KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT TALLIMAT

Transkriptio

1 Suliarineqarpoq uunga Namminersorlutik Oqartussat Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoqarfik Allakkiap suussusaa Nalunaarusiaq Ulloq 8.juni 2018 KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT TALLIMAT

2 KANGERLUSSUUP MITTARFIATA SIUNISSAA PILLUGU PERIARFISSATUT ILUSILIAT TALLIMAT Iluarsineqartoq Final Ulloq Suliarinnittoq FBK & JACS KS ERK & HET Ramboll Hannemanns Allé 53 DK-2300 Copenhagen S Denmark T F

3 IMAI 1. SULIASSAMUT TUNNGAVIUSUT 6 2. PERIARFISSATUT ILUSILIAT 5-IT TAAKKUA NASSUIARNEQARNERAT 8 3. POLITIKKIKKUT AAMMA MALERUAGASSIINIKKUT PIUMASAQAATINUT KILLISSALIUSSAT Inatsisartut mittarfiit ilusiligaanerat pillugu periusissatut aalajangiineri Misissueqqissaarnerup ilusaa Kommunit soqutigisaat aamma mianerisassat Nunani tamalaani aamma nunami namminermi angallassinermi piumasaqaatinut killissaliussat Sakkutooqarfinnut pisussaaffiit Eqikkaaneq aammalu periusissatut piumasaqaatinut killissaliussanut tunngatillugu sanilliussineq PERIARFISSATUT ILUSILIANI TALLIMANI TAAKKUNANI PINGAARNERTIGUT NAJOQQUTARISAQ AAMMA INGERLATSINERMI TUNNGAVIGINEQARTOQ Periarfissatut ilusiliaq 1: Kangerlussuarmi mittarfiup takissusaa ullumikkutut attatiinnarlugu, 2810 meterimik mittarfeqartillugu aammalu atitussusaa 60-iniit 45 meterinut annikillillugu Periarfissatut ilusiliaq 2: Najukkami angallanneq meterimik mittarfeqarluni Periarfissatut ilusiliaq 3 aamma 4: imaluunniit meterimik mittarfeqarluni taamaallaat najukkami angallanneq Periarfissatut ilusiliaq 5: 799 meterimik mittarfeqarluni taamaallaat najukkami angallanneq ANGALLANNERUP INERIARTORNISSAA NAATSORSUUTIGINEQARTOQ Rambøll-ip niuerfimmik nalilersuinera Qeqqata Kommuniata Imarpikkut angallannerup ingerlaannarnissaanik naliliinera ANINGAASALIINISSAMIK PISARIAQARTITSINEQ Airside -mi aningaasaliinissamut pisariaqartitsineq SWECO-p misissueqqissaarnera Periarfissatut ilusiliaq 1: Maannakkut inissaqartitsinermut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 2: Naalisamik mittarfeqarluni Imarpikkut angallannermut atorneqartussatut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinissamut missingersuutit, meteri Periarfissatut ilusiliaq 3 aamma 4: Najukkami angallannermut tamakkiisumik iluarsaassinermut

4 aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik imaluunniit meteri Periarfissatut ilusiliaq 5: Najukkami angallannermut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik 799 meteri Periarfissatut ilusiliani 5-ini taakkunani aningaasaliinerit annertussusaannik eqikkaaneq aamma sanilliussineq Avatangiisini suliniuteqarnerit IMI INGERLATSINERMI MISSINGERSUUTIT Tunngavissaritinneqartut Innuttaasut amerlassusaat aamma MIT-imi sulisut amerlassusaat Periarfissatut ilusiliani tallimani taakkunani ingerlatsinermut missingersuutinut takussutissiaq Periarfissatut ilusilianut ataasiakkaanut ingerlatsinermut missingersuutit nassuiarneqarnerat Ingerlatsinerup inernera allanngortinneqartoq aamma Kangerlussuarmi Mittarfimmut tapiissutinik pisariaqartitsineq MISSINGERSUUTINI ANINGAASAQARNIKKUT MISISSUEQQISSAARNEQ Missingersuutini aningaasaqarnikkut misissueqqissaarnermut paasissutissiineq Tunngavigineqartut Periarfissatut ilusiliaq 1-imut akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 2-imut akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 3-imut akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 4-imut akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 5-imut akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit, mittarfik 799 meteri Periarfissatut ilusilianut tallimanut taakkununnga akiliisinnaassuseqarnermut missingersuutit imminnut sanilliunneqarnerat ANINGAASAQARNIKKUT MISISSUEQQISSAARNEQ Ingerlatsinermi angusat Sanaartorermut aningaasartuutit Ingerlatsinermi aningaasartuutit Aningaasaqarnikkut inernera Malussarissutsimik misissueqqissaarneq 10. NAGGASIUTIGALUGU OQAASEQAATIT 50 Naalisaanerit: Airside BL EASA ETOPS Mittarfik, taxanut aqqusernit aamma uninngasarfiit Timmisartumik angalanermut aalajangersakkat European Aviation Safety Agency, Extended Twin Engine Operations (Mittarfimmi sullissineq, assersuutigalugu Europa-miit Amerikamut Avannarlermut Imarpik qulaallugu timmisartut marlunnik motoorillit, motoorit kukkuneqarneranni minutsit 60-it iluanni missinnaanerannik, qulakkeereqataasussaq).

5 GOH GP ICAO JAV JEG JFR JSU KAIR IAN LLZ Mittarfeqarfiit NDB PAPI SFJ UAK USAF Nuuk Glide Path International Civil Aviation Organization Ilulissat Aasiaat Paamiut Maniitsoq Kalaallit Airports Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoqarfik Localizer Mittarfeqarfiit Non-directional Beam Precision Approach Path Indicator Kangerlussuaq Narsarsuaq US Air Force

6 1. SULIASSAMUT TUNNGAVIUSUT Illoqarfinnut marlunnut Imarpik qulaallugu toqqaannartumik timmisartuussisarnissaq siunertaralugu, Nuummi (GOH) aamma Ilulissani (JAV) timmisartoqarfinni mittarfiit tallillugit allilerillunilu Kalaallit Nunaanni timmisartumik angallasseriaaseq annertuumik allanngortinneqassasoq, Inatsisartut tunngaviusumik aalajangiipput. Tassunga ilanngutissapput Qaqortumi mittarfik nutaaq (JJU) Narsarsuarmi Mittarfimmut (UAK) taartaasussaq kiisalu qulimiguulinnut mittarfiit anginersaannut taartaasussanik najukkani nutaanik arlalinnik mittarfiliornissaq pillugu pilersaarutit. Inatsisartut taamaaliornermi, Kangerlussuarmi (SFJ) aamma Narsarsuarmi siusinnerusukkut sakkutooqarfinni timmisartoqarfiusimasut Kalaallit Nunaannut aamma Kalaallit Nunaannit imarpik qulaallugu angallannermut tikiffiusarsimallutik, oqaluttuarisaanermi mittarfiit ilusiligaanerat allanngortissavaat. Tamatumunnga taarsiullugu ilaasut amerlanersaasa sumunnarfissaannut suminngaaneerfissaannullu tassalu Nuummi aamma Ilulissani - maannakkut Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfinnik pilersitsisoqassaaq. Imarpik qulaallugu timmisartuussinerup Nuummut aamma Ilulissanut toqqaannartumik timmisartuussisarnermut allanngortinneqarneranut atatillugu, Kangerlussuarmut angallannermut tunngavissat annertuut atuukkunnaassapput, tassami mittarfimmi sulisut aamma takornariat aalajangersimasumik amerlassusillit, Kangerlussuarmi maannakkut ingerlatanik attassiinnarnissamut naammattussaanngitsut eqqaassanngikkaanni, ilaasut tamarmiusut ilai ikinnerusut kisimik imminermini Kangerlussuarmi mittarfik angalanerminni siunnerfigisarmassuk. Kangerlussuarmi mittarfik ullumikkut Mittarfeqarfiit isertitaqarfiisa pingaarnersaraat, taanna 66 mio. koruunit missaanni sinneqartoorfiusumik ingerlatsinermi angusaqarfiuinnarani, kisianni aamma Mittarfeqarfiit mittarfiinut amigartooruteqarfiusartunut taperseeqatigiissitsinissamik periarfissaqalersitsisarluni. Kisiannili aamma oqaatigineqassaaq Mittarfeqarfiit /Namminersorlutik Oqartussat Kangerlussuarmi aningaasaliinissamik pisariaqartitsipput, tassani ilaatigut ilaallutik mittarfiup iluarsaanneqarnissaa annertooq aammalu pilersuiffinni aningaasaleeqqinnerit pisariaqartut. Terminali aamma akunnittarfik ukiuni kingulliunerusuni assigiinngitsunik iluarsaassinermi suliassanik ingerlatsiviusimapput, kisianni aningaasaleeqqinnerit annertunerusut ukiuni aggersuni pisariaqassasut naatsorsuutigineqarpoq. Aningaasaliinissamik pisariaqartitsineri taakkua Nuummi aamma Ilulissani Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfinni nutaani taakkunani aningaasaliinissanut ataqatigiissillugit isigineqassapput. Kalaallit Nunaanni timmisartumik angallasseriaatsimut mittarfittut pingaarnertut inissisimanermi saniatigut Kangerlussuaq aamma Qeqqata Kommuniani nunaqarfiuvoq, pingaartumik angallannerup aamma takornariartitsisarnerup iluanni inuussutissarsiornissamut suliffeqarnissamullu periarfissanut tunngatillugu mittarfimmik pinngitsuuisinnaanngitsunik 500-it missaannik innuttaqarluni. Kangerlussuarmi Mittarfik 6

7 annikillisinneqassappat imaluunniit Imarpikkoorluni angallannermut matuneqassappat, nunaqarfimmi suliffeqarnissamut periarfissat annertuumik annikillisussaapput. Nalunaarusiami matumani Kangerlussuarmi Mittarfiup siunissami atorneqarnissaanut periarfissatut ilusiliaasinnaasut assigiinngitsut nassuiarneqarput. Nalunaarusiaq taamaalilluni Kangerlussuarmi mittarfimmi siunissami mittarfiup takissusissaa pillugu politikkikkut aalajangiinissanut tunngavissiisinnaavoq. 7

8 2. PERIARFISSATUT ILUSILIAT 5-T TAAKKUA NASSUIARNEQARNERAT Ineqarnermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisoqarfiup (IAN) Inuussutissarsiornermut Naalakkersuisoqarfik aamma Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoqarfik peqatigalugit mittarfiit ilusiligaanerannut nutaamut, suliniutinullu taassuma malitsigisaannut, ilanngullugit pingaartumik Nuuk aamma Ilulissat, tunngatillugu misissueqqissaarnerit arlallit aallartippai. Misissueqqissaarnernut taakkununnga ilassutigalugu, timmisartumik angallannermi periaatsimut nutaamut, tamatumalu malitsigisaanik Namminersorlutik Oqartussanut, Mittarfeqarfinnut, Qeqqata Kommunianut kiisalu soqutigisaqartunut allanut, ilanngullugu Illersornissaqarfik, suliaqarnikkut aningaasaqarnikkullu sunniutaasussanut, ataqatigiissillugu, Kangerlussuarmi mittarfiup siunissaanut periarfissatut ilusilianik tallimanik suliaqarnissamik IAN-ip Rambøll qinnuigaa. Nuummi aamma Ilulissani mittarfiit meterimik mittarfilerlugit annertusaaviginissaannik aalajangiinermi siunertaavoq, Imarpikkoorlutik ilaasut amerlanerpaartaasa Nuummi aamma Ilulissani aallarfimminnut imaluunniit ornigassaminnut taakkunanngaaniillu toqqaannartumik ingerlatinneqartarnissaat, Kangerlussuarmut tassanngaaniillu akisoqutaasumik timmisartuussisaqattaarfiunngitsumik. Tassunga ilanngutissaaq, Sinerissami ornigassanut allanut mittarfimmit annerusumit minnerusumut timmisartuussinerit, ullumikkut Kangerlussuarmut tassanngaaniillu mittarfimmit annerusumit minnerusumik timmisartuussinernit pisartunit, mittarfinnut akunniffissanut nutaanut taakkununnga taakkunanngaaniillu, nalinginnaasumik sivikinnerulissammata akikinnerulissallutillu. Taamaattoq tassani Sisimiut ilaanngilaq, tassani ullumikkut Kangerlussuarmut pisartunit mittarfimmit annerusumit minnerusumut aqqutit ungasinnerulissammata. Rambøll-ip quppernerni tullerni Kangerlussuarmi mittarfiup siunissaanut periarfissatut ilusiliaasinnaasuni tallimani tunngavigisat, uuttuutit aamma sunniinerit, nassuiarpai. Periarfissatut ilusiliani tallimani taakkunani makkua annertussutsit annikilliartornerini aamma aningaasaliinerit annertussusaanni, nassuiarneqarput: Periarfissatut ilusiliaq 1: Periarfissatut ilusiliaq 2: Periarfissatut ilusiliaq 3: Periarfissatut ilusiliaq 4: Periarfissatut ilusiliaq 5: SFJ Imarpikkoorluni aqqummi angallannermut mittarfittut pingaarnertut atorunnaarsinne qassaaq, tamanna GOHmut aamma JAV-imut nuunneqassallu ni. GOH-mit SFJ-mut immaqalu aamma JAVimut nunap immikkoortuani SFJ Imarpikkoorluni aqqummi angallannermut mittarfittut pingaarnertut atorunnaarsinne qassaaq, tamanna GOHmut aamma JAV-imut nuunneqassallu ni. GOH-mit SFJ-mut immaqalu aamma JAVimut nunap immikkoortuani Timmisartunut turbo-nik sarpilinnut Islandimut timmisartuussisi nnaasunut mittarfimmi GOH-mit aamma JAVimit nunap immikkoortuini angallannermut SFJ attatiinnarneqas saaq Timmisartunut turbo-nik sarpilinnut mikisunut aamma akunnattumik angissusilinnut mittarfimmi GOH-mit aamma JAVimit nunap immikkoortuini angallannermut SFJ attatiinnarneqas saaq SFJ timmisartumik sarpilimmik mikisumik timmisartuussis arnermut annikillisinneqas saaq, mittarfinnut naatsunut pilersarutigineq artunut naapertuuttunn gorlugu. 8

9 angallanneq i- ngerlaannassaa q angallanneq i- ngerlaannassaa q Mittarfik 2810 x 45 meter (ullumikkutut, taamaattoq silissusaa 45 meterinut annikillillugu) Mittarfik 2200 x 45 meter Mittarfik 1500 x 30 meter Mittarfik 1199x 23 meter Mittarfik 799 m x 18 meter Akunnattumik ungasissusilimm ut timmisinnaasut tamarmik aammalu ungasissumut timmisinnaasut tamarmik missinnaapput Akunnattumik ungasissusilimm ut timmisinnaasut tamarmik aammalu ungasissumut timmisinnaasut amerlanerit ilanngullugu missinnaapput Timmisartut turbo-nik sarpillit soorlu ass. Dash Q400 aamma ATR 72 missinnaapput Timmisartut turbo-nik sarpillit soorlu ass. Dash aamma ATR 42 missinnaapput. Ass. DHC 6 Twin Otter aamma King Air 200 assigisaalu missinnaapput 9

10 3. POLITIKKIKKUT AAMMA MALERUAGASSIINIKKUT PIUMASAQAATINUT KILLISSALIUSSAT 3.1 Inatsisartut mittarfiit ilusiligaanerat pillugu periusissatut aalajangiineri Aallaqqaasiinermi taaneqartutut, Kalaallit Nunaanni timmisartumik angallasseriaatsip allanngortinnissaa Inatsisartut aalajangiuppaat, taamaalilluni assartuussinermik suliaqarneq annikillisinneqassalluni, aammalu ullumikkut pisartunit ornigassamut toqqaannartumik angalasut timmisartuunneqartarnerat annertunerulissalluni. Tamanna pingaartumik Imarpikkoorluni angallannermut atuuppoq, tassani timmisartuussinerit siunissami, Kangerlussuakkoornissamut taarsiullugu, Nuummut aamma Ilulissanut taakkunganngaaniillu toqqaannartumik pisalissalluni. Imarpik qulaallugu timmisartuussisalernissamut Nuummi aamma Ilulissani annertusaanissanut tunngatillugu aalajangiinernut atatillugu, Kitaani sinerissami kiisalu Tasiilami aamma Ittoqqortoormiini mittarfinnik naatsunik nutaanik arlalinnik pilersitsisoqassasoq Inatsisartut aalajangerput. 3.2 Misissueqqissaarnerup ilusaa Nuummi aamma Ilulissani mittarfiit allilerneqarnissaannut kiisalu Qaqortumi nutaamik mittarfiliornissamut aamma mittarfinnik naatsunik tallimanik pilersitsinissamut atatillugu, timmisartumik angallassinermut suliassaqarfiup siunissami ilusiligaanissaanut aningaasaqarnermut inuiaqatigiinnullu tunngasunik misissueqqissaarnerit arlallit aallartinneqarput. Misissueqqissaarnerit Naalakkersuisoqarfinnit assigiinngitsunit aamma Kalallit Airports-imit (KAIR) aallartinneqarput. Misissueqqissaarneq manna Kangerlussuarmi mittarfiup siunissaanut immikkut ingerlatsinermut aamma aningaasaliinermi aningaasaqarnikkut misissueqqissaarnerup ilaatut isigineqassaaq, aammalu ilanngullugit Imarpikkoorluni angallannerup Kangerlussuup mittarfianit Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarnerani Mittarfeqarfinnut sunniutaasussat. Misissueqqissaarneq, misissueqqissaarnernut allanut aammalu pingaartumik Nuummi aamma Ilulissani annertusaanerni aningaasaliinissanut misissueqqissaarnermut tunngatillugu kiisalu Imarpikkoorluni angallannermut tunngatillugu mittarfiliassanut suliassanut tamaginnut pingaarnertigut inuiaqatigiinnut tunngatillugu misissueqqissaarnissamut pilersaarutigineqartumut, ataqatigiissillugu isigineqassaaq. 3.3 Kommunit soqutigisaat aamma mianerisassat Qeqqata Kommunia, Kangerlussuarmi mittarfik taassuma ataaniimmat, Kangerlussuarmi mittarfiup attatiinnarnissaanut immikkut soqutigisaqarpoq, ilaatigut suliffissaqartitsinerup aammalu takornariartitsinermut suliassaqarfimmi ingerlatat, minnerunngitsumillu takornariartitsinermi tunisassiamut qimussernermut tunngatillugu, Arctic Circle -mut aammalu immikkuullarilluinnartup Arctic Circle Race -p ingerlaannarnissaat qulakkeerniarlugu. Imarpikkoorluni angallannerup peerneqarnerani Kangerlussuarmut tunngatillugu sumiiffimmi takornariartitsisarnermi ingerlatat annikillisinneqassasut qularnanngilaq. Sisimiuniit aamma Maniitsumiit Imarpikkoorlutik ilaasunik, taamaalillutik Nuummi aamma Ilulissani mittarfinni nutaani pinissaannut taarsiullugu, taamaalillutik Kangerlussuarmut aqqusaartartussanik, sullissinissaq siunertaralugu, Kangerlussuarmi Imarpik qulaallugu timmisartuussisarnerup ingerlaannarnissaanik periarfissaqarnerup attatiinnarneqarnissaa kissaatigalugu kommunip oqaatigaa. Kommunip Kangerlussuarmi mittarfiup siunissaa pillugu kissaatigisai immikkoortoq 5-imi erseqqinnerusumik sammineqarput. 10

11 3.4 Nunani tamalaani aamma nunami namminermi angallassinermi piumasaqaatinut killissaliussat Nunani tamalaani aamma nunami namminermi angallassinermi piumasaqaatinut killissaliussani ilaapput Trafikstyrelsimit Inuiaqatigiinni timmisartumik angallassinermut aalajangersakkat tamarmik (BL-it) kiisalu International Civil Aviation Organization-imit (ICAO) maleruaqqusat tamarmik. Suleriaatsit taakkua timmisartuussinernut aammalu mittarfinnut tunngatillugu angallassinernut tunngasunut tunngatillugu ilusilersuinernut suleriaatsinullu tunngassuteqarput. Ilusilersuinernut angallassinernullu piumasaqaatit taakkua nalunaarusiami matumani erseqqinnerusumik itisiliivigineqassanngillat, kisianni oqaatigineqaannassaaq, aningaasaliinissamut missingersuutinut missingersuinernullu tamaginnut, malitassat maleruagassiinikkullu piumasaqaatit taaneqartut taakkua naammassineqarnissaat, tunngavissaritinneqartoq. Tamanna mittarfiit pioreersut, taxi-nut aqqutissat aamma mittarfiup eqqaani iluarsaassinerni aammalu mittarfiup naanninngorlugu aminninngorlugulu annikillisinnissaanut atuutissaaq. Ilanngullugu oqaatigineqassaaq, maannakkut saneqqutsinissamik akuersissuteqarnerit, assersuutigalugu Dash maannakkut mittarfinnut tikittarnerannut tunngatillugu, mittarfinnut nutaanut imaluunniit allanngortinneqartunut ingerlaannartumik nuutinneqartussaanngimmata. 3.5 Sakkutooqarfinnut pisussaaffiit Illersornissaqarfik Kalaallit Nunaata killeqarfiini alapernaarsuinermut aammalu nunavittamik illersuinernut atatillugu Kangerlussuarmi mittarfimmik akulikitsumik atuisuuvoq, taamatullu Kangerlussuarmi Mittarfik Kalaallit Nunaanni sakkutooqarfinni ikkussuinernut atortunik sulisunillu assartuussinermut atorneqarpoq. Taamatuttaaq Kangerlussuarmi mittarfik danskit sakkutuuisa timmisartuinit aamma NATO-mi suleqatigisanit pingaartumik USA-meersunit ikaartaatitut timmisartuussinerni, atorneqarpoq imi Danskit Sakkutuuisa timmisartuisa Kangerlussuarmi timmisartorneri 255-iupput (minnerit imaluunniit aallarnerit) aammalu USAF-ip timmisartorneri 278-iullutik, katillugit timmisartornerit 533-iullutik. Taakkua Kangerlussuarmi mittarfimmi inuiaqatigiinni Imarpik qulaallugu timmisartuussinerit amerlassusaasa amerlaqqatigiinnangajappai. Illersornissaqarfik aallarnermut aamma ilaasunut akitsuummik akiliisanngilaq, kisianni nalinginnaasumik ammasarfinnut ammaanermut akigititap 50%-ia akilertarlugu. Tassunga ilanngutissaaq, Illersornissaqarfiup Kangerlussuarmi mittarfimmik atuinermut Nunap karsianut aamma Mittarfeqarfinnut toqqaannartumik 6,4 mio. koruuninik akiliisarnera. Illersornissaqarfiup timmisartunut inissiisarfik aamma sannaviit illutai pigisarai aammalu illuutinik assigiinngitsunik Mittarfeqarfinnit attartorluni. Aammattaaq taamanikkut Namminersornerullutik Oqartussat/Mittarfeqarfiit aamma Illersornissaqarfik Kangerlussuup mittarfiata atorneqarnera pillugu 2001-imi ukiunut 20-inut sullissinissamut isumaqatigiissuteqarput. Toqqaannanngitsumik allassimavoq, Illersornissaqarfiup ingerlataannut mittarfiup ammatinneqarnissaa pisussaaffigineqartoq, taamatullu naatsorsuutigineqartariaqarpoq piginnittuunermut aammalu illutanut tunngatillugu attartornissamut isumaqatigiissummut, mittarfiup ingerlanneqarnera tunngavissaritinneqartoq. 11

12 Illersornissaqarfiup timmisartuutai Kangerlussuarmiittut tassaapput timmisartut Challenger oqitsut (business jets), timmisartoq malersuut kiisalu minnerunngitsumik C-130 timmisartoq Hercules assartuussinermik suliassanut atorneqartartoq. C-130 mittarfimmi meterisut takissusilimmi oqimaassusissani tamakkersimallugu aallarsinnaavoq. Kisiannili Kangerlussuarmi Mittarfik aamma NATO-p timmisartuinit assartuutinit angisuunit aamma tikinneqartarpoq, ilanngullugu assersuutigalugu C-17 Globemaster, usii apeqqutaallutik mittarfik takinerusariaqarluni. Illersornissaqarfiup timmisartua Challenger tassaavoq business jet usinik aamma ikummatissamik ulikkaaqqalluni 1780 meterimik takissusilimi missinnaasariaqartoq. Oqaatigineqartutut, Mittarfeqarfiit aamma Illersornissaqarfiup sullissinissamut isumaqatigiissutaat maannakkut atuuttoq 2020-imi atorunnaartussaavoq, kisianni ilimagineqarpoq ilaatigut namminersortuunerup illersorneqarnissaa eqqarsaatigalugu, Kalaallit Nunaannut aamma Kalaallit Nunaanni sakkutuut timmisartuussisarnissaat suli periarfissaqartussaasoq. Kangerlussuarmi mittarfimmik milliliinissap Illersornissaqarfiup USAF-imilu isumaqatigiissutinik oqallisiginneqqinnissaq kingunerissavaa. Oqaatigineqassaaq Kangerlussuarmi mittarfik timmisartunik inissiivimmut sakkutooqarfiup nunaminertaq atugaa m2 missaanni annertussuseqarmat, inuiaqatigiinni nunaminertaq atorneqartoq m2 missaannik annertussuseqarluni. Kangerlussuarmi mittarfik mittarfittut naatsumik mittarfittaqartutut annikillisinneqassappat, mittarfimmi allami sakkutooqarfiup nunaminertat atugaasa pilerseqqinneqarnissaat pisariaqartinneqartussaavoq, naak immaqa sakkutooqarfiup ullumikkut pisariaqartitsinera m2-init, Kangerlussuaq USAF-imut mittarfittut atorneqarallarmat atugassiissutigineqartunit, annikinnerugaluartoq. 12

13 3.6 Eqikkaaneq aammalu periusissatut piumasaqaatinut killissaliussanut tunngatillugu sanilliussineq Periarfissatut ilusiliaq 1: Mittarfik m. Periarfissatut ilusiliaq 2: Mittarfik m. Periarfissatut ilusiliaq 3: Mittarfik m. Periarfissatut ilusiliaq 4: Mittarfik m. Periarfissatut ilusiliaq 5: Mittarfik 799 m. Namminersorlut ik Oqartussat mittarfinnut periusissaannut iluaqutaassaaq, kisianni SFJ-imi Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfittut pisariaqanngits utut iluseqarluni pisinnaasat a- torneqanngitsut annertuallaarne rannik malitseqarluni. Namminersorlut ik Oqartussat mittarfinnut periusissaannut nutaamut iluaqutaassaaq, kisianni SFJ-imi Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfittut pisariaqanngits utut iluseqarluni pisinnaasat a- torneqanngitsut annertuallaarne rannik malitseqarluni. SFJ Namminersorlut ik Oqartussat periusissaanni nutaami SFJ-imi nunaqarfimmut najukkami mittarfittut ilaatinneqarsinn aavoq SFJ Namminersorlut ik Oqartussat periusissaanni nutaami SFJ-imi nunaqarfimmut najukkami mittarfittut ilaatinneqarsinn aavoq Najukkami mittarfittut Namminersorlut ik Oqartussat mittarfinnut periusissaannut nutaamut ilaavoq. Kommunip soqutigisai aammalu takornariartitsin ikkut soqutigisat SFJip attatiinnarneqar nerani isiginiarneqassa pput Kommunip soqutigisai aammalu takornariartitsin ikkut soqutigisat ilaannakortumik isiginiarneqassa pput, taamaattoq imarpikkoortum ik timmisartuussis oqartassanani Kommunip soqutigisai aammalu takornariartitsin ikkut soqutigisat isiginiarneqassa pput, taamaattoq imarpikkoortum ik timmisartuussis oqartassanani Kommunip soqutigisai aammalu takornariartitsin ikkut soqutigisat isiginiarneqassa pput, taamaattoq imarpikkoortum ik timmisartuussis oqartassanani Kommunip soqutigisai isiginiarneqassa nngillat, mittarfimmi sullissinermut sulisut ikittuunissaat eqqaassanngikk aanni Sakkutooqarfiu p eqqarsaatigineq arnissaa isiginiarneqassa aq Sakkutooqarfiu p eqqarsaatigineq arnissaa isiginiarneqassa aq. Sakkutooqarfiu p timmisartunut Hercules-inut tunngatillugu eqqarsaatigineq arnissaa isiginiarneqassa aq, kisianni Illersornissaqarf iup timmisartuinut Challenger-inut aammalu USAF- Sakkutooqarfiu p timmisartunut Hercules-inut tunngatillugu eqqarsaatigineq arnissaa isiginiarneqassa aq, kisianni Illersornissaqarf iup timmisartuinut Challenger-inut aammalu USAF- Sakkutooqarfiu p eqarsaatigineqa rnissaa isiginiarneqann gilaq. SFJ-ip siunissaa pillugu aalajangiinissa mut isornartoqarsinn aavoq. Taamaassappat 13

14 ip timmisartuinut assartuutinut anginerusunut tunngatillugu, mittarfiup naatsuunera pissutigalugu, oqimaassutsini killilersuinertaq arluni. ip timmisartuinut assartuutinut aalajangersimas unut tunngatillugu, mittarfiup naatsuunera pissutigalugu, oqimaassutsini annertuumik killilersuinertaq arluni. GOH-imi imaluunniit JAVimi mittarfimmi nunaminertaq sakkutuut timmisartuinik assartuutinik amerlanerusuni k kiisalu timmisartumik Challenger-imik tigusisinnaalerlu gu, allilerneqartaria qassaaq. Takussutissiaq 1: Periarfissatut ilusilianut tallimanut taakkununnga piumasaqaatinut killissaliussat sanilliunneqarnerat 14

15 4. PERIARFISSATUT ILUSILIANI TALLIMANI TAAKKUNANI PINGAARNERTIGUT NAJOQQUTARISAQ AAMMA INGERLATSINERMI TUNNGAVIGINEQARTOQ 4.1 Periarfissatut ilusiliaq 1: Kangerlussuarmi mittarfiup takissusaa ullumikkutut attatiinnarlugu, 2810 meterimik mittarfeqartillugu aammalu atitussusaa 60-iniit 45 meterinut annikillillugu Kangerlussuarmi mittarfik ullumikkut Kalaallit Nunaannut aamma Kalaallit Nunaannit Imarpikkoorluni angallannermut qitiuvoq, mittarfik timmisartuussinermut tunngasutigut piffissamillu eqquisarnikkut pitsaalluinnartuusoq aallaaviulluni. Periarfissatut ilusiliaq 1-imi matumani Kangerlussuarmi mittarfik taamaalilluni Imarpik qulaallugu aammalu ungasissumut timmisartut anginersaasa sullinnissaannut tamakkiisumik pisinnaasaqartillugu attatiinnarneqassaaq, taamaalillunilu ornigassani taakkunani silarlutsillugu Nuummut aamma Ilulissanut mittarfittut allatut qinigassatut atorneqarsinnaalluni. Tamatuma saniatigut mittarfik taamatuttaaq ETOPS-ini iliuusissanik neqerooruteqarsinnaavoq. Taamaattoq mittarfiup atitussusaa 60 meterinit 45 meterinut annikillisinneqassaaq, tamannalu inuiaqatigiinni angallannernut tamaginnut naammappoq. Mittarfik airside -mi, terminalimi kiisalu pilersuivinni annertuunik iluarsaanneqartariaqarpoq. Kangerlussuarmi mittarfiup iluarsaanneqarnissaa aammalu ullumikkutut attatiinnarneqarnissaa annertuunik aningaasaliiviusariaqarpoq, peqatigisaanillu Imarpikkoorluni angallannermit isertitassanut tunngavissat Kangerlussuup mittarfianit Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqartussaallutik. Aningaasaliinernut ingerlatsinermullu missingersuutit immikkoortuni matuma kinguliiniittuni saqqummiunneqarput, kisianni matumani oqaatigereerneqarsinnaavoq, Imarpikkoorluni angallanneq Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarpat, piginnaasat atorneqanngitsut annertoorujussuusussaasut. 4.2 Periarfissatut ilusiliaq 2: Najukkami angallanneq meterimik mittarfeqarluni Nuummi aamma Ilulissani mittarfiit allilerneqarnissaannik suliassat piviusunngortinneqarpata, Kangerlussuarmi mittarfik, imarpikkoorluni angallannermut/nunap iluani angallannermut katersuuffittut atuuttoq pisariaqartinneqarunnaartussaavoq, tassami Kangerlussuarmi mittarfimmit nunani tamalaani angallanneq imminermini annikitsuinnaammat. Kisiannili mittarfiup 2200 x 45 meterinngorlugu ilursaanneqarnissaa attatiinnarneqarnissaalu isumaliutersuutigineqarsinnaavoq, tassani Imarpik qulaallugu timmisartut, maannakkut timmisartoq A 330 Air Greenlandimeersoq ilanngullugu, missinnaassallutik. Angallassisartut ilaasa tamanna niuernikkut soqutiginaateqarsorippassuk, ilaatigut aasaanerani timmisartut attartorneqartartut aamma imaluunniit aasaanerani timmisartut angallavii tassaniitinneqarsinnaapput. 15

16 Timmisartoqarfik aamma mittarfik taamaattoq ETOPS-ini angallassinermik sullissinerup ingerlaannarneranut atorneqarsinnaavoq. Aammattaaq Kangerlussuarmi mittarfik Nuummi aamma Ilulissani mittarfinnut, mittarfinni taakkunani silarlutsillugu, mittarfittut allatut qinigassatut, aammalu sakkutuut ingerlataannut naammattumik angissusilimmik mittarfeqarnissap qulakkeerneqaannarnissaanut, atorneqarsinnaavoq. Kisiannili Kangerlussuarmi mittarfimmi maannakkut niuernermut tunngavissat annertunerpaartaat atuukkunnaartussaapput, peqatigisaanillu mittarfeqarfinni annertoorujussuarnik aningaasaleeqqinnissaq pisariaqartinneqartussaalluni. Tassunga ilanngutissaaq, isertitassanut tunngavissanut sanilliullugu, ingerlatsinermut aningaasartuutit qaffasissuusussaanerat. Aamma periarfissatut ilusiliami tassani, angallannermut tunngavissat aningaasaliinissanut pisariaqartunut annertoorujussuarnut sanilliullugu, Kangerlussuarmi mittarfimmi piginnaasat atorneqanngitsut annertoorujussuusussaapput. 4.3 Periarfissatut ilusiliaq 3 aamma 4: imaluunniit meterimik mittarfeqarluni taamaallaat najukkami angallanneq Periarfissat pingajuat aamma sisamaat tassaavoq mittarfiup imaluunniit meterimut annikillisinneqarnera, tamanna Kangerlussuup, Nuup aamma Ilulissat akornanni najukkami angallannermi turbo-nik sarpilimmik timmisartuussinissamut naammassalluni. Mittarfiit takissusaat taakkua aamma Islandimut aamma Islandimit turbo-nik sarpilinnik timmisartuussinissamut naammattussaapput. Tamatuma kingunerisaanik mittarfiup iluarsaannissaanut aningaasaliinerit annikinnerusussaapput, kisianni aamma isertitassaasinnaasut annikinnerusussaallutik, tassami taamaallaat timmisartut minnerusut (Dash assigisaalluunniit) mittarfimmut aamma mittarfimmit timmisartuussisinnaassammata. Timmisartut sarpeqanngitsut motoorillit mikisut, soorlu assersuutigalugu A319 aamma mittarfimmit timmisartuussisinnaassapput, immaqa oqimaassusaat killiliivigineqarlutik. Mittarfik meteri maannakkut timmisartut atorneqartut Dash aammalu assersuutigalugu ATR 42 ilaasunut 40-it missaannut inissaqartitsisut, sullinnissaannut naammassaaq, mittarfimmi meteriusumi Dash 8 Q400 anginerusut ilaasut 76-it angullugit inissaqartitsisut sullinneqarsinnaassallutik. ETOPS-inut, mittarfinnut allatut qinigassanut aamma timmisartunik anginerusunik ikaartaatitut timmisartuussinernut niuernermi tunngavissat, mittarfimmut meterimut sanilliullugu, atorunnaartussaapput. Taamatut inuiaqatigiinni mittarfiup annikillisinneqarnerata malitsigisaanik illuutit aamma pilersuiviit isaterneqartussaapput, immikkoortoq 6.8-imi erseqqinnerusumik nassuiarneqartutut, avatangiisini suliniuteqarnissaq pisariaqalersinnaalluni. 4.4 Periarfissatut ilusiliaq 5: 799 meterimik mittarfeqarluni taamaallaat najukkami angallanneq Periarfissatut ilusiliami kingullermi mittarfik 799 meterimut annikillisinneqarpoq, Qeqertarsuup Tunuani aammalu Kalaallit Nunaata kujataani qulimiguulinnut mittarfinnut taartissatut mittarfinnut naatsunut nutaanut tallimanut pilersaarutigineqartunut naapertuuttumik. 16

17 Mittarfimmi 799 meteriusumi timmisartut Dash 6 Twin Otter assigisaalluunniit ilaasut 19-it tikillugit inissaqartitsisut aammalu killilimmik cargo-nik inissaqartitsiviusut, sullinneqarsinnaapput. Taamaattoq aamma Dash atorlugu oqimaassusaa killeqartillugu aammalu maannakkut mittarfinni naatsuni Dash mik timmisartuussinissamut saneqqutsinissamut maannakkut akuersissutaasoq attatiinnarneqassasoq piumasaqaatigalugu, timmisartuussisoqarsinnaassaaq. Mittarfik 799 meteri C-130 Hercules imaluunniit Illersornissaqarfiup timmisartua Challenger atorlugit sakkutuut timmisartuussinissaannut naammanngilaq. Mittarfik 799 meteri Kangerlussuarmi timmisartunut periarfissaasinnaasunut annertuumik killiliisussaavoq, aammalu Twin Otter assigisaaluunniit piareersimassasoq qulakkeerneqarsinnaanani. Aammalu periarfissatut ilusiliami matumani mittarfiup ingerlatsinermut angallannermullu tunngavissaannut annikillisanut naleqqussaaniarluni, saliinissaq aamma illutanik atortorissaarutinillu isaterinissaq pisariaqartinneqartussaavoq. Tamanna avatangiisinut tunngasunik aningaasartuuteqarfiusinnaavoq, taakkualu immikkoortoq 6.8-imi erseqqinnerusumik allaaserineqarput. 17

18 Passagerer (start og ankom.) 5. ANGALLANNERUP INERIARTORNISSAA NAATSORSUUTIGINEQARTOQ 5.1 Rambøll-ip niuerfimmik nalilersuinera Ukiuni kingullerni Kangerlussuup mittarfiani timmisartumik angallassinerup annertusiartornera takuneqartoq aallaavigalugu aammalu BNP aamma timmisartumik angallannerup imminnut ataqatigiinnerannik nalilersuineq aallaavigalugu, Kangerlussuarmi mittarfimmi timmisartumik angallannerup ukiumut annertusisarnera 2,2%-imut missingersorneqarpoq 1. Kangerlussuarmi mittarfimmi angallanneq ullumikkutut ingerlaannassappat, tamanna maannakkut 2016-imi ilaasut iusut 2047-imi ilaasunut inut amerlinerannik kinguneqartussaavoq (ilaasut aallartut aamma tikittut), piffissami amerlinerat qaffakkiartuaaginnassalluni SFJ fortsættes som i dag Udvidet Nuuk og Ilulissat Ilusiliaq 1: Kangerlussuup mittarfiani ilaasut Periarfissatut ilusiliani tamaginni naatsorsuutigineqartutut Imarpikkoorlutik ilaasut tamarmik Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarpata, Kangerlussuarmi mittarfimmi ilaasut tamarmik 2022-imi siumut utimullu ilaasunut missaannut imaluunniit siumuinnaq angalasunut it missaannut ikilisussaapput. Taamaalilluni maannakkut ilaasunut kisitsisit 6%-iisa missaat kisimik Kangerlussuarmi mittarfimmi kisinngoruttussaapput. Ilaasut missaanniittut taakkua tassaasussaapput takornariat, najukkamiit angalasut kiisalu allat, ilanngullugit ilisimatusarnernik ingerlataqarnernut atatillugu angalasut. Missingersuineq imatut nassuiarneqarsinnaavoq: Qeqqata Kommunianit immikkut sulianik ingerlatitsineq malillugu Kangerlussuarmi akunnittarfimmi unnuisut it Naatsorsueqqissaartarfiup 2016-imi nalunaarsorsimavai. Taakkunannga it kalaaliupput aammalu it Danmarkimeersuullutik, Islandimeersuullutik nunanillu allaneersuullutik. Naatsorsuutigineqarpoq takornariat Kalaallit Nunaanneersut, Danmarkimeersut aamma nunanit allaneersut amerlasuut, Imarpikkut angallannermi timmisartumut akigititat akikinnerat pissutigalugu, ullumikkut 1 Mittarfeqarfinnit, Naatsorsueqqissaartarfimmi aamma Nationalbanken-imit angallannermut kisitsisitigut paasissutissat: Kalaallit Nunaat aalisarneq annertugaluartoq anigorniagassaqarpoq, August

19 Kangerlussuarmukartartut Imarpikkoorluni angallavik Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarpat, angallanneq taanna atuukkunnartussaavoq. Taamaattumik takornarianut kisitsisit annikillisussaapput. Naatsorsuinerni tamatuma kingulianiittuni naatsorsuutigineqarpoq, takornariat Kalaallit Nunaanneersut taamatullu nunanit allaneersut missaannut imaluunniit ilaasut tikittussat aallartussallu inut affaannanngortussaasut. Kangerlussuarmi maannakkut najugaqartut inuit 500-it missaanniipput, Imarpikkoorluni angallannerup atorunnaarneranut atatillugu, suliffissaqarnissamut periarfissat annikinnerulernerat pissutigalugu, ikilisussatut naatsorsuutigineqartariaqartut. MIT naliliivoq, Kangerlussuarmi mittarfiup annikillisinneqarnerani najugaqartut 250-it missaanniissasut, pingaartumik Mittarfeqarfinni sulisut ukiumut 4-5-eriarlutik Kangerlussuarmit aamma Kangerlussuarmut angalasussaallutik, siumuinnaq angalasut imaluunniit aallarlutik uterlutillu angalasut missaannik amerlassuseqarlutik. Kiisalu ilisimatusarnermik ingerlataqarnermut atatillugu kiisalu atorfillit allaffissornikkut susassaqarfinnut atatillugu Kangerlussuarmut tikeraartunik angalasoqartassaaq. Tassaniittut ilaasut amerlassusaat ukiumut ilaasunut 500-inut missingersorneqarput. Taamaalilluni tamaasa ataatsimut katillugit 2022-imi ilaasut tikittut aallartullu missaannut missiliussallugit naleqquppoq. Kiisalu oqaatigineqassaaq Kangerlussuarmi aamma umiarsuarmik sinersortaammik takornarianik angalasunik paarlaatsitsisarnermut tunngatillugu niuerfiit ilaqarmata imi Kangerlussuarmi umiarsuarmik sinersortaammik ilaallutik takornariat katillugit iupput, umiarsuarmi ilaasunut ikisussanut imaluunniit niusussanut paarlaasussanut, timmisartumut ilaasunut tikittunut aallartunullu inut naapertuullutik. Taakkua takornariat immikkut ittut amerlanerpaartaat ullumikkut Københavnimut aamma Københavnimit Air Greenlandimit assartorneqartarput imaluunniit immikkut Air Greenland-imit attartukkamik timmisartuunneqartarlutik. Imarpikkut angallanneq Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqassappat, umiarsuaatillit maannamut Air Greenland-ip angallavinni timmisartuussinerini ilaasunik timmisartuussisartut, Nuummi imaluunniit Ilulissani niusussanngorlugit ikisussanngorlugillu imaatigut angallavimminnik allanngortitsinissaat, ilimanarpoq. Kisiannili misissueqqissaarnermi matumani naatsorsuutigineqarpoq, umiarsuarmi sinersortaammi ilaasut taakkua, attartukkamik timmisartuunneqartartut Kangerlussuarmi mittarfimmi timmisartuunneqartarnerat ingerlaannassasoq, tassani umiarsuarni sinersortaatini ikisassallutik imaluunniit niusassallutik. Tamatuma kingorna naatsorsuutigineqarpoq umiarsuarmik sinersortaammik angallannerup affaa Kangerlussuarmiitiinnarneqarsinnaasoq aammalu affaa kingulleq Nuummut imaluunniit Ilulissanut nuutinneqassasoq. Ilanngunneqassaaq, angallannerup taassuma, umiarsuarmi sinersortaammi ilaasut paarlaattarlutik, ingerlaannarnissaanut, Imarpik qulaallugu timmisartunik sullissiviusinnaasumik mittarfiup takissuseqarnissaa pisariaqarmat, tassa imaappoq mittarfik meteri takinerusorluunniit. Taamaattumik umiarsuarmi sinersortaammi ilaasut taamaallaat periarfissatut ilusiliaq 1-imi aamma 2-imi ilanngunneqarput. Eqikkaanermi mittarfiit takissusaanni assigiinngitsuni Kangerlussuarmi mittarfimmi ilaasut amerlassusaat makkua naatsorsuutigineqarsinnaapput: Periarfissat ut ilusiliaq 1: Mittarfik Periarfissat ut ilusiliaq 2: Mittarfik Periarfissat ut ilusiliaq 3: Mittarfik Periarfissat ut ilusiliaq 4: Mittarfik Periarfissat ut ilusiliaq 5: Mittarfik 19

20 2.810 m m m m. 799 m. Ilaasut Danmarkimeers ut, Kalaallit Nunaanneersut aamma nunanit allaneersut SFJ-imi najugaqartut angallannerat Ilisimatusarneq il.il. Umiarsuarmik sinersortaammi k ilaasut Katillugit Takussutissiaq 2: Kangerlussuarmit aamma Kangerlussuarmut ilaasut amerlassusaat Erseqqissarneqassaaq, angallannermut missingersuinerpiaq pineqanngimmat, kisianni angallannermi ujartuisussatut naatsorsuutigineqartut amerlassusaannut missiliuinerulluni. Akigititaq, angallaviit aamma akulikissutsit, niuerfiit ilaanniittunut assigiinngitsunut ujartuinermut annertoorujussuarmik pingaaruteqartussaapput. 5.2 Qeqqata Kommuniata Imarpikkut angallannerup ingerlaannarnissaanik naliliinera Qeqqata Kommuniata tikkuarpaa, Maniitsumit aamma Sisimiunit ilaasut amerlassusaat Københavnip aamma Kangerlussuup akornanni angallaviup attatiinnarnissaanut naammassasut. Sisimiunit aamma Maniitsumit ilaasut maannakkut amerlassusaat taamaatsillugu, ilaasut iullutik (ilaasut tikittut aamma aallartut), aammalu Imarpikkoortoq timmisartoq 200- inik inissaqartitsisoq naatsorsuutigineqarpat (A 321 imaluunniit B ), assartuussinissamik pisariaqartitsinerup naammassineqarnissaanut, piffissap qanoq ilinera apeqqutaalluni, kaaviiaarluni angalanerit 65-it missaanniittut imaluunniit sapaatip akunneranut 1-2-eriarluni kaaviiaartarnissaq, pisariaqartussaapput. Aamma takorloorneqarsinnaavoq Sisimiunit aamma Maniitsumit Imarpikkoorlutik angalasunik sullissisumik, sapaatip akunneranut arlaleriarluni aallartartumik Kangerlussuarmi mittarfimmi aasaanerani angallaveqartoq. Ilaasut inik ilaneqarpata, soorunami tamanna aningaasaqarnermut pitsaasup tungaanut sunniisussaavoq, tamannalu immikkoortoq 8-imi, takussutissiaq 19-imi malussarissutsimik misissueqqissaarnermi takuneqarsinnaavoq. Ilanngullugu oqaatigineqassaaq, ilusiliaq taanna taamaallaat periarfissatut ilusiliaq 1-imi aamma 2-imi piviusunngortinneqarsinnaammat, tassani Imarpikkoorluni angallannermut mittarfik aamma meterinik takissuseqarmat. 20

21 6. ANINGAASALIINISSAMIK PISARIAQARTITSINEQ 6.1 Airside -mi aningaasaliinissamut pisariaqartitsineq SWECO-p misissueqqissaarnera Kangerlussuarmi mittarfeqarfik, ilaallutik mittarfik, taxi-nut aqqutissat aamma nunaminertat, pitsaassusaat pitsaanngilaq aammalu mittarfimmi timmisartuussisarneq ingerlatiinnarneqassappat, annertuumik iluarsaanneqartariaqarlutik. Sweco qalliutinik iluarsaassinissamut aningaasaliinissamut pisariaqartitsinernut 2017-imi teknikkikkut sanaartornermullu aningaasaqarnikkut nalilersuivoq, periarfissatut ilusiliat 9-it tassani ilaatinneqarlutik, airside -mi qalliutinik tamaginnik tamakkiisumik iluarsaassinermit aallartilluni, periarfissatut ilusilianut naannernik aminnernillu mittarfittaqartunut, taamaallaat najukkami angallannermi timmisartunik turbo-nik sarpilinnik sullissiviusinnaasunut. Periarfissatut ilusilianut 9-inut tamaginnut nalunaarusiami asfaltinik suliaqarnernut missingersuinernik suliaqartoqarpoq. Asfaltinik qalliutinik iluarsaassinermi, Sweco-p nalunaarusiaani nassuiarneqartumi, mittarfimmut, taxa-nut aqqutissamut aamma nunaminertanut tunngatillugu inuiaqatigiinni mittarfimmut piumasaqaatit naammassineqarsimanissaat qulakkeerniarlugu, pisariaqartunik ilassutitut aningaasartuuteqartoqartussanngortussaavoq. Tamanna immikkoortumi matuma kingulianiittumi erseqqinnerusumik nassuiarneqarpoq. Takussutissiaq 3: Sweco-p iluarsaassinissamut periarfissatut ilusiliaasa 9-it imarisaat Ilusiliaq 2: Iluarsaassinerup ilaannut assigiinngitsunut takorluuineq Nalunaarusiami matumani periarfissatut ilusiliat aammalu Sweco-p periarfissatut ilusiliaasa imminnut ataqatigiinnerat imatut isikkoqarpoq: Rambøll-ip periarfissatut ilusiliaa nr. Sweco-p periarfissatut ilusiliaa nr. 1 (2.800) 1 2 (2.200) 5 3 (1.500) 7 4 (1.199) 8 21

22 5 (799) NA Takussutissiaq 4: Rambøll-ip aamma Sweco-p periarfissatut ilusiliaasa normuisa imminnut sanilliunneqarnerat 6.2 Periarfissatut ilusiliaq 1: Maannakkut inissaqartitsinermut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik meteri Periarfissatut ilusiliaq 1-imi aningaasaliinermut aningaasartuutit pillugit nalinginnaasumik Periarfissatut ilusiliaq 1 periarfissatut ilusiliani annertunersaavoq, Kangerlussuarmi mittarfimmi ingerlatsinermi Imarpik qulaallugu timmisartunik sullissisinnaanerup ingerlaannarnissaa siunnerfigineqarluni, tassani airside tamakkerluni x 45 m2-imik mittarfeqarluni aammalu maannakkut inuiaqatigiinni timmisartuussinermut taxi-nut aqqutit aamma nunaminertat ilanngullugit iluarsaanneqassalluni. Illutat aamma pilersuiffiit Imarpik qulaallugu timmisartunik soorlu Airbus 330 assigisaanillu miffigineqarsinnaanngorlugu iluarsaanneqassapput. Sanaartornermut aningaasaliinerit tamarmiusut, periarfissatut ilusiliaq 1-imi airside, illutat aamma pilersuiviit ilanngullugit iluarsaassinissamut pisariaqartut, tamatuma kingorna imatut isikkoqalerput: Aningaasaliinerup suussusaa Aningaasaliineq (mio. kr.) Piffissaq sanaartorfiusoq (ukioq) Mittarfik, qalliutit * Mittarfik, qaammaqqutit aamma HSP-eqarfiit, ajornartoornermi generatori Pilersuiffiit; Innaallagiaq, imeqarneq aamma kiassarneq Pilersuiffiit; Ikummatissaq 29 3 CNS 9 5 Illuutit, mittarfimmut attuumassuteqartut Mittarfeqarfiit sulisunut inissiaataat 16 5 Øvrige illuutit, ejet af Mittarfeqarfiit Illuutit; Akunnittarfik 9 10 Ingerlatsinermut atortut Iliuuseqarnermut orsersornermullu atortut Aningaasaliineq katillugit Takussutissiaq 5: Periarfissatut ilusiliaq 1-imi sanaartornermut aningaasaliinerit aamma piffissaq sanaartorfiusoq * Mittarfik oplining ilanngullugu, Nunaminertaa N; Taxiway A, B aamma C; Deicing aamma Uninngasarfiit S, annikillisinneqarput. Nunaminertaa katillugu m2 miss. Nunaminertaa mikineq N aamma RESA Ø ilaanngillat Airside Mittarfik angissusiliinermut x 45 meterimut annikillisinneqassaaq ilusiliaq 2-imi aamma takussutissiaq 2-imi sumiiffik tunguusaq ilanngullugu. Tamatuma kingunerisaanik mittarfik 45 meterinik silissuseqalerlugu annikillisinneqassaaq, maannakkut 60 meteriugaluarluni. Sanaartornermut aningaasaliinermi tikikkiartornermi qaammaqqutit aamma mittarfimmi qaammaqqutit tamarmik kiisalu mittarfimmi tuiusat ilaatinneqarput. Mittarfiup silissusaata annikillisinneqarnerani asfaltinik iluarsaassinermut aningaasartuutit annikillisinneqarput. Sweco-p nalunaarusiaani taamaallaat mittarfippiami asfaltip iluarsaanneqarnissaa ilaatinneqarpoq, kisianni tassunga tuiusat qalliutaannut pioreersunut 22

23 naleqqussaalluni asfaltilersuilluni suliaqarnernut ilassutaasunut aningaasartuutit ilassutigineqassapput. Aammattaaq, akunnerini aamma sinaanni qaammaqqutit nuunneqarnissaannut aningaasartuuteqartoqartussaavoq Illuutit Illuutini pineqarput illuutit mittarfimmut attuumassuteqartut tamarmik, inuiaqatigiinni siunertanut atorneqartut iluarsaanneqarnissaat, soorlu terminali, napasuliaq, qatserisarfik, sannaviit, allaffeqarfiit illutaat, sulisunut inissiat kiisalu akunnittarfik. Illuutit ilaanni aalajangersimasuni oqoqartoq paasineqarpoq, kisianni annertussusaa ilisimaneqanngilaq Pilersuiveqarfiit il.il. Pilersuiveqarfinni ilaapput inaallagiaqarfiit, imeqarfiit aamma kiassaateqarfiit, aserfallassimasut aammalu pisuni aalajangersimasuni amerikamiut sorsunnersuup siorna pitsaassuserititaannik suli aallaaveqartut. Aammattaaq ilaatinneqartut napasuliani atortut tamarmik, attaveqaqatigiinnermi ingerlatitsinermilu iluaqutissat, taamaattoq radari ilaanani. 6.3 Periarfissatut ilusiliaq 2: Naalisakkamik mittarfeqarluni Imarpikkut angallannermut atorneqartussatut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinissamut missingersuutit, meteri Periarfissatut ilusiliaq 2-imi aningaasaliinermut aningaasartuutit pillugit nalinginnaasumik Kangerlussuaq Imarpik qulaallugu timmisartumik timmisartuussivigineqartussatut attatiinnarnissaa ajornassanngilaq, kisianni meterisut takissusilimmik aammalu 45 meterisut silissusilimmik mittarfeqarluni annikillisaassalluni. Mittarfimmi tamaattumi ETOPSini minnerit sullissivigineqarsinnaassapput aammalu mittarfik Nuummi aamma Ilulissani mittarfinni marlunni taakkunani silarlutsillugu, peqatigisaanik mittarfittut allatut qinigassatut atuussinnaassalluni. Imarpik qulaallugu timmisartut anginerusut, soorlu A330 (Air Greenlandip maannakkut Imarpik qulaallugu timmisartua) mittarfimmi taamaattumi missinnaassapput, taamatullu sakkutuut timmisartui assartuutit tamarmik iluaquserneqarsinnaassallutik. Airside pitsanngorsarneqarnissaanut tunngatillugu, periarfissatut ilusiliaq 1-imisuulli inuiaqatigiinni angallannermut pisariaqartortai iluarsaanneqartussaassapput. Mittarfiup saniatigut naammattunik terminalimi atortorissaaruteqassaaq, inuit ajornartoornermi unnuisinneqartussat 300-it tikillugit illusimatinneqarsinnaassallutik. Periarfissatut ilusiliaq 2-imi airside iluarsaanneqarnissaanut annikillisinneqarnissaanullu kiisalu inissiat pilersuiveqarfiillu iluarsaanneqarnissaannut sanaartornermi aningaasaliinerit tamarmiusut pisariaqartut, tamatuma kingorna imatut isikkoqarput: Aningaasaliinerup suussusaa Aningaasaliineq (mio. kr.) Piffissaq sanaartorfiusoq (ukioq) Mittarfik, qalliutit * Mittarfik, qaammaqqutit aamma HSP-eqarfiit, ajornartoornermi generatori Pilersuiffiit; Innaallagiaq, imeqarneq aamma kiassarneq Pilersuiffiit; Ikummatissaq 29 3 CNS 9 5 Illuutit, mittarfimmut attuumassuteqartut Mittarfeqarfiit sulisunut inissiaataat 9 5 Illuutit allat, Mittarfeqarfinnit pigineqartut Illuutit; Akunnittarfik

24 Ingerlatsinermut atortut Iliuuseqarnermut orsersornermullu atortut Aningaasaliineq katillugit Takussutissiaq 6: Periarfissatut ilusiliaq 2-imi sanaartornermut aningaasaliinerit aamma piffissaq sanaartorfiusoq * Mittarfik oplining ilanngullugu, Nunaminertaq N; Taxiway A aamma B; Deicing. Nunaminertaq katillugu m2 miss. Nunaminertaq mikisoq N ilaanngilaq Airside Mittarfik x 45 m2-imut annikillisinneqassaaq, ilusiliaq 2-imi aamma takussutissiaq 2- imi sumiiffik tunguusaq ilanngullugu. Tamatuma kingunerisaanik mittarfik takissutsimigut silissutsimigullu annikillisinneqassaaq. Mittarfimmi asfalti qalliutaasoq nutaaq tuiusanut pioreersunut naleqqussarniarlugu ilassutaasumik asfaltimik suliaqarnerit missiliorlugu sisamaassapput ataaseq 8 mio. koruuninik akeqassalluni. Aammattaaq tikikkiartornermi qaammaqqutit, PAPI, akornanni sinaannilu qaammaqqutit nuunnissaannut aningaasartuuteqartoqartussaavoq, aningaasartuutit missiliorlugu arfinilliussapput ataaseq 12 mio. koruuninik akeqartussaalluni. Tamatuma saniatigut APP light (09 / 19), AGL (sinaanni qaammaqqutit, akornanni qaammaqqutit, PAPI) kiisalu Mittarfiup sinai ( flush tuiusallit pisariaqartinneqarput) iliuuseqarfigineqartussaapput Illuutit Illuutit iluarsaanneqarnissaat annertussusilerneqarnissaallu periarfissatut ilusiliaq 1-imisullu issasoq naatsorsuutigineqarpoq. Illuutini pineqarput illuutit mittarfimmut attuumassuteqartut tamarmik, inuiaqatigiinni siunertanut atorneqartut iluarsaanneqarnissaat, soorlu terminali, napasuliaq, qatserisarfik, sannaviit, allaffeqarfiit illutaat, sulisunut inissiat kiisalu akunnittarfik. Siusinnerusukkut taaneqareersutut illuutit aalajangersimasut oqoqartut paasineqarpoq, kisianni ataatsimoortumik qanoq annertussuseqarnerat ilisimaneqarani, tamannalu soorunami missingersuinerit nalorninartortaqarnerannik malitseqarpoq Pilersuiveqarfiit il.il. Pilersuiveqarfinni il.il. aningaasaliinerit periarfissatut ilusiliaq 1-imisullu issasut naatsorsuutigineqarpoq. Pilersuiveqarfinni ilaapput inaallagiaqarfiit, imeqarfiit aamma kiassaateqarfiit, aserfallassimasut aammalu pisuni aalajangersimasuni amerikamiut sorsunnersuup siorna pitsaassuserititaannik suli aallaaveqartut. Aammattaaq ilaatinneqartut napasuliani atortut tamarmik, attaveqaqatigiinnermi ingerlatitsinermilu iluaqutissat, taamaattoq radari ilaanani. 6.4 Periarfissatut ilusiliaq 3 aamma 4: Najukkami angallannermut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik imaluunniit meteri Periarfissatut ilusiliaq 3-mi aamma 4-mi aningaasaliinermut aningaasartuutit pillugit nalinginnaasumik Mittarfik imaluunniit meterimik mittarfeqalersillugu annikilliseqqinneqarsinnaavoq aammalu mittarfimmi atortorissaarutit sinneri timmisartumik Dash 8-imik assigisaanilluunniit najukkami aamma attartorluni angallannermi miffigineqarsinnaanngorlugu annertussusilerneqarsinnaavoq. Air Greenlandip maannakkut timmisartua Dash mittarfimmut meterimut missinnaassaaq, kisianni siunissami takorloorneqarpoq, Nuummi aamma Ilulissani mittarfiit tallineqarpata, Air Greenland aamma Air Iceland aamma timmisartunik Dash 8-Q400-inik 24

25 pisissasut. Timmisartut taakkua tamakkiisumik useqarlutik aallarsinnaanissaannut mittarfiup meteriunissaa pisariaqarpoq. Mittarfik Nuummi aamma Ilulissani Imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfittut qinigassatut allatut imaluunniit ETOPS-ini mittarfittut atorneqarsinnaassanngilaq, tassami mittarfik Imarpik qulaallugu timmisartunit miffigineqarnissamut naappallaarmat. Mittarfik suli Illersornissaqarfiup timmisartuinik Hercules-inik aamma timmisartunik malersuutinik sullissisinnaassaaq, kisianni timmisartumik Challenger-imik aammalu USAF-ip timmisartuinik assartuutinik anginerusunik sullissisinnaassanani. Uteqqinneqassaaq, sakkutooqarfiit nunaminertaannik (takussutissiaq 2-imi aamma ilusiliaq 2-imi sumiiffiit qorsuit aamma tungujortut) iluarsaassinissaq, sanaartornermut missingersuutini ilaatinneqanngimmat. Periarfissatut ilusiliaq 3-imut aamma 4-imut airside iluarsaanneqarnera annikillilerneqarneralu, inissianik aamma pilersuiveqarfinnik iluarsaassineq ilanngullugit aningaasaliinerit tamarmiusut Takussutissiaq 7-imi takutinneqartutut agguarsimapput. Aningaasaliinerup suussusaa Aningaasaliine q (mio. kr.) Aningasalii neq Periarfissat ut ilusiliaq 4 (mio. kr.) Piffissaq (ukioq) Mittarfik, qalliutit * Mittarfik, qaammaqqutit aamma HSP-eqarfiit, ajornartoornermi generatori Pilersuiffiit; Innaallagiaq, imeqarneq aamma kiassarneq Pilersuiffiit; Ikummatissaq CNS Illuutit, mittarfimmut attuumassuteqartut Mittarfeqarfiit sulisunut inissiaataat Illuutit allat, Mittarfeqarfinnit pigineqartut Illuutit; Akunnittarfik Ingerlatsinermut atortut Iliuuseqarnermut orsersornermullu atortut Aningaasaliineq katillugit Takussutissiaq 7: Periarfissatut ilusiliaq 3-imi aamma 4-imi sanaartornermut aningaasaliinerit aamma piffissaq sanaartorfiusoq * Mittarfik; Nunaminertaq N; Taxiway A aamma B; Deicing. Nunaminertaq katillugu m2 miss. Nunaminertaq mikineq N ilaanngilaq Airside meteri Mittarfik x 30 meterimut annikillisinneqassaaq, tassani sumiiffik mikisoq matumani aammalu matuma kingorna periarfissatut ilusiliani ilanngunneqarani. Mittarfimmi asfalti qalliutaasoq nutaaq tuiusanut pioreersunut naleqqussarniarlugu ilassutaasumik asfaltimik suliaqarnerit missiliorlugu sisamat ataaseq 6 mio. koruuninik akeqassalluni. Aammattaaq tikikkiartornermi qaammaqqutit, PAPI, akornanni sinaannilu qaammaqqutit nuunnissaannut aningaasartuuteqartoqartussaavoq, aningaasartuutit missiliorlugu arfinillit ataaseq 12 mio. koruuninik akeqartussaalluni. Tamatuma saniatigut APP light (09 / 19), AGL (sinaanni qaammaqqutit, akornanni qaammaqqutit, PAPI) kiisalu mittarfiup sinai ( flush tuiusaqartussat) iliuuseqarfigineqartussaapput. 25

26 6.4.3 Airside x 23 meteri Mittarfiup takissusaa 1199 meterinut, aammalu silissusaa 23 meterinut annikillisinneqassapput. Mittarfiup silissusaa 23 meterinut annikillisinneqarpat, Sweco-p mittarfippiamik iluarsaassinissamut missingersuinera 7 mio. koruunit missaannik annikillisinneqarsinnaassaaq. Mittarfimmi asfalti qalliutaasoq nutaaq tuiusanut pioreersunut naleqqussarniarlugu ilassutaasumik asfaltimik suliaqarnerit missiliorlugu ataaseq 3 mio. koruuninik akeqassaaq. Aammattaaq tikikkiartornermi qaammaqqutit, PAPI, akornanni sinaannilu qaammaqqutit nuunnissaannut aningaasartuuteqartoqartussaavoq, aningaasartuutit missiliorlugu sisamat ataaseq 6 mio. koruuninik akeqartussaalluni. Tamatuma saniatigut APP light (09 / 19), AGL (sinaanni qaammaqqutit, akornanni qaammaqqutit, PAPI) kiisalu Mittarfiup sinai ( flush tuiusaqartussat) iliuuseqarfigineqartussaapput Illuutit Periarfissatut ilusiliami matumani illuutit allaffissornermut teknikkimullu atorneqartussat annikinnerusumik pisariaqartinneqartussaapput kiisalu sulisunut inissiat ikinnerusut iluarsaanneqartariaqartussaassallutik. Tamatuma kingunerisaanik aningaasaliinissamut pisariaqartitsineq, periarfissatut ilusilianit siusinnerusukkut takutinneqartunit, periarfissatut ilusiliaq 3-imi aamma 4-imi appasinnerusussaavoq Pilersuiveqarfiit il.il. Tamatuma saniatigut mittarfeqarfimmut aamma illuutinut kiisalu ingerlatat annertussusaannut allanut sanilliullugu, pilersuiveqarfiit pisinnaasaqarnissaannut tunngatillugu iluarsaassinerit annertunnginnerusut pisariaqartinneqartussaapput. 6.5 Periarfissatut ilusiliaq 5: Najukkami angallannermut tamakkiisumik iluarsaassinermut aningaasaliinermut missingersuutit, mittarfik 799 meteri Periarfissatut ilusiliaq 5 pillugu nalinginnaasumik Periarfissatut ilusiliaq 5-imi mittarfik annikillisinneqassaaq, timmisartunut annerpaamik 19- inik ilaasoqarsinnaasunut najukkami angallannermut mittarfinnut naatsunut pilersaarutigineqartunut naapertuuttumik. Mittarfik mittarfinnut naatsunut pilersaarutigineqartunut tunngaviusut assingi malillugit annikillisinneqarpoq, assersuutigalugu mittarfik 18 meterinik silissuseqartillugu suliarineqassasoq, tamannalu minnerpaaffissaalluni. Aammattaaq mittarfik taamaallaat ullukkut qaamanerani atorneqartassasoq pilersaarutigineqarpoq, taamaalilluni sinaanni qaammaqqutinik imaluunniit tikikkiartornermi qaammaqqutinik ikkussuisoqassanani. Periarfissatut ilusiliaq 5-imut airside iluarsaanneqarnera annikillisinneqarneralu, inissiat pilersuiveqarfiillu iluarsaanneqarnerat ilanngullugu aningaasaliinerit tamarmiusut Takussutissiaq 8-imi takutinneqartutut agguarsimapput. Aningaasaliinerup suussusaa Aningaasaliineq (mio. kr.) Piffissaq sanaartorfiusoq (år) Mittarfik, qalliutit Mittarfik, qaammaqqutit aamma HSP-eqarfiit, ajornartoornermi generatori Pilersuiffiit; Innaallagiaq, imeqarneq aamma kiassarneq Pilersuiffiit; Ikummatissaq 25 3 CNS 4 5 Illuutit, mittarfimmut attuumassuteqartut Illuutit allat, Mittarfeqarfinnit pigineqartut 5 10 Illuutit; Akunnittarfik

27 Ingerlatsinermut atortut Iliuuseqarnermut orsersornermullu atortut 3 20 Aningaasaliineq katillugit Takussutissiaq 8: Periarfissatut ilusiliaq 5-imi sanaartornermi aningaasaliinerit aamma piffissaq sanaartorfiusoq Airside Mittarfik 799 x 18 meterimik mittarfeqartutut annertussusilerneqarpoq. Mittarfik timmisartunut sarpilinnut annerpaamik 19-inik ilaasoqarsinnaasunut najukkami mittarfittut eqqarsaatigineqartutut pitsaassuseqartillugu suliarineqassasoq naatsorsuutigineqarpoq. Assigiinngissutituaasoq tassaavoq, Kangerlussuarmi mittarfimmi qalliutai asfaltiusussaammata. Mittarfiup silissusaa 18 meterinut annikillisinneqarpat, Sweco-p mittarfippiamik iluarsaassinermut missingersuinera 10 mio. koruunit missaannik annikillisinneqarsinnaassaaq. Mittarfimmi asfalti qalliutaasoq nutaaq tuiusanut pioreersunut naleqqussarniarlugu ilassutaasumik asfaltimik suliaqarnerit missiliorlugu ataaseq 2 mio. koruuninik akeqassaaq. Aammattaaq tikikkiartornermi qaammaqqutit, PAPI, akornanni sinaannilu qaammaqqutit nuunnissaannut aningaasartuuteqartoqartussaavoq, aningaasartuutit missiliorlugu sisamat ataaseq 6 mio. koruuninik akeqartussaassaaq. Tamatuma saniatigut APP light (09 / 19), AGL (sinaanni qaammaqqutit, akornanni qaammaqqutit, PAPI) kiisalu Mittarfiup sinai ( flush tuiusaqartariaqartut) iliuuseqarfigineqartussaapput Illuutit Illuutinik iluarsaassineq matumani sulisunut inissianut tunngatillugu annikilliseqqinneqarpoq aamma terminalimi akunnittarfimmik iluarsaassinissaq periarfissatut ilusiliami matumani ilaatinneqarani. Tamatuma kingunerisaanik periarfissatut ilusilianit sisamanit misissorneqartunit siullernit aningaasaliinernut aningasartuutit annikinnerupput Pilersuiveqarfiit il.il. Aamma pilersuiveqarfiit iluarsaanneqarnissaat annikilliseqqinneqarpoq aammalu mittarfiup takissusaanut illuutillu amerlassusaannut sanilliullugu naleqqussarneqarluni. Tamanna aamma taamaalilluni periarfissatut ilusilianit allanit aningaasaliinernut aningaasartuutinik annikillisitsiviusoq. 6.6 Periarfissatut ilusiliani 5-ini taakkunani aningaasaliinerit annertussusaannik eqikkaaneq aamma sanilliussineq Eqikkaalluni periarfissatut ilusiliani tallimani taakkunani aningaasaliinernut aningaasartuutit imatut eqikkarneqarsinnaapput: Periarfissatut ilusiliaq 1: m. Periarfissatut ilusiliaq 2: m. Periarfissatut ilusiliaq 3: m. Periarfissatut ilusiliaq 4: m. Periarfissatut ilusiliaq 5: 799 m Takussutissiaq 9: Periarfissatut ilusiliani 5-ini taakkunani aningaasaliinissamik pisariaqartitsinerit imminnut sanilliunneqarnerat (mio. kr.) 6.7 Avatangiisini suliniuteqarnerit Kangerlussuarmi Mittarfiup inuiaqatigiinnut tunngasortaata annikillisinneqarneranut atatillugu, siusinnerusukkut oqaatigineqartutut avatangiisini iliuuseqarnissamik pisariaqartitsisoqalersinnaavoq, akuutissanik navianartumik kuuttoqalinnginnissaanik qulakkeeriviusussanik, assersuutigalugu timmisartumut ikummatissaq imaluunniit sermiiaanermi akuutissat. Taamatuttaaq illuutit allallu atortut piiarneqassappata, asbestimik, PCB-imik imaluunniit allanik avatangiisinut navianartunik kaanngartoqannginnissaa 27

28 qulakkeerneqassaaq. Avatangiisini saliinermut aningaasartuutit aningaasaliinerit annertussusaanni matuma siuliani taaneqartuni ilaatinneqanngillat. 28

29 IMI INGERLATSINERMI MISSINGERSUUTIT 7.1 Tunngavissaritinneqartut Immikkoortumi matumani Kangerlussuarmi mittarfimmi 2022-imi, nutaamik mittarfiit ilusiligaanerisa atuutsinneqalerfissaatut naatsorsuutigineqartumi, ingerlatsinermut missingersuutit naatsorsuutigineqartut nassuiarneqarput. Ingerlatsinermut missingersuutinut, misissorneqartuni tallimani taakkunani mittarfiit takissusaat sorleq atuutsinneqalissanersoq, apeqqutaavoq. Mittarfeqarfiit naatsorsuutaannut kisitsisit imeersut, mittarfiit takissusaannut tamaginnut ingerlatsinermi isertitassatut aamma aningaasartuutissatut naatsorsuutigineqartut missingersorneqarnerannut, atorneqarput. Tamatuma saniatigut missingersuinerit MIT-ikp nammineerluni suliai, atorneqarput. Naatsorsuutini allattukkat tamarmik immikkut (imaluunniit allattukkat ataaniittut), ilaasut amerlassusaat, mittarfiup takissusaa illuutit pisariaqartinneqartut tassunga atasussat ilanngullugit apeqqutaatillugit nalilersorneqarput imaluunniit MIT-imit nammineq naliliineq aallaavigineqarluni. Naatsorsuutini allassimasoq ilaasut amerlassusaannit imaluunniit mittarfiup angissusaanit aqunneqarnersoq, Rambøll-imit missiliuineq aallaavigineqarpoq. Pissusiviusuni naatsorsuutini allattukkani amerlasuuni, ilaasut amerlassusaat imaluunniit mittarfiup takissusaa, ersarissumik apeqqutaanngilaq, kisianni taakkua ataqatigiissinneqarnerusussaallutik. Aningaasartuuteqarfiusut marluk ingerlatsinermut aningaasartuutit aamma iluarsaassinerit aamma aserfallatsaaliuineq tamanna pissutigalugu naatsorsuinerni allattukkat ataanni nassuiarneqarput, tamatumalu kingorna ilaasut amerlassusaannit imaluunniit mittarfimmi mittarfiup aamma atortut angissusaannit aqunneqarnerat nalilersorneqarluni. Misissueqqissaarnermi missiliuinerit ataatsimut isiginniffiusut arlallit aallaavigineqarput, taamaalillunilu nalorninartortaqarlutik. Takussutissiaq 10-mi naatsorsuutini allattukkat misissorneqartut takutinneqarput, aammalu allattukkani ataasiakkaani tamaginni allanneqarpoq, uuttuut suna ineriartornermut pitsaanerpaamik nassuiaaviunersoq, kiisalu ukiumut amerlinerit, piffissami misissueqqissaarfiusumi 2022-imiit 2047-imut naatsorsuutigineqarnersut, takutinneqarluni. Amerlinernut uuttuutit immikkoortoq 9.3-mi annertunerusumik nassuiarneqarput. Allattukkat Aningaasartuuteqqarfiusoq Ukiumut siuariarneq Isertitat Mittarfimmi akitsuutit Ilaasut 2,2 pct. Tunisineq ikummatissaq Ilaasut 2,2 pct. Tunisineq assigiinngitsut Ilaasut 2,2 pct. Tunisineq akunnittarfik, pisiniarfik Ilaasut 2,2 pct. Tunisineq nammineq suliaqarnermi Ilaasut 2,2 pct. Attartortitsinermit isertitat Ilaasut 2,2 pct. Ingerlatsinermi isertitat allat Ilaasut 2,2 pct. Aningaasartuutit Nioqqutissanik atuineq Ilaasut 2,2 pct. Ingerlatsinermut aningaasartuutit Mittarfik/ilaasut 1,1 pct. Allaffissorneq Ilaasut 0,0 pct. Ilinniartitaanermut aningaasartuutit Ilaasut 2,2 pct. Avataaniit sullissinerit Ilaasut 0,0 pct. Iluarsaassineq & aserfallatsaaliuineq Mittarfik /ilaasut 0,0 pct. Pisinerit Ilaasut 1,1 pct. 29

30 Sulilluni angalanerit Ilaasut 1,1 pct. Sulisunut aningaasartuutit MIT-imit naliliineq 2,2 pct. Aningaasalersuineq Ilaasut 0,0 pct. Aningaasartuutit allat Ilaasut 0,0 pct. Takussutissiaq 10: Mittarfeqarfiit naatsorsuutaanni allattukkat aallaavigalugit isertitat aamma ingerlatsinermi ilimagisat Imarpik qulaallugu angallanneq Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarpat, siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut, ukiumut ilaasut akornanniittut missai Kangerlussuarmi kisimiilissasut naatsorsuutigineqarpoq. Ilaasut amerlassusaat taanna maannakkut Kalaallit Nunaanni mittarfinnut sanilliunneqarpat, Ilulissani Mittarfimmi ilaasut iupput aammalu Sisimiuni Mittarfimmi ilaasut iullutik, taakkua ilaasut amerlassusaannut tunngatillugu sanilliunneqarsinnaanerullutik. Naatsorsuutini allassimasumi ilaasut amerlassusaat apeqqutaasoq naliliisoqartillugu, allassimasumut pineqartumut tassunga aningaasartuutit mittarfinni toqqarneqartuni marlunni taakkunani ilaasumut ataatsimut aningaasartuutit annertussusaat malillugu iluarsineqartarpoq, mittarfiup taamatut annertussusillip aamma Kangerlussuarmi mittarfiup akornanni assigiinngissutaasoq annikitsoq iluarsiissutigineqarluni. Ingerlatsinermut aningaasartuutit ilaannut tunngatillugu, mittarfiup angissusaa kiisalu illuutit amerlassusaat, timmisartumik angallannerup attatiinnarnissaanut aammalu timmisartut assigiinngitsunik angissusillit missinnaanissaannut pisariaqartoq, apeqqutaasoq nassuiarneqarsinnaanerusarput. Naatsorsuutini allattukkani, mittarfiup angissusaa malillugu inissisimasut naatsorsuutigineqartuni, Kalaallit Nunaanni mittarfik taamaaqataanik angissusilimmik mittarfeqartoq, aallaavigineqarpoq. Mittarfimmi taamaaqataanik angissuseqartumi mittarfimmut kvadratmeterimut aningaasartuutit, Kangerlussuarmi mittarfiup angissusaa malillugu iluarsineqarput, tassani mittarfiit angissusaat marluk taakkua tamakkiisumik imminnut naapertuutinngissinnaallutik. Assersuutigalugu Narsarsuarmi mittarfimmi (mittarfik 1.800x45 meteriusoq) mittarfimmut kvadratmeterimut aningaasartuutit, Kangerlussuarmi mittarfimmi 1.500x30 meteriusumi, atorneqarput. Tamatuma kingunerisaanik Narsarsuarmi mittarfimmi kvadratmeterimut aningaasartuutit, pisuni pineqartumi tassani Kangerlussuarmi 1.500x30 meterimi mittarfimmut ilimagineqartumut amerlisarneqarput. 7.2 Innuttaasut amerlassusaat aamma MIT-imi sulisut amerlassusaat pillugit immikkut Sulisut amerlassusaat, taamaalillunilu aningaasarsianut aningaasartuutit ingerlatsinermut naatsorsuutini immikkut annertuujupput. Innuttaasut amerlassusaanni aammalu MIT-imi sulisut amerlassusaanni ineriartornermut tunngatillugu, ineriartorneq manna naatsorsuutigineqarpoq: Periarfissatut ilusiliaq/mittarfiup takissusaa aallaaviusoq (Allanngortoqarani) GOH & JAV ilanngullugit 2200m GOH & JAV ilanngullugit 2200m GOH & JAV ilanngullugit 2200m GOH & JAV ilanngullugit 2200m GOH & JAV ilanngullugit 2200m Innuttaasut katillugit Taakkunannga MIT-imi sulisut (L60 H64 F7) (L26 H30 F7) (L25 H30 F7) (L22 H30 F7) (L15 H30 F7) (L14 H0 F7) 30

31 Takussutissiaq 11: Periarfissatut ilusiliani tamaginni innuttaasut amerlassusaat aamma MIT-imi sulisut Nassuiaat: L=Mittarfik, H=Akunnittarfik, F=Pilersuinermik suliaqarneq, GOH=Nuuk, JAV=Ilulissat Najoqqutarisaq: MIT aamma Rambøll missingersuineri Sulisut amerlassusaat mittarfimmut ingerlatsinermut naatsorsuutini aningaasarsianut aningaasartuutitut ilaatinneqarpoq, sulisumut ataatsimut agguaqatigiissillugu ukiumut aningaasarsiat DKK aallaavigineqarlutik. Innuttaasut amerlassusaat MIT-ip illuutinut naatsorsuutaanni ilaapput, tassani naatsorsuutigineqarluni MIT-imi sulisuunngitsut innuttaasut suli inissiamik pisariaqartitsisut, MIT-ip inissiaataanni attartortittakkani ilaatinneqartussaallutik. Innuttaasumut ataatsimut ukiumut attartorneq DKK inik annertussuseqartoq, naatsorsuutigineqarpoq. 7.3 Periarfissatut ilusiliani tallimani taakkunani ingerlatsinermut missingersuutinut takussutissiaq Ilimagisat matuma siuliani allassimasut periarfissatut ilusilianut tamaginnut ingerlatsinermut missingersuutit quppernerni tulliuttuni takutinneqartunut pissutaapput: Periarfissatut S0* S1 S2 S3 S4 S5 ilusiliaq: (2022) m m m m. 799 m. Isertitat Mittarfimmut akitsuutit Tunisineq, ikummatissaq Tunisineq, assigiinngitsut Tunisineq, akunnittarfimmi pisiniarfik Tunisineq, nammineq suliaqarneq Attartortitsinermit isertitat Isertitat allat Isertitat katillugit Aningaasartuutit Nioqqutissanik atuineq Ingerlatsinermut aningaasartuutit Allaffissorneq Ilinniartitaanermut aningaasartuutit Kiffartuussissutit Iluarsaassineq & aserfallatsaaliuineq Pisinerit Sulilluni angalanerit Sulisunut

32 aningaasartuutit Aningaasalersuineq Aningaasartuutit allat Aningaasartuutit tamarmiusut Ingerlatsinermi angusat Takussutissiaq 12: Periarfissatut ilusiliani ataasiakkaani 2022-imi ingerlatsinermut missingersuutit (tusinde kr.) *Periarfissatut ilusiliaq 0-imi naatsorsuutigineqarpoq Nuuk aamma Ilulissat imarpik qulaallugu timmisartunut mittarfiussanngitsut, tamatumalu kingunerisaanik imarpikkoorluni angallanneq tamarmi Kangerlussuarmiitiinnarneqarpoq. Ingerlatsinermut missingersuutini Mittarfeqarfiit Kangerlussuarmut 2016-imut naatsorsuutai aallaavigineqarput, taakkualu naatsorsuutini allattukkat tamarmik ukiumut 2,2 procentimik annertusissasut naatsorsuutigalugu 2022-imut siumut naatsorsorneqarput. 7.4 Periarfissatut ilusilianut ataasiakkaanut ingerlatsinermut missingersuutit nassuiarneqarnerat Periarfissatut ilusiliaq 0: Allanngortoqarani mittarfiup takissusaa Periarfissatut ilusiliaq 0-imi Kangerlussuarmut 2022-imi ingerlatsinermut missingersuutit nassuiarneqarput, maannakkut imarpikkut angallannerup ilusaa ingerlaannassasoq naatsorsuutigineqarluni. Kangerlussuarmi mittarfik Mittarfeqarfiit isertitaqarfiini pingaarnersaavoq 2016-imi 57,9 mio. koruuninik sinneqartoorfiusumik ingerlatsinermi angusaqarfiulluni, taakkualu Mittarfeqarfiit aningaasartuutaannut ataatsimoorussanut, Mittarfeqarfiit mittarfiisa amigartooruteqarfiusartut sunniivigeqatigiissitsivigineqartarnerannut kiisalu Namminersorlutik Oqartussanut ukiumut 13 mio. koruunit missaannik iluanaaruteqartitsinermut, atorneqartarput. Mittarfeqarfiit ingerlatsinermi angusaanni piffissami 2,2 procentinik annertusinissamik naatsorsuutigisaqarneq malinneqassappat, ingerlatsinermi angusat sinneqartoorfiusut 2022-imi 66 mio. koruuninut qaffassasut naatsorsuutigineqarpoq. Kangerlussuarmi mittarfimmi ullumikkut ETOPS-imi 12,0 mio.koruuninik isertitaqarfiusarpoq. Naatsorsuutigineqarpoq isertitat taakkua Nuummut tutsinneqassasut, taamaattumik ETOPSimi akitsuutinit isertitat allassimasuni ilanngunneqaratik. Tunngaviusoq tassaavoq, Europa-p aamma Amerikap avannarliup akornanni angallavinni angallannerup ilaata annertuup Kalaallit Nunaata kujasinnerusortaa imaluunniit Kalaallit Nunaata kujataa qulaallugu ingerlasarnera, tassani Nuup angallaviit ilusaannut sanilliullugu isigalugu, ETOPS-ini qaninnerpaamik inissisimanera pitsaanerulluni. Aammattaaq ilimanarpoq Nuuk Kalaallit Nunaanni mittarfiit pingaarnersaattut nutaatut sivisuumik ammasarfeqassasoq, tamatumalu kingunerisaanik angallassisartunut Nuuk ETOPS-inut mittarfittut toqqarpassuk, ammaanermut akitsuutit ikinnerulertussaallutik. 32

33 Ilusiliaq 3: Timmisartut Atlantikup avannarpasissuata kitaanut ingerlaarfii Najoqqutarisaq: Naviair Kalaallit Nunaat Periarfissatut ilusiliaq 1: Nuummut aamma Ilulissanut tapertaasussatut mittarfiup takissusaa Periarfissatut ilusiliaq 1-imi mittarfiup angissusaa attatiinnarneqarpoq. Kangerlussuarmi mittarfimmi ingerlatani nunap iluani timmisartuussinerit ilaatinneqassapput, ilaasut malunnaatilimmik ikinnerulissallutik aammalu maannakkut Imarpik qulaallugu timmisartuussinernut akitsuutinit annikinnerusunik aallarnermut ilaasunullu akitsuusiisoqartassalluni. Mittarfimmut timmisartut angallavinni imaluunniit attartukkat Islandimeersut, Europa-meersut aamma USA-meersut missinnaassapput. Mittarfimmi siusinnerusukkut oqaatigineqareersutut, ikaartaatitut timmisartuussinerit, silarlutsillugu Nuummut aamma Ilulissanut mittarfissat allatut qinigassatut minnerit sullissivigineqarsinnaassapput kiisalu sakkutuut ingerlataannut atatillugu atortorissaarutit tamarmik neqeroorutigineqarsinnaassallutik. Isertitanut tunngasut, ilaasumut ataatsimut Ilulissani isertitat 2022-imi akigititanut siumut naatsorsorlugit, atorneqarlutik aalajangerneqarput. Kangerlussuarmi mittarfimmi maannakkut mittarfiusumi ingerlatat annertussusaat soorunami Ilulissanit annertunerujussuupput, kisianni Imarpikkoorluni angallanneq Nuummut aamma Ilulissanut nuutinneqarpat, Kangerlussuarmi mittarfimmi siunissami angallannerup annertussusaa Ilulissat-annertussusaanut appassasoq naatsorsuutigineqarpoq. Naatsorsuutigineqarpoq akunnittarfinnik suliaqarneq attatiinnarneqassasoq, taamaattoq annikillisaassalluni. Aqqusaarlutik unnuisussanut niuerfik atuukkunnaartussaavoq, kisianni ilimagineqarpoq takornariartitsisarnikkut ingerlataqarnerit attatiinnarneqarsinnaassasut. Ingerlatsinermut, iluarsaassinernut aserfallatsaaliuinermullu aningaasartuutinut, mittarfiup angissusaa malinneqartoq ilimagineqarpoq aammalu Kangerlussuarmimittarfimmut kvadratmeterimut maannakkut aningaasartuutaasartut, 2022-imi aningaasartuutinut siumut naatsorsorlugit, atorlugit aalajangerneqarlutik. Aningaasartuutini sinneruttuni ilaasumut ataatsimut Ilulissani nalunaarsorneqartumut aningaasartuutit malinneqartut naatsorsuutigineqarpoq. Sulisunut aningaasartuutini, MIT-ip mittarfiup takissusaani aamma ilaasut amerlassusaanni sulisoqarnissamut naatsorsuutigisai malinneqarput. Imarpikkoorlutik ilaasut aqqusaartussat ikilinerat kiisalu mittarfimmi illuutinilu aserfallatsaaliuinermut aningaasartuutit aalajangersimasut qaffasinnerat pissutigalugu 33