INATSISARTUT. ukiumoortumik

Transkriptio

1 INATSISARTUT ukiumoortumik nalunaarutaat 2015

2

3 INATSISARTUT ukiumoortumik nalunaarutaat 2015 Saqqaani asseq: Ukiaanerani ataatsimiinnermi ulloq ataatsimiiffik kingulleq 2. december. Inatsisartut Allattoqarfiannit saqqummersinneqartoq Juuni 2016 Assit: Inatsisartut Allattoqarfiat, allatut nalunaarsimanngippat. Inatsisartut Allattoqarfiat Postboks Nuuk

4 Imarisai Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen Inuusuttut inatsisartui Inatsisartut Siulittaasorisimasaata Daniel Skiftep kuultiusumik Nersornaaserneqarneranit INATSISARTUT 1 Inatsisartut Siulittaasuata aallaqqaasiutaa Inatsisartut Siulittaasuat Siulittaasoqarfillu Inatsisartut katitigaanerat Immikkut pisut Nersornaat naapertorlugu apeqqutit Inatsisartut Ombudsmandiat... 28

5 Piffissamut 1.1.-mit imut Inatsisartut ukiumoortumik nalunaarutaat Upernaakkut ataatsimiinneq Folketingip Siulittaasoqarfiata Inatsisartullu Siulittaasoqarfiata akornanni attaveqaatitut ataatsimiititaliap ataatsimiinneranit Inatsisartut ataatsimiittarfiannut majuartarfeqarfimmi ilisiviit igalaamerngit ATAATSIMIINNERIT Akunneq Naalakkersuisunut apersuiffik ATAATSIMIITITALIAT 10 Ataatsimiititaliani ingerlatat Nunat Avannarliit Killiit aammalu Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffianni ingerlatat INATSISARTUT ALLATTOQARFIAT 12 Allaffissorneq Aningaasaqarneq Ukiumoortumik nalunaarummut matumunnga paasissutissat sukumiinerusut ina.gl-imi atuarneqarsinnaapput

6 Kapitali 1 6 Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen. Asseq: Karen A. Motzfeldt.

7 Inatsisartut Siulittaasuata aallaqqaasiutaa 2015-imi Inatsisartut suliassaaleqinngeqaat, upernaakkut ukiakkullu ataatsimiinnerit ingerlanerini oqaluuserisassatut immikkoortut 215-it oqaluuserineqarlutik. Tamatuma takutippaa inuiaqatigiinni oqallinneq qanoq assigiinngisitaartitagalunilu eqeersimaartigisoq, Inatsisartullu Siulittaasuattut assut nuannaarutigaara inuiaqatigiit ingerlaavartumik ilusilersorneqarnerannut peqataarusussuseqarneq taama annertutigisoq takullugu. Peqataarusussuseqarneq tamanna ersersinneqaqqippoq Inuusuttut Inatsisartuinik taallugit aaqqissuussinermi, februaa rip qaammataani inuusuttunit 36-init 18-it 24-llu akornanni ukiulinnit peqataaffigineqartumi. Inuusuttut Inatsisartuinut peqataarusunneq annertusimavoq, tamatumalu inuusuttortatta akornanni naalakkersuinermik suliaqarnerup annertuumik soqutiginera takutippaa. Inuusuttut suliffissaaleqinerat qulequtaritinneqarpoq, takuneqarsinnaavorlu peqataasut tamarmik ulluinnarni naalakkersuinermik suliaqarnermik paasisaqarluarlutillu paasinnilluartut. Peqataasut ilaat eqqarsaatigalugit pisoq aamma qularnanngitsumik partiit aqqutigalugit naalakkersuinermik suliaqalernermut aallarniutaajumaarpoq. Piffissaq manna atorusuppara ataatsimiititaliani ilaasortat sulinerata pingaaruteqarnerujussua erseqqissassallugu. Upernaakkut ukiakkullu ataatsimiinnermut atatillugu 124-inik isumaliutissiissuteqartoqarsimavoq, ataatsimiititaliallu arlallit pingaarutilinnik paasisassarsiorlutik angalasimallutik naalakkersuinikkut sulinerminnut atorsinnaasaminnik ilisimasanik pissarsiniarlutik. Inatsisartoqarnermi aalajangiiniartarnernut ataatsimiititaliat tunniussarisartagaat pinngitsoorneqarsinnaanngillat innuttaasullu qinikkat aqqutigalugit naalakkersuisooqataaneranni pinngitsoorneqarsinnaanatik. Ukioq 2015 aamma eqqaamaneqassaaq Dronningip uiatalu prinsip nunatsinnut tikeraarnerannut. Naak angalanermi matumani Dronningi uialu prinsi toqqaannartumik Inatsisartunut alakkaanngikkaluartut nuannaarutigeqisannik ulloq 21. juli Nuummut tikinnerani pisortatigoortumik nereqatigiinnermi kiisalu ulloq 22. juli kunngikkormiut umiarsuaanni Dannebrogimi kunngikkormiut ilassinninneranni peqataavunga. Immikkut pisoq alla nuannersorlu taaneqartariaqartoq tassaavoq Inatsisartunut siulittaasuusimasut pingasut kuultiusumik Nersornaaserneqarmata. Inatsisartut siulittaasuusimasut pingasut tassaapput Johan Lund Olsen (Inuit Ataqatigiit), Daniel Skifte (Atassut) aamma Ole Lynge (Inuit Ataqatigiit). Kuultimik Nersornaaserneqartut inatsi sartut siulittaasuusimanertik pissutigalugu maani taaneqarput, tamatumali saniatigut aamma sølviusunik sisamanik Nersornaasiisoqarpoq. Ulloq 19. oktober Inatsisartut Siulittaasuattut nuannaarutigeqisannik paavip naalagaaffiata Vatikanip aallartitaa Inatsisartunut tikilluaqquara. Nunatta oqaluttuarisaanerani paavip naalagaaffianit aatsaat taamak qaffasitsigisumik nunatsinnut tikeraartoqarpoq. Neriuppunga ukiumoortumik nalunaarut manna soqutigalugulu paasisutissarsivigissagit atuarluarina. Lars-Emil Johansen Inatsisartut Siulittaasuat, Maaji

8 Kapitali 2 8 Septembarip ulluisa 25-iata kingorna Siulittaasoqarfimmut ilaasortat: Justus Hansen, Ane Hansen, Lars-Emil Johansen, Agathe Fontain, Nikolaj Jeremiassen.

9 Inatsisartut Siulittaasuat Siulittaasoqarfillu Septembarip ulluisa 25-iata tungaanut Siulittaasoqarfimmut ilaasortat Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen (Siumut) Siulittaasup tullia siulleq Agathe Fontain (Inuit Ataqatigiit) Siulittaasup tulliata aappaa Justus Hansen (Demokraatit) Siulittaasup tulliata pingajuat Juliane Henningsen (Inuit Ataqatigiit) Siulittaasup tulliata sisamaat Nikolaj Jeremiassen (Siumut) Septembarip ulluisa 25-iata kingorna Siulittaasoqarfimmut ilaasortat Ulloq 25. september Inatsisartut ukiuata nutaap aallartinnerani ilaasortat uku qinerneqarput: Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen (Siumut) Siulittaasup tullia siulleq Agathe Fontain (Inuit Ataqatigiit) Siulittaasup tulliata aappaa Justus Hansen (Demokraatit) Siulittaasup tulliata pingajuat Ane Hansen (Inuit Ataqatigiit) Siulittaasup tulliata sisamaat Nikolaj Jeremiassen (Siumut) Inatsisartut Suleriaasianni 3 naapertorlugu nutaamik qinersinerup kingorna aammalu Inatsisartut ukiuat aallartikkaangat Inatsisartut siulittaasuannik siulittaasullu tulliinik sisamanik Inatsisartut Siulittaasoqarfiannut ilaasortassanik Inatsi sartut qinersisarput. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat Inatsisartut sinnerlugit avammut Inatsisartunullu sinniisuuvoq aam malu Inatsisartut ataatsimiinnissaasa nalinginnaasumillu suleriaasiisa pilersaarusiorneqarnerat aaqqissuunneqarnerallu isumagisaralugit. Siulittaasoqarfiup suliassai pingaartumik tassaapput Inatsisartut ataatsimiinnissaannik pilersaarusiorneq ingerlatsinerlu. Naalakkersuinikkut sulinerup pitsaanerulersinneqarnissaa siuarsarneqarnissaallu siunertaralugit Inat sisartut ataatsimiinnerinik Siulittaa soqarfik ingerlaavartumik nalilersuisarpoq. 9

10 Kapitali 3 10 Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinnerannit.

11 Inatsisartut katitigaanerat Ilaasortat agguataarneqarnerat Siumut 11 Inuit Ataqatigiit 11 Demokraatit 4 Partii Naleraq 3 Atassut 2 Sulinngiffeqarneq Inatsisartunut ilaasortat arlallit Naalakkersuisunut ilaasortatut atuunnerminni sulinngiffeqarnissaminnut akuerineqartarsimapput. Tamatuma saniatigut pisuni ataasiakkaani ilaasortat ataasiakkaat piffissami killilimmi sulinngiffeqarsinnaanerinik Siulittaasoqarfik akuersissuteqartarpoq. Sulinngiffeqarnerup nalaani sinniisussaq ilaasortanngor tarpoq. Sinniisussatut isertarpoq qinersinerit allattorsimaffianni taasisit eqqarsaatigalugit kingullertut Inatsisartunut ilaasortanngortumut tullinnguuttoq. Naalakkersuisunut ilaasortat Inatsisartunit sulinngiffeqartut Siumut: Karl-Kristian Kruse, Martha Lund Olsen, Doris Jakobsen. Demokraatit: Andreas René Uldum 1, Nivi Olsen, Randi Vestergaard Evaldsen 2. Atassut: Knud Kristiansen, Mala Høy Kúko. 1) 2. novembarimit. 2) 3. novembarimit. Inatsisartunut ilaasortat Inatsisartunit sulinngiffeqartut Inuit Ataqatigiit: Aaja Chemnitz Larsen 1. 1) 25. septembarimit. Ulloq 18. juni qinersinermi Folketingimut ilaasortanngorpoq. Ilaasortat Inatsisartunit tunuartut Inuit Ataqatigiit: Juliane Henningsen 1. 1) 1. november atuutilersumik Inatsisartunit tunuarpoq. Inatsisartunut ilaasortat ilaasortat allat sulinngiffeqarneri tunuarneriluunniit pissutigalugit ilaasortanngortut Siumut: Jess Svane, Vivian Motzfeldt, Jens-Erik Kirkegaard. Inuit Ataqatigiit: Múte Bourup Egede 1, Hans Aronsen 2. Demokraatit: Michael Rosing, Tillie Martinussen, Poul Hansen 2. Atassut: Siverth K. Heilmann, Steen Lynge. 1) 25. septembarimit. 2) 3. novemberimit. 11

12 31. december 2015 Inatsisartunut ilaasortat Siumut Lars-Emil Johansen Kim Kielsen Anders Olsen Ineqi Kielsen Jens Immanuelsen Jens-Erik Kirkegaard Jess Svane Laura Táunâjik Nikolaj Jeremiassen Suka K. Frederiksen Vivian Motzfeldt Inuit Ataqatigiit Agathe Fontain Ane Hansen Aqqaluaq B. Egede Hans Aronsen Iddimanngiiu Bianco Kalistat Lund Múte Bourup Egede Mimi Karlsen Naaja Nathanielsen Peter Olsen Sara Olsvig 12

13 Demokraatit Justus Hansen Michael Rosing Poul Hansen Tillie Martinussen Partii Naleraq Anthon Frederiksen Hans Enoksen Per Rosing- Petersen Atassut Steen Lynge Siverth K. Heilmann ina.gl/ilaasortat 13

14 Kapitali 4 14 Inuusuttut Inatsisartuisa sammivaat Inuusuttut suliffissaaleqinerat: Inuusuttut annertunerujartortumik suliffissaaleqinerat qanoq iliuuseqarfigisinnaavarput?

15 Immikkut pisut Unnuk Kulturisiorfik Ilaasortat sulinerannik, allaffeqarfiup suliaanik Inatsisartullu illup iluani avatangiisiinik persuarsiornanngitsumik innuttaasut paasisaqartissinnaajumallugit Unnuk Kulturisiorfimmi inatsisartoqarfik 2001 aallarnerfigalugu tamanut ammasarpoq. Minnerunngitsumik ukiut siuliini aaqqissuussineq iluatsittarmat 24. januar Unnuk Kulturisiorfimmi Inatsisartut peqataaqqipput. Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen Inatsisartut ataatsimiittarfianni naapinneqarsinnaasimavoq, tamatumani ukiut ingerlanerini nunatsinni naa lakkersuinikkut ingerlatsisimaneq oqaluttuaralugu. Ataatsimiittarfinni naalakkersuinikkut ingerlatsineq Inatsisartullu sulinerat pillugit ilisimasat misilerarneqarsinnaapput. Kaffisortarfimmi kaffimik, tiimik, kaaginik allanillu sassaallertoqarpoq. Partiit gangii tamanut aamma ammatinneqarput ilaasortanillu naapitsinissamut periarfissaqarluni. 15

16 Inuusuttut Inatsisartui Inuusuttut 18-it 24-llu akornanni ukiullit piviusorsiortumik avatangiiseqarlutik naalakkersuinermik sulialittut misiliinissamut Inuu suttut Inatsisartuini periarfissinneqartarput. Aaqqissuussineq soqutigineqarluartarpoq aam malu ataasiarluni ingerlatinngitsoornera eqqaassanngikkaanni 2003-mili ukiut allortarlugit neqeroorutigineqartarluni. inu.gl Inuusuttut Inatsisartui Inuusuttut Inatsisartuisa arfinilissaat ulloq 12. februaarimit ulloq 15. februaarimut ingerlanneqarpoq. Inuusuttut 18-it 24-llu akornanni ukiullit Kalaallit Nunaanni aalajangersimasumik najugallit katillugit 36-t peqataanissamut qinnuteqarsinnaapput, qinnuteqartut ilinniarnermik ingerlatsinerat, suliffeqarnerat suliffissarsiorneralluunniit apeqqutaatinnagu. Kingullermik ingerlanneqartumut sanilliullugu siunnerfigineqartut taamaalillutik allanngortinneqarput inuusuttunut inersimasunut. Inersuarmi inatsisartutigoortumik oqallinnissap piareersarneqarneranut piffissaq annertunerusoq atorneqarpoq. Tamatuma saniatigut Facebook pingaartumik Inuusuttut Inatsisartuisa ingerlanneqarnissaat sioqqullugu piareersarnermut atorluarneqarpoq. Inuusuttut Inatsisartuini sammineqartussap Inuusuttut suliffissaaleqinerat: Inuusuttut annertunerujartortumik suliffissaaleqinerat qanoq iliuuseqarfigisinnaavarput? Inuusuttut Inatsisartuisa ingerlanneqannginnerani oqallisiginissaanut peqataasussat taamaalillutik periarfissaqarluarput. Inuusuttut Inatsisartuisa immikkoortut katillugit 16-it akuersissutigaat, taakku Hans Egedep Illuani persuarsiortumik nereqatigiinnermi inaarutaasumik nalunaarutitut Inatsisartut Siulittaasuannut Naalakkersuisullu Siulittaasuannut tunniunneqarput. Tamatuma kingorna peqataasut ilaasa partiit pisarnertigut politikikkut gruppiisa ilaanni peqataanissamut Inuusuttut Inatsisartui atorpaat. Taamaalillutik Inuusuttut Inatsisartui inuusuttut akornanni politikkimik soqutigisaqartitsilerput aammalu Inuussuttut Inatsisartuini peqataaniartut amerlanerata taama ingerlatsinerup iluatsilluartarnera uppernarsarpaa. 16

17 Vatikanip aallartitaata tikeraarnera Vatikanip aallartitaata, Nuntius ( aallartitaq") Henrýk Józef Nowacki aammalu Biskopip Czeslaw Kozon, Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen ulloq 19. oktober pulaarpaat. Vatikanimit aallartitaq aatsaat taama nuimatigisoq oqaluttuarisaanermi siullersaalluni Kalaallit Nunaannut tikeraartoq, aammalu, Kalaallit Nunaannut tikeraarnissamut periarfissaqartoqalermat tamanna assut soqutigineqarluni malinnaaffigineqartoq, aallartitaq oqaluttuarpoq. Aallartitap Nunani Avannarlerni katuullit akisussaaffigai oqaluttuarporlu nunarsuaq tamakkerlugu katuullit 1,2 mia.-it missaanniittut, taakkunanngalu 150-it missaat Kalaallit Nunaanni na jugaqartut. Kalaallit Nunaanni katuullit palasiattut atorfiup inuttalerniarneqarnerani unammilligassaqarsimavoq neriuutigineqarporlu tike raartoqarnera Kalaallit Nunaannik soqutiginninnermik nassataqassasoq, taamaalilluni atorfik inuttalerneqarsinnaaqqullugu. Siulittaasoq ilaatigut Inersuarmut takuniaatitsivoq. Arnat qinersisinnaalernerannit ukiut 100-nngornerat aamma inatsisit tunngaviusut 1915-imeersut ukiunik 100-nngortorsiornerat Arnat qinersisinnaalernerata nalliuttorsiutiginerani aammalu inatsisit tunngaviusut 1915-imeersut ukiunik 100-nngortorsiornerat ul - loq 4. aamma 5. juunimi ingerlanneqarneranni Inatsisartut Siulittaasuat Lars-Emil Johansen allattaanerlu Ellen Kolby Chemnitz peqataapput. Tamanna Tivolip Con gress Centeriani nalliuttorsiorpalaartumik malunnartinniarneqarpoq oqalugiartoqarlunilu aliikkusersuisoqarmat, aammattaaq arnat taasisinnaalernerannit uki ut 100-nngornerat Christiansborgip silataani ingerlaaqatigiilluni malunnartinniarneqarpoq. BBC-p radiuani piviusulersaarut Ulloq 19. november Inatsisartut Siulittaasuat BBC-mit pulaarneqarpoq, tamanna tuluit EU-mit aniniarneranni kingunerisassat pillugit radiukkut piviusulersaarummik aallakaatitassiortoqarneranut atasumik pivoq. Aallakaatitassiami isiginnittaatsit arlallit sammineqarput apersorneqartullu arlaliullutik aammalu Kalaallit Nunaata 80-ikkunni aninerata tusarfiginissaa siunertaralugu Siulittaasoq apersorumaneqarpoq. How to make a Brexit ulloq 5. januar 2016-imi BBC 4 Radiomi aallakaatinneqarpoq tusarnaartullu millionip ataatsip missaanniillutik. Eqqartuussiviit Qullersaanni eqqartuussisut tikeraarnerat Ulloq 2. september Inatsisartut Siulittaasuata tikilluaqquai Eq - qartuussiviit Qullersaanni eqqartuussisunit 19-iusunit 17-it aam - malu Inatsisartut ataatsimiittarfiannut takuniaatillugit. Eqqartuussiviit Qullersaata nunatsinni eqqartuussiveqarfinni sulineq pi llugu paasisassarsiorluni angalaneranut atasumik tikeraartoqarpoq. 17

18 Kapitali 5 18 Nersornaat kuultiusoq sølviusorlu.

19 Nersornaat Kuultiusumik Nersornaaserneqartut Johan Lund Olsen Daniel Skifte Ole Lynge Tunniunneqarpoq 21. juni 5. juli 8. december Sølviusumik Nersornaaserneqartut Shimoda Takaaki Jonathan Jakobsen Hermann Berthelsen Asii Chemnitz Narup Tunniunneqarpoq 11. februar 21. juni 10. juli 30. december Namminersorlutik Oqartussat ner sornaasiuttagaat Nersornaat 1989-imi Namminersornerullutik Oqartussat ukiut qulinngorlugit nalliuttorsiornerannut atatillugu pi lersinneqarpoq. Saqqarmiu Namminersorlutik Oqartussat nersornaasiuttagaasa akimanersaraat, saqqarmiulu Kalaallit Nunaannut piffissami sivisuumi annertuumillu nersortarialimmik sullissisimasunut tunniunneqarsinnaavoq, taakkununnga ilaapput kalaallit oqaasii, kulturiat isigineqarnerallu. Inatsi sartut Siulittaasoqarfiat saqqarmiuliinissamik aalajangiisartuuvoq. Nersornaat sølviusoq kuultiusorluunniit tunniunneqartarpoq. Saq qarmiu kuultiusoq ukiumut annerpaamik ataasiarluni nersornaasiunneqartassaaq. Saqqarmiu sølviusoq ukiumut amerlanerpaamik tallimariarluni nersornaasiunneqartassaaq. Immikkorluinnaq pisoqartillugu Si u littaa soqarfik amerlanerusunik nersornaasiisinnaavoq. 19

20 Nersornaat pillugu aalajangersakkat 1 Saqqarmioq taaguuteqarpoq Nersornaat. 2 Saqqarmiup ilusaa ilanngussami takuneqarsinnaavoq. Saqqarmioq danskit saqqarmiuasut ningaliusatut imusatut siilikimik aappaluttumik qaqortumillu imusamik attanneqarpoq. Siiliki aappaluttoq qaqortorlu imusaq kalaallit erfalasuattut ilusiligaavoq. 3 Saqqarmioq Inatsisartut Siulittaasoqarfianit tunniuneqartarpoq. Tunniussisoqartinnagu Naalakkersuisut tusarniarneqassapput. Inassuteqaat apeqqutaatinnagu tunniussisoqarsinnaavoq. Siulit taasoqarfiup Inatsisartunut imaluunniit Naalakkersuisunut ilaasortaq tunniussinissamut pisinnaatissinnaavaa. 4 Saqqarmioq danskisut nunamiluunniit allamiutut innuttaassusilinnut Kalaallit Nunaat pillugu, tamatumanittaaq kalaallit oqaasii, piorsarsimassusiat, isigineqarnerallu pillugu sivisuumik annertuumillu nersortarialimmik suliniuteqarsimasunut tunniunneqarsinnaavoq. 5 Nersornaat kuultiusoq ima luunniit sølviusoq tunniunneqartarpoq. Nersornaat kuultiusoq ukiumut annerpaamik ataasiarluni tunniunneqartarpoq. Nersornaat sølviusoq annerpaamik ukiumut tallimariar luni tunniunneqartarpoq. Pissutsini immikkut ittuni taamatut amerlassusiliineq Siulittaasoqarfimmit sanioqqunneqarsinnaavoq. Saqqarmioq kuultiusoq tigu sisup toqunerani utertinne qassaaq, sølviusorli utertinneqassanani. Kuultiusoq utertinneqanngippat Siulittaasoqarfiup aalajangiineratigut taarsiissuteqarnissamik piumasaqartoqarsinnaavoq. Saqqarmiumut ilaliullugu saqqarmiumik tunineqartoq allagartamik uppernarsaammik tunisissaaq. Allagartaq uppernarsaat tunniussinermut tunngavilersuummik imaqarsinnaavoq. Allagartaq uppernar saat Inatsisartut Siulittaasuannit atsiorneqassaaq. 6 Kinaluunniit saqqarmiumik tigusisoq tunineqarsinnaannginnermut pissutsinik iliuu seqarsimappat, Siulittaasoqarfiup aalajanger saaneratigut saqqarmioq tassannga arsaarinnissutigineqarsinnaavoq. 7 Saqqarmioq immikkut akue rineqarnani atorneqarsinnaavoq imaluunniit danskit nunanilu allamiut saqqarmiui peqatigalugit atorneqarsinnaalluni. Saqqarmioq sakissap saamiatungaani atorneqassaaq, tamanna pillugu aamma takuuk kunngikkormiut pinnersaatit atorneqartarneri pillugu ilitsersuutaat. Taamaalilluni Inatsisartut Siulittaasoqarfianni akuerineqarpoq: Nuuk, ulloq 8. marts 2010 Josef Motzfeldt Inatsisartut Siulittaasuat / Ellen Kolby Chemnitz Allattaaneq 20

21 Ulloq 11. februar: Shimoda Takaaki aalisakkanit tunisassiat pillugit nunatta Japanilu akornanni niueqatigiinneq niuernikkullu attaveqaatit siuarsarniarlugit ineriartortinniarlugillu ukiorpassuarni ilungersorluni tunniussimallunilu suliniuteqarsimanera tunngavigalugu sølviusumik Nersornaaserneqarpoq. Ulloq 21. juni: Inatsisartunut siulittaasuusimasoq Johan Lund Olsen inuiaqatigiinnik ukiorpassuarni piu - massuseqarluni sullissisimanera tunngavigalugu kuultiusumik Nersornaaserneqarpoq. Ulloq 21. juni: Inuiaqatigiit ineriartortinneqarnissaannut aqqutissiuisimanera tamatumunngalu piumassuseqarnera aamma inuiaqatigiinni sunniuteqaqataanissamut periarfissaqarneranik takutitsinera tunngavigalugit Jonathan Jakobsen sølviusumik Nersornaaserneqarpoq. 21

22 Ulloq 5. juli: Inatsisartunut siulittaasuusimasoq Daniel Skifte inuiaqatigiinni naalakkersuinikkut ukiorpassuarni piumassuseqarluni sullissisimanera tunngavigalugu kuultiusumik Nersornaaserneqarpoq. Ulloq 10. juli: Hermann Berthelsen inuiaqatigiinni naalakkersuinikkut ukiorpassuarni piumassuseqarluni sullissisimanera tunngavigalugu sølviusumik Nersornaaserneqarpoq. Ulloq 8. december: Inatsisartunut siulittaasuusimasoq Ole Lynge inuiaqatigiinni naalakkersuinikkut ukiorpassuarni piumassuseqarluni sullissisimanera tunngavigalugu kuultiusumik Nersornaaserneqarpoq. 22

23 Ulloq 30. december: Borgmester Asii Chemnitz Narup ukiuni arlaqalersuni kommunini nunalu tamakkerlugu nunatsinni naalakkersuinikkut annertuumik suliaqarsimanera tunngavigalugu sølviusumik Nersornaaserneqarpoq. ina.gl/nersornaat 23

24 Kapitali 6 24 Inatsisartut Suleriaasiat.

25 37 naapertorlugu apeqqutit Inatsisartut Suleriaasianni 37 naa pertorlugu pisortat suliassaataat pillugit Naalakkersuisunut apeqquteqarluni ilaasortaq paa sissutissinneqarsinnaavoq. Apeqqut allaganngorlugu Inatsisartut Siulittaasuannut saqqummiunneqassaaq, taassumalu apeqqut agguaanneqareerpat Inatsisartunut nalunaarutigissavaa. Apeqqut naatsumik erseqqissumillu ilusilerneqassaaq aamma tunngavilersuutitaqassalluni mili 37 naapertorlugu apeqqutit ima amerlatigisut partiinit saqqummiunneqarput: Partii Siumut Inuit Ataqatigiit Demokraatit Partii Naleraq Atassut Kattusseqatigiit Partiiat Partii Inuit Attaviitsut Katillugit

26 37 naapertorlugu apeqqutit apeqquteqartunut agguataarlugit Siumut Siumut ilaasortaatitai 1 Anders Olsen 1 Anders Olsen aamma Suka K. Frederiksen peqatigiillutik 1 Ineqi Kielsen 6 Jens Immanuelsen 9 Jens Immanuelsen aamma Suka K. Fredriksen peqatigiillutik 1 Jens-Erik Kirkegaard 3 Jess Svane 9 Laura Táunâjik 12 Nikolaj Jeremiassen 15 Suka K. Frederiksen 20 Vivian Motzfeldt 5 Katillugit 83 Inuit Ataqatigiit Inuit Ataqatigiit ilaasortaatitai 1 Aaja Chemnitz Larsen 1 18 Agathe Fontain 19 Ane Hansen 5 Aqqaluaq B. Egede 9 Hans Aronsen 1 2 Iddimanngiiu Bianco 5 Juliane Henningsen 1 6 Kalistat Lund 0 Mimi Karlsen 3 Múte Bourup Egede 1 1 Naaja Nathanielsen 29 Peter Olsen 4 Sara Olsvig 17 Katillugit

27 Demokraatit Poul Hansen 1 0 Michael Rosing 1 Justus Hansen 5 Randi Vestergaard Evaldsen 1 6 Tillie Martinussen 7 Katillugit 19 Partii Naleraq Anthon Frederiksen 54 Hans Enoksen 12 Per Rosing-Petersen 10 Katillugit 76 Atassut Atassutip ilaasortaatitai 3 Steen Lynge 2 Katillugit 5 Katillugit apeqqutit 302-it 1 Inatsisartunut ilaasortat kisimik 37 naapertorlugu apeqquteqarsinnaapput. Ilaasortalli ilaat 2015-ip ingerlanerani sulinngiffeqarput, Inatsisartunut ilaasortanngorlutik tunuarlutilluunniit, taamaattumillu taamaallaat Inatsisartunut ilaasortaanerminni apeqquteqarsinnaasimallutik. ina.gl/apeqqutit 27

28 Kapitali 7 28 Ombudsmandip allaffeqarfia.

29 Inatsisartut Ombudsmandiat Ombudsmandip meeqqanik, inuusuttunik innarluutilinnillu ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik misissuisarluni sulinini 2013-imi aallartippaa. Sulineq taanna Ombudsmandip 2015-imi nangippaa, Angerlarsimaffik Uulineq kiisalu taassuma immikkoortortai Suluppaluk aamma Qiimaneq, Angerlarsimaffik Aja taassumalu immikkoortortaqarfia Nuummi Holbøllsvejimiittoq kiisalu Meeqqat Illuat misissuiffigalugit. Misissuinerni taakkunani Meeqqat Oqaaseqartartuata, MIO-p aamma Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfiup sinniisai peqataapput. Ombudsmandip sulinermi ilaata taassuma ukiuni tulliuttuni samminerunissaa aallunniarini siusinnerusukkut oqaatigaa, ukiumilu aggersumi tulliinilu taamatut misissuinerit sisamat ingerlanneqarnissaat siunertaavoq, matumani naalliutsitsisarneq allatullu peqqarniingaartumik, inuppalaanngitsumik imaluunniit nikanarsaataasumik pinnittarneq imaluunniit pillaasarneq akiorniarlugu Naalagaaffiit Peqatigiit isumaqatigiissutaannut ilassut 18. december 2002-meersoq nammineq piumassuseq malillugu ilannguffigineqarsinnaasoq tunngavigalugu nuna tamakkerlugu pinaveersaartitsisutut Ombudsmandip suliassaanik isumaginninniarluni misissuinerit ilanngullugit eqqarsaatigalugit. Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit aamma Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Institutsip siunnersuuteqarneratigut meeqqat naammagittaalliornissamut periarfissaannik paasisitsiniaanerup aallunneqarnera Ombudsmandip 2014-imi aallartippaa. Tamanna internetsimi nittartakkamik nutaamik atuisunut takujuminarnerusumik ilusilersugaasumik pilersitsinikkut 2015-imi malitseqartitsivigineqarpoq, tassanilu immikkoortoq nutaaq meeqqanut saaffiginnittoq taakkua Ombudsmandimut saaffiginninnissaminnut periarfissaat pillugit ilitsersuutitalik ikkunneqarluni. Ombudsmandip Kalaallit Nunaanni kommunit meeqqanik inuusuttunillu angerlarsimaffiup avataanut inissiisarneri pillugit sulianik nammineerluni misissuiffiginninnerit 2015-imi aallartippai, suliat angajoqqaat akuersisillugit angerlarsimaffiup avataanut inissiinerit akuersissummik kingusinnerusukkut tunuartitsiviusimasut immikkut pingaartillugit isiginiarlugit. Suliani taamaattuni inissiineq kommunip aalajangiusimasinnaavaa, malittarisassat sakkortusisat tunngavigalugit nutaamik aalajangiisoqarpat, kommunillu malittarisassanik malinneqqissaarnerat aamma kommunit meeqqanik angerlarsimaffiup avataanut inissiigaangamik eqqortumik tunngaveqartarnissaat Ombudsmandip nakkutigeqqissaarniarpaa. Ombudsmandeqarfik Sulinermi Ajoqusersimasunik Sullissivik, Suliffinnik Nakkutilliisoqarfik, Inatsisilerinikkut Ikiuisarfik IKIU aamma Meeqqat Pisinnaatitaaffii pillugit Sullissivik (MIO) peqatigalugit Avannaani ataatsimoorluni angalanermi 2015-imi peqataavoq. Angalaneq taanna piffissami august-imi ingerlanneqarpoq. Umiarsuaaraq angalanermut atorneqarpoq, Kitaani Qaarsuniit Kullorsuarmut uterlugulu kujammut Niaqornat tikillugit, illoqarfiit katillugit marluk nunaqarfiillu katillugit 17-it tikinneqarlutik. Sinerissami najukkanut ataasiakkaanut ornigulluni ilitsersuinissaq, najukkani ataasiakkaani ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi ajornartorsiutaasinnaasunik immikkuullarissunik paasianiaaneq kiisalu Ombudsmandip sulinerata nittarsaanneqarnissaa angalane rup taassuma siunertarai. Angalanermi pissarsiarineqartut Ombudsmandip assut naammagisimaarpai, neriuutigineqarporlu Ombudsmandeqarfik siunissami angalanermi taamaattumi peqataanermigut Kalaallit Nunaata immikkoortuinut allanut anngunnissaminut aamma periarfissaqarumaartoq. Ombudsmandip ukiumoortumik nalunaarutaa Ombudsmandip nittartagaatigut tamanut saqqummiunneqartarpoq. Ukiumoortumik nalunaarut ilaatigut suliat nalinginnaasumik soqutiginaatillit saniatigut allaaserisanik ajornartorsiutinut assigiinngitsunut Ombudsmandip ukiumi nalunaarusiuunneqartumi tassani sammisimasaanut tunngasunik aamma imaqartarpoq. ombudsmand.gl 29

30 Kapitali 8 30 Ulloq 25. september ukiakkut ataatsimiinnerup ammarneqarnera.

31 Ataatsimiinnerit 2013-imili ataatsimiinnernut takussutissiaq 2013-imi inissititerluni ataatsimiinneq 2013-imi immikkut ittumik ataatsimiinneq 2013-imi ukiakkut ataatsimiinneq 2014-imi immikkut ittumik ataatsimiinneq 2014-imi upernaakkut ataatsimiinneq 2014-imi ukiakkut ataatsimiinneq 2014-imi inissititerluni ataatsimiinneq 2014-imi immikkut ittumik ataatsimiinneq II 2015-imi upernaakkut ataatsimiinneq 2015-imi ukiakkut ataatsimiinneq 5. apriilimit 8. apriilimut ullunik marlunnik ataatsimiiffiuvoq. 9. apriili ullormik ataatsimik ataatsimiiffiuvoq. 13. septembarimit 27. novembarimut ullunik 31-nik ataatsimiiffiuvoq. 27. januaarimi ullormik ataatsimik ataatsimiiffiuvoq. 18. marsimit 5. juunimut ullunik 30-nik ataatsimiiffiuvoq. 30. septembarimit 1. oktobarimut ullunik marlunnik ataatsimiiffiuvoq. 12. decembarimit 15. decembarimut ullunik marlunnik ataatsimiiffiuvoq. 16. decembarimi ullormik ataatsimik ataatsimiiffiuvoq. 6. marsimiit 28. maajimut ullunik 30-nik ataatsimiiffiuvoq. 25. septembarimit 2. decembarimut ullunik 30-nik ataatsimiiffiuvoq. 2013, imilu ataatsimiinnerni Inatsisartuni sulineq Inissititerluni ataats Immikkut ittumik Ukiakkut ataats Imm. itt. ataats. I Upernaakkut 2014 Ukiakkut 2014 Inissititerluni ataats Imm. itt. ataats. II Upernaakkut 2015 Ullut ataatsimiiffiit Akunnerit Naalakkersuisunut apersuiffiit Ukiakkut 2015 Naalakkersuisut aalajangiiffigisassatut siunnersuutaat Naalakkersuisut inatsisissatut siunnersuutaat Nassuiaatit nalunaarutillu Naalakkersuisut saqqummiussaat Ilaasortat aalajangiiffigisassatut siunnersuutaat Ilaasortat inatsisissatut siunnersuutaat Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata kaammattuutitut aalajangersagai Apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinnissamut siunnersuutit Immikkoortut katillugit ina.gl/ataatsimiinnerit 31

32 30 25 Naalakkersuisut aalajangiiffigisassatut siunnersuutaat Naalakkersuisut inatsisissatut siunnersuutaat Konst. samling Ekstra 2013 ord. Efterårssamling saml Ekstra 2013 ord. saml.i Forårssamling 2014Efterårssamling Konst saml. Ekstra 2014 ord. saml. Forårssamling II 2014 Efterårssamling Inissititerluni ataats Immikkut ittumik ataats Ukiakkut 2013 Imm. itt. ataats. I Upernaakkut 2014 Ukiakkut 2014 Inissititerluni ataats Imm. itt. ataats. II Upernaakkut 2015 Ukiakkut

33 60 50 Ilaasortat aalajangiiffigisassatut siunnersuutaat Ilaasortat inatsisissatut siunnersuutaat Konst. samling Ekstra 2013 ord. Efterårssamling saml Ekstra 2013 ord. saml.i Forårssamling 2014Efterårssamling Konst saml. Ekstra 2014 ord. saml. Forårssamling II 2014 Efterårssamling Inissititerluni ataats Immikkut ittumik ataats Ukiakkut 2013 Imm. itt. ataats. I Upernaakkut 2014 Ukiakkut 2014 Inissititerluni ataats Imm. itt. ataats. II Upernaakkut 2015 Ukiakkut 2015 ina.gl/ataatsimiinnerit 33

34 Kapitali 9 34 Peqqinnissamut Naalakkersuisoq Doris Jakobsen oqaluttarfimmi ulloq 2. december.

35 Akunneq Naalakkersuisunut apersuiffik 2010-mili sapaatip akunneranut ataasiarluni Inatsisartuni akunner mik ataatsimik sivisussuseqartumik Naalakkersuisunut apersuisoqartarpoq, tamatumani Inatsisartunut ilaasortat oqaatigalugu nalunaarutigeqqaarnagulu Naalakkersuisunut ingerlaannartumik akisassamik apeqquteqarsinnaallutik. Naalakkersuisunut ilaasortanut minutsit marluk atorlugit apeqquteqartoqarsinnaavoq akissuteqaammullu aamma minutsit marluk atorneqarsinnaapput, malitsitullu apeqquteqaammut minutsi ataaseq atorneqassaaq. Partiit tamarmik immikkut apeqqutinik annerpaamik pingasunik apeqquteqarsinnaapput. Naalakkersuisut Siulittaasuannut apeqquteqarsinnaapput partiit illuatungiliuttut siuuttui oqaaseqartartuilu, partiit siuuttui tamarmik apeqquteqarnissaminnut akissuteqarfigineqarnissaminnullu minutsinik 12-inik piffissalerneqarput. Upernaakkut ataatsimiinnermi akunnerit apersuiffiit uku ingerlanneqarput: 11. marts Naalakkersuisut Siulittaasuat, Kim Kielsen 18. marts Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut, Niuernermut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoq, Vittus Qujaukitsoq 25. marts Ineqarnermut, Sanaartornermut Attaveqarnermullu Naalakkersuisoq, Knud Kristiansen 15. april Aningaasaqarnermut Aatsitassanullu Naalakkersuisoq, Andreas Rene Uldum 22. april Naalakkersuisut Siulittaasuat, Kim Kielsen 29. april Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoq, Martha Lund Olsen 13. maj Naalakkersuisut Siulittaasuat, Kim Kielsen 20. maj Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Karl Kristian Kruse 27. maj Naalakkersuisut Siulittaasuat, Kim Kielsen Ukiakkut ataatsimiinnermi akunnerit apersuiffiit uku ingerlanneqarput: 30. september Naalakkersuisut Siulittaasuat, Kim Kielsen 8. oktober Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut, Niuernermut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoq, Vittus Qujaukitsoq 14. oktober Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, Nivi Olsen 21. oktober Pinngortitamut, Avatangiisinut Inatsisinillu Atuutsitsinermut Naalakkersuisoq, Mala Høy Kúko 4. november Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut, Niuernermut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoq, Vittus Qujaukitsoq 11. november Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoq, Martha Lund Olsen 18. november Ineqarnermut, Sanaartornermut Attaveqarnermullu Naalakkersuisoq, Knud Kristiansen 25. november Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoq, Karl Kristian Kruse 2. december Peqqissutsimut Naalakkersuisoq, Doris Jakobsen 35

36 Kapitali Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliap december Danmarkimut paasisassarsiorluni angalanera.

37 Ataatsimiititaliani ingerlatat Ataatsimiititaliat inatsisit naapertorlugit pilersinneqartussat Siulittaasoqarfik (ilaasortat tallimat) Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Inatsisinut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Suleriaaseq pillugu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Inatsisartut ataatsimiinnerisa saniatigut Inatsisartut suliassaat tullertut pingaarutilik tassaavoq ataatsimiititaliani sulinermik ingerlatsineq. Inatsisartut ukiut tamaasa ataatsimiititaliat inatsisit naapertorlugit pilersinneqartussat aamma ataatsimiititaliat ataavartut pilersittarpaat. Ataatsimiititaliat pingaarnertut suliassaraat inatsisissatut aalajangiiffigisassatullu siunnersuutit Inatsisartunit ataatsimiititalianut suliarisassanngorlugit innersuunneqartut misissorlugillu isumaliutissiissuteqarfiginissaat. Aammattaaq ataatsimiititaliat suliassaqarfimmik iluanni ineriartornermut malinnaasussaapput aamma inatsisitigut killiliussat iluanni Naalakkersuisut ingerlatsinersut nakkutigissallugu. Ataatsimiititaliat nalinginnaasumik Inatsisartunut ilaasortanik tallimanik (pissutsilluunniit immikkut ittut pisariaqartippassuk arfineqmarlunnik) ilaa sortaqartarput. Ataatsimiititalianut qinersisoqartarpoq d Hondtip periaasianik taaneqartartoq naapertorlugu. Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliaq kiisalu Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq upernaakkut ataatsimiinnerit tamaasa pilersinneqartarput. Ataatsimiititaliat ataavartut ataat simiititaliallu inatsisit naapertorlugit pilersinneqartussat ukiakkut ataatsimiinnerup aallartinnerani pilersinneqartarput. Ataatsimiititaliat ataavartut Sanaartornermut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq (ilaasortat arfineq marluk) Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilageeqarnermut Ilisimatusarnermullu Ataatsimiititaliaq (ilaasortat tallimat) 37

38 Ataatsimiititaliat sulinerat Ataatsimiititaliaq Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik siunersiuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Ataatsimiititaliat inatsisit naapertorlugit pilersinneqartussat Siulittaasoqarfik Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliaq Inatsisinut Ataatsimiititaliaq Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq Suleriaaseq pillugu Ataatsimiititaliaq Qinigaanerup misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq Ataatsimiititaliat ataavartut Sanaartornermut Ataatsimiititaliaq Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaq Eqqissisitsimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilageeqarnermut Ilisimatusarnermullu Ataatsimiititaliaq Katillugit Attaveqaatitut Ataatsimiititaliap ataatsimiinnera ulluni august Ålborgimi ingerlanneqarpoq.

39 Inatsisartut Siulittaasoqarfiat Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat aamma Folketingip siulittaasoqarfia Attaveqaatitut Ataatsimiititaliami Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu paarlakaajaattumik ingerlanneqartartumi ukiumoortumik ataatsimiittarput. At - taveqaatitut Ataatsimiititaliaq inatsisartutigoortumik sulinermit misilittakkanik paarlaasseqatigiit tarpoq aamma ataatsimut so - qutigisat oqaloqatigiissutigisarlugit ip ukiariartulernerani Attaveqaatitut Ataatsimiititaliap tullianik ataatsimiinnissaanut Inatsisartut qaaqqusisuussapput. Siulittaasoqarfiup Københavnimi isumasioqatigiinnera Mogens Lykketoftimillu inuulluaqqusinera Ulluni januar siulittaasoqarfik qinigaarlaaq Københavnimi isumasioqatigiippoq, tassanilu ilaatigut isummerfigineqarluni suliassat suut Siulittaasoqarfiup siumut isigisumik suliarissanerai. Tamatumani siulittaasoqarfiup inatsisissatut siunnersuutai, allannguutissatullu siunnersuuterpassuit, sukumiisumik oqallisigineqarput. Taamatuttaaq Folketingip siulittaasuatut tunuartussaq Mogens Lykketoft ataatsimeeqatigineqarpoq, tamatumani ataatsimiinnerit ingerlasarneri eqqarsaatigalugit misilittakkamik paarlaasseqatigiittoqarluni. Inatsisartuni oqalliseriaatsit, inatsisartutigoortumik aalajangiiniartarnerni innuttaasut peqataatinneqartarnerat, ataatsimiititaliat ataatsimiinnerisa toqqaannartumik TV-kkut aallakaatinneqartarnerisa iluaqutaat ajoqutaallu ilaatigut oqallisigineqarput. Mogens Lykketoft Folketingip siulittaasuatut tunuarnissani nalunaarutigereersimavaa, taamaattumillu aamma piffissaq iluatsillugu pitsaasumik suleqatigiissimanermut qujassuteqarfigineqarluni. Folketingip Siulittaasoqarfianik attaveqaatitut ataatsimiititaliap ataatsimiinnera Folketingip siulittaasoqarfiata Inatsisartullu siulittaasoqarfiata akornanni ukiumoortumik attaveqaatitut ataatsimiititaliami ataatsimiinneq Ålborgimi ulluni august ingerlanneqarpoq. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat sinnerlugu peqataapput Lars-Emil Johansen, Nikolaj Jeremiassen aamma Agathe Fontain. Kopenhagen Furimut pulaarnermi Folketingip Inatsisartullu siulittaasoqarfiisa suliffeqarfimmik Great Greenlandimik suleqateqartumik ilisimatinneqarput. Taamatuttaaq Royal Greenlandip Aalborgimi qullersaqarfia pulaarneqarpoq, tassanilu attaveqaatitut ataatsimiititaliaq suliffeqarfissuup ingerlatai suleqatigisartagaalu pillugit paasissutissinneqarluni. 39

40 Sanaartornermut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Sassarfigineqarnerit 20. marts: Kalaallit Nunaanni Qatserisartut Peqatigiiffiat, Ka- NuQaPe. 5. maj: INU:it. 8. maj: Ilulissani suliniummi Newportimi sinniisut. 23. november: Kommuneqarfik Sermersooq. Paasisassarsiorluni ataatsimiinnerit pulaarnerillu 18. marts: A/S Inissiaatileqatigiiffik INI ataatsimeeqatigineqarpoq. 17. april: Nukissiorfiit ataatsimeeqatigineqarput. 17. april: TELE Greenland A/S ataatsimeeqatigineqarpoq. 20. april: Inissiat pillugit isumasioqatigiinnermi peqataaneq. 24. april: Ataveqarneq pillugu isumasioqatigiinnermi peqataaneq. 4. maj: Royal Arctic Line A/S-imik ataatsimeeqateqarneq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Paasisassarsiorluni angalanerit juli: Københavnimut paasisassarsiorluni angalaneq, tassani Illersornissamut Ministereqarfimmi siusinnerusukkut pulaarneq malitseqartinneqarpoq, upalungaarsimanermullu pissutsit killiffii pillugit ataatsimiititaliamut ilisimatitsisoqarpoq. Naviair A/S aamma ataatsimeeqatigineqarpoq, tamannalu ataatsimiititaliamit isumaqatigiittumit aalajangiiffigisassatut siunnersuummik saqqummiussisoqarneranik kinguneqarpoq. Kiisalu Copenhagen Economics aamma Angallannermut Sanaartornermullu Aqutsisoqarfimmi (Trafik- og Byggestyrelsen) naatsorsuisoqarfiit assigiinngitsut ataatsimeeqatigineqarput. Attaveqarnermi aaqqiissuteqarnissamut naatsorsuinermi periaatsit tunuliaqutaasut ataatsimiinnerni taakkunani ataatsimiititaliamut ilasaritinneqarput. 30. juli-1. august: Edinburghimut paasisassarsiorluni angalaneq, tassanilu innuttaasunut namminerisaminnik inimik pisiniartunut ikiorserneqarusuttunut tuluit Skotlandimiullu tapiissuteqariaasii ataatsimiitita- 40 Ulloq 28. juli Illersornissamut Ministeriaqarfik Sanaartornermut Ataatsimiititaliap pulaarpaa.

41 Ulluni 30. juli-4. august Sanaartornermut Ataatsimiititaliaq Edinburghimiippoq maj: Future Greenlandimi Ataatsimiititaliamit peqataatitaqarneq september: Imarsiorneq pillugu ataatsimiititaliami (Nautisk Udvalg-imi) ataatsimiinneq. 12. oktober: True North Gems A/S-imi tikeraarneq. 13. oktober: Sulisitsisut ataatsimeeqatiginerat. 14. oktober: Ineqarnermut, Sanaartornermut Attaveqaqatigiinnermullu Naalakkersuisumik paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqateqarneq. 23. oktober: Arctic Umiaq Line A/S-imik ataatsimeeqateqarneq. 23. oktober: Royal Arctic Line A/S-imik ataatsimeeqateqarneq. 12. november: Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut, Niuernermullu Naalakkersuisumik paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqateqarneq. 13. november: Sikuki Nuuk Harbour A/S-imut pulaarneq. 16. november: Kangerlussuarmi isumasioqatigiinneq, ilaatigut peqataapput: Air Greenland A/S, Mittarfeqarfiit, DTU aamma Qeqqata Kommunia. Qitiutillugit aallutarineqartut Mittarfiit, silaannakkut timmisartuussinerit, silaannaq timmisartuussiffigineqartartoq, upalungaarsimaneq aamma pilersuineq 2015-imi immikkut isiginiarneqarsimapput. Attaveqarnermut aningaasaliinernut naatsorsueriaatsit aamma periaatsit pillugit ataatsimiititaliaq aamma paasissutissinneqarpoq. liamut ilisaritinneqarput. Pineqartoq pillugu inatsiseqarnermi pisortat, sanaartugassanik suliassinneqartartut atuisullu (illunik pisiniartut) akornanni suleriaatsillu pillugit ataqatigiilluartumik suleqatigiittoqarpoq, kiisalu piumasaqaataalluni pisortat qularnaveeqqusiiffigisassatut siullertut tamatigut inissisimasannginnissaat. Ataatsimoorussamik ilisimatusarfik pillugu suliniummut ineriartortitsisunik aamma ataatsimeeqateqartoqarpoq, tassanilu qarasaasiaq taamaallaat atorlugu ilisimatusarfimmi aqutsinermik nioqqutinillu nittarsaassinermik qarasaasiakkut sammineqarsinnaasorpassuarnut tunngasut pillugit iliniagaqarnerit annikinnerit amerlaqisut ataqatigiissinniarneqarput. Avinngarusimanerusunut ataatsimullu isigalugu innuttakinnerusunut atatillugu ilisimasanik paarlaasseqati giinnissaq siunertaralugu suliffeqarfinnik pilersuinermik ingerlatsisunik assigiinngitsunik aamma ataatsimeeqateqartoqarpoq. 16. november: Ukiakkut ataatsimiinnermi aalajangiiffigisassatut siunnersuut tunngavigalugu silaannakkut angallassinermik aaqqissuussineq pillugu Kangerlussuarmi ulloq ataaseq isumasioqatigiittoqarpoq. Isumasioqatigiinnermi ilaatigut peqataapput: Air Greenland A/S, Mittarfeqarfiit aamma Qeqqata Kommunia. Tamatuma saniatigut DTU-mit ilisimatusartut Kangerlussuarmi mittarfimmut immikkut ilisimasallit peqataasinnaammata ataatsimiititaliap nuannaarutigaa. 41

42 Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarnerit Ulloq 9. juni Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliamut ilaasortat Inatsisartunut ilaasortat allat peqatigalugit Alaskamit aallartitanik ataatsimut ataatsimeeqatigiinnermi peqataapput. Suliassaqarfinni marlunni ilaasortat aatsitassarsiornermik ingerlatat pillugit misilittakkaminnik avitseqatigiiffigisinnaasaanni aatsitassarsiornermik ineriartortitsinissaq ataatsimiinnermi ilaatigut qitiutillugu sammineqarpoq. Tamatuma saniatigut Kalaallit Nunaanni Alaskamilu inuussutissarsiornermik ingerlataqartunut tunngaviusumik piumasaqaataasut, tas - sunga ilanngullugu nunat isorartuujunerisa Issittumi inuussutissarsiutinik ineriartortitsinermut sunniuteqarnerat nalinginnaasumik oqaluuserineqarput. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. 2 Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq aningaasani ilaatinneqanngilaq. Isumasioqatigiinnerit ataatsimeersuarnerillu maj: Inussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq Future Greenlandimut peqataavoq. Avammut tunisisarnerup annertusarneqarnissaani inuiaqatigiinnilu aningaasaqarnikkut inerikkiartortitsinissamut namminersorlutik inuussutissarsiuteqartut pitsaanerusunik tunngavissaqarsinnaaqqullugit Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiornermik ineriartortitsinerup qanoq nukittorsarneqarsinnaanera ataatsimeersuarnermi qitiutillugu sammineqarpoq. Atugarissaarnerup aningaasaqarnikkullu inerikkiartornerup suli qulakkeerneqarnissaannut siunissami iluarsartuussinerit qanoq ittut pisariaqartinneqarsinnaanersut ataatsimeersuarnermi aamma oqaluuserineqarpoq. 18. februar: Siulersuisunik isumasioqatigiissitsinermi Naalakkersuisunit aaqqissuunneqartumi Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq peqataavoq. Nunarsuarmioqataaleriartornerup inuiaqatigiinnut piumasaqartitsinera periarfissaqartitsineralu eqqarsaatigalugit inuussutissarsiutinik ingerlataqartunut nalinginnaasumik tunngavissaritinneqartut isumasioqatigiinnermi qitiutillugit sammineqarput. Qitiutillugit aallutarineqartut Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliap isumaliutissiissutaasa ilarparujussuini suliffeqarnermut tunngasunut inatsisiliorneq aallaavigineqarpoq. 42

43 Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Siunersiuinerit 12. marts: Meeqqat inuusuttullu, inissiisarneq iliuusissatullu pilersaarutit pillugit Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 22. maj: Naalagaaffiit Peqatigiit Meeq qat pillugit Isumaqatigiissutaat pillugu UPA 2015/33-mut siunnersuut aamma ilitsersuutaasumik suliassat amerlassusilerneqartarnearat pillugu UPA 2015/38-mut siunnersuutit pillugit Ilaqutarinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 3. november: UKA 2015/115-imut siunnersuutip aningaasalersorneqarnissaa pillugu Peqqissutsimut Naalakkersuisumik siunersiuineq. 3. november: Siusinaartumik pensionisiat pillugit UKA 2015/98-imut siunnersuut pillugu Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 16. november: Soraarnerussutisiat akileraaruserneqartarnerisa siuartinneqarnissaat pillugu pilersaarummut tunngatillugu AIS 2016 pillugu Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliap siunersiuinissamut aggeqqusissutaanut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq peqataavoq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Paasisassarsiorluni angalanerit maj: Kinguaassiuutitigut innarligaanermit kingunerlutsitsisarneq pillugu Ilulissani isumasioqatigiissitsinermi ataatsimiititaliaq peqataatitaqarpoq september: Qeqqata Kommunianut (Sisimiut aamma Maniitsoq) paasisassarsiorluni angalaneq. Sisimiuni makku takuniarneqarput: Meeqqanut innarluutilinnut ulluunerani paaqqinnittarfik, IVIK, Ilaqutariinnut sullissivik, Nunap immikkoortuani napparsimmavik, Gertrud Rask Minde, Najugaqatigiiffik Pisoq aamma nakkutigineqartumik sannavik, Knud Rasmussenip Højskolia, Utoqqaat Angerlarsimaffiat, Ulloq unnuarlu angerlarsimaffik Qasapermiut, Kigutileriffik aamma Isikkivik. Taakku saniatigut angalaqatigiit Borgmesteri aamma Ilaqutariinnermut ataatsimiititaliap sinniisaat kiisalu ilaqutariinnik, ikiorsiissutilerinermik, utoqqarnut innarluutilinnullu immikkoortortaqarfimmi sulisut ataatsimeeqatigaat. Maniitsumi makku takuniarneqarput: Maniitsumi napparsimmavik, Najugaqarfik Elisibannguaq, Ilaqutariinnut Sullissivik aamma Utoqqaat Illuat. Taakku saniatigut angalaqatigiit Ilaqutariinnermut Ataatsimiititaliaq aamma kommunip ilaqutariinnut ikiorsiissutilerisartullu ataatsimeeqatigaat december: Danmarkimut paasisassarsiorluni angalaneq. Kræftimik eqqugaasut aamma qaratsakkut aanaartoornerup kingunerisaanik timip ilaanik nukillaartoorsimasut sungiusaqqinneqartarnissaat pillugu UKA 2015-imi aamma UPA 2016-imi suliaqarnermi aalajangiiffigisassatut siunnersuummik ataatsimiititaliap suliaqarneranut atatillugu angalaneq immikkut isigineqassaaq. Angalaqatigiit PAVI, sungiusaqqittarnermut anniarunnaarsaarnermillu ilisimasaqarfik Roskildemi, Livsrumimik taaneqartartoq, aamma Sankt Lukas Hospice takuniarpaat. 43

44 Naalakkersuisunik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq 9. marts: Kommunini meeqqanut suliassat, siusinaartumik pensionisiat pillugit inatsisissatut siunnersuut aamma imigassaq pillugu nassuiaat imigassarlu pillugu inat sit iluarsisassatut eqqarsaati gineqarsimasoq pillugit Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakker suisumik kiisalu Peqqissutsimut Naalakkersuisuugallartumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. 16. marts: Nunaqarfinni isorliunerusunilu peqqinnissakkut sullissineq kigutileritittarnerlu ilaatigut pillugit Peqqissutsimut Naalakkersuisuugallartumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. 4. maj: Annersaasarnerup akiorniarneqarneranut 2014-imiit 2017-imut Naalakkersuisut periusissiaat iliuusissatullu pilersaarutaat malinnaavigineqarnera pillugu Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqatigineqarneq. 28. september: Peqqinnissaqarfimmut tunngasumut AIS 2016 pillugu, matumani ilanngullugit imminortarneq, naartuersittarneq atornerluinerlu pillugit Peqqissutsimut Naalakkersuisumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. Angalaqatigiit Peqqissartut Illuannut Herstedvesterimilu Parnaarussivimmut aamma paasisassarsiorlutik takuniaapput. Herstedvesterimut takuniaanerup siunertaraa Danmarkimi innuttaaqataasunut akuulersitseqqinniarneq atornerluinermilu katsorsaasarneq pillugit Pinerluttunik Isumaginnittoqarfimmik oqaloqateqarnissaq aammalu Herstedvesterimi parnaarussat Nuummi parnaarussivissamut matoqqasumut 2017/18-imi atorneqalersussatut naatsorsuutigineqartumut nuunneqarnissaannik periuserineqartoq eqqarsaatersuutillu sukumiinerusumik tusagaqarfiginissaat. Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliap Danmarkimut paasisassarsiorluni angalanera Nunatsinni sungiusaqqittarneq pillugu inatsiseqanngilaq, taa maattumik tamatuma isumaginissaanut Naalakkersuisut Inat sisartullu su li - assaqarput, taamaalilluni napparsimasut sungiusaqqinnissamut pisariaqartitsisut peqqinnissaqarfimmi katsor sartereernermi ataqatigiissumik neqeroorfigineqarsinnaaniassammata. Katsorsartereernerup kingorna ilaqutaasunut suliffeqarnermullu uteqqinnissamut napparsimasut tapersersorneqarnissaat anguniarlugu Namminersor lutik Oqartussani kommuninilu nukiit pigineqartut aallaavigalugit pit saa - nerpaamik ataqatigiissumillu napparsimasut pisariaqartitaat pe ri arfissaallu aallaavigalugit sulisoqarnissaa anguniarneqartariaqarpoq. PAVI-mi, sungiusaqqittarnermut nipaallisaanermullu ilisimasaqarfiusumi, sungiusaqqittarneq Danmarkimi qanoq malittarisassiuunneqarsimanersoq napparsimasullu ataasiakkaat ilaqutaallu piareersarluakkamik ataqatigiissumillu sungiusaqqittarnerup ingerlanneqarnissaanut qanoq tapersersorneqarsinnaanersut pillugu angalaqatigiinnut ilisimatitsissutigineqarpoq. Livsrumimik taaneqartartumut, illu immikkukajaammik ilusilik Roskildemi napparsimaviup eqqaani inissisimasoq kræftimik nappaatillit sungiusaqqinneqartarnerannik sammisaqartoq takuniarneqarpoq. Kræftimik eqqugaasimasunik siunnersuinerup saniatigut kræft imik eqqugaasimasunut ilaqutaasunullu sammisassaqartitsiviu sarpoq aamma ataatsimiiffiusarluni innuttaasunullu kræftimik aqqusaagaqarsimasunik kiisalu peqqissaasunit aamma sulisunit kræfteqartunik sullissisartunit atorneqartarluni. Nunatsinnut pissutsinut naleqqussakkamik Livsrumimik pilersitsisoqarnissaa pillugu naalakkersuinikkut nalilersuisoqartariaqassaaq. Sankt Lukas Hospicemut takuniaanermi nunatsinni napparsimmavimmik ajorunnaarsinnaanngitsunut toqujartortarfimmik (hospicemik) pilersitsisoqarsinnaanngippat, angerlarsimaffimminni toqunissaminnik kissaateqartunut (hjemmehospice) sullissinissamut qanoq neqerooruteqartoqarsinnaanera angalaqatigiinnut paasisaqarfiuvoq. 44

45 29. september: Isumaginninnermut tunngasuni AIS 2016 pillugu Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. Naalakkersuisunik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq 10. november: Qinngornerit ioninngortitsisartut aamma qinngornernut illersugaanissaq pil - lugit UKA 2015/17-imut inatsisissatut siunnersuut pillugu Peqqissutsimut Naalakkersuisumik ilisimatitsiffiusumik aamma oqaloqatigiilluni ataatsimiinneq. 12. november: Meeqqat inuusuttullu navianartorsiortut aammalu utoqqalinersiat siusinaartumillu pensionisiat aamma ine qarnermut tapiissutit pillugit allannguutissatut siunnersuutinut avataaneersunik ikiortissarsiornissamik namminerluunniit aaqqiiniarnissamut periarfissat pisariaqartitsinerlu pillugit Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisumik oqaloqateqarluni ataatsimiinneq. 16. november: Ilaatigut inuutaasut peqqissusaat, peqqinnissaqarfimmi sullissineq, pinaveersaartitsilluni suliniutit, pujortartarneq il.il. pillugit Peqqissutsimut Naalakkersuisumik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. Aammattaaq angalaqatigiit pissarsiffiulluartumik JanusCenterimut, meeqqanik inuusuttunillu kinguaassiuutimikkut atornerlunneqarsimasunik ilisimasaqarfiullunilu siunnersuisarfiusumut takuniaallutillu ataatsimeeqateqarput. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 24. april: Nunatsinni peqqinnissaqarfiup ataatsimut isigalugu ilisaritinnissaa siunertaralugu, matumani ilanngullugu tarnip pissusaanik katsorsaaviup meeqqanullu immikkoortortaqarfiup allineqarnissaannik pisariaqartitsineq pillugit Dronning Ingridip napparsimavianut paasisassarsiorluni takuniaaneq, peqqinnissaqarfimmi ullumikkut unammilligassat pingaartumillu allilerinissamut pilersaarutit, Siusissukkut iliuuseqarnissamut suliniut pillugu killiffimmik ilisimatitsineq matumani ilanngullugu inuusamik paarsaqartarnermik suliniut, nakorsanik sulisussarsiortarnernut tunngasut, PIPALUK pillugu killiffik aamma 2014-imut peqqinnissaqarfimmi aningaasat atunngitsuukkat pillugit ilisimatitsineq. 24. april: Kommunini isumaginninnikkut suliassat pillugit politiinik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarneq. 17. juni: Avannaamioqatigiinni Ministerit siunnersuisoqatigiiffiata aaqqissugaanik suiaassuseq, ilinniartitaaneq inuillu nuuttarnerat pillugit Nuummi isumasioqatigiinnermi peqataaneq. 1. oktober: Meeqqat Illersuisuannik ataatsimeeqateqarneq. 5. oktober: Siusinaartumik pensionisiat pillugit UKA 2015/98-imut siunnersuut pillugu KANUKOKA-mik ataatsimeeqateqarneq. 7. oktober: Innuttaasut peqqissuunissaat pillugu ataatsimeersuarnermi ulluni oktober Katuami ingerlanneqartumi peqataaneq. 14. oktober: Utoqqaat kattuffiannik ataatsimeeqateqarneq. 19. oktober: Soraarnerussutisianik tunniussinerup nalaani akileraarusiisarnerup kingunerisartagai pillugit peqatigiiffiit assigiinngitsut sinniisaannik Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliamut aamma Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliamut sassartitsineq. 5. november: Ataatsimoorluni Nanu Meeqqat-nik ataatsimeeqateqarneq. 11. november: Katsorsaavimmik ataatsimeeqateqarneq. 13. november: Qaasuitsup Kommunianik ataatsimeeqateqarneq. 13. november: Kalaallit Nunaanni Neriuffiup ataatsimeeqatigineqarnera. 45

46 Inatsisissat pillugit Naalakkersuisumik ataatsimeeqateqarnerit 27. marts aamma 28. september: siusinaartumik pensionisiat pillugit UKA 2015/98-imut inat sisissatut siunnersuummik saqqummiussivigineqarneq. 2. oktober: Utoqqalinersiat pillugit UKA 2015/160-imut inatsisissatut siunnersuummik saq qummiussivigineqarneq. 6. oktober: Ineqarnermut tapiis sutit pillugit UKA 2015/161-imut inatsisissatut siunnersuummik saqqummiussivigineqarneq. Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Siunersiuinerit Ataatsimiititaliap Naalakkersuisu nik siunersiuineri aningaasanut inatsisissatut siunnersuutinut ilassutitullu aningaasaliissuteqarnissamik qinnuteqaatinik su - liaqarnermut attuumassuteqarnerusimapput, tamatumani sulinerminut atatillugu oqaaseqaatit itisiliissutaasut apeqqutinullu akissutit ataatsimiititaliamit pisariaqartinneqarsimallutik. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Paasisassarsiorluni angalanerit 24. juni-1. juli: Tasiilamut Islandimullu paasisassarsiorluni angalaneq. Kommuneqarfik Sermersuup Borgmesteria kommunillu ataani suliffeqarfiit assigiinngitsut sulisui ataatsimiititaliamit Tasiilami ataat - simeeqatigineqarput. Tamatuma saniatigut Namminersorlutik Oqartussat suliffeqarfiutai ingerlatseqatigiiffiutaalu arlallit kiisalu suliffeqarfiit namminersortut arlallit ataatsimiititaliamit takuniarneqarput. Islandimi inuussutissarsiutinik ingerlatsiviit Inuussutissarsiornermik ingerlataqartut kattuffiat, Iceland Invest aamma Islandimi nutaaliornermut qitiusoqarfik kiisalu Air Iceland ataatsimiititaliamit takuniarneqarput. Ataatsimiititaliap Islandimi aningaasanut inatsimmut ataatsimiititaliaq ataatsimeeqatigaa aamma naalagaaffiup suliffeqarfiutai naalagaaffiup aningaaserivissua, Aningaasaqarnermut Ministeriaqarfik Akiitsullillu Ombudsmandiat takuniaavigalugit. Kiisalu Islandimi kommunit kattuffiat Nunallu Avannarliit Killiit Siunnersui soqatigiiffiat ataatsimiititaliamit takuniarneqarput. 46

47 Sassarfigineqarnerit 7. januar: Tusagassiivik Sermitsiaq. 24. marts: Newport Ilulissat. 8. maj: KNI. 18. maj: KS Consulting. 22. maj: Sulisartut Højskoliat. 16. oktober: ICC. 19. oktober: IMAK, AK, NPK, ASG aamma PPK. 28. oktober: Sulisitsisut. 13. november: Ilulissani Aalisartut Piniartullu Peqatigiiffianni ilaasortat. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 18. februar: Siulersuisut isumasioqatigiinnerat. 24. april: Siunissami attaveqarneq pillugu isumasioqatigiinneq. 7. maj: Sikuki A/S pillugu ilisimatitsineq. 22. maj: Siunissami tusagassiivinnut tapiissutit pillugit ilisimatitsineq. 20. april: Ineqarneq pillugu isumasioqatigiinneq. 5. juni: Kommunit pillugit ataatsimeersuarneq. 10. juni: Kommuneqarfik Sermersuup ataatsimeeqatiginera. 22. september: Aningaasaqarneq pillugu Siunnersuisoqatigiit ataatsimeeqatiginerat. 23. oktober: RAL-ip ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqatiginera. Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliap missingersuutit pillugit isumasioqatigiinnerata pilersaarusiorneqarnera. Missingersuutit pillugit isumasioqatigiinnerit 2014-imi ukiakkut ataatsi miinnermi qinersinissap nalunaarutigineqarnera pissutigalugu 2015-imut aningaasanut inatsimmik akuersissuteqartoqanngilaq. Taarsiullugu aningaasanut inatsisaagallartussaq, inaa rutaasumik aningaasanut inatsimmik akuersissuteqartoqarnissaata tungaanut atuuttussaq akuerineqarpoq. Taamaalilluni aningaasanut inatsisissatut siunnersuut nutaaq 2015-imi upernaakkut ataatsimiinnissamut saqqummiunneqarpoq. Taamaalillunilu Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliap aningaasanut inatsisissatut siunnersuutit marluk 2015-imi suliarai. Aningaasanut inatsisissatut siunnersuuti nut taakkununnga piareersarnermut atatillugu ataatsimiititaliaq februaarip naanerani aammalu auggustip naanerani missingersuutit pillugit isumasioqatigiippoq, tamatumani siunertarineqarluni siunnersuutit misissorneqarnissaat Naalakkersuisunullu apeqquteqarnissaq. Missi n gersuutit pillugit isumasioqatigiinnerit Nuummi Qasigiannguanilu ingerlanneqarput. 47

48 Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Siunersiuinerit 23. januar: Aalisarnermut inatsit, Nunalerineq pillugu Ataatsimiititaliarsuup isumaliutissiissutaa il.il. pillugit Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 3. marts: Puisimit tunisassianik niuerutiginninneq pillugu peqqussutip nr. 1007/2009 (EF) allanngortinneqarnissaanik EU Kommissionip siunnersuutaa pillugu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 30. april: Piniarnermut akuersissutinik tunniussisarnermi maleruagassat pillugit Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 22. maj: Avaleraasartoorniarneq pillugu Naalakkersuisut siulittaasuannik aammalu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 28. maj: Avaleraasartoorniarneq pillugu Naalakkersuisut siulit - taasuannik siunersiuineq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Paasisassarsiorluni angalaneq april: Nunatsinni puisinniarneq oqaluttuariumallugu tassunga lu ilanngullugu puisimit tunisassianik niuerutiginninneq pillugu peqqussutip nr. 1007/2009 (EF) allanngortinneqarnissaanik Kommissionip siunnersuutaa oqaluuseriumallugu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap kiisalu Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliap sinniisaasa EU-Kommissioni, Europaparlamenti, FUR Europe kiisalu danskit norskillu EU-mi sinniisui Bruxellesimi naapeqatigaat. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 13. marts: Nuummi Brugsenimut takuniaaneq. 16. marts: Pinngortitaleriffimmut takuniaaneq. 20. april: Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisup ataatsimeeqatiginera. 27. april: Pinngortitaleriffimmut takuniaaneq maj: Nuummi Future Greenlandip ingerlanneqarnerani peqataaneq. 11. maj: Polar Seafood A/S-ip ataatsimeeqatiginera. 11. maj: Royal Greenland A/S-ip ataatsimeeqatiginera. 21. maj: Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisup ataatsimeeqatiginera. 19. oktober: KNAPK-p ataatsimeeqatiginera. 11. november: Kalaallit Nunaanni Aalisarsinnaanermut Akuersissutinik Nakkutilliisoqarfiup ataatsimeeqatiginera (KANUAANA). 12. november: Pinngortitaleriffimmeersut ataatsimeeqatiginerat. 16. december: Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisup ataatsimeeqatiginera.

49 4. september: Nunaatillit nunap panerneranik eqqugaaneraat pillugu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 28. december: Great Greenland A/S pillugu Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliap Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Niuernermullu Naalakkersuisumik siunersiuinerani peqataaneq. Sassarfigineqarnerit 10. marts: MSC-mik nalunaaqutsersuisarneq pillugu Marine Stewardship Councilip sassarnera. 16. april: Aalisarnermi unammilleqatigiinnermi pissutsit pillugit Suluk Fish Greenland ApS-ip sassarnera. 20. april: Avaleraasartoorniarneq pillugu Halibut Greenland ApS-ip sassarnera. 12. maj: Killiffik kiisalu nunatsinni aalisarnermi piniarnermilu unammilligassat periarfissallu pillugit KNAPK-p siulersuisuunerisa sassarnerat. 19. maj: Avaleraasartoorniarneq kiisalu UKA 2015/126-ip (aalisarnermut aningaasaliissutinut immikkoortitat) pillugit Sermilik Trawl ApS-ip sassarnera. 28. oktober: UKA 2015/21 (qalerallit akitsuutaat) kiisalu UKA 2015/126-ip (aalisarnermut aningaasaliissutinut immikkoortitat) pillugit Sulisitsisut sassarnerat. Qitiutillugit aallutat Avaleraasartoorniarneq tassungalu ilanngullugit aalisarnermi pisinnaatitaaffinnik (pisassiissutinik) agguaassisarnermi piumasaqaatit Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliamit sammineqarput. Taamaalillunilu allakkatigut apeqquteqarnerit saniatigut Naalakkersuisut siulittaasuannik siunersiuinerit arlallit kiisalu tusagassiorfinnut nalunaarutit arlallit, avaleraasartuut pillugit suliaq pillugu ataatsimiititaliap naliliinerinik inerniliinerinillu ataatsimiititaliamit ingerlaavartumik ilisimatitsissuteqarfiusut, ataatsimiititaliamit sulissutigineqarput. Ilaatigut ataatsimiititaliap sulinerata kingunerisaanik Naalakkersuisut aalajangerput pisassinneqarnissamik qinnuteqaatit tiguneqartut allaffissornikkut suliarineqartarnerat pillugu ingerlatsinermik misissuinissaq Namminersorlutik Oqartussat kukkunersiuisuannit arlaannaannulluunniit attuumassuteqanngitsumit ingerlanneqassasoq. Misissuineq oktoberimi tamanut saqqummiunneqarpoq. 49

50 Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Sassarfigineqarnerit 18. maj aamma 6. november: Dronning Ingridip Napparsimmavissuani nakorsaanermik Henning Sloth Pedersenimik ataatsimeeqateqarneq, ileqquusumik nerisartakkat nerinerini aamma nerisassat eqqussuunneqartut akuutissalianik akuukkat nerinerini peqqissutsimut attuumassutillit pillugit nunanit tamalaanit misissuinerit taakkunanngalu aningaasalersorneqarsimasut sammineqarput. Saqqummiussineq Inatsisartunut ilaasortanut soqutiginnittunut tamanut ammavoq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. 2 Sinneqartoorneq ataatsimiititaliap angalanissaanik piviusunngunngitsoortumik pissuteqarpoq, aningaasallu taakku 2012-mi akilereerneqarnikuusut 2013-imi utertinneqarput. Paasisassarsiorluni angalanerit juni: Ilulissani sila pillugu ataatsimeersuarneq Climate Days peqataaffigineqarpoq, kiisalu 2004-mi Nunarsuarmi kingornuttakkatut UNESCO-mit toqqarneqartoq Ilulissat Kangerluaniittoq takornarniarfigineqarpoq. Taakku saniatigut Kitsissunnguit imeqqutaallat manniliorfigisartagaat qeqertaq eqqissisimatinneqartoq takornarniarneqarpoq. Tamatuma saniatigut Ilulissani piniartut aalisartullu peqatigiiffii marluusut ataatsimeeqatigineqarput, taakkumi ataatsimeeqatiginerini nuna eqqissisimatitaasoq siusinnerusukkulli pisanut assartukkanut aqqutitut atorneqartartoq assartuinermut ajornartorsiutigineqarnersoq tusarumaneqarmat december: Parisimi COP21-mi peqataaneq. Sila pillugu isumaqatigiinniarnernut ataatsimiititaliaq qanimut malinnaavoq, silallu pissusaa pillugu sulinerup ingerlariaqqinnissaanut paasisaqarnermik kinguneqarpoq. Ilulissani ataatsimeersuarnermi Climate Days-imi Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu ataatsimiititaliaq peqataavoq. 50

51 Pingaartinneqartut Parisimi COP21-mi ulluni december Eqqissisimatitsinermut Avatangiisinullu ataatsimiititaliaq peqataavoq. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 13. marts: Tunup avannaani nunami allanngutsaaliugassatut immikkoortitami imartamillu inuussutissarsiornermi soqutiginaatilinnut pilersaarutit pillugit, asimi eqqagassalerinermut Naalakkersuisut tulleriiaarinermut pilersaarutaat pillugit aamma Ilulissanut Kangerlussuarmullu tunngatillugu UNESO-mik isumaqatigiissutit pillugit suliniutissatut Naalakkersuisut pilersaarutaat pillugit Avatangiisinut, Pinngortitamut Inatsisinillu atuutsitsinermut Naalakkersuisoq paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqatigineqarpoq. 12. oktober: Terianniat ikilisarnissaannut pilersaarutit pillugit aamma eqqagassat akoorutissanik arrortikkuminaatsortallit passunneqartarnerannik Naalakkersuisut pilersaarutaat pillugit Avatangiisinut, Pinngortitamut Inatsisinillu atuutsitsinermut Naalakkersuisoq paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqatigineqarpoq. 22. oktober: Kalaallit Nunaata sila pillugu isumaqatigiissummut atatillugu danskit naalakkersuisuinik Naalakkersuisut isumaqatigiinniarnermut periusissaata killiffia pillugu aamma Naalakkersuisut danskit sila pillugu ministerianik ataatsimeeqateqarsimanerannik Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut, Niuernermut Nunanullu allanut Naalakkersuisumik paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqateqarneq. 16. november: Aalisarnermik alapernaarsuisut aamma piniarnermut nakkutilliisut sulinermi atugaat tusagaqarfigerusunnerullugu Kalaallit Nunaanni Aalisarsinnaanermut Akuersissutinik Nakkutilliisoqarfimmi paasisassarsiorluni pulaartoqarpoq, ilaatigullu sammineqarput malittarisassat atuuttut aamma piniagassanut pisassiissutinik eqqortumik atuutsitsinermut nakkutilliineq. 20. november: Uuliaarluernermi suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut pillugu aamma uuliaarluernermi upalungaarsimanermik aaqqissuussineq atuuttoq pillugu Aatsitassanut Naalakkersuisoqarfimmik paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqateqarneq. 11. december: Sila pillugu isumaqatigiissutigineqaqqammersup kingunissai pillugit Nunanut allanut Naalakkersuisumik Parisimi COP21-p nalaani isumaqatigiinniarnermut pisortaasumik paasissutissiinertalimmik ataatsimeeqateqarneq. Qitiutillugit aallutat Avatangiisinut tunngassuteqartut soorlu nunami aamma immami eqqagassat passunneqartarnerat, pinngortitamik illersuineq aamma piujuartitsineq Ataatsimiititaliamit qitiutillugit isiginiarneqarput. Aamma issittumi silap allanngornerani ilisimatusarnerit pillugit ataatsimiititaliaq ilisimasanik katersivoq, silalu pillugu nunat tamalaat ataatsi meersuarneranni peqataatitaqarluni. 51

52 Inatsisinut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Sassarfigineqarnerit 28. oktober: Transparency Green - land. 6. november: Open Source Greenland. Siunersiuinerit 8. maj: UPA 2015/85 aamma Naalakkersuisut tassunga allannguutissaatut siunnersuutaat pillugit Aningaasaqarnermut Aat - sitassanullu Naalakkersuisumik siunersiuineq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Qitiutillugit aallutat Ukioq 2015 Inatsisinut Ataatsimiititaliamut aatsaat taamak ulapaarfiutigaaq. Inatsisissatut aalajangiiffigisassatullu siunnersuutit 19-it ataatsimiititaliamit suliarineqarput, tassunga ilanngullugit Inatsisartut Ombudsmand iata ukiumoortumik nalunaarutai marluk kiisalu Inatsisartut suleriaasiata allannguutissaatut siunnersuut. Inatsisissatut aalajangiiffigisassatullu siunnersuutit taakku assigiinngitsorpassuarnut tunngasuupput, ilaatigut nunami naalakkersuinikkut aaqqissuussaanermi atugassarititaasunut inatsisartoqarnermilu pissutsinut, ilaqutariit atugaannut pinerluttulerinermullu tunngassuteqarput. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 17. marts: Inatsisitigut illersugaaneq pillugu innuttaasunik tusarniaaneq. 20. marts: Eqqartuussivinnut takuniaaneq. 13. april: Inatsisartut Ombudsmandiannut takuniaaneq. 9. oktober: Politimestereqarfimmik ataatsimeeqateqarneq. 23. oktober: Eqqartuussivinnut takuniaaneq. 6. november: Inatsisartut Ombudsmandiannut takuniaaneq. 9. november: Inatsisinik Atortitsinermut Ministereqarfiup atlantikup avannaanut immikkoortortaanik ataatsimeeqateqarneq. 52

53 Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Nunatta Karsiata 2013-imut naatsorsuutai pillugit ataatsimiititaliap isumaliutissiissusiornera qinersinissamik nalunaaruteqartoqarnera pissutigalugu unitsinneqarpoq. Naatsorsuutit suliarineqarnissaat isumaliutissiissuteqarnissarlu 2015-imut kinguartinneqarput. 2 Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq 2015-imi 14-eriarluni ataatsimiippoq, taakkulu nalinginnaasumik pisarnermit amerlanerupput. Tamatumunnga pissutaavoq 2014-imi qiner sisoqarnissaanik nalunaaruteqartoqarnera pissutigalugu Nunatta Karsiata 2013-imut naatsorsuutaasa akuersissutigineqarnissaat 2015-imi upernaakkut ataatsimiinnissamut kinguartinneqarmat. Taamaalilluni Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq 2015-imi Nunatta Karsiata naatsorsuutaanik marlunnik suliaqarpoq (2013-imoortoq aamma 2014-imoortoq). Tamatuma saniatigut nunatta karsianik kukkunersiuisussatut Inatsisartut toqqagaata 2015-imi avaleraasartoortassiissutit pillugit ingerlatsinermik misissuineranut atatillugu ataatsimiititaliaq arlaleriarluni ataatsimiippoq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Kukkunersiuinermut ataatsimiititaliap isumaqatigiinnissamik tunngavia Naak Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliamut ilaasortat naalakkersuinikkut partiinut assigiinngitsunut sinniisuugaluartut naalakkersuinermik aallaaveqanngitsumik sulinissani isumaqatigiittumillu oqaaseqartarnissani ataatsimiititaliap anguniartuartarpaa. Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap kukkunersiuisoq Inatsisartunit toqqarneqartoq misissueqqullugu qinnuigigaangamiuk isumaqatigiinnissamik tunngavik tamanna aamma atuuttarpoq. Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq Naalakkersuisunut kinguneqaa tissiinissaminut nammineq periarfissaqanngilaq. Inatsisartut aalajangigaan nik Naalakkersuisut qanoq ingerlatsisimanersut aningaasaliissutinillu qanoq atuisimanersut pillugu naliliinerminik Inatsisartunut paasissutissiinissaq ataatsimiititaliap suliassaraa. Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliap ilisimatitsissutai, nalunaa rutai aamma Nunatta Karsiata naatsorsuutai pillugit isumaliutissiissutai aqqutigalugit tamanna pisarpoq. Inatsisartut suliami aalajangeeqqullugit Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq inassute qarsinnaavoq, Naalakkersuisunulli ilaasortamut naalakkersuinikkut kinguneqartitsisoqassanersoq Inatsisartut kisimik aalajangiivigisinnaavaat. 53

54 Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq Paasisassarsiorluni angalanerit marts: Ataatsimiititaliap Islandimut angalanera. Nunat avannarliit kukkunersiuinermut ataatsimiititaliaasa Islandip Altingiani ulloq 10. marts isumasioqatigiinnerannut Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliamit aallartitaq peqataavoq. Isumasioqatigiinnermi Islandimiut missingersuusiornermut inatsisissaattut siunnersuut nutaaq, taassumalu inatsisartut nakkutilliisinnaanerannut qanoq pingaaruteqarnera ilanngullugu saqqummiunneqarpoq. Nunani Avannarlerni Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliat Attaveqatigiittarfiat aqqutigalugu isumasioqatigiinneq ingerlanneqarpoq. Attaveqatigiittarfikkut suleqatigiinnermut tunngaviuvoq Inatsisartuni ataasiakkaani kukkunersiuinermut ataatsimiititaliat suliassaat atuuffiilu ima immikkuullaritsigimmata, allaat suliassamik pitsaanerpaamik ingerlatsiumalluni ineriartortitsiumallunilu nunat allat kukkunersiuinermut ataatsimiititaliaannut isumassarsiassanik aallertoqartariaqarluni. Attaveqatigiittarfiup ataatsimiinnissaa tulleq Stockholmimi 2017-imi pisussatut naatsorsuutigineqarpoq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Sassarfigineqarnerit 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. 22. april: Peqatigiiffik 16. august. 20. maj: Ice Cold Gems. Aatsitassanut Ataatsimiititaliap uran i pillugu Danmarkimut Finland imullu paasisassarsiorluni angalanera juli. 54

55 Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu juni: Mining and Society in the Arctic, Sisimiut juli: Risø Centerimut aamma Roskildemi avatangiisinut nukissiuuteqarnermullu qi - tiusoqarfimmut DCE-mut takuniaaneq. Helsinkimi Finlandip avatangiisinut ministereqarfianik ataatsimeeqateqarneq kiisalu Finlandip avannaani Talvivaarami nikkelisiorfimmut/uranisiorfimmut takuniaaneq. 26. august: Workshop, Greenland Oil Spill Response, Nuuk. Aatsitassanut Ataatsimiititaliap Finlandimut Danmarkimullu paasisassarsiorlutik angalanerat Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq Finlandimut angalavoq ilaatigut Talvivaarami aatsitassarsiorfiup 2012-imi novembarimi aningasoortoqarnera pissutigalugu matusariaqalernerata kingunerisai misilittakkallu paasisassarsiorfigiartorlugit, taamanikkut imeq aatsitassarsiornermit igitassanik sinnikunillu imalik 100 mio. literit missaat pinngortitamut kuuttoorsimavoq. Aatsitassarsiorfimmit nikkel, kanngussak, zink aamma uran, tamarmik annikitsumik akullit, tunisassiarineqarput. Ataatsimiititaliap Talvivaarami aatsitassarsiorfimmik pulaarnerani aatsitassarsiorfik akiliisinnaajunnaartutut suliarineqarpoq, pisortanilli saliinerup ingerlanerani tunisassiorsinnaassusia annikillillugu ingerlatiinnarneqarluni. Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq Finlandimi oqartussanik assi giinngitsunik Talvivaarami ingerlatanut attuumassutilinnik, avatangiisinut suliniaqatigiiffinnik naalakkersuisutiguunngitsunik attuumassutilinnik kiisalu najukkami nakkutilliisunik aatsitassarsiorfimmilu sulisunik ataatsimeeqateqartarpoq. Ataatsimiititaliaq angalaneq iluatsillugu Danmarkimi Dansk Center for Miljø og Energi (DCE) Risølu ataatsimeeqatigaat. Taakkuninnga ataatsimeeqateqartarnermi atortussat qinngualanillit, atorneqarnerat avatangii sinullu sunniutigisinnaasaat immikkut pingaartinneqarsimapput. Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq Sisimiuni ulluni juni aatsitassat pillugit isumasioqatigiinnermi peqataavoq. 55

56 Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit Ataatsimiititaliaq ukiup ingerlanerani Nunanut allanut Naalakkersuisumik arfineq-marloriarluni ilisimatitsiffiusumik ataat - simeeqateqarpoq. Ataatsimiititaliap Nunanut allanut Naalakkersuisumik ataatsimeeqateqartarnerni nunanut allanut tunngasutigut naalakkersuinikkut ingerlatsinermi pissutsit pisussaalluunniit pillugit ilisimatitsinerusarput, taamatullu aamma isertuussassanik ilisimatitsiffiusarlutik. Ataatsimiititaliaq Canadap Danmarkimi ambassadørianik ataatsimeeqateqarsimavoq, taamatullu aamma Alaskami najukkani oqartussat, ilisimatusarfiit nunallu inoqqaavisa suliniaqatigiiffiisa sinniisaannik ataatsimeeqateqarsimalluni. Taakku saniatigut ataatsimiititaliaq danskit nunanut allanut ministeriannik, Aalisarnermut, Piniarnermut Nuna- 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Paasisassarsiorluni angalanerit januar: Ataatsimiititaliamit aallartitat Norgemi Tromsømi Arctic Frontiersimik qulequtserlugu ataatsimeersuarnermut peqataapput. Ataatsimeersuarnermi immikkut sammineqarput nukissiuuteqarneq silallu pissusii Issittoq sunik periarfissaqarpa nunarsuarmi ikummatissamik pisariaqartitsinermut tunniussaqarnissamut kiisalu silap pissusiisa allanngoriartorneri issittumi avatangiisinut qanoq sunniuteqassappat. Paasisassarsiorluni angalaneq naggaserlugu ataatsimiititaliap aallartitai Folketingip Kalaallit Nunaannut ataatsimiititaliaata sinniisaanik ataatsimeeqateqarput, kiisalu Pituffiup kiffartuunneqarnera eqqarsaatigalugu isumaqatigiissut annaaneqartoq pillugu Folketingip ataatsimiittarfiani tuaviortumik apeqquteqaat aallaavigalugu oqallinneq malinnaavigalugu. 22. april: EU-p puisit pillugu peqqussutaata, ilaatigut naggueqatigiit Inuit tunisassiaasa inerteqquteqarnermut ilaatinneqannginnerannik imallip, allanngortinneqarnissaanik EU-Kommissionip siunnersuutaa tunngavigalugu ataatsimiititaliap sinniisai siunnersuummik EU-p suliarinninnera pillugu Bruxelles-imi EU-p inatsisartuinut ilaasortanik ataatsimeeqateqarput. Ataatsimiinnerit Folketingip Kalaallit Nunaannut ataatsimiititaliaata allattoqarfianit ataqatigiissaarneqarput, angalanerlu ingerlanneqarluni Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaat, aamma Folketingip Kalaallit Nunaannut ataatsimiititaliaa, Europamut ataatsimiititaliaa Avatangiisinullu ataatsimiititaliaa suleqatigalugit april: Ataatsimiititaliamit aallartitat Apeqqutinut nunat inoqqaavinut tunngasunut Naalagaaffiit Peqatigiit aalajangersimasumik oqallittarfiata ukiumoortumik ataatsimiinnerata immikkoortuata aappaanut peqataapput, inuttut pisinnaatitaaffiit oqallittarfiullu siunissami suliassai oqallisigineqarlutik. Angalanermut ilaatillugu Danmarkip Naalagaaffinnut Peqatigiinnut aallartitaa danskillu New Yorkimi 56 Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliap ulluni september Bruxellesimut paasisassarsiorluni angalaneranit.

57 lerinermullu Naalakkersuisumik kiisalu Issittumi Sakkutooqarnikkut Qullersaqarfimmik ataatsimeeqateqarsimavoq. Isumasioqatigiinnerit ataatsimeersuarnerillu 11. februar: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiat sulineralu pillugu isumasioqatigiilaarnermut ataatsimiititaliaq sinniisoqarpoq maj: Ataatsimeersuarneq "Future Greenland", Nuuk. Naalagaaffinnut Peqatigiinnut aalajangersimasumik aallartitaqarfiannik ilisimatitsiffiusumik ataatsimeeqateqarput september: Bruxellesimut paasisassarsiorluni angalaneq, tamatumani ataatsimiititaliaq Kalaallit Nunaata EU-mut atassuteqaatai, EU-p Issittumi soqutigisai, NATO, kiisalu EU-p Kalaallit Nunaatalu akornanni isumaqatigiissutit, ilaatigut aalisarneq ilinniartitaanerlu pillugit peqatigiinnissamik isumaqatigiissut kiisalu aatsitassat pillugit suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut pillugit tamatigoortumik ilisimatinneqarpoq oktober: Islandimi Reykjavikimi Arctic Circlep ataatsimeersuartitsineranut ataatsimiititaliaq peqataatitaqarpoq. Ataatsimeersuarneq Norgemi ataatsimeersuartitsisarnerit Arctic Frontiers peqatigalugu apeqqutit issittumut tunngasut pillugit nunat tamalaat akornanni oqallittarfiit annersarivaat november: Aarhusimi ataatsimeersuarnermut "Det Globale Arktis. Sikkerhed og styring Nordiske og internationale perspektiver -mi ataatsimiititaliaq peqataatitaqarpoq. Suleriaatsimut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Suleriaatsimut Ataatsimiititaliaq ukiup ingerlanerani sisamariarluni ataatsimiippoq, tassani oqaluuserineqarlutik Inatsisartut sulineranut eqqarsaatigalugu 2016-imut aningaasanut inatsisissatut siunnersuummut ilanngussassat, ilaasortat inuussutissarsiornikkut soqutigisaasa nalunaarsorneqartarnerat eqqarsaatigalugu malittarisassat nutaat akuerineqarneri kiisalu apeqqutit Inatsisartunut namminernut tunngasut assigiinngitsut. Inatsisartut Siulittaasoqarfiat partiinit ataasiakkaanit kattusseqatigiinnilluunniit siulittaasoqarfimmi ilaasortaatitaqanngitsunit ilaasortat Inatsisartunit qinerneqartut peqatigalugit tassaavoq Suleriaatsimut Ataatsimiititaliaq. Tamatuma peqatigisaanik partiit ataasiakkaat kattusseqatigiilluunniit siulittaasoqarfimmi ilaasortaatitaqanngitsut ilaasortaatitaannut sinniisusanik Inatsisartut qinersissapput tamanna periarfissaassappat. Ataatsimiititaliaq Siulittaasoqarfiup Inatsisartut missingersuutaannut siunnersuutaasa akuerineqarnissaannut qulliunerusumik akisussaasuuvoq. Missingersuutit suliarineqarnissaat siulittaasoqarfiup isumagisassaraa, tamatumalu kingorna Suleriaatsimut Ataatsimiititaliamit akuerineqartassallutik. Tamatuma saniatigut pisariaqartitsineq naapertorlugu aamma Inatsisartut ataatsimiititaliamut qinnuiginnikkaangata ataatsimiititaliaq taamaallaaat katersuuttarpoq. 57

58 Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Paasissassarsiorluni angalanerit december: Ataatsimiititaliamut siulittaasup tullia ataatsimiititaliaq sinnerlugu Kalaallit Nunaanni Qimusser - tartut Kattuffiata isumasioqatigiitsitsineranut Ilulissani peqataavoq. Isumasioqatigiinnermi peqataapput Kattuf fiup nammineq aallartitai, Qaasuitsup kommunianit aallartitat, Ilisimatusarfimmit aallartitat uumasut na korsaat allallu. Qimussimik sukkaniuttarnerup piffinni pingaaruteqassusaa, qimussimik sukkaniuttarnerup siunissaa, qimusseq piorsarsimassutsimi attassisutut kiisalu meeqqat qimussimik sukkaniuttarnerat isumasioqatigiinnermi oqaluuserineqarput. Siunersiuinerit 20. oktober: Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq eqqumiitsuliornermut inatsisissatut siunnersuut (UKA 2015/163) pillugu siunersiorlugu ataatsimeeqatigineqarpoq. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Ilisimatitsiffiusumik ataatsimiinnerit 16. marts: Naalakkersuisooqatigiit pingaarnersiuinerisa ataanni Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq qinigaaqqammersoq nammineq akisussaaffimmi ataani suut pingaartinnerai kiisalu suliani ingerlasuni killiffiit pillugit ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq. 4. maj: Kattuffiup aningaasatigut taperneqarnissamut periarfissai kiisalu ilinniartut maanaannaq ilinniakkanik unitsitsisarnerata ajornartorsiutaaneranik Avalaap suliaqarnera pillugu Avalak Danmarkimi ilinniagaqartut kattuffiat ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq maj: "Future Greenland"-imut peqataaneq. 8. maj: Kattuffiup suliai aningaasatigullu inissisimanera pillugu Sorlak ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq. 12. maj: Aningaasanut Inatsit 2015-mi sipaarutissat, Meeqqat atuarfiat pillugu Nalunaarusiaq, Sorlak allallu pillugit Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq. 22. maj: Tusagassiutinut tapiissutit pillugit Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq kiisalu aningaasaqarnermut akileraartarnermullu ataatsimiititaliaq ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarput. 24. september: Oqaasileriffiup ulluinnarni suliassai, suliniutaalu ingerlasut naammassineqartullu pillugit ilisimatitsissutaasumik oqaasileriffimmi sulisunik ataatsimeeqatiginnissutigineqarput. 5. november: Nanu Meeqqat ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq tassani kattuffiup kulturikkut aningaasatigut tapiissutigine-

59 Sassarfigineqarnerit 12. marts: Tusagassiorfik Sermitsiaq tusagassiortarneq pillugu politikki pillugu siunersiorlugu ataatsimeeqatigineqarpoq. 2. juni: Timi Asimi siunissami suliniut pillugu ataavartumik aaqqiisinnaaneq aamma tamatuma aningaasalersorneqarnissaa pillugu siunersiorlugu ataatsimeeqatigineqarpoq. qartartut sulinermini qanoq atortarnerlugit misilittakkaminik oqaluttuarlutik, tamatumunnga ilanngullugu isiginnaagassiami Ajussuseq Ajunngila? qanoq atorsimanerlugit. 12. november: Ullutsinni oqaluffinni pissutsit, nunatsinni oqaluffinni sulisutigut inissisimaneq, meeqqerivinni pissutsit, kiisalu oqaatsit pillugit inatsit pillugit Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq. 23. november: Meeqqat atuarfiat pillugu nalunaarusiaq naammassineqarsimasoq pillugu ulloq naallugu isumasioqatigiinneq, ataatsimiititaliamit aaqqissuunneqartoq ingerlanneqarpoq. Isumasioqatigiinnermi peqataapput aaqqissuunneqarnerani peqataasut KANUKOKA, IMAK kiisalu Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq. 24. november: UKA 2015/106 oqaatsit pillugit inatsit aamma tusagassiuutit kiisalu Kalaallit oqaasiisa ineriartornerat pillugit Arnaq Grove, PhD ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq. 1. december: Biskopi oqaluffeqarnermut tunngasut pillugit ilisimatitsissutaasumik ataatsimeeqatigineqarpoq, matumani ilanngullugit ilagiit sinniisaat kiisalu oqaluffinni sulisussaaleqineq. Qitiutillugit aallutat Ilaasortat marluk siunnersuutaat aallaavigalugit ataatsimiititaliaq marlunnik nutaatut suliniuteqarpoq. Siunissami akuunerulersitsinissaq pillugu politikki taamaalillugu ataatsimiititaliamit itisilerlugu suliarineqarpoq. Suliamut tamatumunnga atatillugu akuunerulersitsinerup paasineqartarnera kiisalu pitsaasumik peqataatitsilluni akuunerulersitsinerup paasineqartarnera ataatsimiititaliamit suliarineqarpoq. Ilaasortap siunnersuutaa tunngavigalugu ataatsimiititaliaq suleqatigiittoq innersuussassamik ersarissumik angusaqarniarluni suliaqarpoq, tamannalu inatsisartunit tigulluarneqarluni. Taamatuttaarlu upernaakkut ataatsimiinnerup nalaani kulturip timersornerullu inatsisitigut avissaartinneqarnissaanik siunnersuutaasup ataatsimiititaliap suliaraa. Nunatsinni ileqquusimavoq Danmarkimisulli timersornerup kulturimut ilanngunneqartarnera kisiannili kultureqarneq sunngiffimmilu sammisassaqartitsineq pillugit Inatsisartut peqqussutaat allanngortinneqassappat timersornermi kultureqarnermilu tunngavissat avissaartinneqassapput. 59

60 Meeqqat atuarfiannik nalilersuilluni isumasioqatigiinneq Ulloq 23. november ataatsimiititaliaq meeqqat atuarfiat pillugu isumasioqatigiippoq. Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq, KANUKOKA, kiisalu IMAK peqatigalugit meeqqat atuarfiat pillugu nalunaarusiaq saqqummiunneqarsimasoq tunngavigalugu meeqqat atuarfianit naatsorsuutigineqartut ilimagineqartullu ataatsimiititaliamit eqqartorneqarput. Sukkut pitsaanerutissinnaavarput, meeqqat atuarfiat qanoq isikkoqassava, minnerunngitsumillu pingaarnertut Kalaallit Nunaanni meeqqat atuarfiat pitsaanerusoq pilersinniarutsigu anguniakkat suut ataatsimoorfigisinnaavagut? Isumasioqatigiinnermi eqqartorneqarput tunngaviusumik isummat, inatsit kiisalu suliniutit tigussaasut. Suna periarfissaava? Suna piviusorsiorpa? Nunatta pitsaasumik ineriartornissaanut meeqqat atuarfiat qitiusutut inissisimalluinnarmat illuatungeriinnit ilaatigut nipi sakkortusinnaasarpoq. Taamaakkaluartoq isumasioqatigiinneq pitsaasumik inerititaqarfiusumillu ingerlanneqarpoq, peqataasut tamarmik isumaqatigiissutigaat meeqqat atuarfiani, tamatta pigisatsinni paasinnilluarnerunissaq annertunerusumillu isumaqatigiinnissaq anguniarlugu naapeqqittoqassasoq. Kultureqarnermut, Ilinniartitaa ner mut, Ilisimatusarnermut, Ilageeqarnermullu ataatsimiititaliap ulloq 23. november IMAK suleqatigalugu isumasioqatigiinnerat. 60

61 Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq Angalanernut aningaasartuutit kr Paasisassarsiorluni angalanerit ataatsimiinnerillu Ataatsimiititaliap ataatsimiinneri Isumaliutissiissutit/ Ilassutitut isumaliutissiissutit Naalakkersuisunik apersuinerit Ataatsimiititaliamut sassarnerit Ataatsimiititaliaq sassarfigineqanngilaq, siunersiuinngilaq, angalanani isumaliutissiissuteqaraniluunniit. Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaagallartoq Inatsisartut Suleriaasianni 1, imm. 2 naapertorlugu nutaamik qinersisoqarneranut atatillugu qinigaanerup misilinneqarnissaanut ataatsimiititaliaagallartumik, sivisunerpaamik ilaasortaasimasunit angajullermik taassumalu toqqagaanik sisamanik allanik ilaasortalimmik pilersitsisoqassaaq. Inatsisartut Suleriaasianni 1, imm. 3 aamma 6, imm. 2 naapertorlugit ataatsimiititaliaq Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat qinigaasinnaanerat pillugu inassuteqaateqassaaq. Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq Inatsisartut inissitsiterlutik ataatsimiin neranni Inatsisartullu ukiuata aallartinnerani Suleriaatsimi 7, imm. 1 naapertorlugu pilersinneqartarpoq. Suleriaatsimi 2 aamma 6, imm. 1-2 naapertorlugit pissutsit Inatsisartunut Naalakkersuisunullu ilaasortat ilaasortaanerannik naleqqukkunnaarutaasut pillugit ataatsimiititaliaq Inatsisartunut inassuteqaateqassaaq. Inatsisartut Naalakkersuisullu pillugit Inatsisartut inatsisaanni 25 malillugu Inatsisartut siulittaasuata, Naalakkersuisut siulittaasuata aamma Naalakkersuisunut ilaasortat suliffeqarfinni, ingerlassani atorfeqarfinniluunniit pisortanit namminersortunilluunniit pigineqartuni toqqagaallutik suliaqartitaaffiinut tunngatillugit apeqqutit, pineqartut isumaginninnerminni tigummiinnarumallugit kissaatigisaat, ataatsimiititaliamut aalajangiiffigisassatut aamma saqqummiunneqartassapput. ina.gl/ataatsimiititaliat 61

62 Kapitali Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfia 13. august Savalimmiuni Runavikimi ukiumoortumik ataatsimiinnermi. Asseq: Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat.

63 Nunat Avannarliit Killiit aamma Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiini ingerlatat Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Angalanernut aningaasartuutit kr Siulittaasoqarfiup ataatsimiinneri Aallartitat ataatsimiinneri Siunnersuisoqatigiiffiup ataatsimiinneri Kaammattuutitut aalajangersakkat Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Kalaallit Nu - naata, Islandip Savalimmiullu akornanni inatsisartutigoortumik suleqatigiiffiuvoq. Suleqatigiinnermi tunngavissap ma - leruaqqusanik aalajangersaaffiusup akuerineqarneratigut suleqatigiinneq maleruagassiuunneqarpoq. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffianni siulittaasuutitaqarneq Savalimmiormiut 2014-imi aggustimiit 2015-imi aggustimut Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffianni siulittaasuutitaqarput. Tamatuma kingorna Kalaallit Nunaat siulittaasuutitaqalerpoq, Islandilu pilersaarutit malillugit 2016-imi aggustimiit siulittaasuutitaqalissalluni. 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata ilasseqatigiissitsinera aalajangersimasumillu qulequtaqartitsilluni ataatsimeersuartitsinera Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata aalajangersimasumik qulequtaqartitsilluni ataatsimeersuartitsinissaa sioqqullugu Inatsisartut Siulittaasuat Hans Egedep Illuani ilasseqatigiissitsivoq nunat avannarliit killiit killeqarfii pitarlugit attaveqaqatigiittarneq nukittorsarniarlugu. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata tunngavigisaasa pingaarnerit ilagaat nunat avannarliit killiit akornanni suleqatigiinnermik annerusumik pilersitsissalluni minnerunngitsumik niuernikkut attaveqartarnikkullu soqutigisat eqqarsaatigalugit. Aalajangersimasumik qulequtaqartitsilluni ataatsimeersuarneq Aasianni ingerlanneqarpoq ulluni 30. januaarimiit 1. februaarimut qulequtaritinneqarluni "Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Issittumi takorluukkanit piviusunngortitsinermut Issittoq eqqarsaatigalugu nunat avannarliit killiit ataatsimut ilioriusissiaata timitalerneqarneqarnera. Eigill Thor Nilsson nalunaarusiorsimavoq qulequtaqartumik Savalimmiut, Kalaallit Nunaata Islandillu akornanni nunat avannarliit killiit issittoq eqqarsaatigalugu suleqatigiinnerat". Nalunaarusiaq aallaavigalugu silaannakkut angallassinerup iluani inuussutissarsiutillit peqatigalugit siunissami periarfissat unammilligassallu oqallisigineqarput. Aalajangersimasumik qulequtaqartitsilluni ataatsimeersuarmit inerniliunneqarpoq killeqanngitsumik niueqateqarsinnaanermik isumaqatigiissuteqarnissat suli sulissutigineqartariaqartoq kiisalu niuerneq pillugu siunnersuisoqatigiinnik inuussutissarsiortut namminneq aallartitaannik pilersitsi so qartariaqartoq. Northern Dimension Parliamentary Forum Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfia Northern Dimension Parliamentary Forum (nunat Northern Dimensio- 63

64 nimut peqataasut Inatsisartuisa oqallittarfiat) sisamassaanik ataatsimiinneranut Reykjavikimi ulluni 10. aamma 11. maj ingerlanneqartumi peqataavoq. "Northern Dimension Parliamentary Forum" Reykjavíkimi 10. aamma 11. maj. Oqallittarfik Islandimi, Norgemi, Ruslandimi EU-milu inatsisartunut ilaasortat ataatsimut naalakkersuinikkut suliniutigaat. Nunanit taakkunannga inatsisartunut ilaasortat saniatigut Northern Dimension -imut peqataasut, naalakkersuisut inatsisartutigoortumillu suliniaqatigiiffiit peqataasarput. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfia susassaqartut allat, ilaatigut Issittumi Siunnersuisoqatigiit aamma Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiiffiat, peqatigalugit peqataasarpoq. Suleqatigiinnerup siunertaraa Europap avannarpasinnerusortaani aningaasarsiornikkut peqataatitsineq, unammilleqatigiinneq piujuaannartitsinermillu tunngavilimmik ineriartortitsineq pillugit oqaloqatigiinnerup suleqatigiinnerullu siuarsarneqarnissaa. Ataatsimiinnermi qulequttat pingasut sammineqarput: Europap avannarpasinnerusortaanut naalakkersuinikkut ingerlatseriaasissamik ineriartortitsineq, ikummatissanik mingutsitsinngitsunut periarfissat unammilligassallu, kiisalu imaani pisuussutinik piujuartitsinermik tunngavilimmik iluaquteqarniarneq. eeas.europa.eu/north_dim Nunani avannarlerni killerni inatsisartut siulittaasuisa Savalimmiuni 29. juni-1. juli ataatsimiinnerat Savalimmiuni inatsisartut Løgtingið siulittaasuat Jógvan á Lakjuni Klaksvíkimi nunani avannarlerni killerni inatsisartut siulittaasuisa ataatsimiinnerannut qaaqqusisuuvoq. Peqataasut allat tassaapput Islandimi inatsisartut Althingip siulittaasuata tullia aamma nunatsinni Inatsisartut siulittaasuat Lars-Emil Johansen. 64 Inatsisartutigoortumik suleqatigiinnerup ataqatigiissaarneqarnissaa isumassiorfigeqatigiittarnerlu assut suleqatigiinnermut pingaaruteqarput. Ataatsimiinnermi Savalimmiuni naalakkersuinikkut pissutsit immikkut soqutigineqarput, tamatuma nalaani nutaamik qinersisitsoqarnissaa naatsorsuutigineqarmat. Nunat avannarliit killiit inatsisar tuisa siuliuttaasuisa ataatsimiinnerat Savalimmiuni 29. juni-1. juli. Islandimi inatsisartut Althingip siulittaasup tullia siulleq (assimi saamerleq) sinniisigaat.

65 Frankrigimi Strasbourgimi december SCPARimi ataatsimiinneq Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siunertaraa apeqqutit issittumut tunngasut pillugit nunat tamalaat akornanni pisuni saqqumilaarnerulernissani. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata assut pi - ngaartippaa Issittumi innuttaasut aamma Issittumi pisunut oqaasissaqarnerulernissaat, Issittumi innuttaasut inatsisartullu Issittumiittut qulaallugit aalajangiisoqartaqqunagu. Lars-Emil Johansenip Nunat Avan narliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasuatut oqaaseqarnermini erseqqissarpaa Nunani avannarlerni killerni innuttaasut pisunut piareersimasariaqartut tunutsinnit ingerlanneqartunut isiginnaartuuginnassanngikkutta. Taamaattumik ataatsimiittarfinni allani assigiinngitsuni apeqqutit issittumut tunngasut eqqartorneqartillugit Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata peqataasarnini annertusiartortippaa. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata Savalimmiuni Runavíkimi ukiumoortumik ataatsimiinnera Piffissami august Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiat Savalimmiuni Runavíkimi ukiumoortumik ataatsimiippoq. Ukiumoortumik ataatsimiinnerup saniatigut Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata ukiunik 30-nik naliuttorsiornera nunanit tamanit kulturinik takutitsinikkuttaaq malunnartinneqarpoq. Ukiunik 30-nngortorsiorluni nalliuttorsiorneq Tórshavnimi Nunat avannarliit illorsuanni malunnartinneqarpoq naalakkersuinikkut eqqumaffigineqartumik. Nalliuttorsiutiginninnermi oqalugiartoqartarpoq, oqaluttuarisaaneq uteqqinneqarluni kiisalu nunat avannarliit killiit periarfissaat erseqqissarneqarlutik. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfiata aalajangersimavaa Islandip præsidentia Ólafur Ragnar Grímsson nersornaaserneqassasoq Nunat Avannarliit Killiit pillugit qasusuilluni suliniuteqarsimanera pissutigalugu. Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata siulittaasoqarfiata inassuteqarnermini pingaartippaa taamatut ataqqinaammik nersornaasiineq massakkorpiaq ataatsimut soqutigisamik ilisarnaaserneqassasoq, taamaattumillu isumaqatigiissutigineqarluni avaleraasartuumik kuultiusumik saqqarmiuliortoqassasoq. Ukiumoortumik ataatsimiinnermi kaammattuutitut aalajangersakkat pingasut akuerineqarput. Taakku tamarmik ataatsimut ataatsimiititaliami, aallartitat siulittaasuinit pingasunit aallartitanillu ataatsimik ilaasortalimmi, oqaluuserineqareerlutillu pingaarnersiorneqarsimapput. Tamanna kaammattuutitut aalajangersakkanik pingasunik inerneqarpoq ataatsimut ataatsimiititaliap suleqatigiiffiusinnaasut pingasut pingaarnersiukkat iluanni suleqatigiinnissamik kissaatai tunngaviga lu - git: Aalisarneq, Assartuineq Pilersuinerlu kiisalu killeqanngitsumik niueqatigiissinnaanermik isumaqatigiissut, tamatumani nunani ilaasortaasuni naalakkersuisut suliassaqarfiit taaneqartut iluini suleqatigiinnermut iluaqutaasinnaasut ajoqutaasinnaasullu qulaajassallugit. Ukiumoortumik ataatsimiinnermi Inatsisartut siulittaasuat Nunanut Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiannut siulittaasunngorpoq. Siulittaasuutitaqartarneq nunat ilaasortaasut paarlakaallutik tigummisarpaat. Inatsisartut Siulittaasuat Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiiffiata allattaaneq Inga Dora Markussen peqatigalugu ulloq 16. december Strasbourgimi SCPAR-ip ataatsimiinnerani. 65

66 Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiat Angalanernut aningaasartuutit kr Ataatsimiitaliat ataatsimiinneri Aallartitat ataatsimiinneri Ataatsimeersuarnerit allallu Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiat inatsisartutigoortumik sule qatigiiffiuvoq Norgimit, Danmarkimit, Sverigemit, Finlandimit, Islandimit nunanillu namminersorfiusunit Savalimmiunit, Kalaallit Nunaannit Ålandimillu inatsisartunut ilaasortanik 87-inik ilaasortalik. Inatsisartut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffianni marlunnik ilaasortaatitaqarput marlunnillu sinniisussaqarlutik imi Inatsi sartut ilaasortaatitaat/sinniisussat Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataat simiititaliami aamma Avatangiisini Pinngortitamilu Pisuussutinut Ataatsimiititaliami ilaasortaatitaqarput. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffianni 2015-imi ataatsimiititaliani ataatsimiinnernut partiillu naalakkersuinikkut suliaqarnermi ataatsimiinnerini Inatsisartutigut peqataatitsinerit januar: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata Ålandimi Mariehamnimi ataatsimiinneri marts: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata Danmarkimi Københavnimi aalaja- 1 Allaffissornermut aningaasartuutit Ilanngullugit. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata nunani avannarler ni illersornissaq pillugu naalakkersuinikkut pissutsit pillugit Stockholmimi ulloq 7. september issiaqatigiilluni oqaloqatigiinnera Nunani avannarlerni illersornissaq pillugu naalakkersuinikkut pissutsit pillugit issiaqatigiilluni oqaloqatigiinnermut qaaqqusisoqarnerani Kalaallit Nunaannit Nunat Avannarliit Siunnersui soqatigiiffiannut aallartitat siulittaasuat qaaqqusaavoq. Svenskit illersornissamut ministeriat Peter Hultquist nunani avannarlerni illersornissakkut suleqatigiinneq Nordefco pillugu, nunanit avannarlernit namminersorlutillu oqartussaaffeqarfinnit Inatsisartunut qinikkatut Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffianni aallartitanut saqqummiussilluni oqaloqatigiinnernik ammaavoq. Pingaartumik Ruslandip nunanut avannarlernut qanittumi issittumilu nunanut allanut naalakkersuinikkut pissusilersornera oqallisigineqarpoq. Russit sakkutooqarnikkut nunanullu allanut naalakkersuinikkut avammut iliuuserisaat kingulliit ataatsimut isigalugit isumaku lunn artinneqarput. Illuatungaatigulli nunanik baltikumimiittunik oqaloqateqarneq taakkuninngalu ersoqateqarneq ingerlatiin narnissaa tunngavigalugit nunat avannarliit aalajaatsuunerisa toqqissisimanartuunerisalu attatiinnarnissaat siunertaralugu nunat avannarliit pingaar titaannik attassiinnartoqassasoq isumaqatigiissutigineqarpoq. Issittumi pissutsit aamma siunissami eqqumaffigineqassasut oqaloqatigiinnerni oqaatigineqarpoq. Sverigep Finlandillu NATO-mut ilaasortanngorsinnaanerat pillugu isummersuutit saqqummiunneqarput, naak ilaasortanngornissaq maannangaaq tunngavissaqarpallaanngitsutut isikkoqaraluartoq. Issiaqatigiilluni oqaloqatigiinnerit sammisamut attuumassuteqarluartumik, ammasumik imminullu ataqqeqatigiiffiusumik ingerlanneqarput. Oqaloqatigiinnerni Ministerit Inatsisartullu saniatigut illersornis samut nunanullu allanut naalakkersuinikkut pissutsinik immikkut ili simasalinnik peqataasoqarpoq, tassani aamma illersornissamut pi so r tat peqataallutik. Illersornissamut apeqqutit pillugit oqaloqati giin nermut Kalaallit Nunaata Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffian nut ilaasortatut nunat avannarlermiut tamaasa naligalugit peqa taa nerata pingaaruteqarnera nunatta sinniisaanit erseqqissaatigineqarpoq.

67 ngersimasumik qulequtaqartitsilluni ataatsimiinnera juni: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffianni Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliap kiisalu Atugarissaar nermut Ataatsimiititaliap Kalaallit Nunaanni Nuummi aasaanerani ataat simiinnerat juni: Avatangiisini Pinngortitamilu Pisuussutinut Ataatsimiititaliap Danmarkimi Nordjyllandimi aasaanerani ataatsimiinnera. 7. september: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata nunani avannarlerni illersornissaq pillugu naa lakkersuinikkut pissutsit pillu git Sverigemi Stockholmimi issi - aqatigiilluni ataatsimiinneq september: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata Norgemi Os lomi ataatsimiinneri oktober: Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata Islandimi Reykjavikimi katersuunnera. Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiiffiata Avatangiisiniut pinngortitamilu pisuussutinut ataatsimiititaliaq Skagenimi, ulooq 22. juni. ina.gl/ataatsimiititaliat 67

68 Kapitali Upernaaq manna marrarmik qummuattaasaliaq kunngip Christian X-p taassumalu nuliata dronning Alexandrinep 1921-mi Kalaallit Nunaannut tikeraaqqaarnerminnut atatillugu tunissutigisimasaat, Landsrådit sianitoqaat ip tungaanut atorneqarsimasoq kiisalu Kalaallit Nunaata Avannaani Landsrådit aamma Kalaallit Nunaata Kujataani Landsrådit pokalii Rigsdagimit ukioq 1936 tunissutigineqarsimasut igalaaminiusumik ilitsivilerneqarput.

69 Allaffissorneq Aaqqissuussaaneq Allattoqarfimmut pisortatut aqutsineq Inatsisartut allattaanerata akisussaaffigaa. Inatsisartut Siulittaasoqarfiannik sullissinermini Inatsisartut allattaanerat Siulittaasoqarfiup allattoqarfianit ikiorserneqartarpoq. Allattoqarfimmi paasissutissiisarnermut suliniutinillu ingerlatsisarnermut immikkoortortaq, ataatsimiititalianut allatseqarfik, inatsisilerinermut immikkoortortaq kiisalu sullissinermut immikkoortortaq Inatsisartut allattaanerannut toqqaannartumik akisussaassuseqarput. Nutserinermut immikkoortortaq nutserisut pisortaannit Inatsisartut allattaanerannut akisussaassuseqartumit siulersorneqarpoq. Aningaasaqarnermut immikkoortortaq siulittaasoqarfimmut allatseqarfimmi pisortamit Inatsisartut allattaanerannut akisussaassuseqartumit siulersorneqarpoq. Inatsisartut Allattoqarfiat inatsisartut allattoqarfigaat Inatsisartut sulinerisa pitsaanerpaamik ingerlanneqarnissaanut pe - qataasussaq. Tassunga ilaapput Siulittaasoqarfiup sullinneqarnera, Inatsisartut katersuunnerisa piareersarneqarnerat aaq - qissuussaanikkullu ingerlanneqarnerat, ataatsimiititalianik sullissineq, inatsisitigut misissuisarnermik ulluinnarnilu allaffissornikkut ingerlatsineq. Tamatuma saniatigut naqitan - ngorlugit saqqummersitat, Inatsisartuni takuniaatitsinerit aamma suliniutit annertunerit pilersaarusiorlugillu ingerlannerat allattoqarfiup ilaatigut isumagisarai. Inatsisartut siulittaasoqarfiat Suliniutinik suliaqartoq Tusagass.+paasissutiss. Inatsisartut Allattaanerat Siulittaasoqarfiup Allattoqarfia Nutserisoqarfik Ataatsimiititaliat allatseqarfiat Inatsisissanik nalilersuisarfik Sullissinermut immikkoortortaq Aningaasaqarnermut immikkoortortaq Ataatsimut sullissivik Immikkoortortat Ataatsimut sullissivittut atuunnertik aallaavigalugu aammalu Inatsisartut allattaanerata Siulittaasoqarfiullu aalajangiineri naapertorlugit paasissutissiisarnermut sulliniutinullu immikkoortortaq aammalu Siulittaasoqarfiup allattoqarfia Allattoqarfimmi immikkoortortanut tapertatut pingaarnertut atuupput. Taamaalillutillu immikkoortortat namminneq akisussaaffigisamik iluanni suliassanik suliarinninnissaq pingaarnertut isumagisaraat. 69

70 70 Inatsisitigut aalajangersakkat iluanni killissarititaasut Siulittaasoqarfiullu maleruagassiai naapertorlugit Allattoqarfiup makku ingerlaavartumik sulissutigisassarai: Inatsisartuni sulinermut atugassarititaasunik makku aqqutigalugit pitsanngorsaaneq Siulittaasoqarfimmut, ataatsimiititalianut Inatsisartunullu ilaasortanut qaffasissumik pitsaassusilimmik siunnersuineq, ikorfartuineq, oqaluttaaneq nutserissussinerlu. Inatsisartut Naalakkersuisullu akornanni suleqatigiinnermik siuarsaaneq. Ataatsimiititaliat aaqqissuussaanermikkut suleriaatsimikkullu naapertuunnerpaamik ingerlatsivigineqarnissaat anguniarlugu suleqataaneq. Allattoqarfiup suliassaqarfiisa iluanni pitsaassutsinik inerisaajuarnissaq qulakkeerniarlugu sulianut tunngasunik ilisimasanik katersineq kiisalu sulisutigut aningaasatigullu atugassarititaasunik pitsaanerpaamik atuineq. Inatsisartunik isiginninnermik mak ku aqqutigalugit qaffassaaneq Inatsisit pitsaassusiannik pitsanngorsaanissamik pingaartitsiuarnikkut. Avatangiiserisanut pilertortumik paasiuminartumillu attaveqartarnikkut. Inatsisartut sulinerat angusaallu pillugit paasissutissanik ingerlatitseqqiisarnermik isumaginninneq. Sulisorisat 2015-ip naanerani Allattoqarfimmi 31-inik aalajangersimasunik sulisoqarpoq. Aaqqissuussaaneq naapertorlugu taakku ukununnga agguarsimapput: Sulisorisat Inatsisartut Allattaanerat 1 Siulittaasoqarfiup allattoqarfia 4 Attaveqaqatigiinnermut suliniutinullu immikkoortortaq 1 Nutserisoqarfik 7 Ataatsimiititaliat allatseqarfiat inatsisilerinermullu immikkoortortaq 11 Sullissinermut immikkoortortaq 4 Aningaasaqarnermut immikkoortortaq 3 Katillugit 31 Tamatuma saniatigut nalunaaquttap akunnermusialinnik sulisoqarluni. Pisortani suliffeqarfiit pissanganarnerpaat ineriartorfigineqarsinnaanerpaallu ilaattut inissisimanissaminik anguniagaqarnermigut Allattoqarfiup sulisut suliffeqarfimmi tassani sivisuumik suliffeqartarnerat iluatsissimavaa. Inatsisartut Allattoqarfianni qanoq sivisutigisumik sulisimaneq Allattoqarfimmi agguaqatigiissillugu qanoq sivisutigisumik sulisimaneq 12år 10år 8år 6år 4år 2år 0år Allaffissornermik suliallit Ilinniagartuut Oqalutsit nutserisullu Allattoqarfik tamaat agguaqatigiissillugu

71 Inatsisartut Siulittaasuata Lars-Emil Johansenip Allattaanerullu Ellen Kolby Chemnitzip inatsisissatut siunnersuutit akuersissutigineqartut ullorlu 3. december atuutsilersinneqartussat piareersarlugit atsioraat. ina.gl/allattoqarfik 71

72 Kapitali Aningaasat.