Akileraartarnermut Akitsuusisarnermullu Ataatsimiititaliap

Transkriptio

1 1. april 20 II UPA Akileraartarnermut Akitsuusisarnermullu Ataatsimiititaliap Pisortanut al<iitsut aldlersinniarneqartarnerat pinaveersaartinneqarnissaallu pillugit Inatsisartut inatsisaata allanngortinneqarneranik Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup saqqummiussaa pillugu ISUMALIUTISSIISSUTAA Siunnusuutip aappassaaneerneqarnissaanut saqqummiussaq Suliarinninnermi ataatsimiititaliaq ukuninnga inuttaqarpoq: Inatsisartunut ilaasoliaq Niels Thomsen, Demokratit, siulittaasuat Inatsisartunut ilaasoliaq Harald Bianco, Inuit Ataqatigiit, siulittaasup tullia Inatsisartunut ilaasortaq Hans Aronsen, Inuit Ataqatigiit Inatsisaliunut ilaasortaq Karl Lyberth, Siumut Inatsismiunut ilaasoliaq Aleqa Hammond, Siumut Siunnersuutip UP A/2001-imi marsip 8-ani siullermeerneqarluni suliarineqarnerata kingorna siunnersuut ataatsimiititaliap misissorpaa. Siunnersuutip imaa siunertaalu Inatsimmut siunnersuutip siunejim'aa pinngitsaaliinikkut akiliisitsiniarnermi nukinnik atuiffiusunik iliuuseqartarnerup annikillisaaviginissaa. Tamannalu pissaaq ilaatigut ilanngmiuisinnaaneq pillugu aalajangersakkap kommunit paaqqinnittarfinni angerlarsimaffinnilu ulluunerani paaqqinninnermut, eqqakkanut pujoorfiillu paaviarneqarnerinut akiliutitut pisassarisaannut aammalu kommunit inuussutissarsiutitigut suliffeqarfinnut il.il. aningaasaliinermikkut inuussutissarsiutinik ineriart0l1itseqataasinnaanerannut atatillugu pisassarisanut aanuna atuuttunngoliinneratigut, ilaatigullu ingerlaannartumik akiliisarnissamik aaqqissuussinermut ilaanissamik piumasaqaateqarnikkut. Siunnersuutip Inatsisartuni siullcrmccrneqarncra Inuit Ataqatigiit siunnersuummut tapersersuipput, kissaatigaluguli GrønlandsBANKEN-ip tusarniaatitsinermi akissuteqaatimini, siunnersuutip aningaaserivimmut kingunerisinnaasai pillugit oqaaseqaatigisai tamatumalu saniatigut pisortanut akiliinermi aningaasanik akiliisinnaajunnaarnermik siunnersuutip kinguneqarsinnaanera isiginiarneqassasut. Demokratit siunnersuummut tapersersuipput, pisoliat akiitsunik akiliitsiniartarnerannut tam anna oqilisaataasussaammat tamatumunnga peqatigitillugu allanik akiitsoqalernissamut UPA J.m

2 l. apri12011 UPA 2011/87 pinaveersimatitsisinnaammat. Siumup tunngavjatlgut siunnersuummut tapersersuivoq, aammali oqaatigalugu ingerlaannartumik akiliisarnissamut pinngitsaaliissummik ilannguttarnissaq innuttaasunut nikerartunik/isertitalinnut imaluunniit isettitakitsunut ajornattorsiortitsilersinnaanera ernumanattutut isigalugu, tamannalu pillugu kaammattuutigalugu, akiitsut qanoq ittuunerisa sukumiisumik misissuiffigineqarnissaat. Atassut siunnersuummut tapersersuinngilaq, innuttaasut namminneq aalajangiisinnaatitaanerannik tamanna innarliinertut isigineqarmat, soorluttaaq aamma siunnersuutip innuttaasunut nikerattunik isertitalinnut nanertuutaalersinnaanera ernumanartutut oqaatigineqartoq. Ataatsimiititaliap siunnersuummik suliarinninnera l. Akiitsut suuneri Siunnersuutip suliarineqarneranut atatillugu ataatsimiititaliaq akiitsut suuneri pillugit nassuiaammik Naalakkersuisunit tigusaqarpoq (bilag l), tassannga erserpoq, pisottanut akiitsut amerliartortut, naak annettusisamik akiliisitsiniarnikkut suliniartoqaraluartoq. Ataatsimiititaliap paasivaa, ilanngussamit ersettoq, akileeqqusissutit amerlanerpaartaat akiligassanut annikitsunut tunngassuusut, assersuutigalugu eqqaavilerinermut akiligassat, ilisimatitsissutigineqattut naapertorlugit innuttaasut nammineerlutik akilersortarunnaarsimasaat. Aammattaaq atuarneqarsinnaavoq, kommunit akileeqqusissutai arlallit, tassunga ilanngullugit atuinermut akitsuutit, meeqqerivinnut akiliutit il. il. pisassarineqartut annertuujusut, tamarmik annikitsuinnarnik aningaasattallit. Taakkuli aamma piumasaqaatinut minnerusutulli, allaffissornikkut nukippassuarnik atuinissamik aamma pisariaqattitsipput. 2. I1anngartuisinnaatitaaneq Pisottanut akiitsut akilersinniarneqmtarnerat pinaveersaattinneqarnissaallu pillugit Inatsisartut inatsisaat naapettorlugu akileraarutinut, utertitassanngorlugit ikiorsiissutinut, pilersuisussaatitaanermut akilersuutinut siumoottumik tunniunneqartartunut, ineqarnermut tapersiisat'nermut ataatsimiititaliamiit aningaasat attattortissimasaanut, inuussutissarsiutinut tapersiisarnernut ataatsimiititaliamiit aningaasat attartortissimasaanut aammalu kommunit inuussutissarsiutitigut suliffeqarfinnut aningaasatigut attartortissimasaanut akilerneqartussanngoreersimagaluartunut akiligassat'isaanut naapertuuttunik utertoorutissanit ilanngattuisinnaatitaapput. Aammattaaq siunnersuutigineqarpoq, ilanngattuisinnaaneq pillugu aalajangersakkap annettusineqarnissaa ko mm unit, akileraarutinut akiliutaavallaarsimasunik utertitsilernermi ptssarstsussap paaqqinnittarfinni angerlarsimaffinnilu ulluunerani paaqqinnittarnermut, eqqaanermut pujoorfinnillu paaviaanermut akiligassarisanut kiisalu kommunit inuussutissarsiutinik siuarsaaniarlutik inuussutissarsiutitigut suliffeqarfinnut qularnaveeqqusiissuteqarnerisigut pisassarisanut akilerneqartussanngoreersimagaluattunut akiligassarisanut naapertuuttunik ilanngartuisinnaanneranut aalajangersagaq aamma annettusineqassasoq inuinnaat, pilersuisussaatitaanermut akilersuutinik meeqqanut akilersuutinik annettusisanik aapparisimasamullu akilersuutinik akilerneqartussanngoreersimagaluartunik pisassarisaannut atuuttunngorlugu UPA2011l87 J.nr

3 1. april 2011 UPA 2011 /87 Akileraarutinut akiliutaavallaarsimasunik utertoorutissanit akitsuutiniillu kommunit pisassarisanik ilanngartuisinnaatitaanerminnut periarfissaasa anne11usineqarnissaat, ataatsimi i ti taliap isumaqataaffigisinnaavaa. 3. Ingerlaannartumik aldliisarnissamil{ aaqqissuussinermut ilanngllnnissamik pillmasaqaateqarnissaq Siuilllersuutigineqarpoq, inuit aamma inatsisitigut pisinnaatitaasut pisussaatitaasullu pisortanit pilersuutinik sullissinernillu atuisutut, sool'lu innaallagissamut, imermut, ineqarnermut, pujoorfiit paaviarneqarnerannut, eqqagassalerinermut imaluunniit ulluunerani paaqqinninnermut akiligassanik ingerlaannartumik akiliisarnermik aaqqissuussinermut nalunaarutiginninnissaat pis0l1at oqajwssaasut piumasarisinnaagaat. Ataatsimiititaliap maluginiarpaa, ingerlaannartumik akiliisarnermik aaqqissuussinermut ilanngunnissamut piumasaqaateqarnermi tamatumuuna innuttaasut ataasiakkaat periarfissai pillugit nakkutilliisogassanngitsog, ataani immikkoortoq 3.1 naapertorlugu. Tamanna tunngavigalugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa, siunnersuutip ingerlaanna11umik akiliisarnissamut aaqqissuussinermut ilanngunnissamik piumasaqaammut tunngasortaa, tunngavmtjgut iliuuseqarnissamik nalunaarutiginninnertut oqaatigineqarsirulaasoq. Takorloorneqarsinnaavorli innuttaasut amerlanerpaa11aasa inatsimmi siunertarineqartumik malinnikkusussinnaanerat, pingam1umik inatsimmi allannguut paasisitsiniaanermik annelwsisamik ilaqartinneqarpat, elektj'oniske atorlugu akiliisalernissamut perim'fissat assigiinngitsut paasisitsiniutigineqarnissaat eqqarsaatigalugit. Ataatsimiititaliap nassuerutigissavaa, innuttaasut ilaasa inatsisip siunertaanik malinnikkusunnerannik tamatuma kinguneqarsinnaanera takorloorneqarsinnaasoq, tunngaviatigulli ataatsimiititaliap pissusissamisuunngitsutut isigalugu inatsisitigut iliuuseqm1mnissamik piumasaqaatitaqanngitsumik nakkutigineqalwssatulluunniit naatsorsuutigineqanngitsumik saqqummiussisoqarnissaa. Aammaattaaq ataatsimiititaliap ernumassutigaa, inatsimmut assoltuuttumik iliuuseqaj'nerup allaffissornikkut suliassaqarnerulernermik kinguneqm'atarsinnaanera, tamannalu inatsisip siune11aanut assortuutuuvoq. 3.1 Tusarniaanermit akissuteqaatit erseqqissut Grønlandsbankep tusarniaatitsinermut akissuteqaammini ilaatigut makkunuuna oqaasensm maluginiarpai: "Tassunga tunngatil/ugu GrønlandsBANKEN-ip oqaatigaa siunnersuut aningaaserivinnut nammakkersuival/aartoq, tassa akiliisarnermik sullissivimmut ilanngunnissamul piumasaqaateqarnerup kingunerisaanik, tassuunakkummi aningaaseriviit akiitsorineqalersunik J. 000 kl'. -il ataallugit annertussusilikkuutaanik annaasaqaratarsinnaanermut akisussaalissammata. " "Aammattaaq GrønlandsBANKEN-ip oqaatigaa pisorlama akiliutit kingunerisaannik kontot imarisaannik sippuinernul matussusiinissaq pillugu pisortat aningaaserivinnul iswnaqatigiissuleqarlariaqartut, taamaaliornikkummi siunnersuutip atuutilersinnissaa oqinnerussammat. " UPA J.m

4 1. april 2011 UPA2011l87 Tamatumunnga Naalakkersuisut imatut akissuteqarput: "Akiliisarnissamik sullissivimmut ilanngunniartut amerlinerisigut akiitsorineqalersunik annaasaqaratarsinnaaneq eqqarsaatigalugu GrønlandsBANKEN-ip isumakulunnera paasinarpoq. Kisiannili siunnersuummi tassungalu oqaaseqaatini takuneqarsinnaavoq siunnersuutikkut anguniarneqartoq ingerlaannartumik akiliisarnermik aaqqissuussinermut ilanngunnissamik piumasaqaat. Tassa pineqartoq tassaannaanngilaq Nets-ip akiliisarnermik sullissinermik aaqqissuussineranut ilanngussinnaaneq, aammali aningaaserivikkut ingerlaannartumik nuussisarnikkut akiliisarnissamut ilanngussinnaaneq. " "Siunnersuutikkut aningaaseriviit peqquneqanngillat aningaaseriviit immikkut annaasaqaatigisinnaasaannik nassataqartunik akiliinissamik isumaqatigiissusiortarnissaat. Tassami oqaaseqaatini allassimavoq aningaaseriviit kontomik imaluunniit akiliisarneq pillugu isumaqatigiissummik pilersitsinissamik itigartitsisinnaasut, tassalu aningaaseriviit maannakkornit allaanerusumik inissisimalernavianngillat. " Naalakkersuisut akissuteqaataat ataatsimiititaliap tusaatissatut tiguaa, pingaarutilittut ersarilluinnarmat, maannakkut periuserineqmtup inatslslssatut siunnersuusiornikkut allanngortinneqarnissaa siuneltaanngitsoq, tassalu aningaaseriviit kontornik pilersitsiniarnermi imaluunniit akiliisal11issamut isumaqatigiissusiornimtunik itigmlitsisinnaanerat. 4. Aningaasanut karsinik matusinissamut inatsisitigut tunngavissaq Aningaasanut karsinik matusisinnaanermut siunnersuut inatsisitigut tunngavlssllssaaq. Tamanna aningaasanut karsinik ingerlatsinerup akisuneranik patsiseqmlinneqarpoq. Allaffissol11ikkut aningaasanut karsit pisortanut aningaasatigut nanelluutaapput, Tamatumani aamma nakkutilliinermut pinerlussinnaanermillu pinaveersaartitsinermut. Innuttaasut ataasiakkaat ingerlaannartumik akiliisarnermik aaqqissuussinermut ilanngunnissamut periarfissaqanngikkunik siunnersuut naapertorlugu naammassissutaasumik allatut akiliisinnaassapput, soorlu girokolti atorlugu akiliinissamut. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa, tassalu innuttaasut aningaasanut karsinik atuisuusut kiisalu siuliani immikkoortoq 3.1 naapellorlugu innuttaasut ingerlaannmtumik akiliisal11issamut aningaaserivimmik isumaqatjgllssusiol11issamut periarfissaqanngitsut akol11anni taamatut inissisimasoqal11eranut nassuiaatissaqarluatloq. Naalakkersuisut siunnersuummi innersuussutigaat ingerlaannmlumik akiliisal11issamut aningaaserivimmik isumaqatigiissusiorsinnaanngitsut periarfissatut netbanke imaluunniit gerokorti atorsinnaagaat. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa, tassalu innuttaasut ingerlaannartumik akiliisarnissamut aningaaserivimmik isumaqatlgnssusiornissamut periarfissaqanngitsut taakkuusut annerusutigut aamma netbankeminik atuisinnaassanngitsut, ilaatigut ajlingaasaqal11eq imaluunniit nunami sumiinnerat peqqutaalluni. Aammattaaq UPA J.nr

5 l. april 2011 UPA ataatsimiititaliap maluginiarpaa, girokortimik aaqqiissuteqarneq innuttaasumut aningaasartuutaasussaasoq, girokortimut ataatsimut kr. 30-init missaanik akiliuteqarnikkut. Tamanna ataatsimiititaliap eqqarsarnartoqartippaa, tassarni ilimagineqarsinnaammat, innuttaasut taakkorpiaat girokortimik aaqqiissummik atuisariaqmtut amerlanertigut tassaasarmata appasinnerpaanik iseltitaqmtaltut taamaalillutillu aamma aningaasaqarnikkut sanngiinnerusumik inissisimasartut. Pisortat allaffissornikkut suliakkersorneqarnerisa sapinngisamik killilersimaarneqarnissaata pisariaqmtuunera tunngavlatlgut ataatsimiititaliap paaslslnnaavaa, nassuerutigalugulu aningaasanut karsinik matusineq tassunga atatillugu pitsaasumik kinguneqarsinnaasoq, pingaartumik "NEM-konto-tut" ittumik aaqqiissummik ilaqmtinneqarpat, assersuutigalugu Akileramtarnermut Atugarissaarnermullu Isumalioqatigiissitap innersuussutaatut "Kiffaqkonto-tut" ittumik aaqqiissusiornikkut, innuttaasunut tamanut naatsorsuussamik. Illuatungaatigullu innuttaasut aningaasanik akiliisinnaanermut periarfissaasa peerneqarnissaa ataatsimiititaliap pissusissamisoorsorinngilaa, tamatumani innuttaasut sanngiinnerusut akiliuteqmtinneqm'lutik girokortirnik aaqqiissut kisiat periarfissarilissappassuk. 5. Eqikkaaneq Inuiaqatigiinni akiitsoqalerimtornissap sapinngisamik killilersimaarnissaanut Naalakkersuisut siunniussaqarnerat tunngaviatigut ataatsimiititaliap isumaqatigaa. Siunnersuutip siuneliaasa piviusunngoltinniarneri suli sulissutigeqqittariaqmtut ataatsimiititaliaq isumaqarpoq, ataatsimiititaliallu isumaa malillugu tamatumuuna periusissaliortoqarnissaa pisariaqassaaq, innuttaasut tamarmik ilaatinneqarnissaannik qulakkeerinnissinnaasumik. Tassunga atatillugu ataatsimiititaliap oqaatlglssavaa, innersuussutigineqmiut matumuuna isummerfiginngikkaluarlugit, tassa lu Akileraartarnermut Atugarissaarnermullu Isumalioqatigiissitap innersuussutaani pingaarnerusuni allassimammat: "lnnuttaasut sulifjeqmfiillu inatsiseqartitsinikkut isumannaatsuutinneqarnissaat isiginiarlugu, innuttaasunut, sulifjeqmfinnut pisortani!u allaffissornerup annikillisarnissaanik, akileraarutinillu akiliisarnissap qulakkeernissaa akiitsoqalersartunillu ikilisitsiniarnennik kissaateqartoqarnera tunngavigalugu, KifJaqkontop ineriartortinnissaata salliutinneqarnissaa, Jsumalioqatigiissitap innersuussutigaa. " Ataatsimiititaliap ilisimavaa, kommunini ataasiakkaani paasisitsiniaanerit Aallmtinneqareersut innuttaasut elekroniske atorlugu akiliisalernissaat anguniarlugu. Tassunga atatillugu Naalakkersuisut qitiusutut paasisitsiniaanermut tapersersuinissaat ataatsimiititaliap kaammattuutigissavaa, tassarni elektroniske atorlugu akiliisalernikkut qitiusumiit allaffissornermik suliaqarnermut tamanna iluaqutaasussaammat, ilaatigut allaffissornikkut sulianut oqalisaataalluni. Taamaattumik paasisitsiniaasoqarnissaanik pisussaaffiliineq kommuninut taamaallaat pisussaaffiussanngilag. Ataatsimiititaliap inassutigaa Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup siunnersuut akuerisassanngorlugu inassuteqaatigaa. UPA20lIl87 J.m

6 l. april 2011 UPA Taamatut oqaaseqarluni isumaliutissiissummilu paasinninni naapertorlugu ataatsimiititaliap siunnersuut aappassaaniingassanngortippaa. Niels Thomsen, Siulittaasoq Harald Bianco, Hans Aronsen G y Koarl - yberth Aleqa Hammond UPA 2011 /87 J.nr

7 I1anngussaq 1 Kalaallit Nunaanni akiitsut agguataarnerat pillugu nassuiaat Akiliisitsiniar1arneq 2008-mi aprilimi qitiusumut ataatsimoortinneqarmat pisot1anut akiitsut tamarmik Akileraat1arnermut Aqutsisoqarfimmut nuunneqar-put, tassanngaaniit akilersinniarneqarnissaat siunet1ar alugu. Pisortanut akiitsut tamarmiusut tigunerat suliassanullu allanut ilanngunniarnerat Akileraat1arnermut Aqutsisoqarfimmut suliassaasimavoq angisooq, taamaattumik ukiup siulliup aappaa-affap ingerlanerani pingaarnerutillugu isumaginiarneqarsimavoq akiitsut tamarmiusut qaffannginnissaat. Qitiusumit akiliisitsiniat1arnermik oqartussaasut aaqqissuussaanerat 20 IO-mi suliarineqarpoq suleriaatsillu assigiinngitsut atulersinneqarlutik, akiliisitsiniartarnermi sakkussat pigineqareersut tamakkiisumik atorneqarnissaat taamaatullu aamma akiitsunik akiliisitsiniartarneq pitsaasoq qulakkeerniarlugit akiitsut nutaat salliutillugit. Akileraarutinut A-nut akiitsut 2010-p aallartinneraniit appariarsimapput, soorluttaaq kommuninut akiligassat amerlasuut amerligaluttuinnartunillu aningaasat1allit akilersinniarneqartut. PiS0l1anulli akiitsut amerliarminnar-put, tamannalu Kalaallit Nunaanni kommuninut akiitsut eqqarsaatigalugit isumakulunnat1umik ineriartornermik pissuteqarneruvoq. Amerlinerat kommuninut akiligassat akilersinniarneqannginnerannik pissuteqanngilaq (akiligassat ilaallu ilanngullugit isumannaarneqat1artut takutippaat akiliisitsiniarneq aningaasanngorlugu annertusiat1ot1oq, tassalu kommuninut akiligassat pillugit suliassat katillugit t katillugit 226,5 mio. kr.-inik aningaasartallit piffissami miit O O-mut akiliisitsiniarnikkut imaluunniit akilersinneqarsinnaanngitsutut naammassineqarput). Kommuninulli akiligassat maassakkorpiaq ima amerlatigipput, allaat innuttaasut inatsisitigut qulakkeerneqarnissaat isumagiitigalugu arsaarinnissuteqar1arnikkut periaatsit suulluunniit atoraluaraanni malinnaasoqarsinnaanani. Akiligassat ilarparujussui aningaasat1akitsuararsuupput, soorlu eqqakkanut akiligassat inuuttaasut namminneq piumassutsiminnik akilissaajusarsimasaat. Akiitsut ilaqarput akilersinniassallugit akiitsunit allanit pisariunerusunik. Tassani pingaartumik pineqarput aapparisimasamut/meeqqanut akilersuutinut siumoortumik akilerallarneqartatmnut kommunit pisassar'isaat, pisot1at sullissinerannut kommuninut akiitsut kiisalu akileraarutinut akiitsut nutaanngitsut. Ilanngussatut ilanngunneqartumi takuneqarsinnaapput akiitsut suuneri, qangarnisaaneri akiligassallillu akiliisinnaassusii naapertorlugit agguataakkat. Ilanngussami takuneqarsinnaavoq kommuninut akiligassat amerlanerpaartaat tassaammata akilersuutinut akiitsut (250 mio. kr.-it missingi). Suliassat it missingi, 98 mio. kr.-it missinginik aningaasartallit ukiut tallimat sinnerlugit akiligassaareersimapput, taamaattumillu akissarsianit ilanngaassuinikkut akilersinniarneqarsinnaajunnaareersimallutik, tassalu pissarsiarineqarsinnaanngitsu-

8 lianngussaq 1 tut taasariaallutik (akiitsut akiliisitsiniartarnermi periusissatut atorneqarsinnaasut tamaasa atorlugit angusaqarfiunngitsumik akilersinniarneqarsimagaluit). Sinneruttut 150 mio. kr.-it missingisa ilaat 88 mio. kr.-it missingi akilersuutinik akiliisussaatitaasut akiliisinnaassuseqannginnerisa kingunerisaanik pissarsiarineqarsinnaanngillat. Akilersllutinut akiitsut 25 procentiisa missingisa kisimik akiliisitsiniarnikkut pissarsiarineqarsinnaanissaat piviusorsiortuuvoq, sinnerilu 75 procentit pissarsiarineqarsinnanngitsutut isigineqal1ariaqarlutik. Aammattaaq ilanngussami takuneqarsinnaavoq kommuninut akileraarutitinut akiitsut, qitiusumut ataatsimoortitsinermi Namminersorlutik Oqartussanit pisiarineqm1ut maanna 160 mio. kr.-iummata. Taakku ilaat 60 mio. kr.-it missingi ukiut tallimat sinnerlugit akiligassaareerput, aammalu 30 mio. kr.-it missingi akiligassallit akiliisinnaassuseqannginnerat pissutigalugu pissarsiarineqarsinnaanngitsutut isigineqarlutik. Akiligassat 25 procentiinnaat akilersinniarneqarsinnaasutut isigineqarsinnaapput, akiligassallu sinneri piiarneqm1ariaqarlutik. Kiisalu pis0l1anit tunniunneqartartunut tunngatillugu kommuninut akiitsut maanna 95 mio. kr.-it missaanniipput. Taakkunannga 10 mio. kr.-it missingi ukiut tallimat sinnerlugit akiligassaareerput, taavalu 50 mio. kr.-it missingi akiligassallit akiliisinnaassuseqannginnerat pissutigalugu pissarsiarineqarsinnammgitsutut isigineqarlutik. Akiligassat 25 procentiisa missingi akiliisitsiniarnikkut pissarsiarineqarsinnaassangatinneqarput. Innuttaasut akiliisinnaanngitsut akiliinissaminnik kingual1itsinissamik qinnuteqarsinnaapput, taavalu akilersuutinut akiligassat akilersuisussaatitaasut aki1ersinnaasimanngisaattut uppernarsaatitallit kingorna piaarneqarlutik. Akilersuutinut akiitsut amerlial1uinnavissimasut akiligassallit akiliisinnaassuseqanngitsut amerlassusiinut naleqqiukkaanni oqaatigisariaqarpoq kommunit tamakkununnga tunngasut pillugit ilitsersuisussaatitaanertik tamakkiisumik isumaginngikkaat. Kommuninllt akiligassat allat, soorlu atuinel'ffiut akiliutit, ulluunerani paaqqinnittarfinniitsitsinermut akiligassat ilaallu ilanngullugit amerlasoorujussuupput, tamarmilli aningaasartamikkut suunngitsunnguullutik. Tamakkuli aamma akiligassat angisuut assigalugit allaffissornikkut suliaralugit pisariusuupput. Pisortanut akiitsut amerlassutsimikkut qaffariarsimanerat akiliisitsiniartarnermik oqm1ussaasut ilisimavaat, taamaattumillu akiliisitsiniarluni sulinermik ingerlaavartumik aallartitsisimallutik, pisortanut akiitsut amerlim10rnerat illua'tungaanut saatinniarlugu. Akiliisitsiniarluni sulineq marlutsigut isiginiagassaavoq: Akiitsunik pinaveersimatitsineq, pingaartumik pisortanut akiligassat mikinerusut, sool'lu atuinermut akiliutit il.il. eqqarsaatigalugit kinguneqarluartussatut nalilerneqm1oq. 2

9 I1anngussaq l Akiliisitsiniarnivimmik suliaqarneq, tassa akiitsut akilersinniarneqarnerisigut, ilaatigut nammineq piumassutsimik tunngavilimmik isumaqatigiissutinik malinnaaviginninnikkut, ilaatigull u aamma pinngitsaaliilluni akiliisitsiniutit inatsisitigut tunngavillit (arsaarinnissutit, akissarsianit ilanngaassuinerit ilaallu ilanngullugit) iluaqutigalugit. Akiliisitsiniarnermik Oqartussaasut ineriartortinneqartuarlutillu pitsanngorsaavigineqattuassapput, ilaatigut inatsisitigut suliniutit assigiinngitsut aauattinneqarnerisigut. Kingullermik tam anna pivoq Pisortanut akiitsut akilersinniarneqattarnerat pinaveersaattinneqarnissaallu pillugit lnatsisartut inatsisaata, pisottanut akiitsoqalernissamik pitsaaliunermik siunertaqartup allanngortinneqarnissaanik siunnersuutikkut. 3

10 I1anngussaq - Akiitsut / inuiaqatigiit akiitsorilersimasaat, PisOlianut akiitsut irnmikkoortunut pingaarnernut makkununnga immikkoortitigaapput: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Angajoqqaat akiliutaat (meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarnerinut). Boligstøtte-mit taarsigassarsiat (BSU). Erhvervsstøtte-mit taarsigassarsiat (ESU). PisOlianit ikiorsiissutit pillugit Inatsisatiut peqqussutaat (ikiorsiissutit uteliinneqartussat). Akilersuutit (aapparisimasamut/meeqqanut akilersuutit kornmuninit siumoortumik akileqqaarneqarallartalwt). Sullissineq (pisortanut akiligassat ineqarnermut, innaallagissamut, imermut, kiassarnermut, eqqakkanut, paaviaanermut & ulluunerani paaqqinnittarfimmiittuuteqarnermut akiliutinit). Akileraarutit (akileraarutit A-t, akileraarutissat sinneri, selskabit akileraarutaat, akitsuutit ilaallu ilanngullugit). AlIat (akiligassiissutit ilaallu ilanngullugit, imaaliallaannaq akilersinniarneqarsinnaanngitsut). Skema immikkoortitaakkanut ima agguataagaavoq: A) B) C) D) Suliassat irnmikkooliut pingaarnerit 8-t iluanni amerlassusii, akiligassat ukiut tallimat sinnerlugit inorlugilluunniit akiligassaareerneri malillugit immikkooltitaakkat. *** Akiitsut irnmikkoortut pingaarnerit 8-t iluanni amerlassusii, akiligassat ukiut tallimat sinnerlugit inorlugilluunniit akiligassaareerneri malillugit irnmikkoortitaakkat. Suliassat irnmikkoortut pingaarnerit 8-t iluanni amerlassusii, akiligassat ukiut tallimat inorlugit akiligassaareersut, kisianni akiitsullip aningaasarsiai akileraaruteqaataasussat ilisimaneqartut kingulliit ukiumut kr.-init ikinnerusut. * Suliassat irnmikkoolwt pingaarnerit 8-t iluanni amerlassusii, akiligassat ukiut tallimat inorlugit akiligassaareersut, akiitsullillu aningaasarsiai akileraaruteqaataasussat ilisimaneqartut kingulliit ukiumut kr.-init amerlanerusut. -_.- * Akiligassat ukiut tallimat sinnerlugit akiligassaareersut Eqqalwussisarneq pillugu inatsimmi 626, imm. 2 naapertorlugu unerruiitsinikkut akilersinniarneqarsinnaanngillat. Akissarsianit ilanngaassuisarneq pisoltanut akiitsunik akiliisitsinialiarnermi sakkussat pitsaasortatuarirnmassuk, akiligassat ukiut tallimat sinnerlugit akiligassaareersut akilersinni31tarnissaat amerlanerpaatigut periarfissaqassanngilaq. * * Aningaasarsiat akileraaruteqaataasussat kr.-it + akissarsiolwt ilanngaataat kr. it akilera31'utit ilanngaatigitinnagit ukiumut tassaapput ,00 kr.-it, taakkulu "pisariaqaltitavinnik arsaarinninnginnissamik maleruagassat" (akiitsullip inatsisitigut malersorneqaraluarluni pigisat ilaannik pisariaqartitaminik, aamma aningaasaatinik tigumminniinnarsinnaatitaanera) naapeltorlugit ima ikitsigisorinarput allaat akissarsianit ilanngaassuilernissaq ajornarluinnassalluni. Qulaani allassimasut kingunerisaannik isumaqarnarpoq akiitsut immikkoolioq "D"-mi taaneqartut kisimik akiliisitsiniarnikkut pissarsiarineqarsinnaassasut. Akiitsut immikkooltoq "B"-mi naatsorsorneqalwt 709 mio. kr.-it inulaarlugit amerlassuseqalwt aammalu pisortanut akiitsut tamarmiusut 1,1-1,2 mia. kr.-iusut nikingassutaat ilaatigut tassaapput BSU-mut akiitsut pinngitsaaliilluni akilersinniagassatut AIS Inissiaatileqatigiiffimmit lni-mit suli nassiunneqat'simanngitsut, ilaatigullu tassaallutik akileraarutinut akitsuutinullu akiligassat, pingaartumik akileraarutit A-t/Sulisoqarnermut akitsuut akilersinniagassatut suli nuunneqarsimanngitsut kisiannili ingerlaavartumik akilersinniarneq31tut. 1

11 Tabel Ax: Akiitsut akiligassanngorfii malillugit agguataakkat (akissarsianit ilanngaassuisoqarsinnaavoq). A - suliassat amerlassusii B - akiitsut Ukiut S-it Ukiut S-it liisimane- Suliassat Ukiut S-it Ukiut S-it Ilisimane- Akiitsut sinnerlugit inorlugit qanngilaq katillugit sin nerlugit inorlugit qanngilaq katillugit Angajoqqaat akiliutaat (l) O O Boligstøtte (2) O O Erhvervsstøtte (3) Pisortanit ikiorsiissutit (4) Akilersuutit (S) Sullissineq (6) Akileraarutit (7) Allat(8) Katillugit O Najoqqutoq: Akiler. Aqutsisoqorfik Tabel Ax. Akiitsut aningaasarsiat akileraaruteqaataasussat malillugit agguataakkat, akissarsianit ilanngaassuisoqarsinnaavoq. c - Aningaasarsiat akileraaruteqaataasussat 0- Aningaasarsiat akileraaruteqaataasussat kr.-it inorlugit kr.-it sinnerlugit Inuit Inuit Akiitsunit Akiitsut aggua- Akiitsut agguaamer- Ukiui Akiitsut amer- Ukiui Akiitsut tamarmiusunit qatigiissillugit qatigiissillugit lassusii lassusii pct.inngorlugu Angajoqqaat akiliutaat (1) Boligstøtte (2) 33 SO Erhvervsstøtte (3) l O 890 Pisortanit ikiorsiissutit (4) Akilersuutit (S) Sullissineq (6) Akileraarutit (7) Allat(8) Katillugit Najoqqutaq: Akiler.Aqutsisoqarfik 2