2016 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik nalilersuineq 2011-2015 PIFFISSAMI 2011-MIIT 2015-IMUT ILINNIAKKAMINNIK UNITSITSIINNARTARTUT IKINNERULERSINNARLUGIT SULINIUTINIK NALILERSUINEQ Helene Ahrens Johansen-imit
Siulequt Suleqatigiissitaq, ilinniakkamik unitsitsiinnartarneq annikinnerulersinniarlugu, ukiuni kingullerni tallimani sulisitaasoq, ilinniarfinni sulianik nalilersuisarnerit tunuliaqutaralugit ilinniakkamik unitsitsiinnartarneq annikinnerulersinniarlugu suliaasartunik assigiinngitsunik suleqatigiissitamiit tapiiffigineqartartunik immikkut sammisaqarsimavoq. Sammisat suleqatigiissitap ukiumoortumik nalunaarutaani takuneqarsinnaapput. Sammisanut aalajangersimasunut tunngasumik nalilersuinernit allaassutaasumik nalilersuineq una aallaaveqarpoq suliniutinik piffissami 2011-15-imi minnerpaamik ukiuni pingasuni tapiiffigineqartarsimasunik. Taamaasillunilu suliniutit ilaat ingerlatsinermut tapiiffigineqartartutut isikkoqalersimapput. Suliassanut allassimaffik naapertorlugu ilinniartitaanerni ilinniakkamik unitsitsiinnartarnerup annikinnerulernissaanut suleqatigiissitaq pisussaavoq qinnuteqartarnermut ileqqussanik suliaqassalluni. Tassungalu atatillugu aamma ilitsersuut suliarineqarpoq. Killiliisoqarsimanngilarli suliniutit qanoq sivisutigisumik tapiiffigineqarsinnaanerannut, qinnuteqartullu piumaffigineqartanngillat tigussaasumik nassuiassagaat suliniut ingerlatsiviup nammineq ingerlatsineranut aningaasartuutissanullu missingersuusiaanut ilanngunneqarsinnaanera eqqarsaatigalugu. Suleqatigiissitap nalunaarusiakkut ugguuna ilaatigut misissorniarpaa malussartoqarsinnaanersoq suliniutinit sunniutaasunik, ukiut arlaqartut iluanni, aammalu misissorniarlugu suliniutit piffissap ingerlanerani allannguuteqartarnersut, imaluunniit ukiumiit ukiumut uteqqinneqaannartarnersut. Suleqatigiissitap arlalitsigut ersarissumik takuneq sapertarsimavaa nalilersuinerit suliarineqarsimasut aamma qinnuteqaatit nassiunneqartartut qanoq imminnut ataqatigiinnersut, naak suliniutit ukiuni arlalinni ingerlanneqartaraluartut. Taamaattumillu suleqatigiissitap aamma kissaatigisimavaa misissussallugu suleqatigiissitap nammineq periaasia, qinnuteqartitsisarnermi, allannguutissatut siunnersuuteqarsinnaajumalluni, unitsitsiinnartarnerup akiorniarneranut aningaasaliissutit siunertarisaat naammassineqarsinnaaqqullugu, soorluli suleqatigiissitap sulinissaanut suliassat allassimaffianni allassimasutut. Siuliani eqqaaneqartut tunuliaqutaralugit suleqatigiissitap siunnersortit avataaneersut qinnuigisimavai suliniutit 13-it ukiuni pingasuni tapiiffigineqartartut ingerlatsivinni arfineq marlunneersut, piffissami 2011-15-imeersut misissoqqullugit. (2011 sioqqullugu paasissutissanik tatiginartunik pissarsinissaq ajornarsimavoq). Suleqatigiissitap sulinissaminut pisussaaffia naassaaq 2016-ip naanerani, nalilersuinerlu taamaasilluni aamma suleqatigiissitap ukiuni kingullerni sisamani sulineranik nalilersuineruvoq. Suleqatigiissitap inassuteqaatissai suliat ingerlatseqqinneqarnissaannut, suliassanut pisussaaffimmi tullermi (2017-20) naatsorsuutigineqarpoq 2016-ip ukiaani oqaluuserineqassasut. Poul H. Jørgensen Suleqatigiissitami siulittaasoq 1
2
Imaasa allassimaffiat AALLARNIUT 5 KILLILIUSSAT 5 PAASISSUTISSAT TUNNGAVIUSUT 5 Ileqqussat aamma periaatsit 6 UNITITSIINNARTARNEQ PILLUGU ALLAASERISAT TUNULIAQUTAASUT 6 UKIUMOORTUMIK NALUNAARUSIAASARSIMASUT 7 SULEQATIGIISSITAQ 10 SULEQATIGIISSITAP SULINERANI AJORNARTORSIUTIT 11 SULERIAATSIT 11 SULINIUTIT TAPERSERSORNEQARSINAASUT 12 QINNUTEQAATIT 12 ANINGAASALIISSUTIT 12 NALILERSUINEQ 13 SULINIUTIT PEQATAATINNEQARTUT PILLUGIT TAKUSSUTISSIAQ 13 ILINNIAGASSATIGUT INERIARTORNEQ 14 INUTTUT INERIARTORNEQ 14 INUUSSUTISSAQARNEQ AAMMA INUUP NAMMINEQ ANINGAASAQARNERA 15 INUTTUT SUSASSAREQATIGIINNEQ 15 ILINNIAKKAMIK TAAMAATITSIINNARTARNERMUT SULINIUTIT 16 KNUD RASMUSSENIP HØJSKOLIA 16 ilinniartunik siunnersuineq 16 ILISIMATUSARFIK 18 Coach-imik oqaloqateqartarneq 18 KALAALLIT ILLUAT AALBORG-IMI 21 ilinniagaqartunut coach-i aamma ataatsimut aaqqissuussisarnerit 21 NIUERNERMIK ILINNIARFIK (NI-NUUK) 24 Studiegruppini ingerlatsineq 24 ilitsersuisutut siunnersuisutut aaqqissuussineq 25 PIAREERSARFIK ILULISSAT 28 Café ataatsimoortarfik 28 Qiimmassaasut 29 CAMPUS KUJALLEQ INUUSSUTISSARSIUTINUT ILINNIARTITAANERIT 30 Nerisanut anaana 30 Ilinniartut ineqarfiini coach-i 31 Ilinniartut ineqarfiini inuk attaveqaataasartoq 32 Ilinniagassalerinermi café 32 Klasselærereqarnermik aaqqissuussineq 33 NALILERSUINEQ 35 ILINNIAKKAMINNIK UNITITSIINNARTARNERMUT SULINIUTIT 35 Siunnerfiusut 35 3
Ilinniagaqartut ilinniakkaminnik unititsiinnartarnerannut pissutaasunik nalunaarsuineq 36 SULERIAATSIT 36 QINNUTEQARTARNEQ AAMMA NALILERSUISARNEQ 36 Suliniutinut aningaasaliissutiniit aningaasaliissutinut aalajangersimasunut 37 ILISIMASANIK KATERSINEQ 38 Paasissutissanik annertuunik katersineq 38 Paasissutissanik pitsaassusilinnik katersineq 38 EQIKKAANEQ 40 ALLAGAATIT 42 FIGURINUT ALLASSIMAFFIK 43 TABELINUT ALLASSIMAFFIK 43 ILANNGUSSAQ 1 SULIASSAT ALLASSIMAFFIATA ILAA 2009 AAMMA 2013 45 ILANNGUSSAQ 2 ILINNIARTUT ILINNIARNERMINNIK UNITITSIINNARTARTUT IKILISARNIARLUGIT SULINIUTINUT QINNUTEQARNERMI IMMERSUGASSAQ 2016 46 ILANNGUSSAQ 3 NALILERSUINERMUT SKEMA 2016, ILINNIAKKAMIK UNITITSIINNARTARNEQ AKIORNIARLUGU ILINNIARTITAANERNI SULINIUTINUT 49 ILANNGUSSAQ 4 ANINGAASALIISSUTIT 2014-IMI 52 ILANNGUSSAQ 5 APEQQUTIT SKEMAMI AKISASSAT 53 4
Aallarniut 2005-imi ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikilisarniarlugit suleqatigiissitaq pilersinneqarpoq, siunertaralugu ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinut aningaasaliissutinik agguaassisarnermik ingerlatsisuunissaq. Suliniut taanna aallartinneqarput naalakkersuinikkut annertunerusumik sulissutigineqalermat innuttaasut amerlanerusut ilinniakkamik aallartitsisalernissaat naammassisaqartarnissaallu. Nalunaarusiani arlaqartuni ilinniagaqartut ilinniakkaminnik unitsitsiinnartarnerat eqqartorneqartarpoq, soorlu Ilinniartitaanerni inuussutissarsiutinilu immikkut pilersaarutini (2004), Naalakkersuisut ilinniartitaanerni immikkut ittumik suliniutaanni 2005-2020-imoortumi, Ilinniartitaanikkut piginnaanngorsaanikkullu siuariartorneq (2004), kiisalu Ilinniartitaanerni pilersaarut 1 (2005). Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartunut aningaasaliissutit siunertaraat ilinniagaqartut ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinneqarnissaat, kiisalu ilisimasanik katersinissaq suliniutit ingerlanneqartartut sunniutaat pillugit. Paasissutissat katersorneqartut atorneqassapput nalilersuinernut, suliniutit ingerlanneqartut ilinniartitaanerni ingerlatsivinnut allanut siammartinneqartariaqarnersut suliassatut ingerlatsinerup ilaatut nalinginnaasutullu nalilersorsinnaajumallugu. Suleqatigiissitap akisussaaffigaa qinnuteqaatit nalilersortarnissaat, nalilersuinernik katersisarnissaq, ilinniakkanik unitsitsiinnartarneq akiorniarlugu suliniutit assigiinngitsut pillugit. Suliassaq taanna misilinneqarnikuugaluarpoq, kisiannili iluatsinneqarsimanani, paasissutissanik naammaginartunik katersinissaq, ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut pillugit suliniutinik nalilersuisarnerit suliarineqartarsimasut naammattunik paasissutissartaqartarsimanngimmata, minnerunngitsumik suliniutaasarsimasut sunniutaasa uuttortarneqartarneri eqqarsaatigalugit. Taamaattumik nalunaarusiaq manna allanneqarpoq siunnerfigalugu ataatsimoortunik ilisimasanik ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut pillugit suliniutit sunniutaallu pillugit, 2011-miit 2016-imut tapiiffigineqartartut eqqarsaatigalugit, ilanngullugulu oqallisigissallugu suleqatigiissitap qinnuteqartitsisarnermi nalilersuisarnermilu suleriaasiisa qanoq pitsanngorsarneqarsinnaaneri, paasissutissanik katersisarneq naammaginarnerusoq pilersissinnaajumallugu, aammalu suliniutaasut sunniutaat nalilersorsinnaajumallugit. Killiliussat Misissuineq una ilinniakkamik unitsitsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnerani suliniutaasartut nalilersorneqarnerannut killiligaavoq, suliniutinut piffissami 2011-miit 2015-imut arlaleriarluni aningaasaliiffigineqartarsimasunut tunngatillugu. Taamaattoq suliniut immikkut ataaseq, ataasiaannarluni tapiiffigineqarsimasoq nalunaarusiami ilanngunneqarpoq. Suleqatigiissitap kissaatigaa suliniut taanna nalunaarusiami uani ilanngunneqassasoq. Suliniut taanna tassaavoq Ilulissani Piareersarfiup naatitanik tunniussisarnermik aaqqissuussinera. Eqeersaat. Paasissutissat tunngaviusut Nalunaarummut uunga paasissutissat tunngaviusut tassaapput ilinniarfiit peqataasut qinnuteqaataat, aamma suliaminnik nalilersuineri 2011-miit 2015-imut aningaasaliissutaasut tunngavigalugit, suleqatigiissitap siusinnerusukkut ukiumoortumik nalunaarutigisartagai, kiisalu ilinniarfinnik suleqatigiissitamillu apersuinerit. Tamatumalu saniatigut nalunaarusiat allat kalaallit ilinniagaqartut pillugit suliamut akulerunneqarput, ilinniagaqartut ilinniarnerminnik unitsitsiinnartarnerannut pissutaasartut assigiinngitsut ersarissarsinnaajumallugit. 5
Ileqqussat aamma periaatsit Ilinniarfiit ilaatinneqartut amerlanerit oqarasuaatikkut apersorneqartarput 45 minutsit missaannik sivisussuseqartartunik. Ilinniarfiilli arlaqanngitsut eqqarsaatigalugit pissusissamisoornerusimavoq taakkua mail atorlugu paasissutissanik katersuiviginissaat, ilinniarfiillu taakkua apersuinermut immersugassamik tigusaqartarput, ilinniakkamik unitsitsiinnartarnermut tunngasunik, kingornagullu pisariaqaraangat apeqquteqarfigineqaqqittarlutik. Ilinniarfiit tamarmik erseqqissaavigineqarput ilinniarfiup atia ilinniakkamik unitsitsiinnartartut allaaserineqarnerini ilanngunneqartassasoq, aammalu apersuinernit paasissutissat tiguneqartartut ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut allaaserineqarnerini atorneqartassasoq. Tamatumalu saniatigut suliniutinik ingerlatsisuusut akuerisimavaat atitik suliniutit allaaserineqarnerini ilanngunneqartassasut, taamaalillutik atuartut soqutiginnittut attaveqarsinnaammata unitsitsiinnartarneq pillugu suliniutinut ingerlanneqartunut apeqqutissaqaraangamik. Ilinniarfiit tamarmik nalunaarummi imminnut tunngasumik immikkoortoq atuartarpaat, oqaaseqarnissaminnullu periarfissaqartarlutik, nutaanik siunnersuuteqarnissamut allannguuteqartitsinissanullu, suliniutit pineqartut eqqortumik allaaserineqarsinnaaqqullugit. Unitsitsiinnartarneq pillugu allaaserisat tunuliaqutaasut Ilinniakkamik unitsitsiinnartarneq suunersoq allaaseriniarlugu Søren Kristensen-ip aamma Svend Erik Sorensen-ip nalunaarusiaat (2015) rapport Study of dropout and completion at Vocational Education and Training programmes in Greenland uani erseqqissaatigineqartassaaq. Nalunaarusiaq taanna ukiumik ataasiinnarmik pisoqaassuseqarpoq, inuussutissarsiutinullu ilinniarfinni ilinniartut ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut pillugit suliaalluni. Naallu pineqartut nalunaarusiaanni taamaallaat inuussutissarsiutinut ilinniarfinni ilinniartut kisimik pineqaraluartut, taamaattoq nalunaarusiami ilinniakkat assigiinngitsut akornanni pissutsit atuuttut isiginiarneqarsinnaasut allaaserineqarput. Kristensen-ip Sorensen-illu allaaseraat inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerni ilinniakkamik aallartitsisut 50 %-iisa missaat ilinniakkamik unitsitsinissaat naatsorsuutigisariaqartoq, ilinniakkamik aallartitsinermiit ukiup siulliup iluani. Tamatumunngalu ilanngullugu nassuiarpaat ilinniagaqartut ilinniakkamik unitsitsisarnerat ataasiinnarmik pissuteqartanngitsoq, kisiannili pissutsit assigiinngitsut unitsitsisarnernut pissutaasartut. Pisariaqanngilaq pisoq kingulleq ilinniartup ilinniakkaminik taamaatitsineranut pissutaassalluni, kisiannili (danskit oqartarnerattut) tassaasarluni kuseriarneq kingulleq imerfiup ulikkaartoorluni utsersortoorneranut pissutaasoq. Pingaaruteqarpoq maluginiassallugu ilinniagaqartut ilinniakkaminnik unitsitsisarnerannut ataasiinnavimmik pissuteqartanngimmat, kisiannili amerlasuutigut pisut tulleriiaartut arlallit pissutaasarmata, ilinniagaqartup peqanngittarneranut, ilinniarnermi ukiup siulliup ingerlanerani, soorlu taamaattut allaaserineqartut Kristensenip aamma Sorensen-ip nalunaarusiaanni 2015-imeersumi. Taamaattumik iluaqutaasinnaavoq ilinniagaqartoq tapersersussallugu ikiussallugulu suliniutit assigiinngitsut iluaqutigalugit, ilinniarnermi ukiumi siullermi, taamaaliornikkullu unitsitsiinnartartut ikinnerulersissallugit. Eqqarsaataavoq taamaatitsiinnannginnissamut suliniutit assigiinngitsut arlaqartut aqqutigalugit ilinniartup tapersersorneqartarnissaa, unammilligassani aqqusaagaani, ilinniakkanut sammisuni, inuttut atukkanut sammisuni, imaluunniit aamma attaveqarfigisartagassanik inuppalaarnermik amigaateqarnermik ikiorsiissutini, ilinniagassatigut ikiorsiisarnikkut, siunnersorneqartarnikkut imaluunniit ataatsimoortitsiviusumik cafésorniartarfeqartitsinikkut. Taamaaliornikkummi iluaqusiissutinik pitsaasunik pilersitsisoqarsinnaavoq, nuanninngitsumik pisartunut pisinnaasunullu illuatungiliuttutut oqimaalutaassutaasunik, taamalu ilinniarfinni ilinniakkaminnik taamaatitsiinnartarnermut illuatungiliuttuusunik. 6
Ukiumoortumik nalunaarusiaasarsimasut Suleqatigiissitaq ukiumoortumik ilinniakkaminnik unitsitsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnerani suliniutit tapersersuissutaasartut pillugit nalunaarusiortarsimavoq ukiuni: 2006 2008 aamma 2011 2014. Ukiumoortumik nalunaarusiani allaaserineqartarput ilinniakkaminnik unitsitsiinnartarneq akiorniarlugu suliniutaasartut assigiinngitsut, ukiup ingerlanerani tapiissutinik tunineqartarsimasut, suliniutaasunut aningaasaliissutinik takussutissiat, kiisalu pissutsit assigiinngitsut suleqatigiissitap sulineranit immikkut malugineqartariaqartut. Ukiumoortumik nalunaarusiani ataatsimut uteqqianeqarpoq malugeqquneqartarmat suliniutaasut kingunerisaat pillugit paasissutissat uuttortarneqartartut amigaateqartarnerat, ingammillu annertussutsinut tunngatillugu, aammali angusat pitsaassusaannut tunngatillugu paasissutissat amigaateqartarneri. Ilinniarfiilli suliaminnik nalilersuisarnerinit naammassisat pitsaassusiinik uuttuisarnertigut taamaattoq nalilerneqarpoq ilinniakkaminnik taamaatitsiinnartarnerat annikinnerulersinniarlugu suliniutit ilinniagaqartunut taamaatitsiinnartartunut pinaveersaartitsiniutitut iluaqusiisumik sunniuteqartartut. Ukiumoortumik nalunaarusiani 2006-ip 2008-llu akornanni aamma allaaserineqarput ilinniagaqartut unammilligassaat pillugit misissuinerit, ilinniagaqartut ilinniarnerminnik ingerlatsineranni sunniuteqartartut ilinniagaqartullu ilinniakkamik unitsitsiinnartarnerminnut sunniuteqartartutut nalilersortagaat. Ilinniagaqartut nalilersuisarnerinik misissuinerit pineqartut pissutsinut atuuttunut sinniisuusutut taaneqarsinnaanngillat. 2006- imi nalilersuinerit 6-it suliniutinit 26-iusunit nassiunneqarput, 2007-imi suliniutinit 32-nit 6-it nassiunneqarput, aammalu 2008-mi suliniutinit 32-iusunit 6-it nassiunneqarlutik. Ilinniakkaminnik taamaatitsiinnartarnermut akiuiniarluni suliniutinit ikippallaannit nalilersuinerit nassiunneqartut sunniuteqarfigissavaat ilinniagaqartut pisariaqartitsinermittut allaaserisaasa procentii, suliniutit immikkoortitaarlutik ajornartorsiut ajornartorsiutilluunniit arlariit pisariaqartitsiviusut ilinniagaqartumi sammisarmatigit, assersuutigalugu ilinniagassanik suliaqarnissamut café-i, ilinniagaqartut ilinniagassaannik ikiorsiisarnermik suliaqarfiusartoq. Misissuinerit inerneri taamaakkaluartoq uani allaaserineqarput, ilinniagaqartut unammilligassaasa ilaat takutikkumallugit, taakkua ilinniarnerisa ingerlanerannut sunniuteqarsinnaasut. 2006: Akissutit 58-it, ilinniarnerup ingerlanerani unammilligassat pillugit. 30 % Atuagassaqarpallaaqaaq, 24 % Ilaqutariittut inuunera ilinniagaqarneralu ataqatigiissikkuminaatsippakka, 21 % Ilinniakkanni suliassat ilinniagassakka uannut qaffasippallaaqaat. 1 2007: Akissutit 167-it unammilligassat ilinniagaqarnerup ingerlaneranut sunniuteqartut pillugit. 32 % Inuttut ajornartorsiuteqarpunga, ilinniakkannik ingerlatsiniarninnik ajornakusoortitsisunik, 28 % Ullaakkut makinniartarnera ajornartorsiutigaara, 25 % Atuagassaqarpallaarpunga. 2 2008: Akissutit 160-it unammilligassat ilinniagaqarnerup ingerlaneranut sunniuteqartut pillugit. 37 % Inuttut ajornartorsiuteqarpunga, ilinniakkannik ingerlatsiniarninnik ajornakusoortitsisunik, 30 % Atuagassaqarpallaarpunga, 28 % Ullaakkut makinniartarnera ajornartorsiutigaara. 3 2011 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutit pillugit suleqatigiissitaq Nalunaarusiaq 2011 ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Naalakkersuisoqarfimmut Nalunaarusiami 2011-imeersumi allaaserineqarput ukiumoortumik nalunaarusianik suliaqartoqarsimanngitsoq 2009-mut aamma 2010-mut, kisitsisit paasissutissat amigaateqarneri pissutigalugit. Ilinniarfiit ilinniakkaminnik unitsitsiinnartarneq akiorniarlugu suliniutaannik nalilersuinerit kisitsisitaqanngillat kisitsisinik paasissutissanik 1 Suliniutinik nalilersuineq aningaasanut inatsimmut ukiumi 2006 unititsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnera. 2 Suliniutinik nalilersuineq aningaasanut inatsimmut ukiumi 2007 unititsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnera. 3 2008-mi suliniutinik nalilersuineq unititsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnera. 7
suliaqarnissamut tunngaviusinnaasunik, suliniutit qanoq sunniuteqarsimanerannik nalilersuinerni atorneqarsinnaasunik. Kisiannili illuatungaatigut ilinniarfiit unitsitsiinnartarnermut akiuiniarluni suliniutit pitsaassutsimiit isigaluni sunniutaat allaaseraat, suliniutinik ingerlatsiniarnermi ajornartorsiutaasut taakkunani allaaserineqarlutik. Sulianik nalilersuinerit periarfissaqartitsinngillat suleqatigiissitap eqikkaanissaanut, suliniutit ilaasa allaniit pitsaanerusinnaanerannik, ilinniagaqartut uniinnartarnerisa pinaveersaartinniarneqarnerani. Suleqatigiissitap allaaseraa piumasaqaatit uani ataaniittut naammassineqarsimasariaqartut, suliassanut allassimaffimmi piumasaqaatit naammassineqarsimassappata: - Ilinniakkamik unitsitsiinnartarnermut atatillugu suliniutit politikkikkut tulleriiaakkat ersarinnerusut, - suut tapiiffigineqarsinnaanersut pillugit malittarisassat ersarinnerusut, - ilinniarfinniit anguniakkat ersarinnerusut nalilersuinerit suliarineqartartut sumut atorneqarnissaat eqqarsaatigalugu ilinniartitaanikkut politikkimut qitiusumut sanilliullugu, - Naalakkersuisoqarfimmik qaninnerusumik suleqateqarnissaq, unitsitsiinnartarnermut pissutaasartut nalunaarsorneqarneranni, - Suliassat allaaserineqarnerat piviusorsiornerusoq, suleqatigiissitami ilaasortat suliassamut piffissaqarsinnaassusiannik isiginnittoq. 2012 Suleqatigiissitap 2012-imi nalunaarutissaanut missingersuusiaq 2012-imut nalunaarusiami allaaserineqarpoq suleqatigiissitap misilissimagaa nukittorsarniarlugu ilinniarfiit nalilersuisarnerat, taamaalilluni nalilersuinerit pitsaanerulersinniarlugit. Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutissanut qinnuteqartarneq siuartinneqarpoq 1. novemberinngorlugu, siusinnerusukkut 1. decemberiugaluartoq. Suleqatigiissitap piffissaliussaq allanngortippaa ilinniarfinnut qinnuteqartunut akissuteqartarneq januari sioqqullugu pisinnaaqqullugu, aammalu suleqatigiissitap ilassutitut paasissutissanik pissarsiniartarneranut piffissaqarnerusalernissaq anguniarlugu, tamatuma pisariaqarfiini. 2012- imi GU-mut periarfissaalerpoq ilinniakkaminnik unitsitsisarnermut akiorniarlugu suliniutinut aningaasaliiffigineqarsinnaaneq, tassani nammineq aningaasaliissutaasartunit nutaanit. Suleqatigiissitap 2011- imi ukiumoortumik nalunaarummi erseqqissaatigai suliaminni pissutsit assigiinngitsut aammalu sulinissamut maleruagassat imarisaat, suleqatigiissitap 2012-imut ukiumoortumik nalunaarummini malersoqqitai: - Suliassanut allassimaffik nutarterneqarsimasoq, immikkoortuni pingaartuni arlaqartuni, ilaasortassanik piffissamut 2013-16-imut toqqaasarnermut atatillugu. - Naalakkersuisoqarfimmik suleqateqarneq iluarisimaarnartumik ingerlanneqartoq. - Allattoqarfik naammaginartumik ingerlasoq, tassa aaqqissuussamik paasissutissanik tigusisarneq aamma ilassutitut paasissutissat qinnuteqaatinut pisariaqaraangata, ataatsimiinnissamut piareersaatit pappialat atortussat ilanngullugit, aamma qinnuteqaatit akineqartarneri, nalilersuisarneq il.il. eqqarsaatigalugit. - Naalakkersuisoqarfiup kissaataasoq akuerisimanngikkaa, taamaasillunilu ilinniarfiit ataasiakkaat nammineq sinniisuisalu piffissamik atuinermut matussusiisarnissaq aaqqissuuttussaagaat. 2013-imi ukiumoortumik nalunaarusiaq ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikilisarniarlugit suleqatigiissitamiit Nalunaarusiami allaaserineqarput 2012-imi aammalu 2013-mi immikkut sammineqarsimasut ilinniarnertuunngorniartunut aamma inuusuttuaqqanut siunnersuineq. Ilinniarnertuunngorniartunut aamma inuusuttuaqqanut siunnersuisartut ataatsimeeqatigineqarsimapput, tassanilu eqikkaanerit suleriaatsit pitsaanerulersinneqarnissaannut ukuupput: Inuusuttuaqqanik aamma ilinniarnertuunngorniartunik siunnersuisartuniit ersarissumik kissaatigineqarpoq maanna inuusuttuaqqanut aamma ilinniarnertuunngorniartunut siunnersuisarnermik 8
aaqqissuussinerit atortuugallartut atajuaannartussatut aaqqiivigineqassasut. Maanna aaqqissuussineq, ilinniarnerminnik unitsitsisartut ikinnerulersinniarlugit aningaasaliissutinut qinnuteqaqqaartarneq puullaaqinartuuvoq, siunnersuisarnernillu aaqqissuussinerit nalorninartorsiortuarnerannik kinguneqarluni. Tassalu isumaqatigiissutaavoq aningaasanut inatsimmi aalajangersimasunik immikkoortitsisoqartalissasoq inuusuttuaqqanut ilinniarnertuunngorniartunullu siunnersuisarnernut atorneqartussanik. Tamatuma kinguneraa Nunamut tamarmut atuuttumik qitiusumik siunnersuisarfiup 2013-imi pilersinneqarmat, ilinniakkaminnillu unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit aningaasaliissutiniit 2 mio. kr.-inik aningaasaliiffigineqarluni. 2014 ukiumoortumik nalunaarusiaq ilinniakkaminnik unititsiinnartartut ikilisarniarlugit suleqatigiissitamiit Ukiumoortumik nalunaarummi allaaserineqarput kisitsisinik paasissutissanik suli naammattunik tunngavilimmik sulisoqalinngitsoq, tamatumalu kingunerigaa suleqatigiissitap suliniutit qanoq kinguneqartarnerannik uuttortaanissaminut periarfissaqannginnera. Tammaattumillu aalajangiunneqarpoq qinnuteqartarnermut sulianillu nalilersuisarnermut immersortakkani apeqqutinik ilassusiisoqarnissaa, tassani ilaalersillugit ilinniartut peqataasussatut naatsorsuutigisat amerlassusaat, aamma ilinniagaqartut ilinniakkaminnik taamaatitsiinnarnissamut ulorianartorsiortut, aammalu kisitsisit naammassisat tamakkiisut nalilersuinermi nalunaarneqartalernissaat ilaalerluni. 9
Suleqatigiissitaq Suleqatigiissitaq ukiut sisamakkaartumik toqqarneqartarpoq. Suleqatigiissitaq siulleq toqqarneqarpoq piffissamut januar 2005-imiit december 2008-mut, suleqatigiissitallu aappaat piffissamut januar 2009-miit december 2012-imut, pingajuat maannalu atuuttoq suleqatigiissitaq toqqarneqarpoq januar 2013-imiit december 2016-imut sulisussatut, sisamaallu issiassalluni januar 2017-imiit januar 2020-imut. Suleqatigiissitaq tallimanik ilaasortaqarpoq, Kalaallit Nunaanni ilinniarfinnit assigiinngitsunit siammasissumik sinniisuusunik. Suleqatigiissitami ilaasortat tallimat Piareersarfiit (Piareersarfinnit aamma kalaallit kommuniinit: KANUKOKA) inuussutissarsiutinit ilinniarfinnit, ilinniarnertuunngorniarfinnit, ingerlaqqiffiusumik ilinniarfinnit aamma sungiusaammik suliffiusartunit sinniisoqarput (sulisitsisunit toqqagaq). Suleqatigiissitami allatsi 2009- miillu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfimmiit inuttalerneqartarpoq. Suleqatigiissitami maanna ilaasortaapput: Poul Jørgensen - Siulittaasoq (Piareersarfiit KANUKOKA suleqatigalugu toqqagaat). Gerth B. Lynge Siulittaasup tullia (GA-p NUSUKA-llu toqqagaat). Lisbeth S. Pedersen (Inuussutissarsiutinut ilinniarfiit toqqagaat). Rie Oldenburg (Ilinniarnertuunngorniarfiit toqqagaat). Birgit Kleist Pedersen (Ingerlaqqiffiusumik ilinniarfiit toqqagaat). Ivan Burkal (Naalakkersuisoqarfimmiit, allatsi). Tabeli 1 suleqatigiissitami ilaasortat 2013-2016. Suleqatigiissitap suliassai tassaapput: 1. Qularnaassallugu meeqqat atuarfiata kingorna ilinniarfiit, Piareersarfiit aamma Danmark-imi Kalaallit Illuisa (tamatuma kingorna ilinniarfinnik aamma ingerlatsivinnik taagorneqartut) ilisimassagaat ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinut aningaasaliissutissanik qinnuteqartoqartarsinnaanera. 2. Malittarisassiussalluni ilinniarfiit qanoq iliorlutik aningaasaliissutissanik qinnuteqartassanersut, taakkualu ilisimaneqalersittassallugit. 3. Suliniutinut aningaasaliissuteqartassallutik. a. Nalilerneqaraangat suliniutiginiakkat taamaatitsiinnartarnermut sunniuteqartussaasut. b. Suliniutit ilinniarfiup suliassareriigaasa saniatigut sunniuteqartussaagaangata. c. Suliniutit nutaanik ataatsimullu isigaluni misilittakkanik pilersitsisinnaagaangata, ilinniartitaanerni ingerlatsivinnut allanut ingerlatseqqinneqarsinnaasunik. d. Aningaasaliissuteqartoqaraangat ingerlatsivimmit namminermit imaluunniit aningaasaliisartunit allaniit. 4. Ilinniarfiit akornanni ilisimasassanik paarlaasseqatigiinneq qularnaartassallugu ataatsimiinnerni ingerlatsiviit akornanni pisuni, kiisalu aningaasaliissutit sulianillu nalilersuilluni eqikkaanerit tamanut takusassiarisassallugit uani: www.naalakkersuisut.gl. 5. Suliniutinik ataasiakkaanik nalilersuisarneq ilassuserneqartassasoq kisitsisinik paasissutissanik Naalakkersuisoqarfimmit ilinniartitaanermi immikkut ittumik suliniutinut atatillugu suliarineqartartunik. 6. Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut pillugit paasissutissanik allanik nunanit allaneersunik katersisassallutik, ilisimasanillu taakkuninnga qinnuteqaatinik suliarinninnermi atuisassallutik, suliniutillu naleqquttut ilinniarfinnut aamma ingerlateqqittassallugit. 7. Ukiumoortumik nalunaarummik suliaqartassallutik, suliniutinik allaaserinnittumik, kiisalu suliniutit qanoq sunniuteqartarnerat nalunaarsortassallugit. (Suleriaasissaq 2013-2016 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suleqatigiissitaq.) 10
Suleqatigiissitap sulinerani ajornartorsiutit Suleqatigiissitaq isornartorsiorneqarsimavoq paasissutissanik tatiginartunik tamatigoortunillu katersinissamik pisussaaffimminik naammassinnissimannginnera pillugu (Kristensen & Sorensen qupperneq 41-42, Suleqatigiissitaq). Ukiumoortumik nalunaarummi suleqatigiissitap allaaseraa ilinniarfinnit sulianik nalilersuisarnerit amigaateqartarnerisigut sulianik eqikkaalluni nalilersuisinnaaneq ajornarnerulersittaraat, ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutaasut eqqarsaatigalugit, kisianni oqallisigineqarsinnaavoq akisussaaffik ilinniarfinniinnersoq imaluunniit suleqatigiissitamiinnersoq. Ilinniarfiit suliaminnik nalilersuineri qaqutiguinnaq paasissutissanik imaqartarput ilinniartut amerlassusaannik, unitsitsiinnartartut amerlassusaannik, peqataasut suliniutini assigiinngitsuni amerlassusaannik assigisaannillu. Ilinniarfiit ilaasa nalilersuilluni suliami ilaanni allaaserisarpaat ukiut tallimat piffissami 2011-2015-ip iluani ilinniartut qassit taamaatiinnarsimanersut, imaluunniit ilinniartut qassit suliniutini peqataasimanersut. Taamaattoq sulianik nalilersuinerni tamani paasissutissat tamakkua ilaasanngillat, taamaattumillu ilinniakkaminnik taamaatitsiinnartarnerit akiorniarlugit suliniutit amerlassutsinut paasissutissanik tunngavilimmik nalilersorneqarsinnaasaratik. Ilinniarfiit amerlanertigut pitsaassutsinut tunngasunik paasissutissat allaaserisarpaat, kisiannili aaqqissuussaanngitsumik suliaasarneri ajornartorsiutinik pilersitsisarluni, sulianillu nalilersuinerit taamaattut ukiumut taamaasillutik nalilersorneqarsinnaasaratik. Suliniutit allannguuteqartinnerisigut ajornartorsiutinik nutaanik pilersoqartarpoq, immaqa qinnuteqaatini nutaani allaaserineqartanngitsunik, imaluunniit nalilersuilluni suliani ilanngunneqartanngitsunik. Tamatuma kingunerisarpaa suleqatigiissitamut ajornarnerulersarmat ilisimassallugu suliniutit sunik imaqarnersut. Qinnuteqartitsisarnerni ilinniakkaminnillu unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutit uani ataani oqallisigineqassapput, paasissutissanik naammattunik pitsaassusilinnillu katersisinnaanerit eqqarsaatigalugit. Suleriaatsit Qinnuteqartitsinermi, akuersissuteqartarnermi aamma sulianik nalilersuisarnerni suleriaatsit 2005-imi aningaasaliissutissanik immikkoortitsisoqaqqaarnerata kingorna allannguuteqarsimapput, ilinniarfinnut qinnuteqartartunut suleqatigiissitamullu suleriaatsit pitsaanerulersinniarlugit. Qinnuteqartitsilluni immersortakkami nalilersuisarfinnilu skemani allannguuteqartitsisoqarnikuuvoq, kiisalu aamma qinnuteqarnissamut piffissaliussami aamma nalilersuisarnermi. Suleqatigiissitap suliassaraa ilinniarfinni atortussat ilusilersortarnissaat, pisussaaffigaallu taakkua ilusilersortassallugit, paasissutissat pisariaqartitatik pissarsiarisinnaasarniassammatigit. Aallaqqaammut skema ataasiinnaasimavoq qinnuteqarnermut aamma sulianik nalilersuinermut atorneqartussaq, maannali skemat assigiinngitsut marluullutik, qinnuteqarnissamut ataaseq nalilersuinissamullu alla ataaseq. Skemamik allannguineq, taakkua arlariinngorlugit, tassaasimavoq ilinniarfiit ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut pillugit suliniutaannut tunngatillugu annertunerusunik paasissutissanik pissarserusunneq. Qinnuteqarnissamut piffissaliussaq 1. decemberimiit nuunneqarpoq 1. novemberimut. Allannguineq pivoq suleqatigiissitaq periarfissarissaarneroqqullugu ilassutitut paasissutissanik piniarsinnaanermut, qinnuteqaatinik akuersissuteqannginnerni. Ukiumoortumik suliniutinik nalilersuisarneq ilinniarnerminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutini 2015-imiit ukiumut marloriarluni pisalersinneqarpoq. Allannguineq taanna suliarineqarpoq suleqatigiissitaq periarfissaqartilerumallugu aningaasalersuinermik unitsitsisinnaanermut, ilinniarfiup suliniutinik ingerlatsisuusup sulianik nalilersuisarnissamik pisussaaffimminik naammassinninnginneratigut, taamalu qularnaarlugu ilinniakkaminnik taamaatitsiinnartarnerit annikinnerulersinniarlugit suliniutit pillugit paasissutissaatit susassaqartunit pissarsiarineqartarnissaat. 11
Ilinniarfiit suliniutinut tapiiffigineqarnissamik qinnuteqarsinnaasut tassaapput: Inuussutissarsiutinut ilinniarfiit brancheskolit, - Ilisimatusarfik, Højskolit, Efterskolit, Piareersarfiit, PI/SPS, Kalaallit Illui aamma Ilinniartut ineqarfiinut ataatsimut allaffeqarfik. Tamatuma saniatigut GUX aamma qinnuteqarsinnaavoq aningaasaliissutissanik, imminnut aningaasaliissutiniit atuinissamik qinnuteqareersimagaangami. Suliniutit tapersersorneqarsinnaasut Suliniutit aningaasaliissutiniit tapiiffigineqarsinnaasut, tassaapput suliniutit ilinniarfiup akisussaaffiata iluaneeriinngitsut. Suliniutit ilinniartut akornanni ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik siunnerfeqassapput, ilinniarfiullu suliniutit ingerlanneqareersut nalilersortassavai, suliniummullu atatillugu misilittagaalersut suleqatigiissitamut nassiuttassallugit. Suliniutit imarisassaannut tunngatillugu piumasaqaatit suleqatigiissitap suleriaasissaani 2013-2016-imi imatut allaaserineqarput: Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinut suleqatigiissitap suleriaasissaa 2013 2016 - Nalilersorneqartassaaq suliniutit ilinniakkamik unitsitsiinnartarnerup annikinnerulersinniarnerani annertuumik sunniuteqarnissaat, - Suliniutit ingerlatsiviup imaluunniit ilinniarfiup susassaqarfigeriigaasa avataaniittuunissaat, - Suliniutit nutaanik ataatsimullu isigisunik misilittagaqarfiulernissaat, ilinniartitaanermik ingerlatsinernut allanut ingerlatseqqinneqarsinnaasunik, - Ilinniarfimmit namminermit imaluunniit aningaasaliisartunit allaniit aningaasaleeqataaffigineqartuni. Takuuk ilanngussaq 1, suliniutit imarisassaannut tunngatillugu piumasaqaatit pillugit piffissami 2009-miit 2013- imut. Qinnuteqaatit Suleqatigiissitap allattaata ukiut tamaasa ingerlatsiviit ilinniarfiillu attaveqarfigisarpai, aningaasaliissutinut tunngatillugu qinnuteqaataat pillugit, allatsillu tapiissuteqartarnermi aaqqissuussinerit, qinnuteqarnissamut piffissaliussat, kiisalu qinnuteqarnermut sulianillu nalilersuinermut atortussat tunniussuuttarlugit erseqqissaateqarfigisarlugillu. Ilinniarfiit ingerlatsiviillu qinnuteqaatitik suleqatigiissitami 1. november tiguneqareertussanngorlugit nassiuttarpaat. 2016-imut qinnuteqarnermi immersugassaq ilanngussatut 2-tut takuneqarsinnaavoq. Aningaasaliissutit ukioq aningaasanut inatsimmut ukiorititaq malittarpaat, ukiakkut aamma upernaakkut akilerneqartarlutik. Aningaasaliissutit 2014-imi aningaasaliissutigineqarput 3.489.325,00 kr.-it suliniutinut ilinniakkamik taamaatitsiinnartarneq ilinniarfinni annikinnerulersinniarlugu ingerlanneqartussanut. Takuuk ilanngussaq 4, paasissutissat aningaasaliissutinut tunngatillugit, suliniutinut ataasiakkaanut 2014-imi atatillugu. Ukiumi pineqartumi suliniutinut ataasiakkaanut aningaasaliissutit assigiinngissusiat qinnuteqaatinik ukiumilu pineqartumi aningaasaliissutit annertussusiannik tunngaveqarpoq. Tamatumunnga atatillugu Nunamut tamarmut qitiusumik ilitsersuisarnermut ingerlatsivik pilersinneqarpoq, 2013-imilu ilinniakkanik unitsitsiinnartarnerup akiorniarneqarneranut aningaasaliissutiniit 2 mio. kr.-inik aningaasaliiffigineqarluni, taamalu aningaasaliissutissat annikinnerulerlutik, tabelimi 2014-imoortumi takuneqarsinnaasutut. Ataani tabelimi takuneqarsinnaapput ilinniakkanik unitsitsiinnartarnerit akiorniarneqarnerannut aningaasaliissutit ataatsimoortut 2011-miit 2015-imut. UKIOQ Aningaasaliissutit 12
2015 2.310.300,00 kr. 2014 3.489.325,00 kr. 2013 5.059.360,00 kr. 2012 4.862.200,00 kr. 2011 5.847.956,00 kr. Tabeli 2 Takussutissiaq ukiumoortumik aningaasaliissutinut, ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinut ilinniarfinni 2011-miit 2015-imut. Nalilersuineq 2015-imiit suleqatigiissitaq aalajangerpoq ilinniarfiit ukiumut marloriarlutik nalilersuinernik suliaqartalissasut, siusinnerusumi ukiumut 1. februar taamaallaat nalilersuisaraluarlutik. Nalilersuineq siulleq killiligaavoq 1. junimut. Nalilersuineq suliarineqartoq nassiunneqareeraangat ilinniarfiit ingerlatsiviillu ukiakkut suliniutinut aningaasaliissutissat (aningaasaliissutit affaasa aappaat) tigusalissavaat. Nalilersuinerup aappaa suleqatigiissitamut 1. februar nassiunneqassaaq. Nalilersuineq suleqatigiissitamut kingusinnerpaamik februarimi nassiunneqassaaq, kisiannili qinnuteqarnissamut piffissaliussaq aamma qinnuteqaatit nalilersorneqarnissaat novemberimi / decemberimi pisarmata, suleqatigiissitamut periarfissaqarsimanngilaq siorna ilinniakkaminnik unititsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutit nalilersorneqarnerisa isummersorfiginissaat, suliniutissat nutaat nalilersorneqarnissaat sioqqullugu. 2016-imut nalilersuinermut atatillugu immersugassaq ilanngussami 3- mi takuneqarsinnaavoq. Uani ataani titartagaliussami qinnuteqarnerit, nalilersuinerit aamma akuersinerit / itigartitsinerit, kiisalu nalilersuinerit nalunaarsuutaat takuneqarsinnaapput: Qinnuteqaat Piffissaq 1. november. Nalilersuineq Akuersineq / itigartitsineq november/ december. Agguaassineq Nalilersuineq Piffissaq 1. juni. Agguaassineq Aningaasaliissutit 80 %-ii agguaanneqarput. Aningaasaliissutit 20 % -ii agguaanneqar put. Nalilersuineq Piffissaq 1. februar. Figuri 1 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulernissaat anguniarlugu suliniutinut qinnuteqarnermi, akuersissuteqarnermi / itigartitsinermi aamma nalilersuinermi suleriaatsit. Suliniutit peqataatinneqartut pillugit takussutissiaq Nalunaarusiami uani suliniutit 14-it ilanngullugit sammineqassapput, qinnuteqarsimasut aamma aningaasaliissutinik tunineqarsimasut, 2011-ip aamma 2015-ip akornanni. Ilinniarfiit ilinniagaqartut ilinniakkaminnik 13
unitsitsiinnartarnerat annikinnerulersinniarlugu suliniutaat immikkoortunut ukununnga agguagaapput: Suliatigut ineriartorneq Ilinniagassanik sammisaqaqatigiittarneq, NI Nuuk Café ataatsimoortarfik, Piareersarfik Ilulissat Ilinniagassanut Café, Campus Kujalleq Inuttut ineriartorneq Ilinniartunik siunnersuisarneq, Knud Ramsussenip Højskolia Siunnersuilluni oqaloqatigiittarneq, Ilisimatusarfik Ilitsersuisartoq / Mentori, Niuernermik Ilinniarfik Ilinniagassanut ilitsersuisarneq, Kalaallit Illuat - Aalborg Ilinniartut ineqarfiini ilitsersuisarneq - siunnersuisarneq, Campus Kujalleq Inuussutissat aamma nammineq inuttut aningaasaqarneq Nerisaqarnermi ikinngut / nerisanut anaanaq, Piareersarfik Aasiaat Kollegiami nerisanut anaanaq, Campus Kujalleq Qiimmassaasoq/ Iggavik, Piareersarfik Ilulissat Inooqatigiinneq Ataatsimoorluni aaqqissuussisarnerit, Kalaallit Illuat - Aalborg Ilinniartut ineqarfiini coach-i, Campus Kujalleq Meeqqanik paarsineq Aanaa, Piareersarfik Aasiaat Tabeli 3 Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutinik immikkoortiterineq. Ilinniagassatigut ineriartorneq Ilinniagaqartut ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutit ilinniagaqartut ilikkagassaminni fagini pisinnaasaannik nukittorsaaniarneq ingerlanneqartarpoq ilinniagassanut atatillugu cafénik imaluunniit inersimasunik siunnersorteqarnermik mentor aaqqissuussinerit aqqutigalugit. Ilinniagassanut café-iit ilinniarfinni nalinginnaasumik atuareernermi ingerlanneqartarput. Ilinniagassanut Café-iikkaartumik ilinniartitsisumik immikkut sussaqartumik attaveqarfissaqartarpoq. Ilinniagassanut café sapaatip akunneranut arlaleriarluni ingerlanneqartarpoq, ilaannikkullu aamma sapaatip akunnerata naanerani. Mentor-eqarnermik aaqqissuussineq tassaavoq ilinniagartut immikkut sammisassaminnut tunngatillugu ikiorserneqartarnissamik pisariaqartitsinerminnik ersersitsisartut ilassutitut ikiorserneqartarnerat, ilinniartoq ilinniartitsisumut imaluunniit ilinniagaqartumut allamut attaveqarfilerlugu aaqqissuussineq, ilinniagaqartup ilinniagassaminik suliaqarnerani ikiorsiisarneq, ilinniagassat naammassineqarsinnaaqqullugit, taaguutinik, tunngavinnik teoriinik allanillu nassuiaanissamut periarfissaqarfiusumik. Inuttut ineriartorneq Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutit ilinniagaqartup inuttut ineriartornissaanut sammiveqartut coach-imik atorfinitsitsinikkut ingerlanneqartarput. Coach-it suliassaat ilinniarfinni assigiinngitsuni assigiinngillat, kisiannili coach-ip ilinniagaqartut sanngiinnerusut, namminneq inuttut ajornartorsiuteqarnertik, misigisimasaminnik oqimaatsunik kingunerlutsitsisartut, assigiinngitsunik atornerluinermik atugaqartut, imminnut tatiginngitsut il.il., pissutigalugit ilinniakkamik taamaatitseriaannaasartut ikiortartussaavai. Coach-it ilinniagaqartunik oqaloqateqartarput ataatsimoortukkaarlugit imaluunniit ataasiakkaarlugit, pisariaqartitsinerat naapertorlugu sivisussuseqartartunik, 14
ilinniarfimmit piffissaligaasartunik, ilinniagaqartup pisariaqartitsinera aallaavigalugu. Coach-it ilinniagaqartut inuttut ajornartorsiutiminnik suliaqarneranni ikiortarpaat, oqaloqatigiinnerit ilitsersuisarnerillu aqqutigalugit. Inuussutissaqarneq aamma inuup nammineq aningaasaqarnera Ilinniagaqartut ilaasa aningaasaqarnertik isumagisinnaajumallugu ikiorneqarnissaq pisariaqartittarpaat, kiisalu nerisassiornissartik suliassanillu nalinginnaasunik suliaqarnissartik. Nerisassanut anaanaasup ilinniartut ilinniartunut ineqarfinniittut nerisassiortarneranni ikiortarpai, aningaasanik atuisarnermik paasissutissittarlugit, peqqissutsimut tunngasuni ilitsersortarlugit, allatigullu ikiortarlugit. Tamatumani ingammik ilinniartut angerlarsimaffimminniit ilinniagaqarniarlutik nuussimasut ikiorneqartarput. Iggavik sulliviusoq tassaasarpoq ilinniartoqartigiit arlallit, ineqarfigisami ilinniartut nerisassaannik isumaginnittartut. Inuttut susassareqatigiinneq Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulernissaannut suliniutit, inuttut susassareqatigiinnermut sammiveqartartut tassaasarput aaqqissuussinerit ilinniagaqartut imminnut attaveqatigiittarnerannik nukittorsaasussat. Suliniutit taamaattut saaffiginnittuusarput ilinniartunut allanut attaveqartuunnginnermikkut kiserliortutut misigisimasartunut, angerlarsertartunut allatigullu attavilersortuunngitsunut. Suliniutit tassaasarput ataatsimoorluni aaqqissuussinerit, ilinniartut ineqarfiini siunnersuisarnerit (naapittarfeqarneq). 15
Ilinniakkamik taamaatitsiinnartarnermut suliniutit Nalunaarusiami uani ilinniakkamik taamaatitsiinnartarneq akiorniarlugu suliniutit allaaserineqarput ilinniarfikkaartumik / ineqarfiikkaartumik. Taamaatitsiinnartarnerup akiorneqarnerani suliniutit ilinniartut ilinniarfiisa / ineqarfiisa ataani allaaserineqarput ingerlatsivinni assigiinngitsuni ilinniagaqartut assigiinngitsunik pisariaqartitsisarmata, suliniutissat ilusilersorneqarnerannut sunniuteqartartunik. Suliniutinut tamanut assigiissumik annertussutsinut tunngasut allaaserineqanngillat, kisitsisit paasissutissat unitsitsiinnartarneq akiorniarlugu suliniutini tamani assigiimmik pigineqanngimmata. Paasissutissat pigineqaraangata allaaserineqarneranni ilanngunneqartarput. Knud Rasmussenip Højskolia Knud Rasmussenip Højskolia tapiiffigineqarluni aningaasaliiffigineqarsimavoq ilinniagaqartunut coach-imik atorfinitsitsinissamut, piffissami 2011-miit 2015-imut. Ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniummi tassani akisussaasuuvoq forstanderi Lise Lennert Olsen. Ilinniartunik siunnersuineq Uani ataani tabelimi aningaasaliissutaasut aamma aningaasartuutit naatsorsuutinut nalunaarsorneqartut suliniummut coach-eqarnermut tunngatillugu atuarneqarsinnaapput: UKIOQ ANINGAASALIISSUTIT ANINGAASARTUUTIT NAATSORSUUTINIITTUT 2011 90.000,00 kr. 289.800,00 kr. 2012 150.000,00 kr. 138.281,00 kr. 2013 150.000,00 kr. 150.000,00 kr. 2014 290.000,00 kr. 254.836,00 kr. 2015 200.000,00 kr. 200.000,00 kr. Tabeli 4 Aningaasaliissutit aamma aningaasartuutit naatsorsuutinut nalunaarsukkat, Knud Rasmussen-ip Højskoliani coach-eqarnermik suliniummi ukiukkaartumik. 2011-mut atatillugu naatsorsuutigineqarpoq naatsorsuutinut nalunaarsukkani kukkusoqarsimassasoq. Pisariaqartitsineq Højskolip nassuiarpaa ilinniartut højskolimi aallartinnissamik kissaateqartartut immikkut ittunik pisariaqartitaqartartut, højskolerniarnerminnut tunngavigisaminnik. Tassaasinnaapput ilinniartut immikkut ilassutitut ikiorserneqartarnissamik pisariaqartitsisartut, ilinniagassatigut ilisimasassani imaluunniit inuttut, højskolereernermikkut ilinniagaqalernissamut qinnuteqarsinnaajumallutik, imaluunniit suliffeqalersinnaajumallutik. Ilinniartut pisariaqartitsineri ajornartorsiutinik assigiinngitsunik imaqarsinnaasarput, timikkut aamma tarnikkut meeraanermi atornerlugaasimanermik tunngavilinnik, atornerluisuunermik, paarinerlunneqarsimanermik, nikallunganermik, annilaangatunermik allanillu pissutilinnik. Ilinniartut ilaat ordblindiusarput, ikiortariaqartarlutillu ilinniagassatigut aamma inuttut ineriartornissaminnut, imminut tatiginnginneq ilaatigut ordblindiunermik tunngaveqartartoq pissutigalugu. Knud Rasmussenip højskolia nunatsinni kisiartapajaajuvoq ordblindinik ikiorsiinissamut neqerooruteqartartuni, taamaattumillu højskolip suliassami ilaattut isigaa ordblindit ilinniartunngortarnissaat. Tamatumalu saniatigut højskolip ilinniartut innarluutillit aamma tigusarpai, ilinniagassatigut ikiorneqarnissap saniatigut immikkut tulluanngitsumik pissusilersortarnermik soorlu atornerluisuunermik tunngavilimmik immikkut ikiorserneqartariaqartartut. Saaffiginnissutit Ilinniartut paasissutissinneqartarput ilinniartunut coach-ip sulinera pillugu, højskolerlutik aallartikkaangamik. Tamatuma kingorna ilinniartup nammineq coach-i attavigisinnaavaa qinnutigalugulu oqaloqateqartarnermik 16
aaqqissuussivigineqarnissani. Højskole 22-25-it akornanni ilinniartoqartarpoq ataatsikkut ingerlatsisunik. Tamannalu isumaqarpoq ilinniartut aamma sulisut akornanni qanittuaqqamik attaveqartoqartarmat, taamaattumillu højskolimi sulisuusut tamarmik ilinniartunut ikiuuttarput, oqaloqatigiittarnertigut, attavigalugit sammisarnerisigut, aamma ilinniartunut coach-imut attaveqaassisarnikkut. Ilinniartunik siunnersuisarneq Højskole pisussaaffiligaavoq ilinniartut inuttut ineriartornermik aamma sammisaqartissallugit, taamaattumillu højskolip aamma nammineq ilinniagaqartunut coach-ip aningaasarsiaasa ilai akilertarpai. Ilinniartunut coach-ip suliassai tassaapput inuttut ineriartornermik ilinniartissallugit, ilinniartut ataasiakkaarlugit oqaloqatigisassallugit, ajornartorsiutigisinnaasaannilu ataasiakkaarlugit aamma siunnersortassallugit. Ilinniartunut coach-ip ingerlaasissaq ilinniartumut namminermut naleqquttumik aaqqissuuttartussaavaa. Assersuutigalugu tassaasinnaavoq ilinniartoq sapaatip akunnerata ingerlanerani højskolimiinnermi tamarmiusumi oqaloqatigineqartartussaq, imaluunniit ilinniartoq sapaatip akunnikkaartumik sapaatip akunnerisa pingasut iluanni oqaloqatigineqartartussaq. Tamatumalu saniatigut coach-i ilinniartitsisumut ikiortitut pisariaqartitsineq naapertorlugu atorneqartarpoq, imaluunniit ilinniartitsisuusup napparsimanerani paarlattaasarluni. Ilinniartunut coach-ip illoqarfimmi isumaginninnermi oqartussat suleqatigai, ilinniartullu susassaqartunut eqqortunut innersuuttarlugit, tamanna pisariaqaraangat. Aammattaaq ilinniartunut coach-ip ilinniartup angerlarsimaffia kommuni attavigisarpaa, ilinniartoq tapersersorneqarnissamik / ikiorserneqarnissamik pisariaqartitsigaangat, - angerlaraangat, - isumagalugulu tikikkunik tapersersortissaqarnissaat, malinnaavigisarlugulu ilinniartup kommunimini ingerlaasia. Kiisalu højskolimi sulisut ilinniartup højskolimiinnissaa aaqqissuuttarpaat, ilinniartut namminneq hold-ikkaarlutik pisariaqartitsinerat naapertorlugu pilersaarusiugaasumik. Ilinniagassat pinngitsoornani peqataaffigisassat arlaqarput, kisiannili tamatuma saniatigut aamma oqalugiartitsinernik immikkullu sammisassanik sammisaqartitsinernik ingerlatsisoqartarpoq, ilinniartoqatigiit pisariaqartitaannik aallaaveqartumik. Tassaasinnaapput politiiniit oqalugiartitsineq pinerluttulerinermut tunngatillugu, napparsimmavik atornerluisuusut pillugit imaluunniit atoqatigiinnermut naartulertarnermullu tunngasutigut, imaluunniit aningaaserivik nammineq aningaasaqarneq pillugu. Sammisat tamakkua ilinniartumut iluaqutaasarput, paasissutissiisaramik ikiorsiisarlutillu pisariaqartitsinernut, ilinniartullu inuttut ineriartorneranut tamarmik sunniuteqartarlutik. Naatsorsuutit Ataani 2014-imut naatsorsuutini ilinniakkaminnik unitsitsiinnartartut ikinnerulersinniarlugit suliniutini ilinniartunut coach-ip akissarsiai takuneqarsinnaapput: Aningaasaliissutit: 200.000,00 kr. Nammineq akilikkat: 76.562,92 kr. Katillugit: 276.562,92 kr. Suliniummik allannguineq Siusinnerusukkut ilinniartut højskolimi aallartittut tamarmik ilinniartunut coach-imik oqaloqateqartartussaagaluarput. Tamanna allanngortinneqarnikuuvoq, ilinniartut taamaallaat ilinniartunut coach-imik oqaloqateqartussaalersillugit tamanna namminneq kissaatigigunikku. Allannguinermut pissutaavoq højskolimi sulisut isumaqarmata ilinniartunut coach-imik oqaloqateqartarneq nammineq piumassutsimik ingerlanneqartassasoq, pinngitsaaliissutaanani. 17
Ilisimatusarfik 2011-ip aamma 2015-ip akornanni Ilisimatusarfik aningaasaliissutinit immikkoortitanit aningaasaliiffigineqartarpoq, ilinniagaqartut taamaatiinnarnissamik aarlerinartorsiortut coach-imik oqaloqateqarnissamik neqeroorfigineqartarfigisaannik. Suliniummi akisussaasuusut marluk tassaapput Jakku Bregnhøj (Pisortanut allatsi) aamma Kathrine Motzfeldt Bahnsen (Sulisoqarnermut ingerlatsivik). Coach-imik oqaloqateqartarneq Ataani tabelimi aningaasaliissutaasimasut aamma atuineq atuarneqarsinnaapput: UKIOQ ANINGAASALIISSUTIT ANINGAASARTUUTIT NAATSORSUUTINIITTUT 2012 120.000 kr. 107.884 kr. 2013 120.000 kr. 87.421,82 kr. 2014 90.000 kr. 86.680,48 kr. 2015 90.000 kr. 0,00 kr. Tabeli 5 Aningaasaliissutit aamma aningaasartuutit naatsorsuutiniittut coach-ip oqaloqateqarneranut Ilisimatusarfimmi ukiukkuutaartumik agguaassat. 2015-imi Ilisimatusarfiup nammineerluni aningaasartuutit nammattalerpai. Naatsorsuutit Coach-imik oqaloqateqarneq akunnerit aappaata affaanik marlunnilluunniit sivisussuseqarajuppoq, akunnermullu 720 kr.-inik akeqarluni. Ilinniartut oqaloqateqarnernik tallimanik neqeroorfigineqartarput, tamanna pisariaqartutut nalilerneqaraangat. Tabelimi uani ataani coach-imiinnerit akii takuneqarsinnaapput: Coach-imiittarnerit agguaqatigiissitsilluni ilinniartumut ataatsimut: 5 naapitsinerit X 720 kr. 1.080 kr. naapitsinikkaartumik. = 3.600 3.960 kr. Ilinniartumut ataatsimut annerpaamik coach-miittarnerit: 7 naapitsinerit X 720 1.080 kr. akunnermut = 5.040 5.400 kr Ilinniartukkaartumik coach-imiittarnerit ukiumut Tabelimi uani ataani takuneqarsinnaapput ilinniartukkaartumik coach-imiittarnerit: UKIOQ ILINNIARTUT AMERLASSUSAAT 2012 13 2013 28 2014 19 2015 24 Tabeli 6 Ilinniartut amerlassusaat, ukiup ingerlanerani coach-imiissimasut. Ilisimatusarfimmi ilinniagaqartut 500-t missaanniipput. Ilisimatusarfiup nalilerpaa ilinniagaqartut arlaqartartut coach-imiissimanatik ilinniakkaminnik taamaatitsisartut. Pisariaqartitsineq Ilinniagaqartut coach-imut amerlasuutigut saaffiginnittartut sammisassaminnik aallussiniarnerminni ajornartorsiuteqartarnertik, ittoortarnertik, imminnut tatiginnginnertik, annilaangasarnertik assigisaannillu ajornartorsiuteqartarnertik pissutigalugu, ilinniagaqartup atuarnerani ersertartumik, assersuutigalugu suleqatigiiaartuni sulinermi, imaluunniit ilinniartoqatinut klassimi saqqummiussinissani, ilinniartup 18
naammaginartumik saqqummiussuisinnaannginneranik ersersitsiviusartunik. Ilinniagaqartunut allanut, inuusuttuaraalluni atuarfigisamiit ilinniagartuunngorniarnermut avatangiisini nammineersinnaassutsimik takutitsiviusussami, namminerlu akisussaassuseqarnissami ajornartorsiutit saqqummeralersarput. Saaffiginnittut Ilinniagaqartut coach-imik oqaloqateqarnissamik kissaateqartut, kinaassutsiminnik isertuussillutik aaqqissuussinermut saaffiginnissinnaapput, e-mail adresse-mut allallutik coaching@uni.gl, imaluunniit Ilisimatusarfiup quppersagaani coaching -ip ataani immersugassaq atorlugu 4. Saaffiginnissummi ilinniagaqartup allaaserissavai sooq coach-imik pisariaqartitsinini, aammalu uani ataaniittut apeqqutit akissuteqarfigissallugit: - Ilinniakkanni malinnaaniarnerit ajornartorsiutigaajuk? - Unittoorsimasutut misigisimavit? - Illit nammineq inuttut ineriartornissat soqutigisaraajuk? - Ilinniakkannik aallussilluarnerusinnaanissat kissaatigaajuk? - Ilinniakkat naammasserusuppiuk? Ilinniagaqartup apeqqutit tallimat ilaat ataaseq angerlugu akisinnaaguniuk, coach-imit sammineqarnissamut akuerineqartarpoq. Ilinniagaqartut saaffiginnissutaat ilinniarfiup iluani sulisunit ullut 14-it ingerlaneranni naammassillugit suliarineqartarput. Coach-eqarneq Aningaasatigut periarfissaqanngilaq ulloq naallugu coach-itut sulisussamik Ilisimatusarfimmi atorfinitsitsinissamut. Ilisimatusarfiup taamaattumik qinersimavaa coach-imik suleqateqarnissaq, ilinniagaqartut saaffiginnikkaangata ikiorsiisinnaasumik. Siusinnerusukkut coach-it sisamat suleqatigineqaraluarput, ataaseq uninnikuuvoq, maannalu pingasut suleqatigineqarput. Coach-it taakkua pingasut ilinniagaqartut oqaloqateqartarnermik pisariaqartitsinerat naammassisinnaavaat, taamaattumillu Ilisimatusarfiup coach-inik amerlanerusunik suleqateqannginnissaq qinersimavaa. Coach-imiittarnerit Ilinniagaqartoq coach-imiittarnermik aallartitsigaangat, ilinniartoq siullermik qinnuigineqartarpoq coach-ilu isumaqatigiissuteqassasut. Ileqqoq taanna ineriartortinneqarnikuuvoq, ilinniagaqartumut toqqissisimanartumik aaqqissuussiniarluni, ilinniartoq coach-ip ileqqussaanut atatillugu toqqissisimasinnaaqqullugu, kinaassutsimik ersersitsinnginnissamut nipangiussisussaatitaanermullu atatillugu. Tamatumalu saniatigut ilinniartup akuerissavaa nalunaarnissani assigiinngitsumik pissuteqartumik naapinnissamut isumaqatigiissutaareersumut takkussinnaanngikkuni. Ilinniagaqartullu coach-imik naapitsisarnerminni toqqissisimanerujartortillugit apeqqutit allat qaqinneqartalersarput, siullermik saaffiginninnermiit itinerusut, ilinniagaqartup soorlu meeraanermi pitsaanngitsut annernartut misigisarsimasai, tarnikkut, timikkut imaluunniit kinguaassiuutitsigut atornerlunneqartarsimaneq, aamma nammineq atornerluisuuneq, atornerluinerillu allat. Pisut ilaanni naammattarpoq ilinniagaqartup coach-imik oqaloqatiginninnissaa, allanili pisariaqarsinnaalluni ilinniagaqartup Tarnikkut Siunnersuisarfimmut saaffiginninnissaa, psykolog-imilu katsorsartinnermik aallartitsinissaa. Coach-it ilinniarsimanngillat tarnikkut pissutsinik suliaqarnissamut, taamaattumillu coach-it ilinniagaqartunik sullitanik 4 http://da.uni.gl/studerende/studievejledning/coaching.aspx / http://www.uni.gl/ilinniartut/siunnersuineq/coaching.aspx 19