Suomessa koulutus on tärkeää. خو ندن لھ فینلھ ندا گرنگھ

Transkriptio

1 Suomessa koulutus on tärkeää. Koulutus pitää yllä hyvinvointia ja luo tasa-arvoa ihmisten välillä. Siksi Suomessa on ilmainen perusopetus luokilla, ja kaikki osallistuvat siihen. Ilman koulutusta on mahdotonta saada hyvää työpaikkaa ja edetä työuralla. Tasa-arvo on suomalaisessa koulussa tärkeää, niin perusopetuksessa, lukiossa kuin ammatillisessakin koulutuksessa. Kaikki ammatit ja työtehtävät on tarkoitettu sekä miehille että naisille, vaikka perinteisesti joillekin aloille hakeutuu enemmän miehiä ja toisille taas naisia. Ammatti tai ainakin työtehtävät voivat vaihtua elämän aikana jopa monta kertaa. Aiemmin oli tavallista sitoutua yhteen ammattiin pitkäksi aikaa, mutta nykyisin työtehtävät ovat usein määräaikaisia tai projektiluontoisia. خو ندن لھ فینلھ ندا گرنگھ خو ندن ھۆكار كھ كھ ۆ خۆشگوزه رانى و یھ كسانى ن وان مروڤھ كان, لھ بھ ر ي ھ وه ش لھ فینلھ ندادا خو ندنى بنھ ڕه تى, پۆلھ كانى 1 9 بھ خۆڕایى و ب بھ رامبھ ره, ھھ مووان تیایدا بھ شدار ده بن, بھ ب بھ گھ نامھ ى خو ندن مروڤ گیرو گرفتى كارى زۆر ده ب ت و مھ حاڵ ده ب ت كارى باش و گونجاوى ده ست بكھ و ت. لھ قوتابخانھ كانى فینلھ ندادا یھ كسانى گرنگھ, لھ قوتابخانھ ى سھ ره تایییدا, لھ ي اماده ییدا ھھ روه ھا بھ ي اماده ییھ پیشھ ییھ كانیشدا. پیشھ و كار كردن لھ ھھ موو بواره جیاوازه كاندا مافى ي افره ت و پیاوه بھ ب جیاوازى. ھھ رجھ نده ھھ ند ك پیشھ زیاتر پیاو ڕووى تى ده كات و ھھ ند كیش زیاتر ي افره ت. مرۆڤ ده توان ت لھ ماوه ى ژیانیدا چھ ند جار ك كارو پیشھ ى بگۆریت. جاران مرۆڤ ماوه یھ كى دورو دریژى ژیانى بھ یھ ك پیشھ وه ده بھ سترایھ وه, بھ م لھ سھ رده مى ي ستادا كاره كان بھ زۆرى جا رھھ مھ چھ شنھ و كاتین یان لھ ش وه ى پروژه دا ن.

2 Suomessa on tavallista, että opinnot kestävät pitkään. Usein niitä jatketaan vielä työelämässä olon aikanakin. Omalla alalla voi kouluttautua lisää, vaihtaa alaa aikuiskoulutuksessa, ja lisäksi voi opiskella harrastuksena jotakin itselleen sopivaa aihetta. Tätä elinikäistä oppimista pidetään tärkeänä kaikkien Suomessa asuvien ihmisten elämässä. لھ فینلھ ندا خو ندن بھ ش وه یھ كى ي اسایى در ژخایھ نھ, زۆر جار لھ ماوه ى ژیانى كار كردنیشدا مروڤ بھ رده وام ده ب ت لھ خو ندن. ده توان ت لھ بواره كھ ى خۆیدا قوڵ ب تھ وه و زیاتر بخو ن ت. یان پیشھ كھ وه ده توان ت خو ندنى زیاده لھ بوارى گونجاوى تایبھ ت ى بگۆڕیت لھ خو ندنى گھ وران ) ي واران) دا, گرنگى پ دراوه لھ ژیانى ژیانى خو ندنھ ش وازه بھ ي اره زوو (ھیوایھ ت) ى خوى بخوی ن ت. ي ھ م گشت دانیشتوانى وولاتى فینلھ ندادا. Oppilas saa ohjausta perusopetuksessa لھ ماوه ى خو ندنى بنھ ڕه تیدا ڕ نمایى قوتابى ده كر ت Alakoulussa eli luokilla opiskellaan enimmäkseen oman luokanopettajan johdolla. Tällöin hän on myös pääasiallinen ohjaaja opinnoissa ja tulevaisuuden suunnitelmissa. Yläkoulussa, luokilla 7. 9., tärkeitä henkilöitä ovat luokanvalvoja ja oppilaanohjaaja (opo). Myös eri oppiaineiden opettajat ohjaavat oppilaita, esimerkiksi kertomalla, mihin ammatteihin vaikkapa kemiaa opiskelemalla voi valmistua. Kahdeksannelta luokalta lähtien oppilaan ohjaaminen keskittyy tuleviin koulutus- ja ammattivalintoihin. Tästä ohjauksesta vastaa oppilaanohjaaja. Ohjaus on yhteistä koko luokalle ja siinä käsitellään jokaista oppilasta koskevia asioita, kuten suomalaista koulujärjestelmää, eri ammattien esittelyä ja koulutuksiin hakemista. Tärkeä ohjauksen muoto on myös kahdenkeskinen keskustelu oppilaan kanssa. Myös vanhemmat voivat osallistua näihin keskusteluihin. Oppilaan kanssa sovitaan yleensä 45 min aika, jolloin paneudutaan hänen henkilökohtaisiin suunnitelmiinsa. لھ بنھ ڕه تى سھ ره تایى دا واتا پۆلھ كانى 1 6 ى خو ندنى سھ ره تایى بنھ ڕه تیدا بھ ش كى زۆرى خو ندن بھ شھ رپھ رشتى ي اڕاستھ كھ رى سھ ره كیھ لھ خو ندنى گشت مادده كان و نھ خشھ ك شانى ماموستاى پۆل كھ Luokaopettaja داھاتوودا گرنگھ luokanvalvoja جاودیرى بول وه 9 كھ سھ لھ بنھ ڕه تى ناوه ندیدا واتا پۆلھ كانى 7 بو قوتابى كان ڕ نما كھ رى قوتابى, ھھ روه ھا ماموستاكانى مادده جیاوازه كان بھ شدارن لھ ڕ نمایى كردنى oppilaanohjaaja (opo) كیمیا ده خو نن. كھ قوتابى ڕوون كردنھ وه, بۆ نمونھ كھ پیشانھ چین بۆ ي ھ و قوتابیانھ ده ب ت لھ پۆلى ھھ شتھ مھ وه ده ست ده كر ت بھ ڕ نمایى كردنى قوتابى بۆ ھھ بزاردن و دیارى كردنى خو ندن و پیشھ ى داھاتووى. ي ھ وه ش ي ھ ركى ڕ نماكھ رى قوتابى یھ. ڕ نمایى كردنھ كھ لھ یھ ك كاتدا بۆ گشت قوتابیانى پۆلھ كھ بھ یھ كھ وه یھ وه لھ و دا تاوتو ى بارودوخى پھ یوه ندیدارى ھھ ر یھ ك ك لھ قوتابھ كان ده كر ت, چۆنیھ تى سیستھ مى خو ندنى فینلھ ندى, ڕوون كردنھ وه لھ سھ ر پیشھ جیاوازه كان وه چۆنیھ تى داوا پ شكھ ش كردن بۆیان. بۆ چۆنیھ تى ي اڕاستھ كردنى قوتابى گرنگھ كھ لھ ڕ گھ ى گفتوگۆوى دووبھ دووه وه ب ت لھ گھ ل قوتابیھ كھ دا, ھھ روه ھا دایك و باوكیش بۆیان ھھ یھ لھ و گفتوگۆیھ دا بھ شداربن. بھ گشتى لھ گھ ل ھھ ر قوتابیھ كدا 45 ده قیقھ دیارى ده كر ت بۆ داڕشتنى پلانى داھاتووى خو ندنى تایبھ ت بھ خۆى.

3 Jatkokoulutuksen suunnittelu on hyvä aloittaa varhain باشتره وایھ پ شوه خت ده ست بكر ت بھ داڕشتنى داھاتوو پلان بۆ خو ندنى قۆتاغى Oppilaan omat toiveet ja kiinnostuksen kohteet ovat ohjauksen lähtökohta. Tärkeintä on kuunnella, mitä nuori itse haluaisi aikuisena tehdä, sillä jokainen ihminen elää lopulta omaa elämäänsä ja on vastuussa omista päätöksistään. Perheen tehtävä on tukea oppilasta hänen omassa ratkaisussaan koulutuksen ja ammatinvalinnan suhteen. On tärkeää keskustella nuoren kanssa ja kertoa kokemuksiaan, mutta nuorella itsellään on lopulta oikeus päättää tulevasta ammatistaan. سھ رچاوه ى ي اڕاستھ كردنھ كھ لھ سھ ر بناغھ ى حھ زو ي امانجھ كانى قوتابیھ كھ خۆى ده ب ت. گرنگھ ده یھ و ت چى بكات كھ گھ وره بوو. ي ھ ركى سھ ر شانى كھ خۆى كھ گوێ لھ لاو بگیر ت كھ بھ ي اره زووى خ زان ي ھ وه یھ كھ پشتگیرى قوتابیھ كھ بكات لھ و خو ندن و پیشھ یھ ى لاو دا و باس كردنى ي ھ زمونھ ) تھ جروبھ كان ( خۆى ھھ لیانده بژ ر ت, گفت و گۆ كردن لھ گھ ڵ داھاتووى خۆى دیارى پ وبیستھ. بھ م لھ كۆتاییدا لاو مافى ي ھ وه ى ھھ یھ خۆى پیشھ ى كان بۆى بكات.

4 Perusopetuksen jälkeen haetaan toiselle asteelle yhteishaussa Velvollisuus käydä koulua jatkuu aina lukuvuoden loppuun asti sinä lukuvuonna, jona nuori täyttää 17 vuotta. Oppivelvollisuus ei siis pääty 17-vuotispäivänä. Lähes kaikki nuoret hakeutuvat opiskelemaan lisää. Toisen asteen koulutus tarkoittaa lukio- ja ammattikoulutusta tai näiden yhdistelmää eli kaksoistutkintoa. Ilman vähintään toisen asteen opintoja on Suomessa vaikea saada työtä. Lukio, ammattiopinnot ja oppisopimus ovat kaikki arvostettuja tapoja päästä mukaan työelämään. Viime vuosina lukiokoulutus ja ammatillinen koulutus ovat olleet lähes yhtä suosittuja. Molemmat vaihtoehdot ovat oppilaiden keskuudessa suosittuja tapoja edetä elämässä. Oppisopimuksen valitsee vielä melko harva nuori. Lukioon tai ammattikouluun haetaan yhteishaussa 9. luokan keväällä. Oppilaat täyttävät nettilomakkeen, jolla he voivat hakea viiteen eri koulutukseen. Hakeminen tapahtuu kaikkialla Suomessa samalla tavalla. Nettisivusto on osoitteessa Tieto koulutukseen pääsystä tulee kesäkuun alkupuolella kirjeellä kotiin. دواى خو ندنى بنھ ڕه تى وه رگرتن بۆ خو ندنى قۆناغى داھاتوو لھ ر گھ ى پڕ كردنھ وه ى ھاوبھ شھ وه ده ب ت yhteishaku فۆڕمى ي ھ ركى خو ندن قوتابى لھ خو ندن بھ رده وام ب ت ھھ تاكو كۆتایى ھھ موو سال كى خو ندن تاكو ي ھ و كاتھ ى كھ قوتابى 17 ساڵ پڕ ده كاتھ وه. ي ھ مھ ش ماناى ي ھ وه نیھ كھ لھ ڕۆژى لھ دایك بوونى 17 سا یدا ي ھ ركى خو ندنى لھ سھ رنامین ت. نزیكھ ى گشت لاوان داوا پڕ ده كھ نھ وه بۆ بھ ردوام بوون خو ندنى قوناغى داھاتوو كھ پ ك ھاتوون لھ خو ندنى ي اماده یى و پیشھ یى lukio,یان خو ندنى ھھ ردووكیان بھ یھ كھ وه لھ ھھ مان كاتدا كھ پ ى ده ن خو ندنى دووانھ واتا ja ammattikoulutus kaksoistutkinto خو ندنى ي اماده یى و پیشھ یى ھھ روه ھا پھ یمانى شا گرتى و خویندن ھھ موویان ش وازى جیاوازى گرنگن بۆ قوتابى كھ بھ ڕ گھ ى خو ندنیانھ وه بگاتھ ژیانى كاركردن. لھ م سا نھ ى دواییدا داواكارى لھ سھ ر خو ندنى ي اماده یى وخو ندنى پیشھ كھ رى نزیكھ ى لھ ھھ مان ي استدایھ. ھھ ردوو پ شنیاره كھ لھ ن وه ندى قوتابیاندا پھ سھ ندن بۆ بھ ره وپیش چوونیان لھ ژیاندا, ھھ بژاردنى ش وازى پھ یمانى شا گرتى وخو ندن نھ لھ لاواندا ھ شتا ده گمھ ن و كھ مھ بۆ وه رگرتن لھ ي اماده یى یان خو ندنى پیشھ یى لھ ڕ گھ ى پڕكردنھ وه ى داواى ھاوبھ شھ وه ده ب ت لھ ماوه ى بھ ھارى پۆلى 9 دا قوتابیان لھ ڕ گھ ى ي ینتھ رن تھ وه داوا پڕ ده كھ نھ وه, كھ بۆیان ھھ یھ پ نج بھ شى جیاوازى خو ندن ھھ بژ رن. لھ سھ رتاسھ رى فینلھ ندادا داوا پر كردنھ وه بھ ھھ مان ش واز بھ ڕ وه چ ت, ي ھ مھ ش ناونیشانى پھ یجھ كھ یھ.

5 بۆ زانینى ي ھ نجامھ كانى وه رگرتن لھ سھ ره تاى مانگى حوزه یراندا ده گاتھ ده ستى قوتابیان لھ ڕیگھ alkamista. Koulu lähettää ohjeet koteihin ennen ilmoittautumisen ى پۆستھ وه بۆ ما ھ كانیان. لھ پ ش ده ست پ كردنى ماوه ى دیارى كراو بۆ نامھ ده ن رت بۆ ما ى قوتابیان. پ شكھ ش كردنى داواكان قوتابخانھ ر نماییھ كان بھ Jotkut oppilaat osaavat helposti valita joko ammatillisen koulutuksen tai lukion. Osa oppilaista tarvitsee päätöksessään paljon apua ja tukea sekä kotoa että koulusta ja muiltakin aikuisilta. Perusopetuksen todistuksen arvosanat ovat ratkaisevan tärkeitä, kun lukiot ja ammattikoulut valitsevat oppilaita. Ammatilliseen koulutukseen voi lisäksi olla pääsykoe tai haastattelu, josta saa pisteitä. Koulumenestys on kuitenkin ratkaiseva asia, joten opintojen sujuminen ja mahdollisimman hyvät arvosanat perusopetuksessa ovat tärkeitä asioita. Lukio Lukiossa opiskellaan tavallisesti kolme vuotta, mutta sen voi suorittaa myös 2 4 vuodessa. Jokaisen oppiaineen sisältö on jaettu kursseiksi. Lukiossa on pakollisia, syventäviä ja soveltavia kursseja. Syventävät kurssit sisältävät tietoa, joka laajentaa ja syventää pakollisia kursseja. Soveltavat kurssit taas voivat olla koulun omia kursseja, jotka ehkä liittyvät johonkin oppiaineeseen tai ovat oma kokonaisuutensa. Kun opiskelija on suorittanut lukion kurssit, hän saa lukion päättötodistuksen. Tämän lisäksi opiskelija osallistuu ylioppilastutkintoon, josta hän saa erillisen ylioppilastutkintotodistuksen. Ylioppilastutkinnossa suoritetaan neljä ainetta, joista äidinkieli (suomi tai ruotsi) on pakollinen. Sen voi suorittaa suomi tai ruotsi toisena kielenä -tason mukaisesti. Sen lisäksi suoritetaan vähintään kolme koetta seuraavista oppiaineista: toinen kotimainen kieli ھھ ند ك لھ قوتابیان بھ ي اسانى ي ھ توانن بڕیار بده ن لھ سھ ر ھھ لبژاردنى خو ندنى پیشھ یى یان ي اماده یى. بھ ش كیش لھ قوتابیان بۆ بڕیاردان پ ویستیان بھ یارمھ تى لھ ما ھ وه و قوتابخانھ و ھھ روه ھا كھ سى كھ ى گھ وره ھھ یھ. نمره ى تاقیكردنھ وه كانى كۆتایى خو ندنى بنھ ره تى یاریده رن و كاریگھ رى گرنگیان ھھ یھ لھ سھ ر بڕیارى ھھ بژاردنى قوتابیان بۆ وه رگرتن رخو ندنى ي اماده یى و پیشھ یىدا, لھ گھ ل ي ھ وه شدا بۆ وه رگرتن لھ خو ندنى ڕاھ نانى پیشھ یى لھ وانھ یھ پ ویستى بھ تاقیكردنھ وه ى وه رگرتن یان چاو پ كھ وتن ھھ ب ت. كھ لھ ڕ گھ ى خو ندنیھ وه خا ى بۆ كۆ ده ب تھ وه. سھ ركھ وتن لھ خو ندندا و بھ ده سھ نانى نمره ى بھ رز لھ ما وه ى قوتابخانھ ى بنھ ڕه تى ھۆكارى گرنگن. ي اماده یى Lukio خو ندنى ي اسایى ي اماده یى س ساڵ ده خایھ ن ت, بھ م ده توانر ت لھ ن وان 2 4 سا دا بخو نر ت. ناوه ڕوكى ھھ ر مادده یھ كى خو ندن دابھ ش كراوه بھ ش وازى كۆرس كھ بوتر تھ وه. جۆرى كۆرسھ كانى ي اماده یى ي یجبارین, یان چروپڕن, یان گونجاون. كۆرسھ چڕوپڕه كان قوڵ بوونھ وه لھ ناوه ڕۆكى زانیاریھ كان ده گرنھ خۆیان, كھ تیایاندا كۆرسھ ي یجباریھ كان بھ فراوانى و قو ى ده خو نر ت. كۆرسھ گونجاوه ك نا بۆى ھھ یھ كۆرسھ تایبھ تھ كانى قوتابخانھ ب ت, كھ لھ وانھ یھ پھ یوه ندیان بھ مادده یھ كى خو ندنھ وه ھھ ب ت, یان بھ بوارى گشتیھ وه ھھ ب ت. دواى بھ ج ھ نانى ي ھ ركى بھ شدارى كردن لھ گشت كۆرسھ كانى نى ي اماده ییدا, قوتابى بھ لگھ نامھ ى ده رچوونى ي اماده یى وه رده گر ت, لھ گھ ل ي ھ وه شدا بھ شدارى تاقیكردنھ وه ى ي اماده یى گشتى ده كات بۆ بھ ده سھینانى بھ گھ نامھ ى بھ كھ لۆریا (ي اماده یى) بۆ ي ھ م خو ندنھ ش قوتابى ده ب ت چوار مادده ھھ لبژ ر ت بۆ تاقیكردنھ وه تیایاندا. لھ وانھ ش زمانى دایك واتا زمانى( فینلھ ندى یان سویدى) كھ مادده یھ كى ي یجباریھ, یان خو ندنى فینلھ ندى یان سویدى وه كو زمانى دووھھ م كھ لھ ي استى قۆناغھ كھ دا ب ت. ھھ روه ھا بھ لایھ نى كھ مھ وه ھھ لبژاردنى س مادده ى تر لھ مادده كانى زمانى دووھھ مى وولات واتا سویدى یان فینلھ ندى, بیركارى, زمان كى ب كانھ ھھ روه ھا بابھ ت كى ریالیستى (واقیعى) وه ي ھ گھ ر ي اره زو بكات قوتابى ده توان ت لھ مادده كانى كھ ش ھھ لبژ ریت بۆ تاقیكردنھ وه

6 eli ruotsi tai suomi, matematiikka, vieras kieli ja jokin reaaliaine. Lisäksi on mahdollista kirjoittaa ylimääräisiä kokeita. Lukio on yleissivistävä oppilaitos, jonka jälkeen opiskelija yleensä jatkaa opiskelua yliopistossa, ammattikorkeakoulussa tai ammattioppilaitoksessa ylioppilaspohjaisella linjalla. Lukiossa otetaan paljon vastuuta omasta opiskelusta. Siellä on valinnanvapautta ja opiskelija voi ottaa huomioon esimerkiksi harrastuksiaan, kun hän suunnittelee, mitä kursseja valitsee. Kun hakee lukioon, on oltava hyvät perustiedot lukuaineista sekä hyvät opiskelutaidot Kun lukioon valitaan oppilaita, otetaan todistuksesta huomioon lukuaineiden keskiarvo (äidinkieli tai S2-kieli, matematiikka, biologia, maantieto, kemia, fysiikka, historia, englanti, ruotsi, uskonto tai elämänkatsomustieto, yhteiskuntaoppi, terveystieto). Liikuntaa ja taitoaineita, kuten kuvataidetta ja musiikkia, ei huomioida. Lukiossa opiskelu on teoriapitoista ja tapahtuu pääosin oppitunneilla luokkahuoneessa. Lukuaineiden keskiarvon on yleensä oltava vähintään 7. Kuitenkin usein keskiarvon oltava korkeampi riippuen hakijoiden määrästä. Opiskelujen onnistumiseksi lukiossa on tärkeää, että perustiedot oppiaineista ovat hyvin hallussa. ي اماده یى ده زگایھ كى ڕۆشنبیرى گشتیھ, كھ لھ پاش خو ندنى قوتابیان بھ گشتى بھ رده وام ده بن لھ خو ندنى كۆلیژ (جامیعھ), پھ یمانگاى بھ رزى پیشھ یى, ده زگاى خو ندنى پیشھ یى كھ وه رگرتن تیایدا بھ بھ گھ نامھ ى ي اماده ییھ. لھ قۆناغى ي اماده ییدا بھ رپرسیاریتى زور ده كھ و تھ سھ ر شانى قوتابى. بڕیاردان سھ ربھ خۆیھ وه ده توانیت گرنگى بدات بۆ نمونھ بھ ھیوایھ تھ كانى, خۆى پلان دانان بۆ خۆى, یان دیارى كردنى ي ھ و كۆرسانھ ى كھ بھ شداریان تیادا ده كات. پ ش داوا پ كردنھ وه بۆ وه رگرتن لھ ي اماده یى پ ویستھ قوتابى زانیارى باشى ھھ ى مادده كان و ھھ روه ھا لھ زانینى ش وازه باشھ كانى خو ندندا. بۆھھ بژاردن و وه رگرتنى قوتابى بۆ ي اماده یى لھ بھ لگھ نامھ ى ماددە کانى خو ندنى بنھ ره تیدا ناوه ندى سھ رجھ مى نمره كان لھ باره ب ت lukuaineet لھ بھ رچاو ده گیر ت (زمانى دایك, فینلھ ندى وه كو زمانى دووھھ م, بیركارى, ي ھ حیا, جوگرافیا, كیمیا, فیزیا, م ژوو, زمانى ي ینگلیزى, زمانى سویدى, ي ایین یان زانیارى ژیان, وانھ ى كومھ یھ تى, زانیارى تھ ندروستى). بھ م مادده كانى وه رزش و ھونھ ر, وه كو و نھ كیشان و مۆسیقا كاریگھ ریان نیھ لھ سھ ر وه رگرتن. مادده كانى قۆناغى ي اماده یى بھ تیۆرى ) نھ زه رى) ده خو نر ن لھ ماوه ى دیارى كراوى خویندندا و لھ ناو پۆلدا. نا ب ت ناوه ندى سھ رجھ مى نمره كان بۆ وه رگرتن لھ 7 كھ متر ب ت, ھھ ندیك جاربھ ھۆى ژماره ى دواكاریھ كان ناوه ندى سھ رجھ مى نمره ى بابھ تھ كان ده ب ت بھ رزتر ب ت بۆ وه رگرتن. گرنگھ قوتابى لھ خو ندنى ي اماده ییدا سھ ركھ وتوو ب ت, و بھ باشى بھ ره و پیش بچ ت لھ وه رگرتنى زانیاریھ سھ ره كیھ كان سھ باره ت بھ مادده كانى خو ندن.

7 Ammatillinen koulutus خو ندنى پیشھ یى ammatillinen koulutus Ammatillisen perustutkinnon suorittaminen kestää kolme vuotta. Suurin osa opinnoista on ammattiaineiden opiskelua. Opintoihin sisältyy työpaikoilla työssä oppimista eli harjoittelua yhteensä vähintään 6 kuukautta. Monet opiskelijat valitsevat työssäoppimispaikakseen harjoittelupaikan ulkomailta. Lisäksi opiskelija opiskelee yleissivistäviä opintoja, ja vapaasti valittavia opintoja, joita voi ottaa myös toisesta oppilaitoksesta, kuten lukiosta. Vapaasti valittaviin opintoihin voidaan lukea myös työkokemus tai ohjatut harrastukset. Lisäksi opiskellaan alaan liittyvää teoriaa sekä esimerkiksi englantia, suomea ja yhteiskunnallisia aineita. Suosittuja aloja ammatillisessa koulutuksessa ovat olleet sosiaali- ja terveysala, liiketalous ja kauppa, ajoneuvo- ja kuljetustekniikka, rakentaminen, majoitus- ja ravitsemisala sekä kauneudenhoitoala. Kun haet ammatillisiin opintoihin, huomioidaan taito- ja taideaineet Kun valitaan oppilaita ammatilliseen koulutukseen, huomioidaan kaikkien aineiden keskiarvo ja kolmen parhaan taito- ja taideaineen keskiarvo (liikunta, musiikki, kuvataide, käsityö, kotitalous). Vaikka lukuaineet eivät olisi menneet kovin hyvin, voi taito- ja taideaineiden arvosanat auttaa sisäänpääsyssä. Joillekin erityisen suosituille aloille pääsemiseksi voidaan vaatia korkeampaa keskiarvoa kuin joihinkin lukioihin. Lisäksi ammatilliset oppilaitokset voivat järjestää pääsykokeita tai haastatteluja, joissa voi tuoda esiin soveltuvuutta alalle.. بۆ بھ ده ستھ نانى ammatillisen perustutkinto پ ویست بھ خو ندنى س ساڵ ده كات, بھ شى بھ گھ نامھ ى بنھ ره تى پیشھ یى زۆرى خو ندنھ كھ مادده پیشھ ییھ كانن, خو نده كھ ش بریتیھ لھ ف ر بوون لھ شو نى كار واتا براكتیك یان راھینان, كھ ھھ موو ماوه كانى بھ یھ كھ وه ده كا تھ 6 مانگ بھ لایھ نى كھ مھ وه. ھھ ند ك لھ قوتابیان شو نى براكتیكھ كھ یان لھ ده ره وه ى وولات ھھ ده بژ رن. ھھ روه ھا خو ندنى ylessivistäviä opintoja وه خو ندنھ بھ سھ ربھ خویى ھھ لبژ رراوه كان روشنبیریھ گشتیھ كان لھ لایھ ن قوتابى خۆیھ وه. خو ندنى ي ھ و ماددانھ ش ده كر ت لھ ده زگایھ كى جیاوازى كھ دا vapasti valittavia opintoja ب ت وه كو ي اماده یى. لھ ھھ لبژاردنى بابھ تھ كاندا بۆ خو ندن, قوتابى ده توانر ت لھ روانكھ ى بوارى ي ھ زمونى كار یان ھیوایھ تھ ي اراستھ كراوه كانھ وه بیت. ي ھ و بوارانھ كھ لھ ناو قوتابیاندا زیاتر ي اره زوویان لھ سھ ره بۆ خو ند ىن پیشھ یى بوارى كومھ لایھ تى و تھ ندروستى, بھ شى ي ابوورى سھ ربھ خۆو وبازرگانى, تھ كنیكى شۆفیرى, بیناسازى, ي ۆتیل و چ شتخانھ, ھھ روه ھا بوارى جوانكارى. بۆ وه رگرتنت لھ خو ندنى پیشھ یى گرنگى مادده كانى توانا و ھونھ ر ده در ت ھھ لبژاردنى قوتابیان بۆ خو ندنى پیشھ یى بھ لھ بھ رچاو گرتنى ناوه ندى سھ رجھ مى نمره كانى گشت بابھ تھ كان,ھھ روه ھا ناوه ندى سھ رجھ مى ناوه ندى باشترین نمره ى taito- ja taide (وه رزش, مۆسیقا, ھونھ رى و نھ ك شان, س مادده ى توانا و ھونھ ر ي یشى ده ست, ي ابورى ناو مال) ي ھ گھ ر چى سھ ركھ وتن لھ مادده كانى كھ ى خو ندندا زۆر باش نھ بووب ت, ده كر ت نمره كانى ھونھ رو زانین یارمھ تى بده ن بۆ وه رگرتن بھ تایبھ تى بۆ ي ھ وانھ ى كھ ي ھ یانھ و ت لھ و بوارانھ دا وه ربگیر ن كھ داواكارى زۆریان لھ سھ ره و لھ وانھ یھ پ ویستى بھ معھ ده لى بھ رزتر ب ت وه كو ھھ ر یھ ك ك لھ ي اماده ییھ كان. لھ گھ ل ي ھ وه شدا ھھ ند ك جار بۆ وه رگرتن ده زگا كانى

8 خو ندنھ پیشھ ییھ كان تاقیكردنھ وه ى وه رگرتن یان چاوپ كھ وتن ساز ده كھ ن, بۆ دیارى كردنى كھ سھ گونجاوه كان بۆ بواره كھ. Ammatillinen erityiskoulutus خو ندنى تایبھ تى پیشھ یى ammatillinen erityiskoulutus Ammatilliset erityisoppilaitokset ovat erikoistuneet erityistä tukea tarvitsevien nuorten ammatilliseen koulutukseen ja kuntoutukseen. Niissä tarjotaan ammatillista peruskoulutusta, valmentavaa koulutusta sekä lisäkoulutusta. Jos tuntuu siltä, että nuori tarvitsee erityistä tukea, hän voi hakeutua koulutuskokeiluun ammatilliseen erityisoppilaitokseen. Kokeilun aikana nähdään, onko koulutusmuoto hänelle sopiva. د ه زگا تایبھ تھ پیشھ ییھ كان تایبھ تمھ ندن بھ یارمھ تیدانى ي ھ و لاوانھ ى كھ پ ویستیان بھ یارمھ تى تایبھ ت ھھ یھ لھ خو ندنى پیشھ یى و باش كردنى تواناكانیاندا. لھ و دا خو ندنى بنھ ره تى پیشھ یى, خو ندنى ي اماده كارى, ھھ روه ھا وانھ ى زیاده ده وتر تھ وه. ي ھ گھ ر لاو ھھ ستى كرد پ ویستى بھ یارمھ تى زیاده ى تایبھ ت ھھ یھ, ي ھ توان ت داوا ى ماوه ى تاقیكردنھ وه ى خو ندن بكات لھ خویندنگاى تایبھ تى پیشھ یى, لھ و ماوه ى تاقیكردنھ وه یھ دا ده رده كھ و ت ي ھ گھ ر ي ھ و جۆره خویندنھ بۆ ي ھ و كھ سھ ده ب ت یان نا. Kaksoistutkinto بھ گھ نامھ ى جوتھ (دوانھ) kaksoistutkinto Kaksoistutkinnossa opiskellaan ammatti ja suoritetaan ylioppilastutkinto. Opiskelija hakee Yhteishaussa ammatilliseen koulutukseen ja ilmoittaa siellä, että haluaa suorittaa kaksoistutkinnon. Mikäli oppilaitos pystyy järjestämään kaksoistutkintopaikan, opiskelija voi suorittaa tutkinnon. Kaksoistutkinnon opinnot kestävät yleensä neljä vuotta. Joissakin oppilaitoksissa koulutus on järjestetty niin, että opiskelijat ovat yhden jakson lukiossa ja toisen jakson ammatillisessa koulutuksessa. Toisissa kouluissa opetus on järjestetty viikko-ohjelman mukaisesti niin, että opiskelijat ovat osan viikosta lukiossa ja osan viikosta ammatillisessa koulutuksessa. Kaksoistutkinnossa lukiota ei suoriteta kokonaan vaan ainoastaan ylioppilastutkinto. Niinpä esimerkiksi lukion taito- ja taideaineet jäävät pois, ja opiskelija keskittyy niihin aineisiin, jotka hän aikoo suorittaa بھ لگھ نامھ ى دوانھ بریتیھ لھ بھ ده سھ نانى بھ لگھ نامھ ى ي اماده یى و ي اماده یى پیشھ یى وه لھ ھھ مان كاتدا, بۆ داوا پ شكھ ش كردن بۆ خو ندنى دوانھ لھ ڕ گھ ى پر كردنھ وه ى ي ستیماره ى داواى ھاوبھ شھ وه بۆ خو ندنى پیشھ یى, لھ داواكھ دا بنوسر ت كھ قوتابیھ كھ ده یھ و ت بخوین ت بۆ بھ گھ نامھ ى دوانھ. بھ پ ى ي ھ وه ى ي ھ گھ ر پھ یمانگاكھ بتوان ت شو نى خو ندن بۆ ي ھ و جۆره بھ رنامھ ى خو ندنھ ڕ ك بخات, ي ھ و كاتھ قوتابیھ كھ ده توان ت بۆ بھ گھ نامھ كھ بخو ن ت كھ. ماوه ى ي اسایى خو ندن بۆ بھ ده سھ نانى بھ گھ نامھ ى دوانھ چوار سا ھ, لھ ھھ ند ك پھ یمانگادا خو ندنھ كھ بھ ش وه یھ ك ڕ ك خراوه كھ قوتابى ماوه یھ ك لھ ي اماده یى و ماوه یھ ك لھ پیشھ یى ده خو ن ت, لھ ھھ ند ك پھ یمانگاى كھ دا خو ندن ڕ ك ده خر ت بھ پ ى خشتھ ى ھھ فتانھ, بھ ش وه یھ ك كھ خو ندنھ كھ بھ ش ك لھ ڕۆژه كانى ھھ فتھ لھ ي اماده یى ده ب ت و بھ شھ كھ ى كھ ش لھ پیشھ یى. لھ کاتی خو ندن بۆ بھ گھ نامھ ى دوانھ ھھ موو مادده كانى ي اماده یى ناخو نر ت تھ نھا مادده كانی کھ پ ویستن بۆ تاقیكردنھ وه كانى ي اماده یى ده خو نر ت. بۆ نمونھ واز لھ خو ندنى مادده ھونھ ریھ كان ده ھ نر ت, قوتابى گرنگى بھ و ماددانھ ده دات كھ یارمھ تى ده ده ن بۆ بھ ده ست ھ نانى بھ گھ نامھ ى ي اماده یى. لھ كاتى خو ندندا بۆ بھ گھ نامھ ى دوانھ قوتابى ده ب ت گرنگى بدات بھ زانیاریھ دیاریكراوه كان, وه گرنگى دان بھ پلانى سود وه

9 ylioppilastutkinnossa. Kaksoistutkinto vaatii opiskelijalta määrätietoisuutta ja tarkkaa ajankäytön suunnittelua. رگرتن لھ كات. Oppisopimus پھ یمانى خو ندن و شاگرتى oppisopimus Ammatillisen perustutkinnon voi suorittaa myös oppisopimuksella, jolloin opiskelija oppii pääsääntöisesti tekemällä työtä työpaikalla. Oppisopimukseen kuuluu lisäksi teoriajaksoja ammatillisessa oppilaitoksessa. Oppisopimuskoulutukseen pääsemiseksi ei huomioida arvosanoja. Tarvitaan kuitenkin omaa aktiivisuutta. Nuori hankkii työpaikan itse ja solmii työsopimuksen. Sopimus oppisopimuksesta tehdään oppisopimuskeskuksessa. Oppilas saa työssä oppiessaan palkkaa. خو ندنى بنھ ره تى پیشھ یى ده كر ت لھ ش وازى پھ یمانى خو ندن و شاگرتیدا ب ت, نیزامھ سھ ره كیھ كھ كار كاردنھ وه ف ر ده ب ت, ھھ روه ھا لھ پھ یمانى خو ندن و ى ي ھ وه یھ كھ قوتابى لھ ڕ گھ ى شاگرتیدا بھ ش ك لھ خو ندنھ كھ بھ تیۆرى ) نھ زه رى) لھ ي اماده یى پیشھ ییدا ده خو نر ت. بھ لھ پھ یمانى خو ندن و شاگرتى, نمره كانى تاقیكردنھ كاریگھ ریان نیھ وه رگرتنى قوتابى بۆ خو ندن كو پ ویست بھ چالاكى و ھھ و دان ده كات. لاو شو نى كار ده دۆزیتھ وه و پھ یمانى ف ر بوون لھ ێ كاریان لھ گھ دا ده بھ ست ت. گر بھ ستى پھ یمانى خو ندن و شاگرتى, لھ ناوه ندى پھ یمانى oppisopimuskeskus ده بھ ستر ت. خو ندن و شاگرتیدا قوتابى لھ سھ ر ده وامى كاتھ كانى ف ر بوون لھ كاردا موچھ وه رده گر ت. Minne toisen asteen jälkeen? Kaikilla on samat mahdollisuudet jatkokoulutukseen riippumatta siitä, onko käynyt lukion vai ammatillisen koulutuksen. لھ دواى قۆناغى دووھھ م بھ ره و كوێ بۆ بھ رده وام بوون لھ خو ندن بواره كان بۆ ھھ مووان وه كو یھ ى كھ قوتابیھ كھ ي اماده یى خو ندب ت یان پیشھ یى. ك ڕه خساوه بھ ب گر گىن دان بھ وه Ammatillisen koulutuksen suorittaneet ovat valmiita työelämään. He voivat kuitenkin hakeutua ammattikorkeakouluihin opiskelemaan samaa alaa eteenpäin tai jopa aivan uutta alaa. He voivat pyrkiä myös yliopistoihin ja korkeakouluihin. ده رچوانى ي اماده یى پیشھ یى ده توانن ڕوو بكھ نھ ژیانى كار كردن, ھھ روه ھا ده توانن بھ رده وام بن لھ خو ندن لھ پھ یمانگاى بھ رزتردا لھ ھھ مان بواردا یان لھ بواریكى دیكھ ى نو دا. وه ده توانن ت بكۆ شن بۆ بده ن بۆ گھ یشتن بھ خو ندن دانیشگا و كۆل ژ ه بھ رزه كاندا. خو ندنى ي ا ماده یى بۆ بھ ده سھ نانى بھ لگھ نامھ ى بھ كالۆریۆسھ, لھ دواى ي ھ وه ده ست ده كر ت بھ

10 Lukiossa suoritetaan ylioppilastutkinto, ja vasta sen jälkeen lähdetään opiskelemaan tulevaa työelämää varten. Lukion jälkeen voi hakea ammattikorkeakouluun, korkeakouluun, yliopistoon tai ammatilliseen oppilaitokseen ylioppilaslinjalle. خو ندنى پیشھ ى پاشھ ڕۆژ, لھ دواى ي اماده یى ده توانر ت داوا پیشكھ ش بكر ت بۆ خو ندن لھ پھ یمانگا بھ رزه كان, پھ یمانگا بھ رزه پیشھ ییھ كان, دانیشگا یان بۆ خو ندن لھ ده زگا پیشھ ییھ كانى كھ لھ ي استى دانیشگادان. Entä jos nuori ei pääse koulutukseen tai taidot eivät vielä riitä? ي ھ ى ي ھ گھ ر وه رگرتن لاو شو نى خو ندنى ده ست نھ كھ وت یان توناكانى كھ م بن بۆ Jos nuori ei saa paikkaa kevään Yhteishaussa, hän voi hakea vapaiksi jääneitä opiskelupaikkoja kesällä. Haku tapahtuu netissä samalla sivustolla Oppilaitokset voivat myös tarjota uusia koulutuspaikkoja. Oppilas voi myös päästä varasijalle, vaikka ei olisikaan tullut valituksi yhteishaussa. Suomessa on voimassa Nuorisotakuu, jonka mukaan kaikille alle 25- vuotiaille nuorille tarjotaan koulutus- tai työpaikka, tai muu koulutus- ja työuraa edistävä vaihtoehto. Joskus on tarpeen sopia etukäteen, että oppilas ei hae yhteishaussa vaan hän hankkii vielä tietoja ja taitoja vuoden ajan muissa koulutuksissa. Nämä ovat koulutuksia, joihin voi hakea myös siinä tapauksessa, että saa paikkaa yhteishaussa. Vaihtoehtoja on kerrottu alla. ي ھ گھ ر لاو لھ پاش داوا پ شكھ ش كردن لھ ماوه ى داواى گشتى لھ بھ ھاردا شو نى خو ندنى ده ست نھ كھ وت,ده توان ت لھ ھاویندا جار كى داوا پ شكھ ش بكات بۆ وه رگرتن لھ شو نھ پاشماوه كاندا, پر كردنھ وه ى داوا ش لھ ڕ گھ ى پھ یجى ي ینتھ ر ن تى: پھ یمانگاكانیش ده توانن پ شنیارى شو نى خو ندنى جیاواز بۆ قوتابى بكھ ن, لھ وانھ شھ قوتابیھ كھ شو نى یھ ده ك ) ي یحتیات) ى ده ست بكھ و ت, ي ھ گھ ر چى لھ داوا گشتیھ كھ شدا ھھ نھ بژ رراب ت. لھ داوا پ شكھ ش لھ خوار 25 سا نھ وه یھ ش وازیك لھ فینلھ ندا بۆ ھھ موو ي ھ و لاوانھ ى كھ تھ مھ نیان كردن ھھ یھ پ ى ده ن: كھ لھ ڕ گھ یھ وه داوا پیشكھ ش ده كر ت بۆ خو ندن یان كار, وه ھھ و دان بۆ دوزینھ وه ى Nuorisohakuبۆ گرفتھ كانى خو ندن و ب كارى لھ ڕ گھ ى پ شنیارى جیاواز جیاوازه وه. ڕ گھ چاره ھھ ند ك جار بھ ڕ ككھ وتنى پ شوه خت كھ قوتابى لھ لھ ماوه ى دیاریكراوى داواى گشتیدا بۆ خو ندن داوا پ شكھ ش ناكات بۆ قۆناغى داھاتوو, بۆ ي ھ وه ى كھ سا یكى كھ ى زیاده لھ قوتابخانھ یھ كى جیاوازدا بخوین ت بۆ بھ رز كردنھ وه ى ي استى و توانكانى, بھ لام قوتابى ده توانیت ھھ مان خو ندن بخو ن ت تھ نانھ ت لھ دواى ي ھ وه ى كھ داواى پ شكھ ش كردب ت و وه ریش گیراب ت, ي ھ مانھ ى خواره وه ش چھ ند پ شنیار كى جیاوازن.

11 Vaihtoehtoja perusopetuksen jälkeen پ شنیاره كانى دواى خو ندنى بنھ ڕه تى 1. Perusopetuksen lisäopetus (10. luokka) Nuori voi hakeutua kymppiluokalle, joka on vuoden pituinen perusopetuksen lisäopetus. Siellä voi korottaa perusopetuksen arvosanoja. Siihen kuuluu myös työelämään tutustumista. 1 خو ندنى زیاده ى بنھ ڕه تى پۆلى luokka) 10 Perusopetuksen lisäopetus(10. لاو بۆى ھھ یھ داوا پ شكھ ش بكات بۆ خو ندنى پۆلى ده یھ م, كھ ي ھ ویش خو ندنى زیاده یھ بۆ ماوه ى سا ك, ده توانیت لھ ڕ گھ یھ وه نمره كانى خو ندنى بنھ ڕه تى بھ رز بكاتھ وه, ناساندن بھ ژیانى كار كردن بھ ش كھ لھ بھ رنامھ ى خو ندنھ كھ Iltakymppi Lisäopetusta järjestetään myös ilta-aikaan, jos päiväaika ei sovi opiskelulle. Kymppiluokan jälkeen voi hakea joko lukioon tai ammatilliseen koulutukseen. ده یھ مى ي واره Iltakymppi خو ندنى زیاده لھ ي وارانیشدا ده ب ت بۆ ي ھ و قوتابیانھ ى كھ كاتى بھ یانیانیان بۆ ناگونج ت. ده توانر ت دواى تھ واو كردنى خو ندنى ده یھ مى ي یواره داوا پ شكھ ش بكر ت یان پیشھ یى. بۆ خو ندنى ي اماده یى 2 ده ست پ كردنى پیشھ Ammattistartti 2. Ammattistartti Nuori voi hakeutua myös Ammattistartille ammatilliseen oppilaitokseen, jossa voi myös korottaa perusopetuksen arvosanoja. Tähän koulutukseen sisältyy enemmän tutustumista ammatillisiin koulutusmahdollisuuksiin. Ammattistartin jälkeen voi hakea joko lukioon tai ammatilliseen koulutukseen. 3. Maahanmuuttajien ammattiopintoihin valmistava koulutus Jos maahanmuuttajanuori kokee, että hän ei ole vielä valmis ammatillisiin opintoihin esim. liian vähäisen kielitaidon tai jonkin muun syyn vuoksi, hän voi hakeutua vuoden kestävään, maahanmuuttajille tarkoitettuun valmistavaan opetukseen. Sen tavoite on lisätä valmiuksia, joita tarvitaan ammatillisessa koulussa opiskeluun. Opiskeluaineita ovat suomen kielen ده توانیت داوا پ شكھ ش بكات بۆ ده زگاى خو ندنھ پیشھ ییھ كان بۆ خو ندنى ده ست پ لاو ھھ روه ھا كردنى پیشھ. لھ ڕ گھ ى ي ھ م خو ندنھ وه ده توان ت نمره كانى خو ندنى بنھ ڕه تى بھ رز بكاتھ وه, ناوه بھ خو ندنى پیشھ یى. گھ یشتن چۆنیھ تى ي ھ م خو ندنھ زیاتر ناساندنى قوتابیھ بھ ڕوكى بۆ خو ندنى پ شكھ ش بكر ت ده توانر ت دواى تھ واو كردنى خو ندنى ده ست پ كردنى پیشھ داوا ي اماده یى یان پیشھ یى. پیشھ ییھ كان خو ندنھ 3 ڕاھ نانى ي اماده كارى كۆچبھ ران بۆ Maahanmuuttajien ammattiopintoihin valmistava koulutus تواناى ي ھ گھ ر لاوى كۆچبھ ر ھھ ستى كرد كھ ھ شتا ي اماده نیھ بۆ خو ندنى پیشھ یى, لھ بھ ر لاوازى بۆ خو ندنى لھ زمانى وو ت ب ت یان لھ بھ ر ھھ ر ھۆیھ كى تر, ده توان ت داوا پ شكھ ش بكات ڕاھ نانى ي اماده كارى بۆ خو ندنى پیشھ یى كھ تایبھ تھ بھ كۆچبھ ران, ي ھ ویش ماوه ى یھ ك ساڵ ده خایھ ن ت, ي امانج لھ م خو ندنھ ي ھ وه یھ ك تواناى ي ھ و كھ سانھ زیاد بكات كھ پ ویستیان بھ وه یھ لھ قوتابخانھ پیشھ ییھ كاندا بخو نن. مادده كانى خو ندن لھ گھ ل زمانى فینلھ ندیدا بۆ نمونھ بریتین لھ بیركارى, زانیارى تھ كنھ لۆجیا و ژیان بھ ڕ وه بردن, وه بھ ش كیش لھ بھ رنامھ ى خو ندنھ ك ڕاھینانھ لھ شو نى (پراكتیك) كار واتا

12 lisäksi mm. matematiikka, tietotekniikka ja elämänhallinta. Lisäksi koulutukseen kuuluu työharjoittelua. 4. Maahanmuuttajien lukioon valmistava koulutus Tavoite on parantaa valmiuksia, joita tarvitaan lukiokoulutuksessa. 5. Kotitalousopetus Koulutuksessa opitaan puolen vuoden aikana ruuanvalmistukseen, puhtaanapitoon ja talouteen liittyviä taitoja. 6. Nuorten työpajat Tarkoitettu vuotiaille nuorille, jotka ovat vailla työ- ja opiskelupaikkaa. Työpajassa tehdään työtä ja siellä saa henkilökohtaista ohjausta tulevaisuuden suunnitelmien toteuttamiseksi. 7. Kansanopistot Kansanopistoissa voi suorittaa perusopetuksen lisäopetusta. Niissä voi suorittaa myös ammatillisia tutkintoja tai opiskella eri aiheita harrastuksena. 8. Kotoutumistuella annettava koulutus Koulutukseen voivat osallistua 17-vuotta täyttäneet nuoret, jotka ovat tulleet Suomeen alle 4 vuotta sitten. Koulutukseen haettaessa on nuorella oltava Työ- ja elinkeinotoimiston tekemä kotoutumissuunnitelma. Jos nuori jää ilman opiskelupaikkaa, on tärkeää olla aktiivinen ja olla yhteydessä perusopetuksen oppilaanohjaajaan tai etsivän nuorisotyön työntekijään. Näiden yhteystiedot löytyvät kaupungin nettisivuilta ja tämän oppaan lopusta. Myös Työ- ja elinkeinokeskukset tarjoavat ohjausta ja sinne voi ilmoittautua työnhakijaksi. 4 ڕاھ نانى ي اماده كارى كۆچبھ ران بۆ خو ندنى ي اماده یى Maahanmuuttajien lukioon valmistava koulutus ي امانج لھ م خو ندنھ زیاد كردنى تواناكانى قوتابیھ و ي اماده كردن تى بۆ خو ندنى ي اماده یى. 5 خو ندنى ي ابوورى ماڵ kotitalousopetus ي ھ م خو ندنھ ماوه كھ ى نیو سا ھ تیایدا خۆراك ي اماده كردن, پاك وخاو نى و بابھ تھ كانى كھ پھ یوه ندیان بھ زانیارى ي ابووریھ وه ھھ یھ ده خو نر ن. 6 وه رشھ كانى كارى لاوان Nuorten työpajat تایبھ تھ بھ و لاوانھ ى كھ تھ مھ نیان لھ ن وان سا یدایھ وه لھ كارو خو ندن دواكھ وتوون, لھ وه رشھ ى كاردا كار ده كر ت وه لھ و شدا لاو بھ بھ تایبھ تى (شھ خسى) ڕ نمایى ده كر ت بۆ بھ دیھ نانى پلانھ كا نى پاشھ ڕۆژى. 7 كولیزى میللى kansanopisto لھ كول ژى میللیدا ده توانر ت خو ندنى زیاده ى بنھ ڕه تى بخو نر ت, لھ و ش دا ھھ روه ھا ده توانر ت خویندنى پیشھ یى بخو نر ت یان ھھ ر بابھ ت كى تر پھ یوه ندى بھ ي اره زوو (ھیوایھ ت) ه كانى قوتابیھ وه ھھ ب ت. 8 خویندنى یارمھ تیدان بۆ راھاتن بھ kotoutumistuella annettava koulutus وولات (بھ مال بوون) ي ھ م خو ندنھ بۆ ي ھ و لاوانھ یھ كھ 17 سا یان پڕ كردووه تھ وه و لھ 4 ساڵ كھ متره ھاتوون بۆ فینلھ ندا. داوا كردنى ي ھ م خو ندنھ بۆ ي ھ و لاوانھ كھ یھ ناویان ھھ یھ كھ لھ نھ خشھ ى بھ ماڵ بوونى داي یره ى كار و ژیاندا. ي ھ گھ ر ھھ ر لاو ك لھ خو ندن وه رنھ گیرا پ ویستھ جالاك ب ت و پھ یوه ندى بھ رده وامى بھ كارگھ رانى ي اراستھ كھ رى قوتابى, یان پشكنھ رى كار بۆ لاوا نھ وه ھھ etsivän nuorisotyö بۆ ناونیشان و پھ یوه ندى كردن oppilaanohjaaja ب ت وه وه لھ كوتایى ھاتن بھ م ر نماییھ دا ھھ روه ھا سود لھ ب شنیاره كانى ناوه ندى داي یره ى كار و ژیان وه رده كر ت. ده توانیت ي ھ وان ي اگادار بكھ یت بۆ بھ دواى كار گھ راندا لھ ر گھ ى پھ یجى ي ینتھ رن تھ كھ یانھ وه كھ ي ھ ویش

13 Usein kysyttyä Mitä jos oppilas opiskelee aineita mukautetusti perusopetuksessa? Oppilas voi hakea koulutuksiin normaalihaussa tai harkinnanvaraisessa haussa. Jälkimmäisessä haussa oppilas voidaan ottaa opiskelemaan, vaikka hänen koulumenestyksensä ei olisikaan kovin hyvä. Onko toinen kotimainen kieli pakollinen? Jos oppilas on vapautettu ruotsin tai suomen kielestä, hän voi saada vapautuksen myös lukiossa tai ammatillisessa koulutuksessa. Työelämässä ruotsin/suomen kielen taitoa vaaditaan monissa valtion ja kunnan viroissa, esimerkiksi poliisin tai tuomarin tehtävissä. ي ھ و پرسیارانھ ى كھ زۆر ده كر ن چى ده ب ت ي ھ گھ ر كھ قوتابى مادده دیارى كراوه كانى خو ندنى mukautetusti بخوینیت بنھ ڕه تى بھ ناڕ كى قوتابى ده توان ت داوا پ شكھ ش بكات بۆ قوناغى خو ندنى داھاتوو لھ كات و ماوه ى ي اساییدا, لھ ماوه ى پ شكھ ش كردن بۆ وه رگرتنى یھ ده كدا (ي یحتیات), وه لھ ماوه ى پ شكھ ش كردنى پاشوه ختدا ده كر ت قوتابى وه ربگیر ت بۆ خو ندن, تھ نانھ ت ي ھ گھ ر ڕه وتى خو ندنھ كھ شى زۆر بھ باشى بھ ڕ وه نھ چووب ت. ي ایا خو ندنى زمانى دووه مى وو ت ي یجباریھ ي ھ گھ ر ڕ كھ بھ قوتابى بدر ت بۆ نھ خو ندنى زمانى سویدى یان فینلھ ندى, ده توان ت بھ رده وام ب ت لھ نھ خو ندنى ھھ روه ھا لھ ي اماده یى و پیشھ ییشدا بۆ وه رگرتن لھ كار لھ ھھ ند ك دام و ده زگاى ده و ھ ت و داي یره ره سمیھ كاندا زانینى زمانى فینلھ ندى/ سویدى پ ویستھ, بۆ نمونھ لھ كارى پۆلیسى یان دادوه ریدا Mitä hyötyä on oman äidinkielen opiskelusta? Oman äidinkielen hyvä osaaminen vahvistaa muiden kielten oppimista. On hyvä tuntea oma kulttuuri hyvin ja kunnioittaa sitä. On todettu, että oman kulttuurin arvostaminen ja ylläpito uudessa ympäristössä auttaa asettumisessa yhteiskuntaan. Työelämä on myös yhä kansainvälisempää ja kielten osaaminen tuo etua työnhaussa. خو ندنى زمانى تایبھ تى دایك سودى چیھ ي ھ و كھ سھ ى كھ لھ زمانى دایكیدا بھ توانا ب ت, توانا ى ف ر بوونى زمانھ كانى كھ ى بھ ھ ز ده ب ت, شت كى باشھ مرۆڤ داب و نھ ریتى خۆى بناس ت و ڕ زى لى بگر ت, سھ لم نراوه كھ نرخ پ دان و بھ رز ڕارتنى داب و نھ ریتى تایبھ تى وه ڕ ز گرتن لھ ژینكھ ى نوێ یارمھ تى مروڤ ده دات بۆ جیگر بوون لھ كۆمھ گادا, ھھ روه ھا ژیانى كار كردنیشى زیاتر ن ونھ تھ وه یى ده ب ت, وه زانینى زمانى زیاتر ي ھ گھ رى ده ست كھ وتنى زیاتر ده كات. Millainen suomen kielen taito on riittävä jatko-opintoihin pääsemiseksi? Koulutukseen pääsemiseksi vaaditaan riittävä kielitaito. Jos S2-kielen arvosana on vähintään 7, sitä ei testata. Muutoin kielitaitoa testataan kielikokeella ennen opiskelijaksi hyväksymistä. Menestyminen lukio- ja بۆ وه رگرتن لھ قۆناغى خو ندنى داھاتوودا پ ویستھ تواناى زمانى فینلھ ندى لھ چى ي است كدا ب ت پ ویستھ زانینى زمان لھ ي استى بھ توانا بوون لھ خو ندنى قۆناغھ كھ دا ب ت بۆ وه رگرتن. ي ھ گھ ر نمره ى وانھ ى فینلھ ندى وه كو زمانى دووھھ م 7 و سھ رووتر ب ت پ ویست بھ تاقیكردنھ وه ناكات, لھ ھھ

14 ammatillisissa opinnoissa edellyttää hyvää suomen kielen taitoa. Varsinkin lukio-opinnot ovat teoreettisia ja käsitteellisiä. موو حالھ تھ كانى كھ دا بو وه رگرتن قوتابى ملكھ چى تاقیكردنھ وه ى زمان ده ب ت. بھ سھ ركھ وتن لھ خو ندنى ي اماده یى و پیشھ ییدا زمانى فینلھ ندیش زیاتر بھ ره و پ شھ و ه ده چ ت, بھ تایبھ تى ش وازى خو ندنى ي اماده یى بھ گشتى نھ زه رى (تیورى) و تاوتوێ كردنھ. Mitä lukio-opinnot maksavat? Lukiossa opetus on ilmaista. Lukiolaisen on kuitenkin hankittava itse kirjat. Yhteensä kirjoja on hankittava lukion aikana kappaletta riippuen siitä, kuinka monta kurssia opiskelija on opinto-ohjelmaan valinnut. Yksi kirja maksaa euroa. Kirjoja kuitenkin myös kierrätetään eli aiemmin opiskelleilta voi kirjoja ostaa huomattavasti edullisemmin. Lukiossa tarvitaan myös kannettava tietokone. Useissa lukioissa sen voi vuokrata koululta tai koulu kustantaa tietokoneen lukion ajaksi. Samoin tarvitaan laskin. Laskinten hinnat vaihtelevat paljon, mutta yleensä peruslaskin riittää. Lisäksi ylioppilastutkinnosta on maksettava tutkintomaksu kustakin kokeesta. Yksi koemaksu on n. 30 euroa. Lukiossa ruokailu on ilmaista, mutta matkat opiskelija joutuu maksamaan itse. Opiskelujen aikana on mahdollista saada opintotukea ja asumistukea. Jotkut työskentelevät opintojensa aikana. خو ندن لھ ي اماده ییدا نرخى چھ نده خو ندن لھ قۆناغى ي اماده ییدا ب بھ رامبھ ره, بھ م ده ب ت قوتابیانى ي اماده یى خۆیان پھ رتوكھ كانى خو ندن دابین بكھ ن, ژماره ى پھ رتوكھ كانى كھ پ ویستن بۆ ماوه ى خو ندنى ي اماده یى لھ ن وان پھ رتوكھ بھ پ ى ي ھ وه ى كھ قوتابیھ كھ چھ ند كۆرس بۆ بھ رنامھ ى خو ندنھ كھ ى ھھ ده بژ ر ت. نرخى یھ ك پھ رتوك لھ ن وان یۆرۆیھ. قوتابى ده توان ت پھ رتوكى بھ كارھاتووى قوتابیھ كانى پیشتر بھ نرخ كى زۆر ھھ رزانتر بك ت. لھ ماوه ى خو ندنى ي اماده ییدا قوتابى پ ویستى بھ جیھازى كۆمپیوتھ رى ده ستیھ واتا (لابتوب), لھ ھھ ند ك ي اماده ییدا بھ كرێ ده در ت, یان قوتابخانھ كومپیوتھ ر بۆ ماوه ى قۆناغى ي اماده یى بۆ قوتابى دابین ده كات, ھھ روه ھا قوتابى پ ویستى بھ ژمیریار واتا (حاسیبھ) ھھ یھ, نرخھ كانى حاسیبھ جیاوازن بھ پ ى جۆره كھ ى, بھ م ده كر ت ھھ ر جۆره حاسیبھ یھ كى ساده ب ت. ھھ روه ھا بھ شدارى كردن لھ تاقیكردنھ وه كانى ي اماده ییدا بۆ بھ كالۆریۆس بھ بھ رامبھ ره, نرخى بھ شدارى كردن لھ ھھ ر تاقیكردنھ وه یھ كدا نزیكھ ى 30 یۆرۆیھ. لھ ي اماده ییدا خواردن ب بھ رامبھ ره, بھ م ھات و چۆى قوتابخانھ لھ سھ ر حسابى قوتابى خۆیھ تى. لھ ماوه ى خو ندندا قوتابى بۆى ھھ یھ یارمھ تى خو ندن و ما نشینى وه رگر ت, ھھ ند كیش لھ قوتابیان لھ ماوه ى خو ندنھ كھ یاندا كار ده كھ ن. Mitä opinnot ammatillisessa koulutuksessa maksavat? خو ندن لھ ي اماده ییھ پیشھ ییھ كاندا نرخى چھ نده Ammatillisessa oppilaitoksessa opetus on maksutonta. Kirjat opiskelija hankkii itse. Jos opiskelija tarvitsee suojavaatteita ja muita varusteita لھ ده زگا خو ندنھ پیشھ ییھ كاندا خو ندن بھ بى بھ رامبھ ره, قوتابى خۆى پھ رتوكھ كانى خو ندن دابین ده كات, ي ھ گھ ر پ ویستى بھ جل و بھ رگى كار ب ت یان شت و مھ كانھ ى كھ پ ویستیان پ ى ده ب ت بۆ پاراستن و سھ لامھ تى خۆى لھ لایھ ن قوتابخانھ وه بۆى دابین ده كر ت. بھ م بۆ نمونھ جل و بھ رگى تھ باخى (خواردن ي اماده كھ رى), چھ قۆ یان مھ قھ ستى قژ ب ین پ داویستیھ كانى تر بوارى (سالۆن) و سھ

15 työturvallisuuden vuoksi, ne hankitaan hänelle koulusta. Sen sijaan esim. kokin työasu, veitset tai kampaajan sakset ja muut työvälineet on hankittava itse. Samoin esim. parturin välineet ja kokin veitset opiskelija maksaa itse. Ammatillisessa koulutuksessa ruokailu on ilmaista, mutta matkat opiskelija joutuu maksamaan itse. رتاشى ھھ روه ھا بوارى ي اماده كردنى خواردن قوتابى خۆى دابینیان ده كات و ده یانك ت. لھ خو ندگا پیشھ ییھ كاندا خواردن ب بھ رامبھ ره, بھ م ھات و چۆى قوتابخانھ لھ سھ ر حسابى قوتابى خۆیھ تى. لھ ماوه ى خو ندندا قوتابى بۆى ھھ یھ یارمھ تى خو ندن و ما نشینى وه رگر ت, ھھ ند كیش لھ قوتابیان لھ ماوه ى خو ندنھ كھ یاندا كار ده كھ ن. Opiskelujen aikana on mahdollista saada opintotukea ja asumistukea. Jotkut työskentelevät opintojensa aikana. بۆ زانیارى زیاتر سھ باره ت بھ جۆره كانى خو ندن پھ یوه ندى بھ ك وه ده كر ت asioista? Keneltä saa lisätietoja opintoihin liittyvistä

16 1. Perusopetuksejen oppilaanohjaajat Keravan yläkouluissa on oppilaanohjaajia, jotka ohjaavat oppilaita sekä henkilökohtaisesti että oppitunneilla. Keravanjoen koulu Sompion koulu 1 Oppilaan ohjaajat ڕ نماكارانى قوتابیان لھ قوتابخانھ بنھ ڕه تیھ كاندا لھ قوتابخانھ بنھ ڕه تیھ بھ رزه كانى ك راڤادا ) ناوه ندیھ كان) ڕ نماكا رى قوتابیان ھھ یھ, قوتابیان ده كھ ن بھ جیاجیا وھھ روه ھا بھ كۆمھ ڵ لھ پۆلدا. قوتابخانھ ى كیرافان یوكى كھ ڕ نمایى 2. Lukioiden ja ammatillisten oppilaitosten opinto-ohjaajat Opinto-ohjaajat 2 قوتابخانھ ى سۆمپیۆ ڕ نماكاران بۆ خو ندنھ كانى ي اماده یى وپیشھ یى 3. Ohjaamo, Kerava Ohjaamon palvelut on suunnattu vuotiaille nuorille. Ohjaamon työntekijät auttavat ja tukevat nuoria oman elämänsä ongelmakohtien selvittelyssä, työ-, opiskelu- tai harjoittelupaikan löytämisessä sekä ohjaa nuoria oikeiden palveluiden pariin. Aukioloaikoina paikalla on etsivä nuorisotyöntekijä, joka saa helposti yhteyden muihin nuorelle tärkeisiin yhteistyötahoihin. Osoite: Yhteispalvelupiste, Sampolan palvelukeskus, Kultasepänkatu 7, Kerava Aukioloajat: tiistaisin ja torstaisin klo , Sähköposti: maria-elisa.jarvensivu@kerava.fi Puhelin: نوسینگھ ى ڕ نمایى,ك راڤا Ohjaamo, Kerava خزمھ تگوزاریھ كانى نوسینكھ ى ڕ نمایى تایبھ تھ بھ و لاوانھ ى كھ تھ مھ نیان لھ ن وان سا یدایھ. كارمھ ندانى ڕ نمایى یارمھ تى لاوان ي ھ ده ن لھ دۆز نھ وه ى ڕ گھ چاره بۆ گیروگرفتھ كانیان, بۆ دۆزینھ وه ى كار, خو ندن, شو نى ڕاھ نانى كار, ھھ روه ھا ڕ نمایى لاوان بۆ بھ ده سھ نانى خزمھ تگوزاریھ گونجاوه كان بۆیان لھ و كاتانھ دا كھ كراوه تھ وه لھ و دا كارمھ ندى پشكنھ ر(باحث)ى لاو ھھ یھ, كھ بھ ي اسانى ده توان ت پھ یوه ندى بھ لاوه كانھ وه بكات وه كارى ھاوبھ شیان لھ گھ دا بكات و لھ یھ كترى ت بگھ ن. ناونیشان: ناوه ندى خزمھ تكوزارى سامپۆلا Yhteispalvelupiste, Sam Kultasepänkatu 7, Kerava كاتى كراوه: ڕۆژانى س شھ ممھ و پ نج شھ ممھ كاتژم ر ر ي یمایلmaria-elisa.jarvensivu@kerava.fi :

17 4. Etsivä nuorisotyöntekijä, Kerava Yhdessä etsivän nuorisotyöntekijän kanssa on mahdollista tutustua eri opiskelualoihin, tehdä työhakemuksia tai löytää mielenkiintoinen harjoittelu-/työkokeilupaikka. Lisäksi on mahdollista lähteä yhdessä tutustumaan eri harrastusmahdollisuuksiin. Tunnetko sinä nuoren, jolla asiat ovat solmussa ja joka kaipaa apua oman elämänsä jatkosuunnitelmien tekemiseen? Voit ilmoittaa nuoren yhteystiedot sähköpostilla tai soittaa, niin etsivä nuorisotyöntekijä ottaa nuoreen yhteyttä. Maria-Elisa Järvensivu p Työ- ja elinkeinokeskus Voit asuinpaikastasi riippumatta asioida missä tahansa toimipaikassa; Helsingissä, Espoossa, Vantaalla, Hyvinkäällä, Järvenpäässä, Lohjalla, Porvoossa tai Raaseporissa. 6. Uudenmaan TE-toimisto, Järvenpää Osoite: Mannilantie 28 A, Järvenpää Aukioloajat: arkisin klo , puhelinpalvelut klo Sähköposti: kirjaamo.uusimaa(at)te-toimisto.fi Puhelin / Työnhakija-asiakkaat: (arkisin ) 4 كارمھ ندى لاوى پشكنھ ر, ك راڤا etsivä nuorisotyöntekijä, kerava لاو ده توان ت لھ گھ ل كارمھ ند كى پشكنھ ر كھ لاو ب ت بھ یھ كھ وه ھھ وڵ بده ن بۆ ناسینى بوارى جیاوازى خو ندن, پركردنھ وه ى ي یستماره بۆ كار یان دوزینھ وه ى شو نى ڕاھ نانى كار (پراكتیك) و تاقیكردنھ وه ى كارى بھ سود و گونجاو, ھھ روه ھا ده كر ت بھ یھ كھ وه بڕۆن بۆ ناسینى ي اره زوو(ھیوایھ تى) جیاواز. ي ھ گھ ر ھھ ر لاو ك ده ناسیت كھ كاروبارى ي ا ۆز بووه, یان یھ ك ك كھ پ ویستى بھ یارمھ تى ھھ یھ بۆ دارشتنى پلانھ كانى داھاتووى ژیانى, ده توان ت لھ ڕ گھ ى ي یمایلھ وه یان پھ یوه ندى تھ لھ فونیھ وه ي ا گادارمان بكھ یت لھ زانیاریھ كانى چونیھ تى پھ یوه ندى پیوه كردنیمان بده یتى, بۆ ي ھ وه ى كارمھ ندى لاوى پشكنھ ر پھ یوه ندى بھ لاوه كھ وه بكات. ماریا ي لیسا یارڤ نسیڤو Maria-Elisa Järvensivu ژماره ى تھ لھ فون: ي یمایل: maria-elisa.jarvensivu@kerava.fi پھ یجى ي نتھ رن ت: 5 ناوه ندى (داي یره ى كار و زیان) Työ-ja elinkeinokeskus ب ڕه چاو كردنى شو نى نیشتھ ج ت. ده توانیت بۆ بھ ڕ وه بردنى كار و بارت ڕوو بكھ یتھ ھھ ر یھ ك ك لھ داي یره كانى, ھ لسینكى, ي سپۆ, ڤانتا, ھیوڤینكا, لۆھیا, پۆرفۆ یان راس پۆرى. 6 داي یره ى كارو ژیانى ي وسیما, یارڤ نپا Uudenmaan TE-toimisto, Järvenpää ناونیشان: Mannilantie 28 A, Järvenpää ڕۆژانى ده وام كراوه یھ كاتژم ر بۆ وه مدانھ وه ى پھ یوه ندى تھ لھ فۆنى كاتژم ر ي یمایل: kirjaamo.uusimaa@te-toimisto.fi ژماره ى تھ لھ فۆن بۆ داواكارانى كار: ڕۆژانى ده وام كاتزمیر

18 Puhelin / Työnantaja-asiakkaat: (arkisin ) 7. KELA Osoite: Kauppakaari 8, KERAVA Postiosoite: PL 24, HELSINKI Aukioloajat: arkisin klo ژماره ى تھ لھ فۆن بۆ كارده ران : ڕۆژانى ده وام كاتزمیر ك KELA ناونیشان Kauppakaari 8, KERAVA ناونیشانى پۆست PL 24, HELSINKI بۆ پھ یوه ندى تھ لھ فۆنى Puhelinpalvelut Linkkejä Opintopolku Suomalaiset oppilaitokset ja korkeakoulut ylläpitävät Opintopolussa omien koulutustensa tietoja. Työ- ja elinkeinopalvelut Työ- ja elinkeinopalvelut eli TE-palvelut tarjoavat maksutta palveluja työnhakijoille, jotka asuvat Suomessa tai haluavat Suomeen töihin. Kun koulu loppuu Antaa sinulle tietoa perusopetuksen ja lukion jälkeisistä valinnoista, opiskelusta ja työelämästä. Taloudellinen tiedotustoimisto. Ammattinetti Tarjoaa tietoa ammateista ja aloista. Ammattinetistä löytyy ammattialojen ja ammattien kuvauksia, eri ammateissa toimivien ihmisten haastatteluja ja uratarinoita sekä پھ یجھ كان Opintopolkku تایبھ تھ بھ ده زگاى خو ندن و خو ندگا بھ رزه فینلھ ندیھ كان كھ ھھ موو زانیاریھ ك سھ باره ت بھ بھ رنامھ كانیان و ڕه وتى خو ندن تیایاندا یان لھ م پھ یجھ دا بلاو ده كھ نھ وه. Työ-ja elinkeinopalvelut داي یره ى خزمھ تگوزارى كار و ژیان: خزمھ تگوزارى ب بھ رامبھ ر پ شكھ ش بھ و كھ سانھ ده كات كھ لھ فینلھ ندا ده ژین و كاریان پ ویستھ, یان ي ھ وانھ ى كھ ده یا نھ و ت ب ن بۆ فینلھ ندا بۆ كاركردن. Kun koulu loppuu

19 työelämään liittyviä artikkeleita. Infopankki Laajasti tietoa suomalaisesta yhteiskunnasta monella eri kielellä. كھ خویندن تھ واو ده بیت : زانیاریت لھ سھ ر چۆنیھ تى ھھ لبژاردنھ كانى خویندن و ژیانى كاركردن دواى تھ واو كردنى خو ندنى بنھ ڕه تى و ي اماده یى ده دات. داي یره ى زانیارى ي ابوریھ. Ammattinetti زانیارى پ شكھ ش ده كات لھ سھ ر بواره پیشھ ییھ كان, لھ م پھ یجھ دا ڕوون كردنھ وه ھھ یھ لھ سھ ر بوارو جۆره كانى پیشھ, چاو پ كھ وتن لھ گھ ڵ ي ھ و كھ سانھ ى كھ لھ بواره جیاوازه كاندا كار ده كھ ن وه گرفتھ كانى ژیانى ك ر,ا چھ نده ھا بابھ تى جۆراو جۆر لھ سھ ر ژیانى كاركردن. Infopankki زانیارى زۆرو فراوان سھ باره ت بھ كۆمھ گاى فینلھ ندى وه رگ رراوه بۆ چھ نده ھا زمانى جیاواز.

20