TKT-1202 Digitaalisuunnittelu Digital Design Fall 2007

Koko: px
Aloita esitys sivulta:

Download "TKT-1202 Digitaalisuunnittelu Digital Design Fall 2007"

Transkriptio

1 TKT-1202 Digitaalisuunnittelu Digital Design Fall Tampere University of Technology Institute of Digital and Computer Systems

2 TKT-1202 Lectures Lecturer Prof. Timo D. Hämäläinen Room TG407 Research activities: 2

3 Lecture Schedule 2007 Date Time Place Topic wed TB104 Course info, Overview of digital design (Chapt. 1,3) tue TB109 Combinatorial Systems Specification, description and analysis (Chapt. 2,4) wed TB104 Combinatorial Systems Design (Chapt.. 5,6) tue TB109 Sequential Systems Specification (Chapt. 7) wed TB104 Sequential Systems Design (Chapt. 8) tue TB109 State Machine Design (Extra material) wed TB104 Sequential Systems Modules (Chapt. 11) wed TB104 Combinatorial Systems Modules (Chapt. 9) wed TB104 Arithmetic Modules (Chapt. 10) wed No lectures wed TB104 Register Transfer Level, Data and control subsystems (Chapt. 13,14) wed K1702 Programmable logic (Chapt. 5.7, 12) wed TB104 Review 3

4 TKT-1202 Exercise Staff 2007 Regular exercises Erno Salminen Ari Kulmala Computer exercises Riku Uusikartano Always start the Subject field with [TKT-1202] All exercise information on course web pages 4

5 TKT-1202 Passing the Course Exam Compulsory exercises 1. Hear it forget? 2. Write it remember! 3. Do it understand!! compulsory excercises Exercises give practical experience Lectures gives theoretical background Exam measures student s ability to specify, design, implement and analyze digital systems 5

6 Passing the Exercises 6 regular and 5 computer exercises each ~4 tasks 50% of both must be accepted 12 regular tasks 10 computer tasks Bonus for more than 50% of tasks solved (both together) Exercises must be accepted before exam Tasks Bonus <22 failed

7 Exam dates and times Remember to check the latest information on TUT web pages TKT-1220 Exam Date Time : : :00 7

8 TKT-1202 Motivation Why to take this course? Learn how digital devices function and how to design those by yourself! Where do you need these skills? Computer engineering Embedded/HW oriented programming Mission critical and real-time systems design 8

9 TKT-1202 Prerequisites You should know the basics of digital electronics Recommended TKT-1100 Digitaalitekniikan perusteet Basic building blocks Gates as components and logical elements Gate networks Flip-Flop: logical operation and timing Handling of logic expressions Logic (switching) expressions Boolean algebra Karnaugh map: minimization of expressions 9

10 Course materials Textbook M.D. Ercegovac, T. Lang, J.H. Moreno, Introduction to Digital Systems, John Wiley and Sons, 1999, ISBN All chapters, no VHDL related sections WARNING: DO NOT SEE ANY OF THE VHDL EXAMPLES OF THE TEXTBOOK not suitable for real working digital system designs! 10

11 Course materials Lecture notes Additional information Shows focus areas and topics of textbook sections Exercise support material Tutorials to EDA tools 11

12 Institute of Digital and Computer Systems

13 Institute of Digital and Computer Systems 4 Professors, 1 Docent ~100 PhD & MSc students working in research projects Some research topics Wireless Sensor Networks MPEG-4/H.264 Video encoders Novel processor designs System-on-Chip interconnection networks Design tools and methodologies Prototypes and implementations of complete systems including digital electronics, embedded SW, operating systems, data bases, Java/Web 13

14 DSP-based Multiprocessor System TUTNC (1996) FPGA SRAM Interface to host PC DSP-processor 14

15 DSP-based Multiprocessor System PARNEU (1998) Interface to host PC FPGA DSP-processor 15

16 Example: QoS & Secure WLAN & terminal (2000) FPGA SRAM DSP-processor 16

17 Multi Radio WSN Platform 2005 Soft-core processor on programmable logic chip 1-4 parallel radio links Tested with stereo CD quality audio (SPDIF in/out) Extremely low endto-end delay 17

18 Examples of TUTWSN Wireless Sensor Nodes Copyright Tampere University of Technology 18

19 Kuinka TKT-1202 sijoittuu tutkintoon? 20

20 Ajallisesti Perusopinnot Vuosi 1-2 Esitiedot Vuosi 1 per. 1 per. 2 per. 3 per. 4 per. 5 labra DIGIPK (3 op) MPROS (5 op) (3 op) Kandidaatti, 25 op. Aineopinnot A/B, 25op Vuosi 2 Vuosi 3 per. 1 per. 2 per. 3 per. 4 per. 5 per. 1 per. 2 per. 3 per. 4 per. 5 DS (5 op) DJT (8 op) TKT I(5 op) ARITM I (4 op) 21 Digitaali- ja tietokonetekniikan kandiprojekti (8op)

21 22 Koulutusohjelmittain: TITE Kandidaatin tutkinnon rakenne Kuinka suoritan kandidaatin tutkinnon digitaali- ja tietokonetekniikan laitoksella kun: a) Olen tietotekniikan opiskelija Op. Kandidaatin perusopinnot Tietotekniikan perusopinnot 110 Aineopinnot A Digitaali- ja tietokonetekniikan aineopinnot 25 Kandidaatintyö A:sta Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatintyö 8 Aineopinnot B Esim. ohjelmistotekniikan aineopinnot 25 Vapaasti valittavat Koulutusohjelman mukaiset vapaasti valittavat 12 Kandidaatin tutkinto Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatti 180 Esimerkki Perusopinnot Ohjelmistopainotteinen kandidaatti Tietotekniikan perusopinnot FYS-1010 Fysiikan työt I 3 FYS-1090 Insinöörifysiikka I 6 FYS-1110 Insinöörifysiikka IIa 6 FYS-1120 Insinöörifysiikka IIb 2 IHTE-1100 Käytettävyyden perusteet 3 KEM-1100 Insinöörikemia 3 KIE-2200 Ruotsia tekniikan opiskelijoille 3 MAT Insinöörimatematiikka A 1 3 MAT Insinöörimatematiikka A 2 4 MAT Insinöörimatematiikka A 3 3 MAT Insinöörimatematiikka A 4 4 MAT Insinöörimatematiikka A 5 4 MAT Todennäköisyyslaskenta 3 MAT Diskreetti matematiikka 3 MAT Algoritmimatematiikka 3 OHJ-1010 Tietotekniikan perusteet 4 OHJ-1101 Ohjelmointi I e 4 OHJ-1151 Ohjelmointi II e 5 OHJ-1200 Johdatus yliopisto-opintoihin 1 OHJ-2100 Ohjelmistotieteen perustyökaluja 5 OHJ-3010 Ohjelmistotuotannon perusteet 4 SGN-1200 Signaalinkäsittelyn menetelmät 4 SGN-1250 Signaalinkäsittelyn sovellukset 4 TETA-1010 Teollisuustalouden perusteet 4 TKT-1100 Digitaalitekniikan perusteet 3 TKT-1110 Mikroprosessorit 5 TLT-2100 Tietoliikenneverkkojen perusteet 5 TLT-3100 Tietoturvallisuuden perusteet 3 Vieraan kielen opintoja (vähintään perustaso) 3 Opiskelijan on valittava vieraan kielen opintoja (jatkotaso) 3 Yhteensä 110

22 Koulutusohjelmittain: TITE Kandidaatin tutkinnon rakenne (jatkoa) Kuinka suoritan kandidaatin tutkinnon digitaali- ja tietokonetekniikan laitoksella kun: b) Olen tietotekniikan opiskelija Op. Ohjelmistopainotteinen kandidaatti Esimerkki (jatkoa) Perusopinnot (ks. ed sivu) Suositeltavat valinnaiset Aineopinnot A Tietotekniikan perusopinnot Yhteensä 110 Suositeltavat valinnaiset MAT Diskreetti matematiikka 3 SGN-1200 Signaalinkäsittelyn menetelmät 4 TLT-2100 Tietoliikenneverkkojen perusteet 5 Yhteensä 12 Aineopinnot A TKT-1202 Digitaalisuunnittelu 5 TKT-1212 Digitaalijärjestelmien toteutus 8 TKT-1220 Tietokonearitmetiikka I 4 TKT-3200 Tietokonetekniikka I 5 TKT-1230 Digitaalitekniikan laboratoriotyöt 3 Yhteensä 25 Aineopinnot B Kandidaatintyö Aineopinnot B OHJ-1150 Ohjelmointi II 5 OHJ-1400 Olio-ohjelmoinnin peruskurssi 4 OHJ-2010 Tietorakenteiden käyttö 5 OHJ-3300 Johdatus tietokantoihin 3 OHJ-4010 Rinnakkaisuus 4 OHJ-4200 Laitteistonläheinen ohjelmointi 4 Yhteensä 25 Kandidaatintyö Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatintyö 8 23 Kandidaatin tutkinto Kandidaatin tutkinto 180

23 24 Koulutusohjelmittain: Sähkö Kuinka suoritan kandidaatin tutkinnon digitaali- ja tietokonetekniikan laitoksella kun: b) Olen sähkötekniikan opiskelija Op. Kandidaatin perusopinnot Sähkötekniikan perusopinnot 110 Aineopinnot A Digitaali- ja tietokonetekniikan aineopinnot 25 Kandidaatintyö A:sta Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatintyö 8 Aineopinnot B Esim. Elektroniikan aineopinnot 25 Vapaasti valittavat Koulutusohjelman mukaiset vapaasti valittavat 12 Kandidaatin tutkinto Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatti 180 Esimerkki Perusopinnot Laitteistopainotteinen kandidaatti Sähkötekniikan perusopinnot ELE-1010 Elektroniikan perusteet I 3 ELE-1020 Elektroniikan perusteet II 6 FYS-1010 Fysiikan työt I 3 FYS-1150 Fysiikka S I 5 FYS-1160 Fysiikka S II 5 KEM-1100 Insinöörikemia 3 KIE-2200 Ruotsia tekniikan opiskelijoille 3 LTT-1100 Johdatus lääketieteelliseen tekniikkaan 3 MAT Insinöörimatematiikka B 1 3 MAT Insinöörimatematiikka B 2 4 MAT Insinöörimatematiikka B 3 3 MAT Insinöörimatematiikka B 4 4 MAT Insinöörimatematiikka B 5 4 MAT Vektorianalyysi 3 MAT Fourier'n menetelmät 3 MAT Todennäköisyyslaskenta 3 OHJ-1010 Tietotekniikan perusteet 4 OHJ-1100 Ohjelmointi I 4 SMG-1100 Piirianalyysi I 5 SMG-1200 Piirianalyysi II 5 SMG-1300 Sähkömagneettiset kentät ja aallot I 5 SMG-1400 Sähkömagneettiset kentät ja aallot II 5 SVT-1100 Sähköenergia 6 TEL-1010 Tehoelektroniikan perusteet 4 TETA-1010 Teollisuustalouden perusteet 4 Opiskelijan on valittava vieraan kielen opintoja (vähintään perustaso) 3 Opiskelijan on valittava vieraan kielen opintoja (jatkotaso) 3 Yhteensä 106

24 Koulutusohjelmittain: Sähkö Kandidaatin tutkinnon rakenne (jatkoa) Kuinka suoritan kandidaatin tutkinnon digitaali- ja tietokonetekniikan laitoksella kun: b) Olen sähkötekniikan opiskelija Op. Esimerkki Laitteistopainotteinen kandidaatti (jatkoa) Perusopinnot (ks. ed sivu) Suositeltavat valinnaiset Aineopinnot A Sähkötekniikan perusopinnot Yhteensä 106 Suositeltavat valinnaiset TKT-1110 Mikroprosessorit 5 TLT-5100 Tiedonsiirtotekniikan perusteet 5 OHJ-1150 Ohjelmointi II 5 SMG-1000 Johdatus yliopisto-opintoihin 1 Yhteensä 16 Aineopinnot A TKT-1202 Digitaalisuunnittelu 5 TKT-1212 Digitaalijärjestelmien toteutus 8 TKT-1220 Tietokonearitmetiikka I 4 TKT-3200 Tietokonetekniikka I 5 TKT-1230 Digitaalitekniikan laboratoriotyöt 3 Yhteensä 25 Aineopinnot B Kandidaatintyö Aineopinnot B ELE-2050 Elektroniikan työkurssi 6 ELE-2100 Puolijohdekomponenttien sovellukset 4 ELE-2150 Integroitujen piirien perusteet 4 ELE-2200 Analogiatekniikka I 4 ELE-2250 Johdatus suurtaajuustekniikkaan 4 ELE-2300 Sulautettujen prosessorisovellusten perusteet 3 Yhteensä 25 Kandidaatintyö Digitaali- ja tietokonetekniikan kandidaatintyö 8 25 Kandidaatin tutkinto Kandidaatin tutkinto 180

25 26

26 Introduction to Digital Design

27 Outline Overview Design views Functionality, Architecture, Implementation Abstraction levels and Hierarchy Digital design flow & automation Specification, Design Capture, Implementation, Analysis Understanding the concept of time 28

28 Overview of Digital Design Flow z(t)=f(x(t)) 10Mbit/s 0.3mm Specification Analysis Design Implementation 29

29 Digital Design Views Architecture Structure Behaviour Functionality What are the logical building blocks? How are they organized? What should be done? What is the behaviour? What are the physical components? What kind they are? 30 Implementation Physical

30 Characteristics (example) Architecture Number of AND-gates Clock cycles Functionality z = x+y s(t+1) = r(t-1)+p(t) Clock speed Delay Power consumption Size, Color 31 Implementation

31 Digital Design Means Several Designs Independent of implementation Independent of application General theories Application dependent Design of Functionality - What? Implementation dependent Design of Architecture - How? Implementation (Mapping) 32

32 What is Mapping? Realize desired functionality on available architecture Direct mapping, one-to-one Architecture is designed to realize the functionality Each functional operation has corresponding realization in architecture Architecture can not realize any other functionality Example: digital wall clock (Note: usually the term mapping is not used, just design ) Indirect mapping Architecture can realize also other functionalities There is no exactly corresponding physical component for each functional operation Shared, re-used in respect of time Ultimate example: processor 33

33 Example: Custom VLSI Chip Implementation Functionality: z ( ab) c Architecture: a b c z Implementation: Library of basic components (all gate types available) Functionality is the same as the architecture Direct mapping, the smallest unit is gate (transistor) Implementation = connecting building blocks together! 34

34 Example: Discrete Logic Chip Implementation Functionality: z ( ab) c Architecture: Implementation: c b a The smallest unit is chip Direct mapping, but how to select the best mapping? z 35

35 Example: FPGA Implementation Functionality: z ( ab) c Architecture: a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Programmable interconnect a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Programmable interconnect a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Implementation: a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Programmable interconnect a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Programmable interconnect a1 a2 a3 a4 a1 a2 a3 a4 LUT LUT b1 b2 b1 b Indirect mapping, the smallest unit is Look-up Table (can perform all basic logic functions) 36

36 Notes About Examples Digital design allows several ways to implement given functionality Trade-offs between physical properties like cost, area, speed, also source of problems! Example: six-digit adder, two architectures X 5 X 4 X 3 X 2 X 1 X 0 Y 5 Y 4 Y 3 Y 2 Y 1 Y 0 X 5 X 4 X 3 X 2 X 1 X 0 Y 5 Y 4 Y 3 Y 2 Y 1 Y 0 6-Digit Adder One-Digit Adder (carry storage inside) Z 5 Z 4 Z 3 Z 2 Z 1 Z 0 Digits in parallel Z 5 Z 4 Z 3 Z 2 Z 1 Z 0 Digits in serial 37

37 Design Views - Problems SW engineer Designs only functionality Experience needed to fulfil e.g. performance requirements Can not affect architecture Electronics engineer Designs architecture Functionality = Architecture Can not understand separation of the two 38

38 Design Views - Problems Basic Digital Design Course Student Exercises must be simple Design often means only architecture design How is related to specification and design? Functionality a Architecture z ( ab) c = b c z Specification (functional specification) Design - often still same as functional specification in a graphical notation! 39

39 Abstraction Levels and Hierarchy in Digital Design

40 Abstraction Levels Architecture Processors, memories Registers Gates Transistors Functionality Algorithms Register transfer Boolean expressions Diff. equations Transistor layout Cells Chips Boards 41 Implementation

41 Abstraction Levels in Design Flow High abstraction level Suitable to coarse planning what is desired Typically in the beginning of the design flow The lower level, the more detailed information and the more effort required if something is changed at higher level Abstraction levels and design hierarchy can be considered at the same time 42

42 Hierarchy in Digital Design Large designs must be partitioned into blocks to be manageable Compare: SW functions Nobody writes only main function? Example: Zt ( )= P t i=0 Xi () Clock clk Registers Adder Input Module level X(i) xin RX xreg Output addout ADD z RY yreg Physical (transistor) level Z (a) +5V Clock Logical (gate and flip-flop) level Flip-Flop Gates (b) 43 (c) Transistor

43 Hierarchy level Order of design Design Flow & Hierarchy Top-down design Bottom-up design System 1. Top level N. Modules 2. Gates and flip-flops 2. Transistors A B C D Bottom level N. B 1. A C D 44

44 Design Flow & Design Automation

45 Overview of Digital Design Flow z(t)=f(x(t)) 10Mbit/s 0.3mm Specification Analysis Design Implementation 46

46 Specification Most course examples: same specification for both functionality and architecture (one-toone mapping) Two basic approaches Informal, can not be handled automatically Formal, can be analysed (mathematical, logical) executed (simulations, used in functional verification ) Textual, graphical or tabular format 47

47 Design (Manual) Design Transform specification into binary world if not yet Functionality in truth tables, state transition tables, state diagrams, Optimization of logic functions Use basic building blocks: gates, FF, Design network(s) of logic elements Results in implementation 48

48 Analysis Reverse-engineer: try to obtain specification from an implementation Course textbook approach! Verify that implementation works as specified Functional Physical 49

49 EDA Electronic Design Automation 1. Specification If formal, might be used directly in design capture If informal, guides the design capture 2. Design capture Textual: HW design languages Graphical: Schematic capture, resembles manual drawings of e.g. gate networks 3. Functional verification Most often simulation 50

50 EDA Electronic Design Automation 4. Synthesis Minimization of logic Place and Route HW assembly of building blocks Uses libraries (elementary building blocks) Gives feedback about preformance, area, 5. Verification Simulation results with back-annotated performance values Testing in a real prototype (e.g. FPGA board) 51

51 Libraries in Digital Design Architectures are made of building blocks (components) Components obtained from libraries Transistors Gates Flip-flops Multiplexers, counters Adders, multipliers Physical components Pre-designed VLSI lay-out cells Configurable logic units (FPGAs) IC-chips (past discrete components) 52

52 Understanding Time in Digital Design

53 Time in SW and Digital Design Time in SW design Time can not be expressed explicitly like: z=ab+c executes in 10ms Only way is to use timers, interrupts, priorities and experience Execution of program code is best-effort Time resolution is k clock cycles Time in digital design Essential part of specification Expressed explicitly Digital logic timing is fully deterministic Time resolution is 1 clock cycle 54

54 Example: Write Characters to a LCD Display Data & ctrl signals LCD Display Microcontroller (Self-made board computer for a car 1996) 55

55 LCD Display Data Sheet 56

56 LCD Display Data Sheet: Write Timing 57

57 58 Timing in SW Trial-and-error: find timing of instruction execution Depends on processor clock speed Very dangerous if processor is changed and code re-used (compare: old games) Use timers Interrupt or poll timer Not possible to give timing explicitly in code /* write a display data word to LCD */ void lcd_data(unsigned char lcddata) { PORTC = 0x02; /* write word to LCD xxxx xx1x */ sdelay(3); PORTC = 0x04; /* LCD Enable: xxxx x1xx */ PORTB = lcddata; /* data word to be written */ sdelay(60); PORTC &= 0xfb; /* LCD E: xxxx x0xx falling edge */ sdelay(100); }

58 Timing in Digital System Design Specification includes time Phases of computation and their duration is realized with state machine All operations are referenced to a clock STATE B Input signals STATE A STATE C Output signals STATE D State Machine 59 Clock

59 Synchronous time Value Asynchronous system Value Synchronous system Time Time Continuous time is discretized with Clock Ideally clock is a zero unit instant, a tick In practice, clock edge is considered (rising, falling) 60

60 Benefits of Synchronous Systems Signals change only at discrete instants Much easier to design, debug and analyse Easier to interface separate blocks x(t) x(t) z(t) Clock time z(t) time When output changes? 61

What we learned in TKT-1202?

What we learned in TKT-1202? What we learned in TKT-1202? Timing parameters Timing diagram IO-set, function, truth table, state table z(t)=f(x(t)) Switcing functions, expressions Time functions, state description 10Mbit/s 0.3mm Specification

Lisätiedot

7.4 Variability management

7.4 Variability management 7.4 Variability management time... space software product-line should support variability in space (different products) support variability in time (maintenance, evolution) 1 Product variation Product

Lisätiedot

Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille

Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille 1 / 12 Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille Nämä ohjeet on laadittu muille kuin tekniikan kandidaatin pohjatutkinnolla suoraan TTYn DIvaiheeseen tulleille. Tekniikan kandidaatin tutkinnolla

Lisätiedot

Information on preparing Presentation

Information on preparing Presentation Information on preparing Presentation Seminar on big data management Lecturer: Spring 2017 20.1.2017 1 Agenda Hints and tips on giving a good presentation Watch two videos and discussion 22.1.2017 2 Goals

Lisätiedot

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) Juha Kahkonen Click here if your download doesn"t start automatically On instrument costs

Lisätiedot

Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille

Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille 1 / 10 Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille Tutkintovaatimukset määräytyvät suoraan DI-vaiheeseen valituilla opiskelijoilla pääsääntöisesti samoin kuin muillakin DI-tutkintoa suorittavilla

Lisätiedot

Tietokonearkkitehtuuri 2 TKT-3201 (5 op)

Tietokonearkkitehtuuri 2 TKT-3201 (5 op) Tietokonearkkitehtuuri 2 (5 op) syksyllä 2012 periodit I & II (viikot 35-41 & 43-49) luennot tiistaisin klo 14-16 (periodi I: sali S4, periodi II: sali TB109) Kurssin tavoite Käydään läpi tietokoneen toimintaa

Lisätiedot

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) Juha Kahkonen Click here if your download doesn"t start automatically On instrument costs

Lisätiedot

Network to Get Work. Tehtäviä opiskelijoille Assignments for students. www.laurea.fi

Network to Get Work. Tehtäviä opiskelijoille Assignments for students. www.laurea.fi Network to Get Work Tehtäviä opiskelijoille Assignments for students www.laurea.fi Ohje henkilöstölle Instructions for Staff Seuraavassa on esitetty joukko tehtäviä, joista voit valita opiskelijaryhmällesi

Lisätiedot

2_1----~--~r--1.~--~--~--,.~~

2_1----~--~r--1.~--~--~--,.~~ K.Loberg FYSE420 DIGITAL ELECTRONICS 3.06.2011 1. Toteuta alia esitetyn sekvenssin tuottava asynkroninen pun. Anna heditefunktiot, siirtotaulukko ja kokonaistilataulukko ( exitation functions, transition

Lisätiedot

7. Product-line architectures

7. Product-line architectures 7. Product-line architectures 7.1 Introduction 7.2 Product-line basics 7.3 Layered style for product-lines 7.4 Variability management 7.5 Benefits and problems with product-lines 1 Short history of software

Lisätiedot

Capacity Utilization

Capacity Utilization Capacity Utilization Tim Schöneberg 28th November Agenda Introduction Fixed and variable input ressources Technical capacity utilization Price based capacity utilization measure Long run and short run

Lisätiedot

ECVETin soveltuvuus suomalaisiin tutkinnon perusteisiin. Case:Yrittäjyyskurssi matkailualan opiskelijoille englantilaisen opettajan toteuttamana

ECVETin soveltuvuus suomalaisiin tutkinnon perusteisiin. Case:Yrittäjyyskurssi matkailualan opiskelijoille englantilaisen opettajan toteuttamana ECVETin soveltuvuus suomalaisiin tutkinnon perusteisiin Case:Yrittäjyyskurssi matkailualan opiskelijoille englantilaisen opettajan toteuttamana Taustaa KAO mukana FINECVET-hankeessa, jossa pilotoimme ECVETiä

Lisätiedot

TKT-2431 Soc Design. Erno Salminen, Juha Arvio, Tero Arpinen. Department of Computer Systems Tampere University of Technology.

TKT-2431 Soc Design. Erno Salminen, Juha Arvio, Tero Arpinen. Department of Computer Systems Tampere University of Technology. -2431 Soc Design Erno Salminen, Juha Arvio, Tero Arpinen Department of Computer Systems Tampere University of Technology Fall 2009 Course outline Lectures, Erno Salminen, erno.salminen@tut.fi a) Monday

Lisätiedot

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Tuotantotekniikan laitos 15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA 15.1. Tavoitteet 167 Tietoliikenne-elektroniikan koulutusohjelma tuottaa tietoliikennelaitteistojen ja -järjestelmien kehittämiseen,

Lisätiedot

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31)

On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) On instrument costs in decentralized macroeconomic decision making (Helsingin Kauppakorkeakoulun julkaisuja ; D-31) Juha Kahkonen Click here if your download doesn"t start automatically On instrument costs

Lisätiedot

National Building Code of Finland, Part D1, Building Water Supply and Sewerage Systems, Regulations and guidelines 2007

National Building Code of Finland, Part D1, Building Water Supply and Sewerage Systems, Regulations and guidelines 2007 National Building Code of Finland, Part D1, Building Water Supply and Sewerage Systems, Regulations and guidelines 2007 Chapter 2.4 Jukka Räisä 1 WATER PIPES PLACEMENT 2.4.1 Regulation Water pipe and its

Lisätiedot

General studies: Art and theory studies and language studies

General studies: Art and theory studies and language studies General studies: Art and theory studies and language studies Centre for General Studies (YOYO) Aalto University School of Arts, Design and Architecture ARTS General Studies General Studies are offered

Lisätiedot

Computing Curricula 2001 -raportin vertailu kolmeen suomalaiseen koulutusohjelmaan

Computing Curricula 2001 -raportin vertailu kolmeen suomalaiseen koulutusohjelmaan Computing Curricula 2001 -raportin vertailu kolmeen suomalaiseen koulutusohjelmaan CC1991:n ja CC2001:n vertailu Tutkintovaatimukset (degree requirements) Kahden ensimmäisen vuoden opinnot Ohjelmistotekniikan

Lisätiedot

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA 164 15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Vastuuhenkilö: Markku Renfors, koulutusohjelman johtaja, professori Huone: TG108 Puhelin: 31153937 markku.renfors@tut.fi Päivi Salo, osaston sihteeri

Lisätiedot

Efficiency change over time

Efficiency change over time Efficiency change over time Heikki Tikanmäki Optimointiopin seminaari 14.11.2007 Contents Introduction (11.1) Window analysis (11.2) Example, application, analysis Malmquist index (11.3) Dealing with panel

Lisätiedot

Luento 3: Digitaalilogiikka 29.8.2006. Luento 3. u binary: AND ( ) A B = AB. u unary: NOT ( _ ) A. u precedence: NOT, AND, OR.

Luento 3: Digitaalilogiikka 29.8.2006. Luento 3. u binary: AND ( ) A B = AB. u unary: NOT ( _ ) A. u precedence: NOT, AND, OR. Luento 3 Digital logic Stallings: Appendix B Combinational Circuits Simplification Sequential Circuits Luento 3-1 Luento 3-2 George Boole u ideas 1854 Claude Shannon u apply to circuit design, 1938 u father

Lisätiedot

Digital logic. Boolean Algebra. Tietokoneen rakenne. Tietokoneen rakenne

Digital logic. Boolean Algebra. Tietokoneen rakenne. Tietokoneen rakenne Tietokoneen rakenne Luento 3 Digital logic Stallings: Appendix B Boolean Algebra Combinational Circuits Simplification Sequential Circuits Luento 3-1 Tietokoneen rakenne Boolean Algebra Luento 3-2 Tietokoneen

Lisätiedot

WAMS 2010,Ylivieska Monitoring service of energy efficiency in housing. 13.10.2010 Jan Nyman, jan.nyman@posintra.fi

WAMS 2010,Ylivieska Monitoring service of energy efficiency in housing. 13.10.2010 Jan Nyman, jan.nyman@posintra.fi WAMS 2010,Ylivieska Monitoring service of energy efficiency in housing 13.10.2010 Jan Nyman, jan.nyman@posintra.fi Background info STOK: development center for technology related to building automation

Lisätiedot

Constructive Alignment in Specialisation Studies in Industrial Pharmacy in Finland

Constructive Alignment in Specialisation Studies in Industrial Pharmacy in Finland Constructive Alignment in Specialisation Studies in Industrial Pharmacy in Finland Anne Mari Juppo, Nina Katajavuori University of Helsinki Faculty of Pharmacy 23.7.2012 1 Background Pedagogic research

Lisätiedot

TIEKE Verkottaja Service Tools for electronic data interchange utilizers. Heikki Laaksamo

TIEKE Verkottaja Service Tools for electronic data interchange utilizers. Heikki Laaksamo TIEKE Verkottaja Service Tools for electronic data interchange utilizers Heikki Laaksamo TIEKE Finnish Information Society Development Centre (TIEKE Tietoyhteiskunnan kehittämiskeskus ry) TIEKE is a neutral,

Lisätiedot

Alternative DEA Models

Alternative DEA Models Mat-2.4142 Alternative DEA Models 19.9.2007 Table of Contents Banker-Charnes-Cooper Model Additive Model Example Data Home assignment BCC Model (Banker-Charnes-Cooper) production frontiers spanned by convex

Lisätiedot

21~--~--~r--1~~--~--~~r--1~

21~--~--~r--1~~--~--~~r--1~ - K.Loberg FYSE420 DIGITAL ELECTRONICS 13.05.2011 1. Toteuta alla esitetyn sekvenssin tuottava asynkroninen pun. Anna heratefunktiot, siirtotaulukko ja kokonaistilataulukko ( exitation functions, transition

Lisätiedot

Windows Phone. Module Descriptions. Opiframe Oy puh. +358 44 7220800 eero.huusko@opiframe.com. 02600 Espoo

Windows Phone. Module Descriptions. Opiframe Oy puh. +358 44 7220800 eero.huusko@opiframe.com. 02600 Espoo Windows Phone Module Descriptions Mikä on RekryKoulutus? Harvassa ovat ne työnantajat, jotka löytävät juuri heidän alansa hallitsevat ammatti-ihmiset valmiina. Fiksuinta on tunnustaa tosiasiat ja hankkia

Lisätiedot

Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 4 (käsikirja) (Finnish Edition)

Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 4 (käsikirja) (Finnish Edition) Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 4 (käsikirja) (Finnish Edition) Esko Jalkanen Click here if your download doesn"t start automatically Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 4 (käsikirja) (Finnish Edition) Esko Jalkanen

Lisätiedot

Master's Programme in Life Science Technologies (LifeTech) Prof. Juho Rousu Director of the Life Science Technologies programme 3.1.

Master's Programme in Life Science Technologies (LifeTech) Prof. Juho Rousu Director of the Life Science Technologies programme 3.1. Master's Programme in Life Science Technologies (LifeTech) Prof. Juho Rousu Director of the Life Science Technologies programme 3.1.2017 Life Science Technologies Where Life Sciences meet with Technology

Lisätiedot

Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2017 Jenni Laine

Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2017 Jenni Laine Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2017 Jenni Laine 4.1.2017 KIELIKESKUS LANGUAGE CENTRE Puhutko suomea? Do you speak Finnish? -Hei! -Moi! -Mitä kuuluu? -Kiitos, hyvää. -Entä sinulle?

Lisätiedot

1. SIT. The handler and dog stop with the dog sitting at heel. When the dog is sitting, the handler cues the dog to heel forward.

1. SIT. The handler and dog stop with the dog sitting at heel. When the dog is sitting, the handler cues the dog to heel forward. START START SIT 1. SIT. The handler and dog stop with the dog sitting at heel. When the dog is sitting, the handler cues the dog to heel forward. This is a static exercise. SIT STAND 2. SIT STAND. The

Lisätiedot

LYTH-CONS CONSISTENCY TRANSMITTER

LYTH-CONS CONSISTENCY TRANSMITTER LYTH-CONS CONSISTENCY TRANSMITTER LYTH-INSTRUMENT OY has generate new consistency transmitter with blade-system to meet high technical requirements in Pulp&Paper industries. Insurmountable advantages are

Lisätiedot

Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2018 Päivi Paukku & Jenni Laine Centre for Language and Communication Studies

Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2018 Päivi Paukku & Jenni Laine Centre for Language and Communication Studies Information on Finnish Language Courses Spring Semester 2018 Päivi Paukku & Jenni Laine 4.1.2018 Centre for Language and Communication Studies Puhutko suomea? -Hei! -Hei hei! -Moi! -Moi moi! -Terve! -Terve

Lisätiedot

Other approaches to restrict multipliers

Other approaches to restrict multipliers Other approaches to restrict multipliers Heikki Tikanmäki Optimointiopin seminaari 10.10.2007 Contents Short revision (6.2) Another Assurance Region Model (6.3) Cone-Ratio Method (6.4) An Application of

Lisätiedot

Digital logic. Boolean Algebra. Tietokoneen rakenne. Tietokoneen rakenne

Digital logic. Boolean Algebra. Tietokoneen rakenne. Tietokoneen rakenne Tietokoneen rakenne Luento 3 Digital logic Stallings: Appendix B Boolean Algebra Combinational Circuits Simplification Sequential Circuits Lecture 3-1 Tietokoneen rakenne Boolean Algebra Lecture 3-2 Tietokoneen

Lisätiedot

Collaborative & Co-Creative Design in the Semogen -projects

Collaborative & Co-Creative Design in the Semogen -projects 1 Collaborative & Co-Creative Design in the Semogen -projects Pekka Ranta Project Manager -research group, Intelligent Information Systems Laboratory 2 Semogen -project Supporting design of a machine system

Lisätiedot

The CCR Model and Production Correspondence

The CCR Model and Production Correspondence The CCR Model and Production Correspondence Tim Schöneberg The 19th of September Agenda Introduction Definitions Production Possiblity Set CCR Model and the Dual Problem Input excesses and output shortfalls

Lisätiedot

Tavoitteet TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Tutkinnon rakenne. Tietoliikenne. Elektroniikka

Tavoitteet TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Tutkinnon rakenne. Tietoliikenne. Elektroniikka 4.11. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Koulutusohjelman johtaja prof. Jari Nurmi huone HC304, puhelin 365 3884 email: jari.nurmi@tut.fi Sihteeri Irmeli Lehto huone HD326, puhelin 365 3366 email:

Lisätiedot

Choose Finland-Helsinki Valitse Finland-Helsinki

Choose Finland-Helsinki Valitse Finland-Helsinki Write down the Temporary Application ID. If you do not manage to complete the form you can continue where you stopped with this ID no. Muista Temporary Application ID. Jos et onnistu täyttää lomake loppuun

Lisätiedot

KONEISTUSKOKOONPANON TEKEMINEN NX10-YMPÄRISTÖSSÄ

KONEISTUSKOKOONPANON TEKEMINEN NX10-YMPÄRISTÖSSÄ KONEISTUSKOKOONPANON TEKEMINEN NX10-YMPÄRISTÖSSÄ https://community.plm.automation.siemens.com/t5/tech-tips- Knowledge-Base-NX/How-to-simulate-any-G-code-file-in-NX- CAM/ta-p/3340 Koneistusympäristön määrittely

Lisätiedot

FinFamily PostgreSQL installation ( ) FinFamily PostgreSQL

FinFamily PostgreSQL installation ( ) FinFamily PostgreSQL FinFamily PostgreSQL 1 Sisällys / Contents FinFamily PostgreSQL... 1 1. Asenna PostgreSQL tietokanta / Install PostgreSQL database... 3 1.1. PostgreSQL tietokannasta / About the PostgreSQL database...

Lisätiedot

Kysymys 5 Compared to the workload, the number of credits awarded was (1 credits equals 27 working hours): (4)

Kysymys 5 Compared to the workload, the number of credits awarded was (1 credits equals 27 working hours): (4) Tilasto T1106120-s2012palaute Kyselyn T1106120+T1106120-s2012palaute yhteenveto: vastauksia (4) Kysymys 1 Degree programme: (4) TIK: TIK 1 25% ************** INF: INF 0 0% EST: EST 0 0% TLT: TLT 0 0% BIO:

Lisätiedot

Tilanne sekä MS-A0003/4* Matriisilaskenta 5 op

Tilanne sekä MS-A0003/4* Matriisilaskenta 5 op MATEMATIIKKA Mat-1.1210 Matematiikan peruskurssi S1 ei järjestetä enää MS-A0103/4* Differentiaali- ja integraalilaskenta I 5 op sekä MS-A0003/4* Matriisilaskenta 5 op Mat-1.1110 Matematiikan peruskurssi

Lisätiedot

Miksi Suomi on Suomi (Finnish Edition)

Miksi Suomi on Suomi (Finnish Edition) Miksi Suomi on Suomi (Finnish Edition) Tommi Uschanov Click here if your download doesn"t start automatically Miksi Suomi on Suomi (Finnish Edition) Tommi Uschanov Miksi Suomi on Suomi (Finnish Edition)

Lisätiedot

C++11 seminaari, kevät Johannes Koskinen

C++11 seminaari, kevät Johannes Koskinen C++11 seminaari, kevät 2012 Johannes Koskinen Sisältö Mikä onkaan ongelma? Standardidraftin luku 29: Atomiset tyypit Muistimalli Rinnakkaisuus On multicore systems, when a thread writes a value to memory,

Lisätiedot

1.3Lohkorakenne muodostetaan käyttämällä a) puolipistettä b) aaltosulkeita c) BEGIN ja END lausekkeita d) sisennystä

1.3Lohkorakenne muodostetaan käyttämällä a) puolipistettä b) aaltosulkeita c) BEGIN ja END lausekkeita d) sisennystä OULUN YLIOPISTO Tietojenkäsittelytieteiden laitos Johdatus ohjelmointiin 81122P (4 ov.) 30.5.2005 Ohjelmointikieli on Java. Tentissä saa olla materiaali mukana. Tenttitulokset julkaistaan aikaisintaan

Lisätiedot

MUSEOT KULTTUURIPALVELUINA

MUSEOT KULTTUURIPALVELUINA Elina Arola MUSEOT KULTTUURIPALVELUINA Tutkimuskohteena Mikkelin museot Opinnäytetyö Kulttuuripalvelujen koulutusohjelma Marraskuu 2005 KUVAILULEHTI Opinnäytetyön päivämäärä 25.11.2005 Tekijä(t) Elina

Lisätiedot

BLOCKCHAINS AND ODR: SMART CONTRACTS AS AN ALTERNATIVE TO ENFORCEMENT

BLOCKCHAINS AND ODR: SMART CONTRACTS AS AN ALTERNATIVE TO ENFORCEMENT UNCITRAL EMERGENCE CONFERENCE 13.12.2016 Session I: Emerging Legal Issues in the Commercial Exploitation of Deep Seabed, Space and AI BLOCKCHAINS AND ODR: SMART CONTRACTS AS AN ALTERNATIVE TO ENFORCEMENT

Lisätiedot

toukokuu 2011: Lukion kokeiden kehittämistyöryhmien suunnittelukokous

toukokuu 2011: Lukion kokeiden kehittämistyöryhmien suunnittelukokous Tuula Sutela toukokuu 2011: Lukion kokeiden kehittämistyöryhmien suunnittelukokous äidinkieli ja kirjallisuus, modersmål och litteratur, kemia, maantiede, matematiikka, englanti käsikirjoitukset vuoden

Lisätiedot

1.3 Lohkorakenne muodostetaan käyttämällä a) puolipistettä b) aaltosulkeita c) BEGIN ja END lausekkeita d) sisennystä

1.3 Lohkorakenne muodostetaan käyttämällä a) puolipistettä b) aaltosulkeita c) BEGIN ja END lausekkeita d) sisennystä OULUN YLIOPISTO Tietojenkäsittelytieteiden laitos Johdatus ohjelmointiin 811122P (5 op.) 12.12.2005 Ohjelmointikieli on Java. Tentissä saa olla materiaali mukana. Tenttitulokset julkaistaan aikaisintaan

Lisätiedot

Lectures, Erno Salminen and Tero Arpinen, Project work, Juha Arvio and Otto Esko. WWW

Lectures, Erno Salminen and Tero Arpinen, Project work, Juha Arvio and Otto Esko. WWW -2431 Soc Design Erno Salminen, Tero Arpinen, Juha Arvio, Otto Esko Department of Computer Systems Tampere University of Technology Fall 2010 Erno Salminen - Aug. 2010 Course outline Lectures, Erno Salminen

Lisätiedot

Siirtymä maisteriohjelmiin tekniikan korkeakoulujen välillä Transfer to MSc programmes between engineering schools

Siirtymä maisteriohjelmiin tekniikan korkeakoulujen välillä Transfer to MSc programmes between engineering schools Siirtymä maisteriohjelmiin tekniikan korkeakoulujen välillä Transfer to MSc programmes between engineering schools Akateemisten asioiden komitea Academic Affairs Committee 11 October 2016 Eija Zitting

Lisätiedot

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA

15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA 168 15. TIETOLIIKENNE-ELEKTRONIIKAN KOULUTUSOHJELMA Koulutusohjelman johtaja prof. Markku Renfors huone TG108, puhelin 3115 3937 email: markku.renfors@tut.fi Sihteeri Kirsi Järnström huone TA211, puhelin

Lisätiedot

Tietorakenteet ja algoritmit

Tietorakenteet ja algoritmit Tietorakenteet ja algoritmit Taulukon edut Taulukon haitat Taulukon haittojen välttäminen Dynaamisesti linkattu lista Linkatun listan solmun määrittelytavat Lineaarisen listan toteutus dynaamisesti linkattuna

Lisätiedot

Sähkötekniikan tutkintoohjelma. DI-tutkinto ja uranäkymät

Sähkötekniikan tutkintoohjelma. DI-tutkinto ja uranäkymät Sähkötekniikan tutkintoohjelma DI-tutkinto ja uranäkymät Tervetuloa opiskelemaan sähkötekniikkaa Oulun yliopistoon! ITEE RESEARCH UNITS Tutkinto-ohjelman tuottajat CAS CIRCUITS AND SYSTEMS PROF. JUHA KOSTAMOVAARA

Lisätiedot

Sisällysluettelo Table of contents

Sisällysluettelo Table of contents Sisällysluettelo Table of contents OTC:n Moodlen käyttöohje suomeksi... 1 Kirjautuminen Moodleen... 2 Ensimmäinen kirjautuminen Moodleen... 2 Salasanan vaihto... 2 Oma käyttäjäprofiili... 3 Työskentely

Lisätiedot

ELEC-C5230 Digitaalisen signaalinkäsittelyn perusteet

ELEC-C5230 Digitaalisen signaalinkäsittelyn perusteet ELEC-C5230 Digitaalisen signaalinkäsittelyn perusteet Course Arrangements 2017 see the home page at https://mycourses.aalto.fi/course/view.php?id=13403 Taneli Riihonen 20.02.2017 Anyone not understanding

Lisätiedot

Vertaispalaute. Vertaispalaute, /9

Vertaispalaute. Vertaispalaute, /9 Vertaispalaute Vertaispalaute, 18.3.2014 1/9 Mistä on kyse? opiskelijat antavat palautetta toistensa töistä palaute ei vaikuta arvosanaan (palautteen antaminen voi vaikuttaa) opiskelija on työskennellyt

Lisätiedot

Results on the new polydrug use questions in the Finnish TDI data

Results on the new polydrug use questions in the Finnish TDI data Results on the new polydrug use questions in the Finnish TDI data Multi-drug use, polydrug use and problematic polydrug use Martta Forsell, Finnish Focal Point 28/09/2015 Martta Forsell 1 28/09/2015 Esityksen

Lisätiedot

Use of spatial data in the new production environment and in a data warehouse

Use of spatial data in the new production environment and in a data warehouse Use of spatial data in the new production environment and in a data warehouse Nordic Forum for Geostatistics 2007 Session 3, GI infrastructure and use of spatial database Statistics Finland, Population

Lisätiedot

Rekisteröiminen - FAQ

Rekisteröiminen - FAQ Rekisteröiminen - FAQ Miten Akun/laturin rekisteröiminen tehdään Akun/laturin rekisteröiminen tapahtuu samalla tavalla kuin nykyinen takuurekisteröityminen koneille. Nykyistä tietokantaa on muokattu niin,

Lisätiedot

HITSAUKSEN TUOTTAVUUSRATKAISUT

HITSAUKSEN TUOTTAVUUSRATKAISUT Kemppi ARC YOU GET WHAT YOU MEASURE OR BE CAREFUL WHAT YOU WISH FOR HITSAUKSEN TUOTTAVUUSRATKAISUT Puolitetaan hitsauskustannukset seminaari 9.4.2008 Mikko Veikkolainen, Ratkaisuliiketoimintapäällikkö

Lisätiedot

The role of 3dr sector in rural -community based- tourism - potentials, challenges

The role of 3dr sector in rural -community based- tourism - potentials, challenges The role of 3dr sector in rural -community based- tourism - potentials, challenges Lappeenranta, 5th September 2014 Contents of the presentation 1. SEPRA what is it and why does it exist? 2. Experiences

Lisätiedot

Lab SBS3.FARM_Hyper-V - Navigating a SharePoint site

Lab SBS3.FARM_Hyper-V - Navigating a SharePoint site Lab SBS3.FARM_Hyper-V - Navigating a SharePoint site Note! Before starting download and install a fresh version of OfficeProfessionalPlus_x64_en-us. The instructions are in the beginning of the exercise.

Lisätiedot

Data Quality Master Data Management

Data Quality Master Data Management Data Quality Master Data Management TDWI Finland, 28.1.2011 Johdanto: Petri Hakanen Agenda 08.30-09.00 Coffee 09.00-09.30 Welcome by IBM! Introduction by TDWI 09.30-10.30 Dario Bezzina: The Data Quality

Lisätiedot

anna minun kertoa let me tell you

anna minun kertoa let me tell you anna minun kertoa let me tell you anna minun kertoa I OSA 1. Anna minun kertoa sinulle mitä oli. Tiedän että osaan. Kykenen siihen. Teen nyt niin. Minulla on oikeus. Sanani voivat olla puutteellisia mutta

Lisätiedot

2 Description of Software Architectures

2 Description of Software Architectures 2 Description of Software Architectures 2.1 Significance of architectural descriptions 2.2 Context of architectural descriptions 2.3 Levels of architectural descriptions 2.4 Viewpoints and types in architecture

Lisätiedot

FYSE301(Elektroniikka(1(A3osa,(kevät(2013(

FYSE301(Elektroniikka(1(A3osa,(kevät(2013( FYSE301(Elektroniikka(1(A3osa,(kevät(2013( 1/2 Loppukoe1.3.2013 vastaakaikkiinkysymyksiin(yhteensä48pistettä) 1. Kuvailelyhyesti a. Energialineaarisissapiirielementeissä:vastuksessa,kondensaattorissajakelassa(3

Lisätiedot

Olet vastuussa osaamisestasi

Olet vastuussa osaamisestasi Olet vastuussa osaamisestasi Ohjelmistoammattilaisuuden uudet haasteet Timo Vehmaro 02-12-2015 1 Nokia 2015 Mitä osaamista tulevaisuudessa tarvitaan? Vahva perusosaaminen on kaiken perusta Implementaatio

Lisätiedot

Bounds on non-surjective cellular automata

Bounds on non-surjective cellular automata Bounds on non-surjective cellular automata Jarkko Kari Pascal Vanier Thomas Zeume University of Turku LIF Marseille Universität Hannover 27 august 2009 J. Kari, P. Vanier, T. Zeume (UTU) Bounds on non-surjective

Lisätiedot

Flexbright Oy Embedded software/hardware engineer

Flexbright Oy Embedded software/hardware engineer Flexbright Oy Embedded software/hardware engineer Half or full time employees Thesis/ summer workers Location Haukipudas - LED matrix display and sensor system architectural design, component selection,

Lisätiedot

OP1. PreDP StudyPlan

OP1. PreDP StudyPlan OP1 PreDP StudyPlan PreDP The preparatory year classes are in accordance with the Finnish national curriculum, with the distinction that most of the compulsory courses are taught in English to familiarize

Lisätiedot

Information on Finnish Courses Autumn Semester 2017 Jenni Laine & Päivi Paukku Centre for Language and Communication Studies

Information on Finnish Courses Autumn Semester 2017 Jenni Laine & Päivi Paukku Centre for Language and Communication Studies Information on Finnish Courses Autumn Semester 2017 Jenni Laine & Päivi Paukku 24.8.2017 Centre for Language and Communication Studies Puhutko suomea? -Hei! -Hei hei! -Moi! -Moi moi! -Terve! -Terve terve!

Lisätiedot

Enterprise Architecture TJTSE Yrityksen kokonaisarkkitehtuuri

Enterprise Architecture TJTSE Yrityksen kokonaisarkkitehtuuri Enterprise Architecture TJTSE25 2009 Yrityksen kokonaisarkkitehtuuri Jukka (Jups) Heikkilä Professor, IS (ebusiness) Faculty of Information Technology University of Jyväskylä e-mail: jups@cc.jyu.fi tel:

Lisätiedot

Students Experiences of Workplace Learning Marja Samppala, Med, doctoral student

Students Experiences of Workplace Learning Marja Samppala, Med, doctoral student Students Experiences of Workplace Learning Marja Samppala, Med, doctoral student Research is focused on Students Experiences of Workplace learning (WPL) 09/2014 2 Content Background of the research Theoretical

Lisätiedot

Returns to Scale II. S ysteemianalyysin. Laboratorio. Esitelmä 8 Timo Salminen. Teknillinen korkeakoulu

Returns to Scale II. S ysteemianalyysin. Laboratorio. Esitelmä 8 Timo Salminen. Teknillinen korkeakoulu Returns to Scale II Contents Most Productive Scale Size Further Considerations Relaxation of the Convexity Condition Useful Reminder Theorem 5.5 A DMU found to be efficient with a CCR model will also be

Lisätiedot

Pv Pvm Aika Kurssin koodi ja nimi Sali Tentti/Vk Viikko

Pv Pvm Aika Kurssin koodi ja nimi Sali Tentti/Vk Viikko Pv Pvm Aika Kurssin koodi ja nimi Sali Tentti/Vk Viikko Ma 02.09.13 16:00-19:00 ELEC-A7200 Signaalit ja järjestelmät 4/S1 A102 T02 36 Mon 02.09.13 16:00-19:00 S-104.3310 Optoelectronics 4/S1 A102 T2 36

Lisätiedot

Opinto opas lukuvuodelle : Muutokset Sähköenergiatekniikan laitoksen opintokokonaisuuksiin:

Opinto opas lukuvuodelle : Muutokset Sähköenergiatekniikan laitoksen opintokokonaisuuksiin: kn 18.3.2009 Opinto opas lukuvuodelle 2009 2010: Muutokset Sähköenergiatekniikan laitoksen opintokokonaisuuksiin: Aineopinnot:, 2 Esitietovaatimukset: Lisätty opintojakso TEL 1010 Tehoelektroniikan perusteet

Lisätiedot

TU-C2030 Operations Management Project. Introduction lecture November 2nd, 2016 Lotta Lundell, Rinna Toikka, Timo Seppälä

TU-C2030 Operations Management Project. Introduction lecture November 2nd, 2016 Lotta Lundell, Rinna Toikka, Timo Seppälä TU-C2030 Operations Management Project Introduction lecture November 2nd, 2016 Lotta Lundell, Rinna Toikka, Timo Seppälä Welcome to the course! Today s agenda Introduction to cases and schedule/ Timo Seppälä

Lisätiedot

SELL Student Games kansainvälinen opiskelijaurheilutapahtuma

SELL Student Games kansainvälinen opiskelijaurheilutapahtuma SELL Student Games kansainvälinen opiskelijaurheilutapahtuma Painonnosto 13.5.2016 (kansallinen, CUP) Below in English Paikka: Nääshalli Näsijärvenkatu 8 33210 Tampere Alustava aikataulu: Punnitus 12:00-13:00

Lisätiedot

Recommended background: Structural Engineering I and II

Recommended background: Structural Engineering I and II COURSE PROGRAMME COURSE NAME: 21631120 Basic Course in Steel Structures GROUP: CREDITS: INRANU04A3 3 cr TEACHER: TIME: 01.09.2005-31.04.2006 OBJECTIVE: This bilingual course aims at providing students

Lisätiedot

RINNAKKAINEN OHJELMOINTI A,

RINNAKKAINEN OHJELMOINTI A, RINNAKKAINEN OHJELMOINTI 815301A, 18.6.2005 1. Vastaa lyhyesti (2p kustakin): a) Mitkä ovat rinnakkaisen ohjelman oikeellisuuskriteerit? b) Mitä tarkoittaa laiska säikeen luominen? c) Mitä ovat kohtaaminen

Lisätiedot

ISEB/ISTQB FOUNDATION CERTIFICATE IN SOFTWARE TESTING III

ISEB/ISTQB FOUNDATION CERTIFICATE IN SOFTWARE TESTING III KOULUTUSTIEDOTE 1(5) ISEB/ISTQB FOUNDATION CERTIFICATE IN SOFTWARE TESTING III Kuvaus ja tavoite ISEB/ISTQB Foundation Certificate in Software Testing -sertifikaattiin valmentava koulutus (2,5 pv) ja sertifikaattikoe

Lisätiedot

Keskeisiä näkökulmia RCE-verkoston rakentamisessa Central viewpoints to consider when constructing RCE

Keskeisiä näkökulmia RCE-verkoston rakentamisessa Central viewpoints to consider when constructing RCE Keskeisiä näkökulmia RCE-verkoston rakentamisessa Central viewpoints to consider when constructing RCE Koordinaattorin valinta ja rooli Selection and role of the coordinator Painopiste: tiede hallinto

Lisätiedot

Encapsulation. Imperative programming abstraction via subprograms Modular programming data abstraction. TTY Ohjelmistotekniikka

Encapsulation. Imperative programming abstraction via subprograms Modular programming data abstraction. TTY Ohjelmistotekniikka Encapsulation Imperative programming abstraction via subprograms Modular programming data abstraction Encapsulation grouping of subprograms and the data they manipulate Information hiding abstract data

Lisätiedot

Hankkeen toiminnot työsuunnitelman laatiminen

Hankkeen toiminnot työsuunnitelman laatiminen Hankkeen toiminnot työsuunnitelman laatiminen Hanketyöpaja LLP-ohjelman keskitettyjä hankkeita (Leonardo & Poikittaisohjelma) valmisteleville11.11.2011 Työsuunnitelma Vastaa kysymykseen mitä projektissa

Lisätiedot

Valuation of Asian Quanto- Basket Options

Valuation of Asian Quanto- Basket Options Valuation of Asian Quanto- Basket Options (Final Presentation) 21.11.2011 Thesis Instructor and Supervisor: Prof. Ahti Salo Työn saa tallentaa ja julkistaa Aalto-yliopiston avoimilla verkkosivuilla. Muilta

Lisätiedot

The Use of Hardware Simulation in Smartphone Projects

The Use of Hardware Simulation in Smartphone Projects Master s Thesis Presentation 17.1.2006 The Use of Hardware Simulation in Smartphone Projects Author: Supervisor: Instructor: Joonas Kolmonen Professor Heikki Hämmäinen Timo Pasonen Contents Background

Lisätiedot

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course.

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course. - University I would like to enroll at a university. Stating that you want to enroll I want to apply for course. Stating that you want to apply for a course an undergraduate a postgraduate a PhD a full-time

Lisätiedot

Microsoft Lync 2010 Attendee

Microsoft Lync 2010 Attendee VYVI MEETING Lync Attendee 2010 Instruction 1 (15) Microsoft Lync 2010 Attendee Online meeting VYVI MEETING Lync Attendee 2010 Instruction 2 (15) Index 1 Microsoft LYNC 2010 Attendee... 3 2 Acquiring Lync

Lisätiedot

Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 3 (Finnish Edition)

Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 3 (Finnish Edition) Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 3 (Finnish Edition) Esko Jalkanen Click here if your download doesn"t start automatically Uusi Ajatus Löytyy Luonnosta 3 (Finnish Edition) Esko Jalkanen Uusi Ajatus Löytyy

Lisätiedot

Suoraan DI-vaiheessa aloittavilla opiskelijoilla opinnot koostuvat seuraavasti:

Suoraan DI-vaiheessa aloittavilla opiskelijoilla opinnot koostuvat seuraavasti: 1 Tieto- ja sähkötekniikan tiedekunta 8.9.2009 Signaalinkäsittelyn ja tietoliikennetekniikan koulutusohjelma Tutkintovaatimukset suoraan DI-vaiheeseen valituille Tutkintovaatimukset määräytyvät suoraan

Lisätiedot

C470E9AC686C

C470E9AC686C INVENTOR 17 VALUOSAN SUUNNITTELU http://help.autodesk.com/view/invntor/2017/enu/?guid=guid-b3cd4078-8480-41c3-9c88- C470E9AC686C About Mold Design in Inventor Mold Design provides integrated mold functionality

Lisätiedot

Genome 373: Genomic Informatics. Professors Elhanan Borenstein and Jay Shendure

Genome 373: Genomic Informatics. Professors Elhanan Borenstein and Jay Shendure Genome 373: Genomic Informatics Professors Elhanan Borenstein and Jay Shendure Genome 373 This course is intended to introduce students to the breadth of problems and methods in computational analysis

Lisätiedot

SIMULINK S-funktiot. SIMULINK S-funktiot

SIMULINK S-funktiot. SIMULINK S-funktiot S-funktio on ohjelmointikielellä (Matlab, C, Fortran) laadittu oma algoritmi tai dynaamisen järjestelmän kuvaus, jota voidaan käyttää Simulink-malleissa kuin mitä tahansa valmista lohkoa. S-funktion rakenne

Lisätiedot

Security server v6 installation requirements

Security server v6 installation requirements CSC Security server v6 installation requirements Security server version 6.4-0-201505291153 Pekka Muhonen 8/12/2015 Date Version Description 18.12.2014 0.1 Initial version 10.02.2015 0.2 Major changes

Lisätiedot

You can check above like this: Start->Control Panel->Programs->find if Microsoft Lync or Microsoft Lync Attendeed is listed

You can check above like this: Start->Control Panel->Programs->find if Microsoft Lync or Microsoft Lync Attendeed is listed Online Meeting Guest Online Meeting for Guest Participant Lync Attendee Installation Online kokous vierailevalle osallistujalle Lync Attendee Asennus www.ruukki.com Overview Before you can join to Ruukki

Lisätiedot

Peliosaamisen koulutuskokonaisuus

Peliosaamisen koulutuskokonaisuus Peliosaamisen koulutuskokonaisuus University of Tampere / SIS / TRIM Game Research Lab Frans Mäyrä, frans.mayra@uta.fi PhD, Professor of Hypermedia, esp. Digital Culture and Game Studies GameLab history

Lisätiedot