsisinut atuuttunut akerliugaluartoq. Anartarfiit imaannik aamma imer errortuiviku eqqaaneq pillugu Namminersorlutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 10, 12. juni 2015-imeersoq naapertorlugu kommuni pisussaavoq imer errortuiviku eqqaasarnermut inoqarfinni tamani pilersaarusiorsimanissamut. Anartarfilerineq imkut sammineqartussaavoq imer errortuiviku eqqaasarnermut pilersaarummi aggersumi, taamaattumillu eqqagassalerinermut pilersaarummi uani ilanngunneqarani. Anartarfilerineq taamaallaat ilanngullugu sammineqartarpoq anartarfiit imaasa eqqaavissuarni inissinneqartarsimatillugit, taamaattumillu tassani ajornartorsiutaatillugit. Tabel-imi takutinneqarpoq takussutissiaq ingerlatsinermut aamma eqqagassanik katersisarnermut, illoqarfinni nunaqarfinnilu. Ingerlatsineq eqqagassanik katersisarneq Najugaqarfik Kommunimi Entreprenøri Katersisarnerup akuttussusia Nunguterisarneq Angallassissutit Ilulissat X Ingerlaavartu ataa- talliman. Ikuallaavik Eqqaasut biilii Upernavik X Sap. ak. marluk Ikuallaavik Biilit usisaatillit Uummannaq X Sap. ak. 1 ataa-talliman. Ikuallatassanut eqqaavik Eqqaasut biilii Qaanaaq X Sap. ak. 1-2 Ikuallatassanut eqqaavik Oqaatsut X Sap. ak. 2 Ikuallaavik Qeqertaq X Sap. ak. 1-2 Ikuallaavik Nammineq biilit Sisamanik assakaasullit usisartut + qamuteralaat usisaatillit Sisamanik assakaasullit usisartut + qamuteralaat usisaatillit 9
Saqqaq X Sap. ak. 1-2 Ikuallatassanut eqqaavik Gummigedi kiisalu sisamanik assakaasullit usisaatillit. Ilimanaq X Sap. ak. 1-2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit Niaqornat X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Arfinilinnik assakaasullit / qamutit Qaarsut X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Traktori Ikerasak X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Saattut X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit / qamuteralaat Usisartuaqqat/traktorit aamma trailari Ukkusissat X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Nammineq biilit usisartut Illorsuit X Sap. ak. 1-2 Eqqaaveqarfik Arfinilinnik assakaasullit, qamuteralaat Nuugaatsiaq X Assigiinngiiaartu Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit / qamuteralaat Upernavik Kujalleq X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit / qamuteralaat Kangersuatsiaq X Sap. ak. 2 Ikuallaavik Nammineq biilit pilattoq X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Tasiusaq X Ingerlaavartu ataa - tallimanngorneq Eqqaaveqarfik Nuussuaq X Sap. ak. 2 Ikuallaavik Arfinilinnik assakaasullit /qamuteralaat Sisamanik assakaasullit / qamuteralaat Arfinilinnik assakaasullit kalitallit Kullorsuaq X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Krameri (gummigedi) jaat X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Pisuinnaq aamma umiatsiaaqqa Innaarsuit X Ullut tamaasa ataa- tallim Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit Nutaarmiut X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit Savissivik X Sap. ak. 1-2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit / trillebøri Siorapaluk X Sap. ak. 1-2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit Qeqertat X Sap. ak. 2 Eqqaaveqarfik Sisamanik assakaasullit kalitallit. Qamuteralaat Uannga: Qaasuitsup Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa 2016-2027 10
Tabelimi qupperneq tullermi takutinneqarpoq takussutissiaq ingerlatsinermut aamma anartarfiit puussiaannik katersisarner aaqqissuussinerit illoqarfinni nunaqarfinnilu. Ingerlatsineq anartarfiit puussiaannik katersisarnernik aaqqissuussinerit Kommunimit Entreprenør i Eqqaaneq Angallatigisat Najugaq Kommuni Entreprenøri Aaqqissuussineq Katersisarnerup akuttussusia eqqaaneq Angallatigisat Ilulissat X Ingerlaavartu ataa- tall Upernavik X Sap. ak. 3 Uummannaq X Sap. ak 1 Ataa - tall Qaanaaq X Sap. ak 1-3 Oqaatsut X Sap. ak 3 Qeqertaq X Sap. ak. 2-3 Saqqaq X Sap. ak 2-3 Ilimanaq X Sap. ak. 1-3 Ikuallaavik Immamut annanut eqqaavik Immamut annanut eqqaavik Eqqaavim anartarfileriffik Eqqaavim anartarfileriffik Eqqaavim anartarfileriffik Sissamiit sisamanik assakaasullip usisaataaniit. Immamut annanut kuitsivik Niaqornat X Sap. ak. 2-3 Immamut eqqaavik Qaarsut X Sap. ak. 3 Ikerasak X Sap. ak. 3 Saattut X Sap. ak. 3 Ukkusissat X Sap. ak. 3 Upernavik Kujalleq X Sap. ak. 3 Kangersuatsiaq X Sap. ak. 3 pilattoq X Sap. ak. 3 Tasiusaq X Ingerlaavartu ataa - tall Nuussuaq X Sap. ak. 3 Kullorsuaq X Sap. ak. 3 Sissap sinaaniit iginneqartarput Immamut annanut eqqaavik Immamut annanut eqqaavik Immamut annanut eqqaavik Immamut annanut eqqaavik kuuffilik Immamut annanut eqqaavik Immamut annanut eqqaavik Imamut annanut eqqaavik Imamut annanut eqqaavik Imamut annanut eqqaavik Billi eqqakkanik inikillisaatilik Traktori tankilik Biili kinnernik milluaatilik Nammineq biili Sisamanik assakaasulik kalitalik, qamuteralaat Sisamanik assakaasulik kalitalik, qamuteralaat Sisamanik assakaasulik usisaatilik Sisamanik assakaasulik Arfinilinnik assakaasulik / qamutit Traktori Usisaateeraq/qamuteralaat Usisaateeraq/trakto r kalitalik Traktori Sisamanik assakaasulik, qamuteralaat Nammineq biilit Arfinilinnik assakaasulik / qammuteralaat Sisamanik assakaasulik, qamuteralaat Arfinilinnik assakaasulik kalitalik Krameri 11
jaat X Sap. ak. 3 Immamut / sikumut Innaarsuit X Sap. ak. 3 Nutaarmiut X Sap. ak. 3 Imamut annanut eqqaavik Imamut annanut eqqaavik Savissivik X Sap. ak. 1-2 Eqqaavik Siorapaluk X Sap. ak. 1-2 Eqqaavik Qeqertat X Sap. ak. 1-2 Eqqaavik Trillebøri Uannga: Qaasuitsup Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa 2016-2027 Pisuinnaq / umiatsiaaraq Sisamanik assakaasulik Sisamanik assakaasulik Sisamanik assakaasulik / trillebøri Sisamanik assakaasulik Eqqagassanut annertuunut tunngatillugu, upernaakkut piareersaasarneq aamma eqqagassat nappaatitsigut nalorninaatillit Pilersitsisoqarnikuuvoq eqqagaasanut annertuunut aqqissuussiner aammalu ukiumoortu upernaakkut eqqiaasoqartarneranik illoqarfinni tamani aamma nunaqarfinni. Nunaqarfinni minnerni arlaqartuni pisortat eqqaavissanik ilioraasanngillat, taamaattumillu nunaqarfinni maangaannaq eqqakkanik nassaassaqartarluni. Taamaasilluni ataatsimut pisariaqartitsisoqarpoq inoqarfinni eqqagassalerinerup pitsanngorsarneqarnissaanik. Peqqinnissaqarfiup isumagisarpaa eqqagassat nappaatitsigut nalornisaatillit katersorneqartarneri inoqarfinni tamangajanni, inoqarfinnili ataasiakkaani tamanna kommunimit isumagineqartarluni. Eqqagassat taamaattut nalinginnaasu Nuummi Dronning Ingrid-ip napparsimmavissuanut angallanneqartarput, imaluunniit Danmark-imi nunguterneqartarlutik. Qaanaaq taamaattoq eqqagassat nappaatitsigut nalorninaatillit containerimi ammaannaartumi ikuallanneqartarput. Aaqqissuussineq taanna piaartu unitsittariaqarpoq avatangiisinut peqqinnissamullu navianaateqarmat. Tamatumunngalu taarsiullugu toqqorsiveqarnikkut aamma umiarsuartigut nassiussisarner aaqqissuussisoqartariaqarpoq peqqinnissaqarfik suleqatigalugu, taamaasillunilu eqqagassaatit nappaatitsigut ulorianaateqarsinnaasut eqqortu nunguterneqartarnerinik aaqqissuussisoqarluni. Tabel-imi Uani ataani takutinneqarput eqqagassanut annertuunut tunngatillugu takussutissiissut, upernaakkut eqqiaasarneq aamma eqqagassanut nappaatitsigut nalorninaatillit illoqarfinni nunaqarfinnilu. Eqqagassanut annertuunut aaqqissuussinerit, upernaakkut eqqiaasarneq aamma eqqagassat nappaatitsigut ulorianaatillit Eqqagassat nappaatitsigut ulorianaateqarsinnaasut imkoortut pingasut katersorneqartarput eqqaaveqarfimmilu containerimi ikuallanneqartarlutik. Najugaqarfik Eqqagassanik annertuunik katersuisarneq Upernaakkut eqqiaasarner Eqqagassat nappaatitsigut ulorianaateqarsinnaasut Ilulissat Upernavik Uummannaq Qaanaaq 3 Oqaatsut Qeqertaq Saqqaq Ilimanaq Niaqornat Qaarsut Ikerasak Saattut Ukkusissat Illorsuit 12
Nuugaatsiaq Upernavik Kujalleq Kangersuatsiaq pilattoq Tasiusaq Nuussuaq Kullorsuaq jaat Innaarsuit Nutaarmiut Savissivik Siorapaluk Qeqertat Uannga: Qaasuitsup Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa 2016-2027 Uumasunik toqunikunik aamma piniakkat sinnikuinik innersuussisarnernik aaqqissuussinerit Najugaqarfiit amerlanersaanni katersisarnernik aaqqissuussinernik pilersitsisoqarnikuuvoq, taamaanngikkaangallu innuttaasut uumasut toqungasut aamma piniakkat sinnikui eqqaavissuarmut ingerlassinnaasarpaat. Uumasut toqunikut aamma piniakkat sinnikui nunguterneqartarput imaani imaluunniit eqqaavissuarmi ammasumi ikuallanneqartarlutik. Ikuallaavim ingerlatsisu peqaraangat piniakkat sinnikui aamma uumasut toqunikut nalinginnaasu ikuallaavimmi ikuallanneqartarput. Eqqaaveqarfinni arlaqartuni qulaajaanermut atatillugu paasineqartarsimavoq uumasut toqunikut sinnikui ikuallassimanngitsut nassaassaasut. Tabel-imi ataani takussutissiisoqarpoq uumasunut toqunikunut piniakkallu sinnikuinut aaqqissuussinernik, illoqarfinni aamma nunaqarfinni. Uumasunut toqunikunut aamma piniakkat sinnikuinut aaqqissuussinerit Najugaq Innersuussinissamut periarfissat Eqqaaveqarfim mi nunguterneqartarput Ikuallaavinni ikuallanneqartarput Eqqaaveqarfimmi ikuallanneqartarput Ilulissat Upernavik Uummannaq Qaanaaq Oqaatsut Qeqertaq Saqqaq Ilimanaq Niaqornat Katersuisarner Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner Katersuisarner Katersuisarner Katersuisarner Katersuisarner Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu ikuallaaveqanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaqt ikuallaavik ingerlavoq Ilisimatitsissutigineqanngilaq ikuallaavik ingerlavoq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq 13
Qaarsut Ikerasak Saattut Ukkusissat Illorsuit Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu Nuugaatsiaq Upernavik Kujalleq Kangersuatsiaq pilattoq Tasiusaq Nuussuaq Kullorsuaq jaat Innaarsuit Nutaarmiut Savissivik Siorapaluk Qeqertat Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner Katersuisarner Katersuisarner innersuussisarnermillu Innersuussisarneq (eqqaavimmut) Katersuisarner Katersuisarner Innersuussisarneq (eqqaavimmut) Katersuisarner innersuussisarnermillu Katersuisarner innersuussisarnermillu ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq - ikuallaaveqanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaavik ingerlanngilaq ikuallaaveqanngilaq ikuallaaveqanngilaq Uannga: Qaasuitsup Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa 2016-2027 imaanut iginneqartarput Inuussutissarsiortuniit eqqagassanut ikuallassinnaasunut aamma ikuallassinnaanngitsunut aaqqissuussinerit Najugaqarfinni tamani inuussutissarsiortut eqqagassaataat ikuallassinnaasut aamma ikuallassinnaanngitsut tunniunneqarsinnaanerannut arpoq. Inuussutissarsiortut igitassaataat ikuallanneqarsinnaasut najukkani pineqartuni namminerni ikuallaavinnut nungutsigassanngortinneqartarput taamaattoqarfiusuni imaluunniit nalinginnaasu ikuallanneqartarlutik. Eqqagassat ikuallassinnaanngitsut eqqaavinnut najugaqarfinni iginneqartarput. Illoqarfinni pingaarnerni marlunni tigusisarner nakkutiginnittoqarpoq, kisiannili inoqarfiit sinnerini eqqaaviit aalajangersimasunik inuttaqaratik. Tabel-imi takutinneqarput takussutissiat tigooraasarnernut ikuallassinnaasunik ikuallassinnaanngitsunillu tigooraanermi, illoqarfinni nunaqarfinnilu ataasiakkaani. 14
Ikuallassinnaasut aamma ikuallassinnaanngitsut inuussutissarsiortut eqqagassaataat Najugaq Tigusiner nakkutilliineq Tigusiner nakkutilliineq Nungutserisarneq Nungutserisarneq Tunniussinermi akiliut Ilulissat Ikuallaavik Ilaatigut Eqqaavissuaq, ilaannakuusu akiligassiissutaasarpoq Upernavik Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Uummannaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Qaanaaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Oqaatsut Ikuallaavik Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Qeqertaq Ikuallaavik Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Saqqaq eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Ilimanaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Niaqornat Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Qaarsut Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Ikerasak Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Saattut 7 Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Ukkusissat Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Illorsuit Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Nuugaatsiaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Upernavik Kujalleq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Kangersuatsiaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq pilattoq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Tasiusaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Nuussuaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Kullorsuaq Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq jaat 8 Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Innaarsuit Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Nutaarmiut Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Savissivik 9 Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq Siorapaluk 10 Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq 15
Qeqertat 11 Eqqaavissuaq Eqqaavissuaq, kisianni akiligassiisoqartanngilaq 4 2015-ip annersaani akiliutissanik akiligassiisoqartanngilaq inuinnarnut aamma inuussutissarsiortunut. Ilulissani ingerlatsinermut akisussaasut ilisimatitsipput septemberimiit inuussutissarsiortunut akiligassiisoqartalertoqaqqittoq. Akiligassiisarnernili taamaattoq akiusut nalunaarsorsimaffiat nutaanngitsoq 2013-imeersoq atorneqarpoq. 5 Inuussutissarsiortunut akiligassiisoqartarpoq, kisianni inuinnarnuunngitsoq. 6 Inuussutissarsiortut namminneerlutik igitassaatiminnik eqqaavissuarmukaassisarput. 7 Inuussutissarsiortut namminneerlutik eqqagassaatiminnik eqqaavissualiaassisarput. Uannga: Qaasuitsup Kommuniata eqqagassalerinermut pilersaarutaa 2016-2027 Eqqagassalerinermut ileqqoreqqusat nutaat aamma akinik nalunaarsuiffiit Eqqagassalerinermut ileqqoreqqusat aamma akinik nalunaarsuiffinni 2018-imoortuni aalajangersarneqarpoq akiligassiisoqartussaasoq eqqagassanik aalajangersimasunik eqqaavissuarmi aamma eqqagassanut ulorianartunut tigooraavinnut tunniussinerni. Akiligassiissutini malinneqartussaapput akiligassat annertussusissaannut nalunaarsuiffiit, inuinnarnut, inuussutissarsiortunut aamma ingerlatsivinnut akiligassiinerni. Akiligassiissutini imkoortinneqartarput eqqagassat qanoq ittut tunniunneqarneri, kisiannili imkooruteqarani sumi najugaqarneq aamma kiffartuussinerup annertussusia. Eqqaaveqarfinnili amerlasuuni innuttaasut aamma inuussutissarsiortut killilersugaanngitsu eqqaaveqarfinnut isersinnaatitaapput, sumiiffinni amerlanerpaani isertarfimmut assiaquteqaraniluunniit ungalusaasanngimmata. Nunaqarfinnilu minnerni arlalinni inuussutissarsiortut namminneerlutik eqqagassaatitik eqqaaveqarfimmut igikkiartortarpaat. Taamaattu eqqagassanik inissiisoqartarpoq eqqagassalerinermut ileqqoreqqusaq naapertorlugu akiliuteqartitsinertaqanngitsunik. Sanaartornermut Avatangiisinullu imkoortortaqarfiup nalilerpaa akiliuteqartitsisannginneq Ilulissat imkut kisiisa eqqarsaatigalugit koruuninik millionilinnik naleqartoq. Eqqagassanut akiliutip peqataaffigisussaavaa aningaasalersuineq ingerlatsiner, aserfallatsaaliiner, allaffissorner aamma eqqagassalerinermi nutaanik aningaasalersuisarneq. Taamaattu ajornartorsiutitaqarpoq annertuunik inoqarfinni amerlanerpaanik nalunaarsuisoqassananilu akiligassiisoqartannginnera, eqqagassanik tunniussinerni inissiinerniluunniit. Tamatumalu saniatigut aamma ajornartorsiutaavoq inoqarfinni arlalinni eqqagassat aaqqissuussaanngitsu maangaannaq inissinneqartarneri, inuinnaat aamma inuussutissarsiortut namminneq eqqagassaatiminnik igitsiartoraangata. Taamatut aaqqissuussinerup ajornartorsiutitaqartippaa aaqqissuussa imkoortitseriviusumillu ingerlatsilernissa atortuulersitsiniarneq, ingerlaavartu eqqakkanik imkoortitseriviusoq inissiisarfiusorlu. Akiusulli aamma ersersitsisariaqarput kiffartuussinerup piusup annertussusianik. Inoqarfinni amerlasuuni eqqagassaatit aaqqissuussaanngitsu eqqaaveqarfinni sulisuusunit inissiinnarneqartarput, taamaattumillu aamma ingerlatsinermut aningaasartuutaasut annikillutik. Eqqagassaatinik ajornartorsiutitalinnik isumaginninnermi atortorissaarutit, aaqqissuussinerit suliaqarnerlu Ataatsimut isigaluni imkut nalunaarsuisoqartanngilaq eqqagassat ulorianaatillit annertussusiinik inoqarfinni amerlanerni, - aamma inoqarfinni eqqagassanut navianaatilinnut tigooraavilerneqarsimasuni. Eqqagassat navianaatillit Danmark-imut umiarsuartigut angallanneqartarput nunguterneqarnissaannut / suliarineqarnissaannut. Eqqagassaatit ilaannut nunguterinermut akiliuteqartitsisoqartarpoq, eqqagassanili imkoortuni allani, soorlu sarfap aqqutaa kanngussammit sanaaq elektronikkinit eqqakkaneersoq naleqartoq. Pissutsinik atuuttunik tamakkiisu naammaginartumillu takunnissinnaannginnerup akornakusoortippaa naapertuuttunik akiliuteqartitsisarsinnaaneq, eqqagassat ulorianaatillit nunguterneqartarnerannut matussutissanik. Eqqagassat navianaatillit akuttoqatigiissaakka 16
umiarsuarnut usitut nassiunneqartanngillat. Taamaattumillu naatsorsuutigisariaqarluni toqqorsivimmiittuuteqartarneq. Ilulissat: Ilulissani tigooraavim pilersitsisoqarnikuuvoq. Tigooraavik pissusissamisoortu ingerlanneqarpoq, eqqagassallu ulorianaatillit tigoorarneqartartut Danmark-imullu suliareqqitassanngorlugit nassiussorneqartartut nalunaarsorneqartarput. Ilulissani eqqagassanik ulorianaatilinnik tigoorarneqartartunik nalunaarsuisannginneq nakkutilliilluni pulaarnermi oktober 2014-imi pisumi uparuarneqarpoq. 2015-imi septemberip tungaanut akiliuteqartitsisoqartanngilaq, inuussutissarsiortunit inuinnarnilli Ilulissani. Illoqarfiit: 2015 aallaavigalugu aningaasaliissuteqartoqarpoq eqqagassanut ulorianaatilinnut tigooraaviliornissamut Qaasuitsup Kommunerisimasaani illoqarfinni tamani. Qaanaami tigooraaviliornissamut 2015-imi aningaasaliisoqarpoq, taamaattumillu tigooraavissat suli tamakkiisu atulersinneqarsimanatik. Sulilu aamma amigaatigineqarluni tigooraavissat nutaat pingasut avatangiisinut tunngatillugu akuersissutigineqarnissaasa qinnutigineqarnissaat. Eqqagassat ulorianaatillit iloqarfinnit inerneersut Ilulissanut ingerlateqqinneqartarput, imaluunniit toqqaannartu Danmark-imi suliarineqarnissamut / nunguterneqarnissamut nassiunneqartarlutik. Nunaqarfiit annerusut aamma minnerusut: Eqqagassanut ulorianaatilinnut tigooraavinnik nunaqarfinni tamani amigaateqarpoq. Nunaqarfinnili ataasiakkaani aaqqissuulluakkanik ingerlalluartunillu tunniussisarnernut arpoq eqqagassanut ulorianaatilinnut amerlanernut tunngatillugu. Nunaqarfinni arlalinnik bateriikunut, akkumulatorikunut aamma uuliakumut aaqqissuussinernik peqarpoq, nalinginnaasu kommunimut imaluunniit pilersuisumut tunniussinissamut periarfissaasunik, amigaataallutilli eqqagassanut ulorianaatilinnut allanut aaqqissuussinerit, soorlu; akuutissanut (kealianut), qalipaatit sinnikuinut, elektronikkinut igitanut, nillataartitsivikunut qerititsivikunullu. Nuaqarfinnili amerlanerpaanik tunniussisarner aaqqissuussinernik qanorluunniit ittunik soqanngilaq, taamaattumillu eqqagassat ulorianartut eqqaaveqarfinnut inissiinnarneqarlutik. Eqqakkanik ulorianaatilinnik eqqaaveqarfimmi inissiisoqarnerani amerlasuutigut eqqakkat sinnerinut allanut akuliussiinnartoqartarpoq. Ammaannartu ikuallaasarnerni ulluinnarni eqqakkanik aamma eqqakkanik allanik ikuallanneqarsinnaasunik taamaattu ajornakusoortarpoq aamma eqqakkat ulorianaatillit ikuallaanermi mininneqarnissaat, taamaattumillu taamaattut ilanngullugit ikuallanneqaannartarlutik. Ikuallaanermi kissassuseq pinngortoq aalajangiisuusarpoq akuutissat ulorianaatillit qanoq annertutigisut ilanngullugit ikuallanneqartarnerannut. Ammaannartu ikualaanermi kissaq pinngortinneqartartoq annikippallaartarpoq, eqqaavimmilu ikuallattoq ulluni arlalissuarni aamaarsinnaalluni. Taamaattu avatangiisunut aamma peqqissutsimut nalorninaateqarpoq eqqakkat ulorianaatillit ikuallaanermi ilanngunneqartarneri. Ikuallaasarner Eqqakkanik ikuallanneqarsinnaasunik suliaqartarneq illoqarfinni tamani, illoqarfinni minnerni aamma nunaqarfinni ikuallaaveqarfiunngitsuni, imaluunniit ikuallaaviit piusut ingerlaffiginngisaanni ajornartorsiutaavoq annertooq. Eqqakkanik ammaannartu ikuallaasarneq aamma ikuallatassaqqissunik ikuallaasarneq inoqarfinni amerlanerni ileqquuvoq, naak ammaannartu ikuallaaneq inerteqqutaagaluartoq. Ammaannartu ikuallaasarnermut taarsiullugu periarfissaq tassa toqqortuisarneq, tamatuma uumasuaqqatigut, tipikkut peqqinnissamullu allatigut ajornartorsiutit pinngortsinneqartartunik kinguneqartartu. Sumiiffinni amerlasuuni atortussanik qalliutaasussanik toqqortuinermi amigaateqartoqartarpoq, inoqarfiillu ilaanni ajornarpoq tigussaasu ikuallatassaqqissut eqqaaveqarfimmi uninngatinnissaat, naammattu inissiaqartitsinnginneq pissutigalugu. 17
Ilulissat: Ikuallaavik 2003-mi pilersitaavoq, pissusissamisoortumillu ingerlanneqarluni, ikuallaanermi kiassusissaq 800 gradit atorlugu ingerlatsiviusu. Sanaartukkat pilersinneqarneranniilli elektrofilterit ajornartorsiutaasimapput, naammaginartumillu atorsinnaasimanngisaannarlutik. Ikuallaavimmi atortorissaarutit elektrofilterit 2014-imi taarserneqarput akuiaatinik puussianik posefilter, naatsorsuutigineqarlunilu siunissamut sammisu sananeqaatit minnerpaat partikel-it aniatinneqartartut ikinnerulissasut. Sananeqaatit kemiskiusut dioxin-it piiarniarlugit saliisoqartanngilaq. Illoqarfiit: Upernavimmi ikuallaavik atorpoq. Uummannamili ikuallaavim pilersitsisoqarnikuunani. Tassani ulluinnarni eqqakkat aamma ikuallanneqarsinnaasut eqqakkat allat ammaannartu ikuallaavimmi ikuallanneqartarput, naak taamatut ileqqoqarneq tunngaviusu inerteqqutaagaluartoq. Eqqakkanik akulerussuisarnermi ajornartorsiutaasut pissutigalugit, aamma eqqakkanik ulorianaatilinnik inissiisarnermi ajornartorsiutaasut pissutigalugit eqqakkanik avatangiisinut peqqissutsimullu assut ulorianaateqartunik ikuallaasoqartarpoq. Nunaqarfiit annerusut minnerusullu: Nunaqarfinni 11-ini ikuallaavinnik pilersitsosoqarnikuuvoq. Nunaqarfinni 7-ini ikuallaaviit ingerlanngillat, aserfallatsaaliinikkut isumaginninnginner pissuteqartu, imaluunniit sanaartukkat naammassillugit suliarineqanngisaannarsimaneri pissutigalugit. Nunaqarfiit sinnerini sisamani ikuallaaveqanngilaq. Nunaqarfinni tamani ikuallaaveqarnikkut ulluinnarni eqqakkat ammasu ikuallaasarnikkut nunguterneqartarput, naak taamatut tunngaviatigut akuerisaanngikkaluartoq. Ikuallaasarnermi aamma ilaapput eqqakkat ulorianaateqartut. Eqqaavissuit Eqqaavissuit arlalissuit inissinneqarfigisaat tulluartuunngillat inuit najugaqarfiinut qanittumi aamma sinerissamut qanittumi. Nalunaarsuisoqartanngilaq sialum eqqaavitsigut kuuttu aniatitsineq pillugu, soorluttaaq eqqaaveqarfinni sumiluunniit eqqakkanut qalliutaasunik pilersitsisoqartanngitsoq. Eqqaaveqarfinni tamani annerusu minnerusumilluunniit akulerussuisoqartarpoq eqqakkanik assigiinngitsunik, ataatsimullu isigaluni uumasut akornutaasut tipilu ajornartorsiutaallutik. Ilulissat: Ilulissani eqqaavissuarmi saliiner aallartitsisoqarnikuuvoq, suliniummullu allaaserisa suliaqartoqarluni, toqqortassat imkoortitsikkat nakkutigineqarnissaannut, siunissamilu ingerlatsinissamut tunngatillugu. Illoqarfiit: Upernavimmi eqqaavissuup salinneqarnissaanut suliniummut allaaserisa suliaqartoqareerpoq. Suliniut neqeroortitsissutigineqarpoq suliariumannittussarsiuunneqarlunilu, neqeroortulli killeqarnerat pissutigalugu aningaasaliissutit nuunneqarput pilattumi saliinissamut. Illoqarfiit sinnerinut suli ajornartorsiuteqarpoq eqqaaveqarfiit inissisimaffigisaannut atatillugu, eqqakkat akulerussorneqartarnerannut tunngatillugu, aammalu uumasut akornutaasut tipilu pissutigalugit Nunaqarfiit annerusut minnerusullu: Eqqaaveqarfiit inissisimaffii ajornartorsiutaapput, eqqakkanik akulerussuineq uumasut ajoqutaasut aamma tipi pissutigalugit. Nunaqarfinni 3-ni ajornartorsiuteqarpoq anartarfiit puuinik eqqaavimmi inissiisarnermut atatillugu, peqqissutsimut ajornartorsiutinik 18
kinguneqartunik, taamalu nappaatinik siaruarterisinnaaner il.il. pilersitsisoqarluni. Eqqaavinnilu arlaqartuni anartarfiit puussiaat iliorarneqartartut ajornartorsiutaallutik. Qulaajaanerillu aamma ersersippaat eqqaaveqarfiit inoqarfinni arlaqartuni inissinneqartarsimasut sumiiffinnut kommunimi pilersaarummi inissiivissat avataanniittunut. Amerlanertigut taamaattut pissuteqartarput sumiiffiit eqqaaveqarfissatut toqqagaasut naleqquttuusannginnerinik. Siuliani eqqaaneqareersutut aningaasaliissutinik imkoortitsisoqarpoq pilattumi eqqaavimmi saliinissamut, kisiannili suliassap allaaserineqarnerannik aamma suliariumannittussarsiuussinissamut atortussanik suliaqartoqaqqaassaaq, saliiner aallartitsisoqartinnagu. Ataatsimut naliliineq Eqqagassanik katersuisarner aaqqissuussinerit ataatsimut isigaluni ingerlapput. Nunaqarfinni arlalinni ajornartorsiuteqarpoq eqqakkat nunaqarfimmi sumiiffinni assigiinngitsuni inissinneqartarneri, sumiiffiillu ilaanni inuit tamat ornittagaanni eqqaavinnik amigaateqarluni. Eqqagassat ulorianaatillit pingaarnertut nunaqarfiup eqqaaveqarfiani inissinneqartarput, tamannalu annertuu ajornartorsiutaalluni avatangiisinut aamma peqqissutsimut, minnerunngitsu eqqakkat ulorianartortallit ammaannartu ikuallanneqartaraangata. Annertuunik ajornartorsiuteqarpoq eqqakkanik nungusaasarnermi sanaartukkanut atatillugu, - tamatumani aamma ikuallaavinni eqqaaveqarfinnilu. Avannaata Kommuniata inoqarfiini 27- iusunit taamaallaat 14-ini ikuallaavinnik pilersitsisoqarnikuuvoq. Taakkunannga 6-it ullukut ingerlapput. Inoqarfiit 27-iusut ilanni 12-ini sanaartukkat naammassillugit suliarineqarsimanngisaannarput, sanaartukkallu ingerlanneqaratik aserfallatsaaliinikkut nakkutilliinikkullu amigaataasunik peqquteqartu inoqarfinni 8-ani. Nalunaarsuinermut atatillugu Ilimanamut tunngasunik nalunaarsuisoqarsimanngilaq. Eqqakkanik assigiinngitsunik akulerussuisarneq eqqaaveqarfinni amerlanerni pisarpoq, inoqarfinnilu ammaannartu ikuallaaviusartuni amerlasuutigut eqqakkat ulorianaatillit ilaasarlutik, avatangiisinut innuttaasullu peqqissusiannut oqimaarsaataasunik. Eqqakkat ulorianartut imkoortitserneqartarput illoqarfinni tigooraavinni, nunaqarfiillu amerlanerit aaqqissuussinernik eqqakkanut ulorianartunut tunngatillugu amigaateqarlutik, taamaattumillu tamakkua eqqaaveqarfinni amerlanerni inissinneqaannartarput, sumiiffiillu ilaanni ikuallanneqaannartarlutik. Nunassittarnerup ineriartornera aamma siunissami eqqagassat annertussusissaannik missiliuussinerit Siunissamut sammisu pilersaarusiornermi eqqaaveqarfissallu nutaat annertussusissaannik aalajangersaasarnerni pingaaruteqarpoq innuttaasut nunassittarneranni ineriartornerup isiginiarneqarnissaa, inoqarfinnilu najugaqarfiusuni siunissami eqqagassat annertussusissaattut missiliuussinerit ilanngullugit isiginiarneqarnissaat. Sulisoqarnermut tunngatillugu pissutsit Illoqarfinni aamma nunaqarfinni eqqaaveqarfinni aamma ikuallaavinni sulisuusut kommunimi atorfeqartarput. Ulluinnarni eqqagassalerisarneq / katersisarneq illoqarfinni namminersortut suliffiutaannut suliariumannittussarsiuussinikkut suliakkiissutaasarpoq, kisiannili soorunami kommunimit akisussaaffigineqarluni. Tassa imaappoq; kommunip suliariumannittussarsiuussinissamut atortussat suliarisarpai, aalajangersimasumillu akuttussuseqartu suliassanik suliariumannittussarsiuussisarluni. Nunaqarfinni suliat tamar, tamatumani aamma eqqakkanik aamma annanik katersisarneq, (anartarfilerineq imkut sammineqarumaarpoq) kommunimi namminermi sulisunit suliarineqartarlutik. Suliffimmi avatangiisit Sulisut inoqarfinni tamani eqqaavinik isumaginnittuusut eqqakkanut qaninnerpaallutik inissisimapput, taamalu eqqakkat peqqissutsimut sunniutaannut, tamannalu imkut 19