yhteiskuntapoliittini lehti, kumpani ilmeštyy karjalan kielen vienankarjalan murtehella 29 (344) 22. ELOKUUTA, 2012 2 Karjalaini renkahien valtijaš 3 Karjalan Rahvahan Liitto tuaš kuččuu kisamah 4 Perintehellisen puvun taikamuajilma 5 Mistä kertou lisänimi? 7 Nuorison voima - huomisen turva Valtijollisen lipun päivä Marija Kirillova Simvoli. Venäjän Federaatijon valtijollisen lipun päivyä pietäh 22. elokuuta. Kolmevärini lippu on muan virallisie valtijollisie simvolija. Venäjän lipulla on pitkä ta mainijo istorija. Enšimmäistä kertua valko-šine-ruškie lippu oli noššettu enšimmäisellä venäläisellä Kotkašotalaivalla Aleksei I čuariaikana. Petri I vuotena 1705 julisti ašetukšen, kumpasen mukah kaikilla kauppalaivoilla oli noššettava valko-šine-ruškie lippu. Vuotena 1858 oli hyväkšytty uuši mušta-keltaisvalkie valtijollini lippu. 1. pakkaiskuuta 1865 vuotena näki päivänvalon Aleksanteri II ašetuš, kumpasen mukah mušta, oranšši (kullanvärini) ta valkie värit oli nimitetty Venäjän valtijollisiksi värilöiksi. Mušta-keltais-valkie lippu oli olomašša 1883 vuoteh šuate. Šinä vuotena Aleksanteri III ilmotti käškyn, kumpasen mukah juhlatilaisuukšina, konša rakennukšie korissetah lipuilla, koristamisešša piti käyttyä vain venäläistä kolmeväristä valko-šineruškieta lippuo. Vuotena 1896 Nikolai II lopullisešti varmisti valko-šine-ruškien lipun statussin Venäjän valtakunnan valtijollisena lippuna. Šulakuušša 1918 bolševikit vaihettih kolmevärisen lipun täyšin ruškieh vallankumoukšen lippuh, kumpani yli 70 vuotta oli ollun muan valtijollisena lippuna. 22. elokuuta 1991 vuotena VSFNT:n Korkein Neuvošto hyväkšy kolmevärisen lipun Venäjän Federaatijon virallisekši Kanšallisekši lipukši, a vuotena 1993 VF:n presidentti allakirjutti ašetukšen Venäjän Federaatijon valtijollisen lipun hyväkšymiseštä. A vuotena 1994 elokuun 22. päivä oli nimitetty Venäjän valtijollisen lipun päiväkši. Koulujarmankalla esitetty tavaravalikoima ei ole kovin šuuri. Koulujarmankan valikoima ei ilahuta Kouluvalmistelut: Uuši oppivuosi alkau puolentoista netälin piäštä. Koululaiset vanhempineh käyväh hyvyä vauhtie oštamašša koulutarvikkehie. Joka päivä 30. elokuuta šuate klo 10 19 Petroskoin koulujarmankka vuottau koululaisie ta heijän vanhempieh. Kaupunkilaisilla on mahollisuuš oštua kaikki koulutarvikkehet yheštä paikašta. Eri piirien eläjätki tullah jarmankalla koulutarvikkehie oštamah. Tänä vuotena enšimmäistä kertua koulujarmankka pietäh Kirovinaukijolla. Kaupunkinhallitukšen mukah tämä paikka šopiu hyvin koulujarmankalla. Ajoyhteyš aukijolla on hyvä. Šen lisäkši kioskien viereššä toimiu lapšien leikkikenttä. Jarmankan enšimmäisinä päivinä aukijolla oli äijä rahvašta. Kynie on jiänyn aika vähän. Asiekkahat oššetah niitä šuurin miärin. Toičči koululaini ottau parikymmentä kynyä kerralla, myöjät Ruslan ta Viktorija ihmetelläh. Reppujen myöjä Baldyševa kerto, että Foxi-reput ommellah Petroskoissa ta joka vuosi niitä myyvväh koulujarmankalla. Yritykšellä ei ole nyt omua kauppapaikkua. Meilä on jo kanta-asiekkaita, kumpaset tullah tänne oštamah meiltä reppuja. Vuatteita on liijan äijän Tänä vuotena koulujarmankalla toimiu 60 kioskie. Koulutarvikkehien lisäkši jarmankalla on tarjolla vielä vuatteitaki. Tuntuu kuitenkin, jotta vuatekioskija on enemmän. Petroskoilaini Tatjana Guseva jäi tyytymättömäkši jarmankan valikoimašta. Hänen mukah yheštä kioskista on mahotointa oštua kaiken: Oli vaikieta löytyä tavallini kynätelineh. Niitä löyty vain kahešta kioskista, onnakko niijen väri ta muoto šopiu vain enšiluokkalaisilla. Meilähän pitäis olla ihan tavallini mušta tai harmua telineh. Jarmankalla on puutehta šamoin oppikirjoista. Vain muutomašša kioskissa on tarjolla oppikirjoja. Niissäki on melko pieni valikoima. Myyjä šelitti asien šillä, jotta šuurin oša oppikirjoja oššettih enšimmäisinä päivinä. Hinnat ei miellytetä Monet on totuttu käymäh koulujarmankalla, šentäh kun tavallah šieltä šuau koulutarvikkehie halvemmalla hinnalla kuin kirjakaupoista. Tuntuu kuitenki, jotta hinnat ei olla niin pienie, kuin vuottasin. Kymmenen rupl an alennuš ei vaštua miun toiveita. Oššan tarvikkehet mieluummin kaupašta kuin tiältä, petroskoilaini Margarita Tihonova tiivistäy. Julia Veselova
2 vienan karjala Valtijon apuo Belomorskin piirillä Poikkeuštapahtuma. KT:n piämieš Aleksandr Hudilainen kävi työmatalla Belomorskin piirih. Kurja luonnonmullissuš 8. elokuuta vaštaisena yönä toi Belomorskin piirillä äijän vahinkuo. Raivuajien luonnonvoimien takie Belomorskin 14 taluo jouvuttih vejen alla. Matkožnenin vanhan jovenuoman šuojapavon hajuomisen takie vesivoimala mäni epäkuntoh, min šeuraukšena koko Sosnovets-kylä jäi šähköttä. Matan aikana Aleksandr Hudilainen kävi kylän vesivoimalalla. Sosnovets-kyläh jo on šuatu šähköt. Vesijohton remontin jälkeh kyläh tuli vesi. Vesivoimalalla jällenrakentamistyöt vielä jatutah. Piämieš korošti, jotta pitäy luatie kaiken, jotta vesivoimala jatkais toimintuah jo lähiaikoina. Sosnovets-kyläštä Hudilainen jatko matkuah Belomorskih. Kaupunkin Leninskajakavun talot käršittih kaikista šuurinta vahinkuo. Niijen talojen eläjät kerrottih piämiehellä tapahtumašta ta šen šeuraukšista. Aleksandr Hudilainen vaštasi, jotta kaikki poikkeuštapahtuman takie käršinehet ihmiset šuahah raha-avuššukšet. Avuššukšet makšetah laškien nellä tuhatta henkilyö kohti, onnakko ei enempyä 20 tuhatta perehtä kohti. Näihi tarpehih Karjalan hallitukšen reservifondista on myönnetty yksi miljoona rupl ua. 1000 kirjua Karjalan piirilöih Aktijo. Karjalan Kanšallisešša musejošša 17. elokuuta piettih 1000 kirjua Karjalalla -hyväntekeväisyyšaktijon presentatijo. Aktijon järještäjinä ollah Nuorien kirjailijien liitto Revontulet, šekä Piiterin kuštantamot Simposium, Aleksandrija, Giperion, Ivan Limbahin kuštantamo KT:n Kulttuuriministerijön ta Karjalan kulutušjärještöjen liiton tuvella. Revontulet-liitto ta nämä nellä kuštantamuo oli järješšetty kirjojen keruun. Kaikki kirjat yhteisšummalla 300 tuhatta rupl ua oli lähetetty Karjalan loittosien piirien kirjaštoih, kunne kirjauutuukšet tavallah tullah ylen myöhäh. Huolimatta šiitä, jotta šähkölaittehien šuosijo yhä kašvau, kirjalla Karjalan piirilöissä on erikoini arvo. Aktijon aikana kyläläiset lukijat šuahah mahollisuuvven tutuštuo kirjauutuukših. Šaimoin šen puittehissa pietäh pyörie stola Karjalan paperikirjan tulevaisuuš, missä käsitelläh painetun kirjan perspektiivijä. Kirjojen šähköversijojen, audiokirjojen ta muijen nykyaikasien laittehien ilmeštymini tietyšti vaikuttau šiih, jotta perintehellini kirja jiäy vähitellen takatauštalla. Šiinä yhteyveššä on hyvin tärkietä kannattua lukijien kiinnošušta kylissä, missä painettu kirja on kuitenki kaikista šuatavin. Virantanaz-eepossa esitettih Šoutjärveššä Vepšäläiset. Viime pyhinä Šoutjärven kyläššä piettih vepšän- ta venäjänkielisien kirjauutuukšien presentatijo. Esitettyjen uutuukšien joukošša oli vepšänkielini Virantanaz -eepossa ta šen lapšilla tarkotettu versijo. Niijen kirjuttajana on vepšän kielen asientuntija Nina Zaitseva. Virantanaz-eepossa kertou kanšan istorijašta yhen perehen esimerkillä. Šiinä on kuvattu vepšäläisien istorija, etnografija, kulttuuri ta perintehellini elämä. Lapšien versijota täytetäh Kodima-lehen toimittajan Irina Sotnikovan luatimat piiruššukšet.»»huomijo! Uuši Taival Hyvä lukija! Muissutamma, jotta tänä kešänä ilmešty nelläš karjalankielini Taivalalmanakka. Uuši kirja šuau oštua Periodikakuštantamošša. Šen hinta on 70 rupl ua. Periodikan adressi: ÆÆPetroskoi, Titovinkatu, 3 ÆÆTelefoni: 78-29-32 Kanšainväliseššä urheiluvoimistelušša on kakši elementtie, kumpaset on nimitetty karjalaisen urheilijan nimellä. Karjalaini renkahien valtijaš Olympiakisat: Voimistelija Aleksandr Balandin kerto esiintymisen tulokšista Ksenija Buravova Tämän kešän muajilman šuurena tapahtumana epyälömättä oltih ХХХ Olympialaiset kisat Londonissa. Tänä vuotena karjalaiset urheiluharraštajat, kaččojat entistä enemmän vuotettih voimistelun kilpailuja, vet täššä kisojen lajissa esiinty meijän karjalaini urheilija Aleksandr Balandin. Karjalaisen voimistelijan nimi on hyvin tunnettu urheilumuajilmašša, Aleksandr on Europan renkašvoimistelun meštari (2012), Venäjän kolminkertanini renkašvoimistelun meštari (2008, 2010, 2011), monta kertua Aleksandr oli erilaisien kilpailujen palkintomieš. Još kačomma Olympialaisien kisojen istorijua, niin koko tämän istorijan aikana 17 urheilijua Karjalašta oli ošallistun olympiakisoih, niistä vain viisi kešäkilpailuih. Tänä vuotena heti kakši Karjalan urheilijua Aleksandr Balandin (urheiluvoimistelu) ta Vladislav R abtsev (melonta) näytettih voimieh kisoissa. Tietyšti še on šuuri männeššyš Karjalan urheilušša, šano KT:n Urheiluministeri Aleksandr Voronov tapuamisešša lehtimiehien kera. Aleksandr Balandin piäsi kuuvvennella paikalla Venäjän joukošša moniottelušša ta nellännellä renkašvoimistelušša. Urheilija ta hänen valmentaja Vitali Bubnovski mielelläh vaššattih lehtimiehien kyšymykših ta kerrottih šuunnitelmista. Tuomarien piätöš kaikista enin huolehti lehtimiehie. Oliko tuomarien arvijo epätavallista ta mintäh ei šeurannun apelli. On olomašša perušarvijo ta arvijo esiintymiseštä. Kilpailu šiäntöjen mukah valituš toimiu, još perušarvijo oli miärätty viärin, onnakko täššä tapahukšešša tuomarit arvoššeltih oikein. Esiintymisen ošašta ei voi hakie muutošta, še on mahotointa šiäntöjen mukah, šelvitti Vitali Bubnovski. Iče Aleksandr šano, jotta šiinä ei pie šyyttyä tuomarija. Urheilija myönti, jotta luati virhien esiintymisen lopušša. Voimistelija ta hänen valmentaja hyvin tiijettih, jotta brasiliani Nabarrette Zanetti, kumpani tuli olympialaisekši renkašvoimistelun meštariksi, on oikein vakava ta voimakaš kilpailija. Kanšainväliseššä urheilu voimistelušša on kakši elementtie, kumpaset on nimitetty karjalaisen urheilijan nimellä (Balandin 1 ta Balandin 2). Ennein Olympialaisie kisoja Pekinissa Urheilija Aleksandr Balandin on luatin šuuren panokšen karjalaiseh ta venäläiseh urheiluvoimisteluh. vuotena 2008, nämä elementit oltih vaikeimmašša ryhmäššä. Erähät urheilijat käytetäh niitä omissa esiintymisissä. Tietyšti še lämmittäy šieluo, jotta ičeki olen luatin panokšen karjalaiseh ta venäläiseh urheiluvoimisteluh. Mi koškou šuunnitelmie, niin ošallissun muajilman maljah, Europan mestarikilpailuh, Universiadah enši vuotena ta valmistamini olympiadah Brazilijašša, kerto Aleksandr Balandin. Karjalaisen urheilijan männeššyš antau KT:lla oikeutta, jotta urheiluvoimistelušta voit tulla urheilun perušlaji Karjalašša. Še on hyvä mahollisuuš šuaha federatijon rahotušta urheiluvalmistelun kehittämiseh.
vienan karjala 3 Karjalan Rahvahan Liitto tuaš kuččuu kisamah Pelijä lapšilla: Karjalaisien kanšalaisjärještö on toteuttamašša uutta projektie Ei kerinnyn Karjalan Rahvahan Liitto lopettua Perintehelliset puvut omin käsin -projektie, kun jo rupesi valmistamah uutta. Kešän alušša Liitto yhty Kanšallisuušpolitiikan komitietan federaalisien projektien kilpailuh ta voitti Karjalaisien henkisen ta etnokulttuurisen potentiaalin kehittämini -nominaatijošša. KRL šai 300 tuhatta rupl ua valtijon bydžetistä oman Vesselä karjala ta Kyykkä karjalaisien brendit -projektin toteuttamiseh. Pakauttelin KRL:n piälikkyö Jelena Migunovua šiitä, kuin projektityö kehittyy ta mitä on jo ruattu tällä aikua. Millä tämä uuši projekti eruou entiseštä Kisuamma karjalakši -projektista? Voit šanuo, jotta tällä projektilla myö jatamma iellistä, kumpaista toteuttima Petroskoin kouluissa ta Priäžän piirissä. Tämän vuuv ven projektin puittehissa meinuamma luatie kuuši stolapelie lapšilla varoin ta jakua ne kouluih, kumpasissa opaššetah karjalan kieltä. Pitäy šanuo, jotta valmissamma pelijä kuin livvin niin ni vienankarjalan murtehella. Joka stolapelista monissetah 50 kappalehta. Mimmosie stolapelijä rupietta luatimah ta ken niitä kekšiy? Iellini projekti näytti, jotta lapšet mielelläh pelattih Fed a-kortit-, Paimen- ta Tavut-pelijä, šentäh piättimä monistua ne pelit ta niijen lisäkši tulou vielä uušieki pelijä. Kaupašša-pelin, šamoin kuin ni Fed a-kortit ta Tavut kekši Šuomen puolen karjalaini Marija Kähäri ta anto luvan meilä niitä monistua. Paimen- ta Runopuššipelien aloteh kuuluu Olga Ognevalla. Kipinän lukijat jo nähtih niitä lehen šivuilla, nyt myö neki monissamma. Vielä yksi stolapeli Vesselä kirjaimikko, kumpaista pelatešša lapšet opaššutah lukomah karjalakši. Pelien esittelyt meinuamma pityä Petroskoissa ta Kalevalašša, kunne kučumma karjalan kieltä opaštujie lapšie ta heijän opaštajie. Joka koulu, kumpasešša opaššetah karjalan kieltä, šuau nämä stolapelit ilmasiksi. Kuinpa työ meinuatta luatie Kyykäštä karjalaisien brendin, tämä pelihän, on melkein kokonah uhohutettu? Juuri šentäh, jotta še ei kokonah unohtuis, myö rupiemmaki opaštamah tätä pelie liikunnan opaštajilla ta kaikilla, ket tahotah šitä opaštuo. Šykyšyllä piemmä seminaarin, kumpasen aikana Karjalan eri piirien liikunnan opaštajie opaššamma peluamah kyykkä-pelie. Rahvašta rupieu opaštamah Kyykkä-šeurah kuuluja Žanna Tikkanen Kalevalašta. Kurššilaiset šuahah teoreettisie tietoja kyykkä-pelistä ta jälešti voijah käyttyä šuatuja tietoja stadionilla ta kuotella voimieh kyykän pelissä. Šitä varoin luajitah kaikki kyykkä-peli-vehkehet. Šamoin meinuamma julkaissa kirja kyykkä-pelistä. Joka koulu, kumpasešta tulou opaštajie seminaarih, šuau kyykkävehkehet lahjakši, jotta liikunnan opaštajat voitais jälešti opaštua omien koulujen lapšie peluamah tätä pelie. Tulevaisuuvvešša meinuamma järještyä Kyykkä-pelin kilpailut. Voit olla, jotta še tulou jo meijän uuši projekti. Seminaari on šuunniteltu pityä šajekuušša, kuni vielä šiät ollah hyvät, jotta vois pelata kyykkyä pihalla. Mitä on jo šuatu aikah tällä hetkellä projektin toteuttamisešša? Ruato mänöy täyttä vauhtie. On oššettu kaikki, mi tarviččou seminaarin pitämistä varoin. Paraštaikua valmissamma stolapelien makettija. Kirjutamma šiäntöjä. Meilä on jo šopimuš eryähän painotalon kera, kumpani rupieu monistamah stolapelijä. Nyt piemmä pakinua laitokšen kera, kumpani luatiu meilä kyykkäpelin vehkehie vanhan karjalaisen tavan mukah. Yhteisvoimin Žanna Tikkasen kera olemma valmistamašša seminaarie, jotta še olis mielenkiintoni ta hyövyllini. Kešän lopušša piemmä Karjalan Rahvahan Liiton johtokunnan issunnon, kumpasešša jokahini hallintoh kuuluja šuau oman tehtävän projektin toteuttamistyöššä. Järještön alaošaštoillaki löytyy ruatuo. Toivon, jotta tämä šuuri projekti tuou hyötyö karjalaisilla, kuin lapšilla, šamoin ni nuorilla ta vanhemmilla. Jelena Migunovua pakautteli Valentina Mironova KRL:n iellini Kisuamma karjalakši -projekti näytti, jotta lapšet mielelläh pelattih karjalankielisie stolapelijä. Kuva: Vasili Petuhov Mining Road -projekti šai tukie EU:n puolešta Rajayhteistyö. Ruočin šovan aikana Petri I šuatuon tietyä, jotta Karjalan muat ollah rauvan ta vašken pohatat, käški rakentua näillä paikoilla rauvan- ta vaškenšulatuštehtahat. Myöhempäh Jekaterina II oli kiinnoštun tämän šeuvun korukivilöistä. Hänen käšyštä avatuista marmori- ta graniittikaivokšista šuatih kivilaattoja, kumpasie käytettih Piiterin rakennukšien ta muistomerkkien koristamisešša. Vanhat kaivokšet, kaivoštunnelit ta kivilouhimot jo aikoja ollah käyttämättä. Onnakko ne herätetäh šuurta kiinnoššušta tutkimušalan ta turismin kehitykšen puolešta. Karjalan Tietokeškukšen geologijan instituutissa šynty ideja šituo Karjalan eryähät entiset kaivošteollisuuškohtehet turistireitillä. Tämä projekti kiinnošti šamoin Šuomen tietomiehie, kumpaset piätettih liittyö šiih. Yhteisvoimin EU:n rajayhteistyö-ohjelman mukah tämän projektin toteuttamiseh on myönnetty 800 tuhatta euruo. Projektin mukah yli 400 kilometrin pitkä turistireitti kulkou Petroskoista Šuomen Outokumpu-kaupunkih. Tašavallan piäkaupunkissa turistit voijah tutuštuo Geologijan instituutin ta Kanšallisen musejon näyttelyih. Šiitä matkuštajilla on mahollisuuš käyvä kaččomašša Tulemajärven entisen rautatehtahan kaivokšie. Tämä Priäžän piirin Kolatselkä-kylän lähellä šijoutuja tehaš oli peruššettu vuotena 1760. Jälešti reitti kulkou Ruškealan marmorikaivokšeh. Šamalla matkuštajat piäššäh tutuštumah Sortavalan maisemih ta arhitektuurih. Šen jälkeh turistireitti šiirtyy Šuomen puolella, missä matkuštajat käyväh Juuan Kivikeškukšešša šekä Lohjan ta Outokumpun kaivoštoimintamusejoissa. Geologijan instituutin partn oriloina Venäjän puolelta ollah KT:n Š i v i s s y š m i n i s t e r i j ö, Kanšallini musejo ta Priäžän kanšallisen piirin ičehallinto. Nuapurimuan puolelta partn orina on Šuomen geologini virašto. Projektih on liitytty monet vapuaehtoset ta varšinki koulujen opaštujat. Šitä varoin, jotta tämä Mining Road -reitti piäsis toimimah täyttä vauhtie pitäy enši šijah rakentua kunnon tie mečän piilošša olijah vanhah Tulomajärven tehtahah šuate. Projektin koordinaattori, Karjalan Tietokeškukšen Geologijan instituutin varajohtaja Vitali Šekov on varma, jotta kahen vuuvven aikana nämä työt šuahah toteuttua. Valeri Sidorkin
4 vienan karjala Vaikka puvut oliki ommeltu yhen mallin mukah, ne oltih eriluatuset, kun joka neičyt pani kaikki voimat ta nerot oman puvun ompelomiseh. Projektin tarkotukšena on esittyä puvun kaunehuon ta käyttökelpoisuuvven. Perintehellisen puvun taikamuajilma Projektitoiminta: Kinnermäjellä piettih perintehellisellä puvulla omissettu pruasniekka Svetlana Zaharova Vielä yli 300 vuotta takaperin Kinnermäjen kyläh tuotih Smolenskin Jumalanmuamon oprasa. Šiitä päiväštä kyläläiset ruvettihki pitämäh kylän pruasniekkua. Kyläpruasniekka-perinneh rupesi uuvveštah elpymäh 1990-luvun lopušša, konša omah kotikyläh tuli Nadežda Kalmikova. Tämän naisen ta hänen čikon Ol ga Gokkojevan anšijošta kylä tuli tunnetukši ei yksistäh Karjalašša ta Venäjällä, ka vielä i ulkomailla. Joka vuosi 10. elokuuta Kinnermäjellä tulou rahvašta pitämäh kylän pruasniekkua. Tänä vuotena pito oli omissettu karjalaisella perintehellisellä puvulla. Šinä päivänä vanhašša karjalaisešša kyläššä Karjalan Rahvahan Liitto piti Perintehellini puku omin käsin -projektin presentatijon. Še, jotta presentatijo piettih juuri Kinnermäješšä, ei ollun šatunnaista, šentäh kun projektin toteuttajana oli KRL:n Vieljärven ošašto. Olis vain tahtuo, niin neroki tulou Vieljärviläiset neiččyset iče kirjutettih projektin, kumpani kešän alušša voitti monien kanšallisien kanša laisjärještöjen projektien kilpailušša. Kuutehkymmeneh tuhanteh (šen verran varua projekti oli šuanun toteuttamista varoin Kanšallisuušpolitiikan komitietan puolešta) oli oššettu kankahat, ompelukonehet, rihmat, nieklat ta muut tarpehet. Joka toini pyhäpäivä Vieljärveššä piettih perintehellisen puvun ompelemisen muasteri-opit. Kaikkie, šelkäpuolen. Margarita šuatto niin šelväšti šelittyä kaiken, jotta himotti ottua vihko ta kynä käteh ta panna kaikki nämä tiijot muistih. Monella pruasniekkah tulijalla šynty šuuri halu ommella ičellä perintehellini puku, kun še on hyvin käyttökelponi nykyelämäššäki. Projektin tarkotukšena on esittyä puvun kaunehuon ta käyttökelpoisuuvven, še paššuau joka asieh ei vain šitä varoin, jotta šiinä tanššie ta laulua. Nykyjähki kaččuot muotih tuli sarafanimekkoja. Perintehellini koštoki on melkein šamua mallie, še ei ole ni yhtä pahempi, ka vielä i parempi nykyaikaista sarafanie, kerto Karjalan Rahvahan Liiton johtaja Jelena Migunova. Pruasniekkah tullehet šuatih tietyä äijän perintehel lisen puvun šalaisuukšie. ket tahottih ommella ičelläh koššon, paijan tai peretnikän, opašti petroskoilaini Margarita Kemppainen. Projektin toteuttamisen aikana oli ommeltu 15 perintehellistä pukuo. Elokuun 10. päivänä, Kinnermäjen kyläpruasniekašša KRL:n ošašton jäšenet esitettih oman projektin tulokšie. Vielä ennein pivon alkuo, pruasniekkarahvaš voitih kaččuo kuvanäyttelyö, kumpani oli järješšetty projektin puittehissa. Šiitä šai nähä, kuin neiččyöt ommeltih pukuja. Pivon aikana neiččyset enšin nouštih lavalla tavalliset vuattiet piällä, kerrottih omašta ošaštošta ta projektin toteuttamisešta. Alušta ylen varasima ta epyälimä, jotta meistä tulou ompelijat kerto yksi projektin ošallistujista Vieljärven päiväkojin johtaja Anna Zaharova. Ka työ oli niin mielenkiintoni, jotta emmä i huomannun, kuin šaima kaikki puvut valmehiksi. Tahtosima kiittyä meijän opaštajua, nerokašta muasterie Margarita Kemppaista, kumpani niin kuin muamo opašti meilä ei vain ompelomista, ka kerto vielä puvun istorijašta, koristehista, opašti mitein valita paššuajat kankahat koštoja, paitoja ta peret nikköjä varoin, jotta ne šovittais toini toiseh. Šiitä neiččyset lähettih šuoriemah perintehellisih pukuloih. Kuni liittolaiset vaihettih nykyaikasie vuatteita XIX vuosišuan koštoloih, Korzan kylän laulujoukko ilahutti rahvašta omilla lauluilla, a Margarita Kemppainen kerto XII vuosišuan pukuiloista ta esitti, mitä ennein vanhah piettih piällä šilloset neiččyset. Košto nykyaikasena pukuna Konša neiččyset myöššyttih lavalla, pruas niekkarahvaš vaššattih heitä käsien räpytykšillä niin šomilta näytettih muitenki kaunehet vieljärviläiset neitoset. Vaikka puvut oliki ommeltu yhen mallin mukah, ne oltih kuitenki eriluatuset, kun joka neičyt pani kaikki voimat ta nerot oman puvun ompelomiseh. Pruasniekkah tullehet šuatih tietyä äijän perintehellisen puvun šalaisuukšie. Margarita Kemppainen kerto mitein pitäy ommella koššon helmua, jotta še ei riiččiytyis kävelleššä, šelitti mitein pitäy luatie šelkäproima, jotta še pitäis painavan koššon
vienan karjala 5 Mistä kertou lisänimi? Mukavie tutkimukšie: Nimi on kuin tervaplätti pukšun polvešša, et šiitä eris piäše Ksenija Buravova Aina on mukava šuaha tietyä mitänih uutta aseista, kumpaset ollah meilä niin tuttuja ta tavanomasie ta ajattelit, jotta tiijät niistä jo kaiken. Onnakko konša rupiet niitä šeikkaperäisemmin tutkimah tai tiijuštamah mitänih lisyä, heti ymmärrät, jotta olitpa viäräššä. Näin šattu miulaki. Kotikyläni on Kiestinki, šen vuokši yliopistošša opaštuošša valičinki diplomityön teeman, mi koškis Louhen piirie. Nykyaikani Kiestinki on Tuoppajärven pohjoisrannalla šijoutuja melko šuuri karjalaini kylä. Šuurin oša kiestinkiläisistä ollah karjalaisie. Ennein kaikki kyläläiset paistih karjalakši, še oli heijän muamonkieli. Nyt karjalakši pakajau vain vanha polvi. Onnakko monet nuoretki ihmiset maltetah karjalaista pakinua. Luvin äijän kirjoja, tietoartikkelija kyläštä, šen istorijašta, kulttuurista ka erityisešti milma kiinnoššettih Kiestinkin perukan paikan- ta henkilönimet. Jo monta vuotta Kiestinkissä toimiu oma kirikkö. Nimien keruušta Tutkin paikannimijä, kumpasien pohjana oltih henkilönimet, ta šamoin kyläläisien nimijä: ristimänimijä, šukunimijä ta lisänimijä. Ošan henkilönimiainehistuo mie keräsin iče Kiestinkin kyläššä. Šiinä joukošša oli kuin vanhoja, niin ni uušie haukuntanimijä. Keräyty melko šuuri ta kirjava luvettelo. Šuatuo talteh nämä nimet, mie yritin šelittyä niijen alkuperän ta nimittämismotiivit. Pitäis mainita, jotta näitä nimijä kyläläiset käytetäh jokapäiväseššä pakinaššah vieläi nykyjähki. Ka monet karjalankieliset nimet ollah jo unohukšissa ta vain vanhempi šukupolvi käytetäh niitä. Kiestinkissä eläjät ämmöt ta ukot oltih parahina tiijonantajina. Kuitenki šuuremman ošan paikannimistömaterijalie šain poimie Karjalan tietokeškukšen Kielen, kirjallisuuvven ta istorian instituutin nimikortistošta. Mi on liikanimen tauštana? Mukavin oša tutkimuš työššä oli Kiestinkin haukuntanimien poiminta. Jo ammuin ihmiset kučuttih toini toista nimellä, lisänimellä, isäntänimellä ta haukuntanimellä. Karjalaisien haukuntanimistö on pohatta ta kirjava. Liika- tahi haukuntanimet on šynnytty tavallisešti omaperäisen šanašton pohjalla ta niijen mukah voipi kuvitella, mimmoni nimenkantaja on. Šanakirjan mukah haukuntanimi tarkottau vain epävirallista lisänimie, kumpani kertou ihmisen Karjalaisien paikan- ta henkilönimistö on epyälömättä oikein mielenkiintoini ta luaja teema. Ka monet karjalankieliset nimet ollah jo unohukšissa ta vain vanhempi šukupolvi käytetäh niitä. ominaisuuvešta, hänen ulkonävöštä ta luonnošta. Pakautellen kylän rahvašta poimin melko äijän erilaisie haukuntanimie. Šamalla kyšelin näijen nimenantomotiivit. Esitän täššä vain muutomie kiestinkiläisien haukuntanimijä. Liikanimet, kumpaset kuvatah nimenkantajan ulkonäkyö ta luontuo, käytäntötapoja ta tottumukšie: Škuappi (Tämä mieš oli riški ta voimakaš), Kakkara (Naini šai šemmosen nimen, šentäh kun hanellä oli levie näkö) tai Turkki-Arhippa (Miehellä oli oikein kaunis turkki ta toiset kyläläiset kajehittih häntä). Šemmosie haukuntanimijä oli aina äijän. Ne kerrotah isännän erilaisista mukavista ominaisuukšista. Meijän nuapuri on Repo, tämä naini on oiken viisaš ta hiitroi. Eli kyläššä i Pöly- Pekka. Hiän tykkäsi paissa tyhjänpäiväistä, ihan hölyn pölyö ta ihmiset šen takie ei ušottu häntä. Kattilakši nimitettih mieštä, kumpasella oli šuuri pereh ta hänen lapšet oltih kattilaiset, muisteli Fedosja Nikonova. Oli niitä liikanimijäki, mit kerrotah ihmisen ammatista. Kiestinkin poliisimiehen lisänimi oli Pilli. Šain tietyä, jotta miun ukkuo nimitettih Tohtoriksi, hiän korjasi laivoja. Tietyšti nuapurikylillä oli liikanimijä, šemmosilla nimilöillä kiušattih toini toistah. Vuarakylän eläjie šanottih polttajaisiksi, mäkäröiksi. Nimityš šelitetäh šillä kun kylä šijoutu vuaralla ta šielä oli äijä mäkäryä. Laitašalmen eläjien lisänimi oli hakojen kylvettäjät. Hyö ušeičči käytih kalalla ta verkkoloih šuatih hakoja. Sohjanankošen eläjät oltih tervakoššot. Lakkijärven eläjie kučuttih lakkijärveläisiksi (kylän nimen mukah). Lakkijärven kylä jakautu eri kylänoših. Lakkijärven eryähän piän eläjie kučuttih Niikkanankotalaisiksi. Tämän kylän ošan enšimmäini eläjä oli Niikkana. Šovan aikana Niikkana palveli šotilahana čuarilla. Hiän pakeni pois šotaväještä. Šen jälkeh Niikkana tuli täh kyläh ta rupesi tiälä elämäh. Oma kiina kiestinkissäki Vielä lapšena mie šain kuulla, jotta miun ämmö eläy Kiinašša. Ušeičči kyšyin ämmöltä, mintäh kylän ošua nimitetäh näin, hiän vain nakro vaštah: Mäne tiijä, višših kiinalaisie myö olemma! Kyšyin šiitä monelta ta šain kolme šelityštä. Yhen versijon mukah kylän oša šai šemmosen nimen šentäh kun še šijoutuu oikein loittona keškuštašta, niin kuin Kiina. Toiset šanottih, jotta ennein täššä ošašša joka pereheššä oli äijä lašta, niin kuin Kiinašša. Kolmannen šelitykšen mukah kylän keškuštan ta tämän ošan lapšet aina riijeltih keškenäh ta šanottih toini toistah: Työ oletta ahnehet niin kuin kiinalaiset. Ennein mie en ajatellunkana, mi on ollun kylän šen ta šen paikan- ta henkilönimen tauštana, mintäh eryähillä paikoilla on annettu šemmoset nimet. Karjalaisien paikan- ta henkilönimistö on epyälömättä oikein mielenkiintoini ta luaja teema. Hyvin äijän materialie on vielä tutkimatta. Karjalan kirjailija Pekka Perttu toičči hyvin ošuvašti kirjutti nimen merkitykšeštä ta nimittämiseštä karjalaisien keškuuvvešša: Nimi oli kuin tervaplätti pukšun polvešša. Ei šiitä eris piäššyn! Liika- tahi haukuntanimet on šynnytty tavallisešti omaperäisen šanašton pohjalla ta niijen mukah voipi kuvitella, mimmoni nimenkantaja on.
6 vienan karjala Vapua-aika» Rahvahan viisahuš Kun olet šanua jälellä, niin olet päivyä iellä.»»anonssi Käsityöammattien keškuš. Jaškovan ommel, Jaškovan rivi. 2.09. šuaten Petroskoilaisen käsityömuasterin toiniarki pyhäpäivä muistonäyttelyššä Tatjana Jaškovan 10.00 19.00 luajittuja kanšankukloja, kanšallisie pukuja ta kirjoja. Vapua piäšy. ÆÆAdressi: Kirovinkatu, 13 ÆÆTelefoni: 78-30-62 Vihod-mediakeškuš. Karelian Craft: uuši kauši. 2.09. šuaten Karjalan käsityömuasterien luajittujen perintehellisien ta uuvvenaikasien toiniarki šuovatta 12.00 18.00 muistoesinehien myöntinäyttely. Esillä puu-, tuohi- ta nahkatöitä, keramiikkua, koruja, kukloja. Vapua piäšy. ÆÆAdressi: Karl Marxin katu, 14 ÆÆTelefoni: 76-14-41 Karjalan taitehmusejo. Yöttömien öijen taitehta. 9.09. šuaten Kešänäyttelyššä on esillä Karjalan toiniarki pyhäpäivä 1900-luvun taiteilijien mualaukšie 10.00 18.00 ta piiruššukšie: Kalevala-aiheisie töitä, šekä Karjalan kulttuuriopiston opaštujien gobeliinija, kanšallispukuja, käsipaikkoja ta muita tekstiilitöitä. ÆÆAdressi: Karl Marxin katu, 8 ÆÆTelefoni: 78-37-13 KiŽin näyttelyšali. Olomisen tavalliset kiinittimet. 16.09. šuaten Valokuvuaja Oleg Semenenkon enšiarki pyhäpäivä persoonallini valokuvanäyttely. 10.00 18.00 ÆÆAdressi: Kirovin aukijo, 10a ÆÆTelefoni: 78-35-43 Karjalan kanšallini musejo. Vepšänmualla. Adivois. 20.09. šuaten Vepšäläisien perintehellistä kulttuurie esittelijä interaktiivini näyttely- ta toiniarki pyhäpäivä 10.00 17.30 koulutuškompleksi. ÆÆAdressi: Lenininaukijo, 1 ÆÆTelefoni: 76-94-79 Kižin näyttelykeškuš. Vanhašša talošša. 23.09. šuaten 1800 1900-lukujen kaupunkilaisien enšiarki pyhäpäivä elämyä esittävä näyttely: vanhoja huonekaluja, kuklakoti, korttija, mykkäelo- 10.00 18.00 kuvija, šekä interaktiivini ošašto. ÆÆAdressi: Fedosovankatu, 19 ÆÆTelefoni: 77-51-16 Solovetskin šuariston ainutluatusie löytöjä Pohjosen (arktisen) federalisen yliopiston tutkimušretkikunta kaivauštöijen aikana Solovetskin šuaristolla on löytän ainutluatusie veššoja XVIII vuosišualta. Kenttätöijen kahen netälin aikana retkikunta oli tutkin löytörikkahan muan kulttuurikerrokšen, kumpani muovoštu šuariston rakennukšien uuteh kuntoh panomisen jälkeh. Kaivauštöitä pietäh igumeenin rakennukšen tiloissa. Tämän rakennukšen paikalla ennein šijouvuttih Solovetskin manasterin muinoset keljat. Tutkijat ylen tarkkah kačotah kulttuurikerrošta, noštaen 10 šentin pakšuja multakerroštumie. Noššettu multa tutkitah šeikkaperäsešti metallieččimen avulla ta šieklatah tihieštä šieklašta läpi. Mullašta on jo löyvetty XVII vuosišuan manasterin eläjien muutoma kymmen erilaisie taloušvehkehie. Artefaktien joukošša on eri kaušien ta eri arvon kolikoita lyijyleima vuuvvešta 1772, nahkavuatteijen kappalehie, luuimukeh, keramiikkaesinehie kerto arheologi Aleksandr Zaraičenko.»»Onnittelemma! Šyväimellisešti onnittelemma meijän lehen pitkäaikaista tiluajua ta kannattajua Paavo Malista, kumpani täytti 18. elokuuta 80 vuotta. Toivotamma pitkyä ikyä, hyvyä vointie, intuo ta elämäniluo! Vienan Karjala -lehen toimituškunta Noššettu multa šieklatah tihieštä šieklašta läpi. Nämä löyvöt ollah ylen tärkiet šiinä mieleššä, jotta ne autetah šuaha kuvan elämäštä Solovetskin šuaristolla XVIII vuosišualla. Erityisešti on mainittava käsin kirjutettu kirikkökirjutuš, kumpani oli luajittu virallisella paperilla XVIII vuosišualla. Moneh kertah kiäritty paperiliuška hyvin šäily kulttuurikerrokšešša. Paperih oli kirjutettu ihmisien nimet, kumpasien puolešta piti moliutuo. Paperin yheštä puolešta oli pantu nimet, kumpasien tervehyöštä molittih, ta toisešta puolešta ne nimet, kumpasien šieluilla molittih lepuo. On hyvin ihmehellistä, jotta vaikka tämä paperi oli venyn muašša yli kakši vuosišatua kirjutukšet šäilyttih ta ne šuau šelittyä»»onnittelemma! kerto arheologisen retkikunnan johtaja Marija Šul gina. Tutkimušretkikunnan kaivauštyöt Solovetskissa jatutah elokuun loppuh šuate. Löytökokoelma viijäh tutkittavakši Arhankelin Pohjosen (arktisen) federalisen yliopiston (PAFY) laboratorijah ta šen jälkeh šiirretäh Solovetskin šuariston musejofondiloih. PAFY:n tiijotuškeškuš Lämpimät šyntymäpäiväonnittelut kalevalalaisella Jelena Melentjevalla. Toivotamma šiula onnie, tervehyttä, šyväinlämpyö ta lykkyö! Olkah šiun elämäššä kaikki hyvin! Heimolaiset Netälin päivä Petroskoi Kemi Kalevala Koštamuš Louhi Mujejärvi yö päivä yö päivä yö päivä yö päivä yö päivä yö päivä se 22 /08 +10 +18 +11 +15 +11 +16 +10 +16 +8 +15 +10 +13 ne 23 /08 +15 +14 +12 +14 +12 +11 +12 +11 +9 +12 +10 +12 pi 24 /08 +8 +12 +10 +14 +2 +11 +3 +11 +7 +11 +9 +11 su 25 /08 +8 +17 +8 +13 +3 +13 +3 +13 +6 +10 +8 +10 py 26 /08 +7 +17 +10 +12 +3 +13 +3 +13 +7 +10 +8 +10 en 27 /08 +6 +14 +8 +10 +3 +13 +3 +13 +7 +8 +7 +9 to 28 /08 +5 +16 +9 +12 +3 +14 +3 +14 +8 +6 +5 +10»»Virhevalituš Vienan Karjala-lehen n:šša 28 (8. elokuuta 2012) Aunukšen karjalaisien merkkipäivä -artikkelissa šattu viärä kuvakirjutuš. Kummažetlauluryhmä tuli Šuuren Sel l an pruasniekkah Alavoisešta -kirjutukšen šijašta pitäis olla Koivikko-yhtyveh Aunukšešta. Pahottelemma erehykšeštä. yhteiskuntapoliittini lehti, kumpani ilmeštyy karjalan kielen vienankarjalan murtehella Karjalan rahvahan lehti on peruššettu 28. talvikuuta 1999. Lehen on rekisteröinyn Venäjän Federatijon Kirjapainoalan komitietta, rekisterinumero 3»-0186 PeruŠtajat : Karjalan tašavallan lakijenhyväkšymiskokouš, Karjalan tašavallan hallituš, Karjalan Rahvahan Liitto, Valtijollini unitaarini laitoš Periodika -kuštantamo Piätoimittaja Olga MELENTJEVA toimitukšen ošoiteh : Titovinkatu 3, 185035 Petroskoi, Karjalan tašavalta Tel: (8 142) 78 29 32; faksi: (8 142) 78 36 29 e-mail: vienankarjala@mail.ru; vienan@sampo.ru http://vienan.rkperiodika.ru Julkaisija: Valtijollini unitaarini laitoš Periodika»-kuštantamo Painettu Verso-kirjapainošša: 185031, Petroskoi, Varkaukšen rantakatu, 1a Painettavakši on allakirjutettu klo 15.00 * * * ÆÆIndeksi 84593 ÆÆPainoš 700 ÆÆTilauš 741 ÆÆHinta 10.00 rpl
vienan karjala 7 Tapahtuman piätarkotukšena on nuorison alottehien tukemini ta uušien šuhtehien vahvistamini. Nuorisoforumi auttau noštua ta käsitellä hyvin tärkeitä ta ajankohtasie kyšymykšie. Nuoret tahotah elyä paremmissa oloissa ta ollah valmehet ruatamah ta kehittämäh muan tulevaisuutta. Hyperboreja-forumih yhyttih nuoret ihmiset Karjalasta Venäjän monista alovehista šekä ulkomailta. Kuva: Polina Mišina. Nuorison voima - huomisen turva Nuorisoforumi: Aktiiviset nuoret muajilman eri maista yhyttih Hyperborejah Marija Kirillova 3. 9. elokuuta Karjalan Lohijärven rannalla ruato IV kanšainvälini Hyperborejanuorisoforumi, mih keräyty noin 1000 vierašta. Nuoret ihmiset Karjalan 17 piiristä, Venäjän 56 alovehelta ta 11 muašta tultih aktiivisiksi forumin ošallistujiksi.tapahtuman piätarkotukšena on nuorison alottehien tukemini ta uušien šuhtehien vahvistamini. Forumin joka päivä oli omissettu konkrettisella teemalla, perehen ta tervehellisien elämäntapojen päivä, patriottini kašvatuš, kanšainvälini vuoropakina, kyšymykšet, kumpaset košetah virkahimuo ta nuorison elämän aktiivista näkömyštä. Hiperborejan aikana oli pietty 20 muasteri-oppie, mih ošallissuttih tunnetut ihmiset, kumpaset kerrottih ošallistujilla omašta kokemukšešta ta männeššykšistä omalla alalla. KT:n talouvellisen kehitykšen ministeri Valentin Čmil, Karjalan hallinnon johtaja V ačeslav Bajev, Petroskoin johtaja Nikolai L ovin paistih nuorien ihmisien kera ta vaššattih heijän kyšymykših. Šen lisäkši forumin kentällä oli järješšetty monilaisie urheiluleikkijä, kulttuuritoimehpitoja ta ryhmän yhtehini roolileikki. Hiporborejan ošallistujat elettih teltoissa ta valmissettih ruokua ropivolla. Forumin järještäjät varattih tarvikkehet ta staraitih luatie kaikki, jotta elämä luonnon helmašša olisi mukava ta turvallini. Forumin kentällä toimi liäkärikunta ta poliisimiehet šekä pelaššuškeškuš. Jokahisella ošallistujien ryhmällä oli oma kuraattori, kumpani hoiti kaikki asiet: autto nuorie tutuštuo forumin ruatoh, yhisti ošallistujien voimua, kekši erilaisie tehtävie ta järješti huvi-ohjelmua. Leirin alovehella toimi oma lehti ta radijo, kumpasien avulla hyperborejalaiset kerrottih forumin uutisista ta omista vaikutelmista. Forumissa ruattih viralliset kiäntäjät, kumpaset paistih ranškan, šakšan, englannin ta hindin kielijä. Hyperborejan puittehissa piettih Ammattiliiton johtaja 2012 -kilpailun loppuoša. Valentin Čmil ta V ačeslav Bajev ošallissuttih väittelyh kilpailun ošallistujien kera ta vaššattih kyšymykših. Nuorie aktiivisie ihmisie kiinnošti enši šijah še, mitein johtajat arvioijah ammattiliittojen toimintua nykyaikasešša elämäššä. Nuorisoforumi on šemmoni pito, mi auttau noštua ta käsitellä hyvin tärkeitä ta ajankohtasie kyšymykšie. Myö niämmä nuoret ihmiset tahotah elyä paremmissa oloissa ta ollah valmehet ruatamah ta kehittämäh meijän muan tulevaisuutta. Forumissa oli luotu hyvie mahollisuuk Šie urheilun harraštamiseh. Kuva: Polina Mišina.
8 22. ELOKUUTA, 2012 vienan karjala Tortilla-ämmön viisahukšie Terveh, lapšet! Kymmenen päivän piäštä loppuu kešäloma. Šyyškuun enšimmäisenä päivänä monet teistä lähetäh kouluh. Venäjän kaikissa kouluissa 1. šyyškuuta juhlitah Tietojen päivyä. Vuuvvešta 1984 alkuan Tietojen päivä on valtijollini pruasniekka. 1. šyyškuuta vorssat lapšet aššutah kouluh ta lahjotetah opaštajilla kukkija. Alkau uuši oppivuosi. Enšiluokkalaisilla tämä kaunis pruasniekka on erittäin liikuttava, vet heilä alkau uuši elämä. Uuši koululaukku, koulukirjat, kirjutušmallit, taulu ta pulpetit, pöläštynehet šilmät ta enšimmäini opaštaja še on niin kallista šyväimellä Kouluvuuvvet on tosi mukavua aikua. Ne annetah uušie tietoja, mukavie löytöjä ta hyvie yštävie. Toivotan teilä hyvyä jatkuo opaššukšešša!»»lapšen šuušta Pyhänäpiänä punukka on ämmön luona ativoissa. Päivällisen jälkeh hiän ei taho muata, leikkiy šänkyššä ta laulau. Ämmö pölättäy häntä: Mie huomena kerron kašvattajalla, mitein šie tänäpiänä makasit ta hiän ei ota šiut päiväkotih! Mitein mie makasin, vain mitein mie en muannun? tarkistau punukka. * * * Muamo ta tytär koulutetah kiššua. Ennein ruokua šuoššutellah: Kyšy ruokua, šano n au! Kišša pitälti istu iänettä, ka šiitä tovellaki kyšy: N au!!!. Muamo ihaštu, kummekši ta anto kiššalla ruokua, a tytär šanou: Mie še kiššua autoin hännän piällä tallasin!»»luomiskerho Piirušti: L udmila Grigorjeva Lintuni En tiijä, mitein teilä, ka miula koissa on keräytyn monta koštiekynyä, kumpaset ei enyä piiruššeta. Niitä värikkähie putkija on niin suali vinnata pois. Yritä luatie niistä mitänih mukavua! Šiula tarviččou: pieni purkki, eriväriset koštiekynät, liima, värikäš teippi. Ota pieni purkki, esimerkiksi, kumpasešša ennein šäily kahvi, ta liimua še ympärillä erivärisillä koštiekynillä. Šitä varoin ota hyvä liima. Jotta kynät pisyttäis paremmin, kiinitä ne värikkähällä teipillä. Šiula tuli kaunis kukkamal l a! Lisäkši šemmosešša mukavašša purkissa šie voit šiäštyä kynie, viivottimie, šakšija.»»ranškalaini starina Ennein koko muajilmašša ei ollun tulta eikä kenkänä tietän, mitein šitä šuaha. Šilloin piätettih šuahuštua tuli jumalalta. Ka vet jumala on loittuona. Mitein hänen luo piäšet? Kiännyttih šuurien lintujen puoleh. Šuuret linnut kieltäyvyttih, pienet niise, eikä kiuru tahton lentyä niin korkiella. Pieni lintuni kuunteli, mitein linnut kiissetäh, ta šano niillä: Kerran kenkänä ei taho šinne lentyä, niin mie lennän! Šie vet olet niin pieni! Šiula ollah niin lyhykkäiset šiivet! Šie et jakša lentyä niin korkiella ta kuolet vaipumiseh. Šivun ainehiston valmisti: Maikki Spitsina Mie kuottelen, vaštasi lintuni. A još mie kuolen matalla, niin mitä šiih voit! Ta lintuni pyreyty lentoh. Še lenti niin ruttoh, jotta kohta tuli jumalan luo. Jumala hyvin kummekšu, kun näki lintusen. Hiän issutti rohkien lintusen yškäh, ka ei miteinkänä ruohtin antua šillä tulta. Šie palat, kuni lennät jälelläh, šano hiän. Ka lintuni ei rauhottun ta kyšy tulta. No, hyvä, šano jumala. Mie annan šiula tulta. Vain elä kiirehä niin, elä lennä niin ruttoh. Još šie rupiet lentämäh liijan ruttoh, niin šiun šulat šytytäh. Lintuni lupasi, jotta lentäy varovašti. Še pyreyty ta vesseläšti lenti muah päin. Kuni lintuni oli vielä loittona, še muisti jumalan neuvon ta ei kiirehtäh. Onnakko, konša mua oli jo lähellä, lintuni näki, jotta kaikin vuotetah šitä ta lenti rutompah Ta šattu niin, kuin jumala šanoki. Lintuni toi muah tulen, ka iče jäi ilmain yhtänä šulkua. Kaikki palettih! Šuuret ta pienet linnut juoštih lintusen luo. Jokahini kisko oman šulkasen, jotta rutompah luatie lintusella mekon. Niin lintusella tuli kaunis kirjava puku. Vain yksi ilkie lintu, pöllö, ei tahton antua yhtäkänä šulkua rohkiella lintusella. Toiset linnut šiännyttih ta ajettih pöllön pois. Šentäh nyt pöllö voit lentyä vain yöllä, a još tulou päivällä, niin toiset linnut heti ajetah šen puukoloh. Kiänti: Maikki Spitsina