K a r j a l a n r a h v a h a n l e h t i 12 (1152) Sulakuun 3. päivy 2013 ÔÔ Kielen kehittäjät projektat suajah kannatustu s. 2 Kanzallizen poliitiekan ministerstvu ilmoitti projektoin kilvan tuloksii. Karjala on meijän kodi -programman mugah Kanzallizien poliitiekan ministerstvu pidi projektoin kilvan, kuduah yhtytyi Karjalan tazavallan yhteiskunnallistu järjestyö da liittuo. ÔÔ Suamas uuttu ruadoneruo s. 3 Karjalan Karelija-nimizen TV- da ruadivokompuanien kaksi toimittajua käydih nedälikse Suomen Lappeenrannan linnah. Matkan tavoittehennu oli kaččuo, kui sie ruadau Ylen TV:n da ruadivon Etelä-Karjalan alovehel line toimitus. ÔÔ Kunnivuogo opastajile? s. 4 Ainos opastajat oldih kunnivos. Nygöi kaččokkua vai, tuli aigu, opastajat, varustukkua vai, čud ei pozorupaččahah panna. Mis periä? Kakkozii panetto, toizekse vuottu lapsii jätättö. Viäritetäh opastajii, butto kakkozii se panou, ken ei malta opastua. Yhtesgo sit on pričin? Kenbo voit sanuo? ÔÔ Pagizemmo karjalakse s. 5 Uvves Vilgas avavui karjalan kielen kluubu. Enzimäzele vastavuksele tuli niidy, ket hyvin maltetah paista karjalakse da niidy, ken kuuli karjalankielisty paginua vaigu lapseššu. Tuli illačule ven alastugi, ga kel on himo tiijustua enämbi karjalazih nähte. Paras naisrouli -nominatsien voittajat sanottih Ven an rahvahan artistu Pekka Mikšijev (hur.) da Mari El -tazavallan rahvahan artistu Vasilii Domračov. Emähukka voittajakse»»on sanottu Onežskaja maska 2011 2012 -kilvan voittajat. Palkičenduseremounii piettih Kanzallizes teatras. Teatran artistat maltettih luadie tavallizes seremounies hyvä spektakli, kudamah kerdyi täyzi zualu rahvastu. Sivu 2.
2 «Oma Mua»»» tazavaldu»»uudizii Kielen kehittäjät projektat suajah kannatustu Valentina Mironova Kanzallizen poliitiekan ministerstvu ilmoitti projektoin kilvan tuloksii. Karjala on meijän kodi -programman mugah Kanzallizen poliitiekan ministerstvu pidi projektoin kilvan, kuduah yhtytyi Karjalan tazavallan yhteiskunnallistu järjestyö da liittuo. Kilbu piettih eri nominatsies. Meijän ezi-ižien mua -nominatsies voitti yheksä projektua. Vepsäläzen kul tuuran seuru rubieu todevuttamah suudu projektua Ristikanzu rahvahan histouries, kudaman mugah seuralazet käv väh ekspeditsieloih vahnoih vepsäläzih kylih da kerätäh materjualua rahvahas. Projektan todevuttamizekse seuru suau 98651 rubl ua. Vepsäläine Nevond 99980 rubl ah tahtou kehittiä Noid-joukon muuzikua nuorien keskes. Kotkatjärven Elävy kylä -järjestö 70536 rubl ah panou rattahile karjalan kielen da karjalazen kul tuuran kursiloi Kotkatjärves, Tuuksel, Koveris, Kuittizen da Videlen kyläs. Karjalan rahvahan Liitto rubieu pidämän kyykkä-kižan kilboi Anuksen, Priäžän, Kondupohjan, Segežan piiris da Petroskoil, yhtel tiel tahtou pidiä aktsieloi karjalan kielen popul arizatsies. Omah projektah liitto suau 92 341 rub lua. Anuksen karjalazet tänävuon hommatah Brendojevan runofestivualii. Täs synnynrannan minun algu -pidoh järjestö suau b udžietaspäi 100 000 rubl ua. Ven a Suomi -seuru rubieu kehittämäh Čalnas perindöllizii käziruadoloi da opastamah rahvastu suomen kieleh. Tämän projektan hindu on 64 978 rubl ua. Kalevalalaine Uhut-seura todevuttau projektua Kalevalan mua. Täs meijän juuret, kudamah suau 100 000 rubl ua. Projektan hantuzis Kalevalas pietäh Veikko Pällizen festivuali, kerätäh paikoinnimilöi da pagizutetah rahvastu. Fokus-projektukeskus rubieu harjaittamah nuorii karjalan kieleh da kul tuurah karjalazis kylis. Moizih kieli- da kul tuurukylylöih keskus pakičči valdivos 72500 rubl ua. Kai projektat on todevutettavu 30. kylmykuussah. Silmänlipahtus: Vauktad uned vepsäkse Kanzallizen teatran pienel laval ozutettih enzimäine spektakli vepsän kielel. Tämä monospektakli luajittih vepsänkielizien runoniekoin Alevtina Andrejevan, Mihail Bašninan, Nina Zaitsevan da Nikolai Abramovan runoloin mugah. Spektaklin nimi on Vauktad uned, piälimäzes roulis on Galina Baburova. Galina Baburova on umbivepsäläine, enne neidine ruadoi Kanzalliskielizes ruadivos, kus pidi programmoi vepsän kielel, nygöi häi ruadau Kanzallizes muzeis. Jo enämbi kymmendy vuottu Galina Baburova kuuluu Montes-teatrujoukkoh. Ga tämä spektakli on hänen deb uuttu suurel laval. Kuva: Nikolai Abramov Kanzallizen teatran piäohjuaju Andrei Dežonov sai palkindon omassah teatran Emähukka-spektaklis. Kuva: Ol ga Smotrova, Oma Mua Emähukka voittajakse»»teatru Ol ga Smotrova Pidäy mustoittua, ku täl kerdua Onežskaja maska -palkindon voittajat sanottih piiteriläzet teatrukritiekat da Karjalan kul tuuruministru Jelena Bogdanova. Täl kedrua arvostelijat sanottih kaksi parastu spektaklii Muuzikkuteatran Tuhkimus da Kanzallizen teatran Emähukka. Zolotaja maska -kilbah, kudai pietäh Moskovas, lähtöy Tuhkimus. Karjalan kul - tuuruministru Jelena Bogdanova on varmu, ku tämä spektakli tuou voiton Petroskoile suures kilvas. Parastu spektaklii lapsile ei roinnuh ni yhty, hos sih nomintsieh oli kolme pyrgijiä Tyttiteatran Igrajem d ujmovočku, Muuzikkuteatran Morozko da Ad Liberuman Snežnaja koroleva. Parahikse ohjuajikse roittih Taidopaja-druamuteatran Granatovii braslet -spektaklin ohjua- Teatran foijees akt ourat kaikelleh ilaškoiltih rahvastu. Kuva: Ol ga Smotrova Oma Mua jat Sergei Stebl uk da Andrei Pronin. Paras miesroulii da Paras naisroulii -nominatsielois voitettih Kanzallizen teatran artistat Elli Närja ( Fröken Ž yli v 3.0 ) da V ačeslav Pol akov ( Lekar ponevole ). Samois nominatsielois voitettih myös Ad Liberum-teatran artistu Snežana Saveljeva da Taidopaja-druamuteatran artistu Dmitrii Maksimov. Sanakse, kaksi vuottu tagaperingi V ačeslav Pol akov sai Maskan. Silloi häi voitti Paras sivurouli -nominatsies. Tänävuongi Kanzallizes teatras löydyi paras sivurouli šut-rouli spektaklis Korol Lir, kudaman ozutti Pavel Julku. Toizekse voittajakse täs nominatsies sanottih Muuzikkuteatran artistu Andrei Blahovskii Greminan roulis Jevgenii Onegin -ouperas. Hyvät karjalazet! Joga rahvasjoukole on oma kieli. Karjalazil se on čoma da helei. Kuibo voibi kieldy pidiä hengis da kehittiä? Ga vaigu kirjutetun sanan vuoh da paistes, ei nikui toizin. Eigo teil syväin särähtäh, konzu mieleh juohtuu oman kielen oza? Eigo ni bul ku kulkuh nouze, konzu duumaičetto oman rahvahan tuliedu elaigua. Karjalastu jiäy ainos vai vähembä, myö ven avummo, unohtammo oman kielen. Muga eläjes keskele kaduommo emmogo ole ven alazet, emmogo karjalazet. Myö petämmö omii ezi-ižii, kuduat vuozisadoi ruattih tädä muadu da paistih tädä kieldy. Neušto čiisto unohtammo, mikse olemmo rodivunnuot karjalazikse da mikse meile on annettu oma kieli paistavakse da kuunneltavakse? Oppikkuattos mustoittua omat sugujuuret, tartuo oman kieleh da pyzyö pystöi. Tilakkua Oma Mua -lehtie, ku kerran teil on kallis oma mua! Kirjutakkua omah lehteh da luvekkua sidä! Tilavushindu vuvven 2013 enzimäzele puoliškole on 213, 18 rubl ua.
»»yhteiskundu «Oma Mua» 3 Kuva: Ol ga Kuzmina, Oma Mua Jekaterina Isakoval moine ruadomatku on enzimäine. Suamas uuttu ruadoneruo»»karjalan Karelija-nimizen TV- da ruadivokompuanien kaksi toimittajua käydih nedälikse Suomen Lappeenrannan linnah. Matkan tavoittehennu oli kaččuo, kui sie ruadau Ylen TV:n da ruadivon Etelä-Karjalan alovehelline toimitus.»»rajan tagua Ol ga Kuzmina Kaikkiedah Ylel on omii alovehellizii toimituksii Suomen kahteskymmenesviijes paikkukunnas. Mollembat toimittajat Karjalaspäi Jekaterina Isakova da Julija Petunova loppiettih Petroskoin valdivonyliopiston Itämerensuomelazien kielien da kul tuuran tiedokunnan suomen kielen ozasto. Jekaterina keriäy uudizii ruadivolähetyksih, Julija on TV-toimittai da samal uudislähetyksien vedäi. Heile mollembile nengoine matku oli enzimäine. Enzimäzikse, minä huomain, gu heil sama ristikanzu luadiu uudizii kui TV:h mugai ruadivoh da internettah, sanelou Jekaterina, sen ližäkse heil on mediatoimittajat, kuduat iče kuvatah materjualua, leikatah s užiettoi da viegi ohjatah uudislähetyksii. Meil nämmi ruadoloi ruatah eri ristikanzat. Ylen Etelä-Karjalan ruadivo aloitti oman ruavon vuvvennu 1968, enzimäi sen nimi oli Saimaan raadivo, sen jälles Kaakois-Suomen alovehruadivo, nygöi se on Ylen Etelä-Karjalan ruadivo. Ruadivo- da TV-uudizet sanellah Liideh-Suomen da Ven an lähialovehien tärgielöis tapahtumis. Uudizii ozutetah kaksi kerdua päiväs, yksi lähetys kestäy kolme minuuttua, toine - kymmene. Ruadivo-uudizii da ohjelmii suau kuunnella aijoi huondekses viideh čuassussah ildua, monii pagi noi pietäh koh- Kuva: Ol ga Kuzmina, Oma Mua TV-toimittai Julija Petunova loppi Petroskoin valdivonyliopiston Itämerensuomelazien kielien da kul tuuran tiedokunnan suomen kielen ozaston. tinazen lähetyksen aigah. Toimitukses ruadau läs 30 toimittajua. Hyö ajellah kui Lappeenrandua mugai lähialovehii myö, kuvatah materjualua. Tärgevimii uudiizii työtäh piätoimitukseh Helsinkih. Minuu enämbäl kiinnostutti TV:n ruado, sanelou Julija, sie stuudies ruado on hyvin avtomatizoittu, nimittumua kameramiesty ei ole, kamera ruadau avtomattizesti. Paiči ruaduo toimitukses Julijal da Jekaterinal oli hyvä kul tuuruohjelmu. Hyö tuttavuttih Lappeenrandah, kudai on Saimaan rannal. Linnu on perustettu vuvvennu 1649. Tässäh sie on säilynyh äijy vahnua histouriellistu taloidu. Julija da Jekaterina käydih Saimaan kanualan muzieh. Tädä kanualua rakendettih vuozinnu 1845-1856. Sen tavoittehennu on kui Saimaan mugai Suomen toizien vezistölöin yhtistämine Suomen lahteh. Tädä kanualua myö Viipurissah on vai 43 kilometrii. Sen ližäkse Julija da Jekaterina käydih ven alazen kauppumiehen Volkovan muzei-taloih, Etelä-Karjalan muzieh, kus nähtih Viipurin linnan pieneh makiettah, vie ehtittih kävvä kinoh da teatrah. Kul tuuruohjelmu meil oli suuri, joga päiviä kunnetahto kävyimmö, aigua istuo joute hotellis ei olluh, sanelou Julija. Jälgiaigua Lappeenrannas ainos vai puaksumbah kuuluu ven ankieline pagin. Tämä linnu vedäy omah puoleh tuhanzii turistoi, suurin oza heis on Ven alpäi, sendäh gu Suomi-Ven an raja on lähäl. Muahmuuttajih niškoi Lappeenrannas luajitah äijy midä. Pietäh suomen kielen kursiloi, eri luvendoloi, kudamien aigah sanellah suomelazes kul tuuras, yhteiskunnas da oigevuksis. Paikallizes kirjastos järjestetäh Kielikahvila-nimizii vastavuksii, kudamien aigah paistah eri aihielois, nenga parandetah kielineroloi. Martat-nimine järjestö pidäy eri kursiloi, kudamien aigah opastetah valmistamah syömisty, pidämäh huoldu kodikazvilois, sego kaikkih toizih kodiruadoloih. Sen ližäkse muah muuttajat suajah abuu ruadopaikan eččimizes. Nedäli Lappeenrannas meni ylen terväh, yhtelläh hyödyy sit tuli äijy. Myö lövvimmö uuzii tuttavii, kehitimmö omii kielineroloi, tiijustimmo äijän uuttu, tuttavuimmo Yleisruadivon da TV:n ruadoh, kävyimmö kaččomah linnan nähtävyksii, sanellah Julija da Jekaterina. Yleisruadivon da TV-toimittajat ollah hyvin tundietut Karjalan žurnalistoile. Hyö järjestetäh ruadomatkoi Petroskoih, niilöin aigah sanellah Karjalan TV:n kanzalliskielizen toimituksen da Karjalan Sanomien ruadajile omas ruavos sego pietäh opastusseminuaroi. Vaigu opastumal toine toizes voibi kehittyö ielleh.»»opastus Veškelyksen lomat Veškelyksen školan opastujat suadih hyvän lahjan lomua vaste. Rubei ruadamah Kniigazen nedäli, kudai pietäh jo 70 vuottu. Sidä piettih Suojärven linnas da meilgi Veškelykses Karjalan kirjastoliiton Svet rodnoi duši -projektan hantuzis. Kniigazen nedälil Veškelyksen lapset vastavuttih karjalazen kirjuttajan Nadežda Vasiljevanke. Nadežda Vasiljeva jo ennegi käi Veškelykseh, vastavui veškel čoinke školas da kluubas. Rahvas suvaijah naizen taiduo, puaksuh lugietah da otetah hänen kniigoi kirjastos lugiettavakse. Veškelyksen etnokul - tuurizes keskuksesgi ruavahat rahvas da lapsetgi vastavuttih kirjuttajanke. Sie voibi paista kirjuttajanke, ostua hänen kniigua da diskua. Jällespäi lapsii ilaškoiltih Petroskoin nuorižokirjaston ruadajat: Aleksandr Puškinan personuažoinnu olles hyö piettih lapsile kilboi, juattih lahjoi. Veškelyksen lapsienkoin kazvattiloile hyö lahtoitettih äijy hyviä kniigua. Svet rodnoi duši -projektan ohjuaju Valentina Lapičkova saneli omah projektah nähte, Zakoinoiluajindukerähmön deputuattu, meijän omamualaine Svetlana Loginova hyvitteli kul tuurualan ruadajii heijän pruazniekanke Kul tuurualan ruadajan päivänke. Jällespäi kaikin kačottih Po prozvišu gumanoid -spektakli Nadežda Vasiljevan kerdomuksen mugah. Spektakli oli kolmen miespolven suguvälilöih nähte. Spektakli ylen miellytti rahvastu, kai pikoi pienet lapsetgi tarkah kačottih, midä ozutettih akt ourat. Jugei on sanuo, kenbo akt ourois oli nerokkahin. Piälimäzes roulis oli Vladimir Jelimčov, died oin roulis oli Nikolai Korol ov, tatan roulis Aleksandr Kartušin, maman roulis Ol ga Lukašova, opastajannu oli Lilija Kolmikova, L us kan roulis oli Anastasija Uzunova, spektaklin ohjuajannu da susiedan roulis oli Valerii Izrael son. Leonid Vladimirov maltoi luadie spektakli kerdomuksen mugah. L ubov Prisoškova Omii mielii kirjutakkua http://vk.com/feed#/ club17159843
4 «Oma Mua»»»kul tuuru»»fakta Lapsien muuzikku-teatrualline stuudii Iloine : ÎÎ On perustetu vuvvennu 1993. ÎÎ Enzimäine ohjai on L ubov Nikitina. ÎÎ Vuvves 1997 joukkuo ohjuau Emma Jolina. ÎÎ Joukon soittai on Jevgenii Mihailov. ÎÎ Illoine on vuvvennu 1998 Rahvahan pajon kanzoinvälizen Kihaus-festivualin laureattu. ÎÎ Joukon yheksä pajattajua opastuu Suomelas-ugrilazes školas. ÎÎ Joukon tavoittehennu on karjalan rahvahan kul tuuran, histourien, kielen tutkimine da propagandu. ÎÎ Kahteskymmenes vuvves joukos pajatti enämbi 300 lastu. Endizet Iloine-joukon kazvatit hyväl sanal mustellah omua stuudiedu. Erähät lapsis kazvahuu ruvettih pajattamah da tansimah Karjala-joukos. Kuva: Nikolai Abramov Pajuo täyzi Laululippi»»Sulakuus muuzikku-teatrualline stuudii Iloine täyttäy 20 vuottu Jelena Migunova Konzu vuvvenuu 1990 oli perustettu Oma Pajo-hora, petroskoilazet karjalazet suadih mahto pajattua muamankielel. Monet heis tahtottih, ku lapsiigi harjaitettas karjalan kieleh pajoloin avul. Muga Kanzallizien kul tuuroin keskuksen tyveh oli perustettu lapsien pajojoukko Iloine. Silloi, 1990-luvul, Iloine oli enzimäzii pajojoukkoloi, kudai ezitti lapsien karjalankielizii pajoloi da rodih luomislaboratouriekse, kudai aprobiiruiččou da levittäy karjalankielizii pajoloi toizile Karjalan tazavallan lapsien fol klourujoukkoloile da opastuslaitoksile, kus lapsii harjaitetah karjalan kieleh. Ilozen piäeričuksennu on se, ku lapset pajatetah vaiku karjalan kielel, sellittäy Ilozen tarkoitustu sen ohjuaju Emma Jolina. Stuudii ei pie tavallizii konsertoi, joga joukon ezitys on muuzikkuspektakli, kus on pajuo, tansuu, kižua, lapsien verbuallistu fol klourua. Meijän ohjelmistos on jo kymmenäine temuatiekku-ozutelmua: Koivun pajo, Päiväine mečäs, Puhtas vezi, Kevätiänet da toizet. Toizennu eričuksennu on se, ku joukon ruadoh kuuluu karjalazien perindölöin tutkiminegi. Nämii tiedoloi levitämmö Petroskoin školii myö, kus Karjalazien perindölline kul tuuru -urokoil sanelemmo školaniekoile karjalazien perindölöis, ozutammo lapsien ennevahnallizii da nygyaigazii kižoi, pajatammo. Joga vuottu läs 150 školaniekkua meijän avul tuttavutah karjalazien kul tuurah, leyhkäy Emma Gennadjevna. Iloine pidäy yhtehistu ruaduo runoniekoinke, kuduat kirjutetah runoloi lapsile, da muuzikoinke, kudamat luajitah nämis runolois nygyaigastu lapsien pajuo. Vuvvennu 2006 kai Ilozen pajot oldih kerätty Laululippi-kogomuksen yksih kanzih. Tämä kogomus da CD-disku pajoloinke oli levitetty školii da lapsien päivykodiloi myö, ga tässäh vie opastajat, pajojoukkoloin ohjuajat da lapsien päivykodiloin kaččojat kyzytäh minul sidä. Himoittas luadie Laululipin ammatilline ližäpainos, da panna kogomukseh uuttu pajuo, toivou Emma Gennadjevna. Nygöi meijän pajoloi suau nähtä Kipinä-žurnualas, kudamanke myö piemmö aktiivistu yhtehisty ruaduo. Sie painetut pajoloin tekstat täytetäh Karjalan lapsien fol klourujoukkoloin ohjelmistuo. Sulakuun 6. päivänny 12.00 čuasule Iloine kuččuu kaik- Ilozen piäeričuk sennu on se, ku lapset pajatetah vaiku karjalan kielel. Stuudii ei pie tavallizii konsertoi, joga joukon ezitys on muuzikkuspektakli, kus on pajuo, tansuu, kižua, lapsien verbuallistu fol klourua. kii Suomelas-ugrilazeh školah Laululippi-pajopruazniekkah, kudai roih omistettu joukon vuozipäiväle. Pruazniekkukonsertah yhtytäh Priäžän, Anuksen piirin da Petroskoin lapsien pajojoukot, kuččuu pruazniekale joukon ohjuaju Emma Jolina. Kaččojat suajah kuulta kui joukon kuulužii pajoloi, kudamii suvaijah pajattua lapset, mugai uuzii, kudamii Ilozen nuoret pajattajat ezitetäh pruazniekas enzimästy kerdua. Omii mielii kirjutakkua http://vk.com/feed#/ club17159843 Emma Jolina opastau lapsii suvaimah omua muadu da kunnivoimah perindöllisty kul tuurua. Kuva: Nikolai Abramov
»»opastus «Oma Mua» 5 Kunnivuogo opastajile?»»mielenvaldu Vera Larionova Ainos opastajat oldih kunnivos. Nygöi kaččokkua vai, tuli aigu, opastajat, varustukkua vai, čud ei pozorupaččahah panna. Min periä? Kakkozii panetto, toizekse vuottu lapsii jätättö. Mustan, ennegi pandih kakkozii, ken ei kehtannuh opastuo, dai toizekse vuottu jätettih. Viäritetäh opastajii, butto kakkozii se panou, ken ei malta opastua. Yhtesgo sit on pričin? Kenbo voit sanuo? Sanotah, buito lapsien vahnembil ei ole aigua, äijy pidäy ruadua, ei ole aigua lapsii kaččuo. Anna školas opastetah. Minä mustan, konzu iče kävyin školah, minun muamo dai tuatto ruattih aijoi huondekses da myöhä ehtässäh. Onnuako minusgi kyzyttih, gu opastuzin hyvin da hyvin opastajien kel pagizin. Toiči lapsien keskes myö suutuimmo opastajien piäle, mikse čakatah, ga nikonzu heile pahoi emmo vastannuh, hot iče höčötimmö. A kois ei suannuh opastajii čakata, kerras vahnembat pahat sanat leikattih. A midäbo nygöi? Kuibo opastajat toiči kestetäh pahua lapsis da heijän vahnembis? Erähät lapset toiči ei anneta urokkua pidiä. Vastatah vahnembazile huigiettah. Opastajil ei ole nimittustu zakonua, paiči sidä, gu iändy korgendua. Kohendaugo korgei iäni lapsii, kerdu vahnembat iče ei tietä midä lapsien kel ruadua. Kenbo lapsis rubieu opastajua kuundelemah, konzu lapset kois ei olla harjaitettu omii vahnembii kuunnella? Ei pie sanuo humalniekoin perehii, ga se voit sanuogi hyvis perehis. Sit televiizoras näimmö, kui opastajii čakatah da suuditah. Eigo sua televiizorasgi ozuttua enämbi hyvii opastajii da hyvii vahnembii? Täl Opastajile den gua ližättih, a tiijättögo työ, mi opastajil pidäy ruadua: aijoi huondekses da yössäh, ei seičei čuassuu nämmih den goih. Kois vie perehet jogahizel ollah. Kuva: Jelena Migunova, Oma Mua aigua školis ruatah vahnembazen puolen opastajat. Tulou aigu, konzu kellon vuoh ruvetah opastajii školah eččimäh. Jo nygöi hierulois da Anuksen linnas ečitäh opastajii ruadamah, mindäh sendäh, gu vahnembat lähtiettih penziele, a nuoret ei tullah školah, kui ni ei muanitettas den gal. Den gua ližättih, a tiijättögo työ, mi opastajil pidäy ruadua: aijoi huondekses da yössäh, ei seiččei čuassuu nämmih den goih. Kois vie perehet jogahizel ollah. Nuoret opastajat ei tulla hieruloih ei ole hyvii eländykohtii. Ylembi olijat herrat luajittih ližävy ruado, ku opastajat rouno buuhgalterit dokumentua kirjutettas otčotat joga päiviä kompjuuterah pandas. Sanotah: lapsien vahnembat voijah sie kaččuo, kui lapset opastutah. Kaikilgo kois ollah kompjuuterat? Hierun lapsis toinah viijel kluasaspäi. Da gi hos i ollah, ga bokkah jiätetäh tämä kačondu. Mihbo sit dnevniekku pidäy? Otpuskan aiguagi opastajat näm mien bumuagoin kel hälistäh. Sanuot vaiku, hyvät rahvas, kui nämmä buuhgalteriloin otčotat avvutetah lapsii opastua? Ei enne školis olluh nengomii tukkuloi bumuagua, ga lapset tahtottih, maltettih opastuo. Oldih lapset hyväntahtozet, hyväsydämellizet. Nygöi televiizoras kuulemmo: škola ei kazvata, vaiku opastau. Ei se ole tozi. Oman Alavozen školua myöte tiijän: kaikenjyttysty piduo valmistetah lapsile. Mugai toizis hieruloin školis. Konzu meijän hierun lapset mennäh toizih linnoih opastumah, sie kyzytäh: kuspäibo työ tulitto, parembi linnan lapsii tiijättö predmetan. Jälgi aigua äijät perehet lähtietäh elämäh linnoih (hierus ei ole ruaduo, meijän kyläs zavodu salbavui). Opastujat ylbeilen vastatah: Minä tulin karjalan hieruspäi. Duumaikkua vai, ei olla yhtet opastajat viäryniekat, kaččuot, midäbo lapset ruatah kodih tulduu? Kompjuuteran ies istutah. Eigo ni pihale kävvä, eigo pihal mihgi kižata. Viegi se olis hyvä, gu lapset midätahto hyviä da pädeviä otettas internetas urokkoih nähte. Opikkua vai mielistiä: lapset havistah: Minul on 100 dovariššua, a minul on 200 dovariššua. Parembi olis, gu dovarišannu oldas oman hierun lapset da heile olis yhtehine migi mielužu ruado. Eräs kompjuuteras olendu on tyhjy, sudre menetetty aigu. Lapset ei tietä miäriä, vahnembat ei kielletä. Lapset ei lugieta kniigoi. Otetah internetas valmehekse kirjutettuu. Konzu myö kävyimmö školah, äijän luvimmo. Kirjastos ei kaikile täydynyh kniigoi, luvimmo vuorol. Toiči kai kodih opastajalluo kävyimmö kniigua eččimäh. Dai opastai andoi lugie. Tiedomiehet, herrat andakkua tozi nevvuo, kuduat pätäh nygözeh školah. Voit tulla sih puoleh, gu vai ei opastajat ruvettas viizastamah. Roitahgo täl kielendäl lapset parembat. Arbua, mikse on vähä karjalan kielen opastuja universitietas»»toimitukseh kirjutetah Tamara Ščerbakova Minuu kučutah päivykodiloih vedämäh lapsien kel kižaurokkoi karjalan kielel. Minä senmoizii urokkoi pien kaksi kerdua nedälis päivykois n:o 99. Tossargen 19. kevätkuudu olin kučuttu Tuuksen päivykodih. Hyväl mielel mina sinne menin, ku on se minun oma hieru da hyvin tiijän rahvahii, kuduat enimyölleh paistah karjalan kielel, ken ei pageze, ga se nepremenno ihan hyvin kieldy ellendäy. Minä enne jo olin kuulluh päivykois on kielipezä, kuduadu vedäy ylen hyvä, jo piäl 20 vuottu lapsienke ruadai, Digujeva Tatjana Mihailovna. Tunnen metodistua L ubua Tuttujevua. Otin koispäi kniigoi, pienii bobazii, erivärizii pallozii da 15 minuuttua vajai olin jo voimisteluzualas. Sie vahnembat lapset gimnastiekkua piettih, muga hyvin kaikin yhtes hypittih. Kykisteltihes, a sit minuu nähtih, a minä tulih viäris veriälöispäi. Jelena Valerjevna sanoi, gost u on tulluh, da minä jatkoin karjalan kielel gimnastiekkua. Ni yksi lapsi ei sanonuh ni oh, jatkettih vönytellä käzii, jalgoi, nostettih käzii yläh, levitettih, a sit alah. Minä enzimäi arbailin, tiettänehgo, vai muga minun peräh jatketanneh, rubein muanittelemah, no hairohtuttih vaiku kolme-nelli hengie. Ihastuin da hyväl mielel menin heijän gruppah, ku algavui huondesveron aigu. Kaččoi ei sanonuh ni yhty sanua, kaikin mendih pezemäh käzii, a sit omale paikale syömäh, vaikkani syödih, kiitettih avvuttajua da oldih valmehet minunke jatkamah karjalan kielen opastusaigua. No oli sellitetty toizin, ehtimmö vai omah iččeh näh pajozen vesselän pajattua. Minuu kučuttih kolme-nelli-vuodizilluo vedämäh karjalan kielen urokkua. Lapset moizel hyväl iänel tervehtettih minuu: myö tuttavuimmo, arbailimmo žiivattazii, haukuimmo da möngyimmö, valličimmö erivärizii pallozii. Lopus joga lapsi sanoi iče viizi sanua, lugi viidessäh, taputti kämmenil, ajajen autol iändi kirjaimii. Minul pideli kižata lapsien kel vaiku kymmene minuuttua, a hyö nikui ei tahtottu loppie, himoitti jatkua kižoi. Hos tämä joukko oli mikselienne kerätty yhteh, da sie lastu kymmenäine kieldy ei oldu ni kuultu. Jälgimäine kižaurokku oli nelli-viizivuodizienke lapsienke, kuduat myös ihan hyvin ellendettih minun kyzymyksii, hyväl mielel opastuttih sanelemah uuzii sanoi, mustoitettih linduloin nimet. Hyö hyvin tietäh muuttolinnut, mujuloin värit da muudu kaikkie, a sit tuldih vahnembat, kudualoinke opastuimmo 10 minuuttua pajostu iččeh näh, hyö hyväl mielel pajatettih čomih tyttözih näh da vägevih brihaččuloih näh. Myös heile ei himoitannuh loppie kižoi, no oli aigu kävähtiäkseh pihale ylen kylmiä ilmua hengittämäh. Lapsien kaččojat tahtottih vie minuu kyzellä, ku L ubua Tuttujevua ei olluh ruavos, häi oli läževynnyh, a školan direktoral oldih omat huolet. Kyzeltih minun tiedoloi da ruadoloi, a sit kyzelin minä: Mittumis lapsien joukkolois opastetah karjalan kieldy, maksetahgo opastajile uskaldetut 1 000 rubl ua, ongo luajittu omat opastusprogrammat? Ni yhteh kyzymykseh lapsien kaččojat ei maltettu, vai toinah ei ruohtittu minule vastata. Minä kiitin heidy, ku čuajuu juvves pagizimmo karjalan kielel. On sie lapsienkaččojii, kuduat ihan hyvin paistah karjalan kielel, a lapsii opastetah vaiku ven an kielel. Kuibo se muga? A myö tiä Petroskoin linnas huolehtimmo, universitiettah ei tule opastujua, vikse ihan kuolemas on hierulois livvin kieli? Ei ole kuolluh da ni kuole ei, hos kui toivotetanneh meijän pagizijat herrat. Paista on kebjei, no ilmai opastua lapsii täl aijal jo ei sua. En minä usko, ei ole mil maksua! Omat palkat eigo kivenny viruta teijän kukkaros? Lapsile kniigoi painua myös ei tävvy, toinah lopul vuottu summaine löydyy, no se roih ylen pieni! Passibo, kävelemmö da oijendelemmo kätty, toinah löydyy summu, piästäh ilmah uvvet kniigazet pienih lapsukkazih näh, a sit toinah keltahto kukkaro puhkieu, annettah päivykodiloih kylläl dengua, maksua joga lapsienkaččojale palkat. Vaiku sit emmo rubie navedimah uuzii miljounahizii projektoi kirjuttamah da dengoi istundoloih menettämäh. Tottu sanuo olen suuttunuh, ku meile, 23 vuottu tagaperin, lövvyttih palkat, da maksettih 50 protsentua ližiä lapsile kieldy opastajes. A nygözel aijal midäbo ei tävvy? Prostikkua minuu, ga toinah havaččuu mollembien ministerstvoin opastundan- da kanzallizen poliitiekan huigevus.
6 «Oma Mua»»» kylän elostu»»kummažet-joukon pajattajat Kaksi sizärdy Vera Larionova Nuori kyläläine Anastasija Skutar puhtahal livvin kielel lyhyösti saneli karjalazien histouries, ket myö olemmo da kuspäi tulimmo, mittumii murdehii pagizemmo. Pagizemmo karjalakse»»uvves Vilgas avavui karjalan kielen kluubu Tatjana Kirilkina Meijän Karjalan tazavaldu on ainavoluaduine, ku tiä eläy kandurahvastu karjalastu, vepsälästy da pohjasven alastu, kuduat ilmazenijän novgorodalazien jälgeläzien kel vardoittih Ven an muan päivänlaskupuolen rajoi. Jälgimäzenny vuozikymmeninny ainos vai vähembä jiäy niidy karjalastu da vepsälästy, kuduat paistah omah kieleh. Rahvahanluvun tiedoloin mugah mostu rahvastu on vähembi kuuttu tuhattu. Karjalan tazavaldu, kanzoinvälizet da yhteiskunnallizet liitot ollah huoles sen periä da opitah kannattua da säilyttiä meijän kielii. Vuozi 2013 on sanottu Karjalas karjalan kielen vuvvekse, täytty vägie valmistutah Karjalazien VII kerähmöh, kudai pietäh 7. kezäkuudu Priäžäs. Petroskoin ozutteluzualas pakkaskuun aigah piettih karjalankielizen literatuuran prezentatsii. Kanzallizen poliitiekan ministerstvu andoi meijägi kylän kirjastoh niilöi kniigoi da julgavoloi da vie karjalankielizien suarnoin CD-diskan. Uvven Vilgan Kul tuurutaloin kehoitukses piätimmö pidiä omas kyläs illačču, kuduas voizimmo kerduo kyläläzile kaikkeh sih nähte. Kevätkuun 5. päivänny Uvven Vilgan kirjastoh kerdyi vägi tukku rahvastu. Meijän kylä ei ole ylen vahnu, tiä meil eläy eri rahvastu: ven alastu, karjalastu, valgoven alastu da ukrainalastu. Meijän vastavuksele tuli niidy, ket hyvin maltetah paista karjalakse da niidy, ken kuuli karjalankielisty paginua vaigu lapseššu. Tuli illačule ven alastugi, ga kel on himo tiijustua enämbi karjalazih nähte. Myö kerävyimmö samvuaran tyveh. Eräs toi pyhkimen stolale, toine kois kuvotun kirjoindetun käzipaikan, kudai on peritty vie buabas da monii vuozikymmenii on ruokos sundugas. Oldih stolal šipainiekatgi, kuduat pastettih Sotikova Marija Jakovlevna da hänen tytär Tamara. Kul tuurutaloi pastutti Uvven Vilgan školas magien ruahtopiiruan. Kirjaston emändy Zinaida Vasiljeva ozutti kaikile čoman kalenduaran, kuduas on karjalastu, vepsälästy da ven alastu pastostu, arbaitustu da sananpolvie. Häi kerdoi meile Taival-almanuakas, kunne on painettu karjalakse kirjuttajien runuo da kerdomustu, ven alaskarjalas-suomelazen paginsanakniigazen. Kaikin kačoimmo nuoren kirjuttajan, Petroskoin valdivonyliopiston loppenuon Il l u Mošnikovan karjalankielizien suarnoin kniigua da Lev Tolstoin karjalakse kiännöksii, kuduat luadi P otr Sem onov. Meigäläine Natalja Sinitskaja, Oma Mua -lehten piätoimittai saneli omassah In aine-kniigazes, kudai on vuvven 2010 muailman suan parahan lapsien kniigoin joukos. Myö hyvittelimmö Nataljua da olemmo hyväs mieles, ku häi eläy meijän kyläs. Karjalazen kirjuttajan Paavo Leontjevan kniigu R adovije partizanskoi razvedki ven an kielel on omistettu meigäläzile miehile, partizuanoile da tiedustelijoile, kuduat Ižänmuallizen voinan aigah puolistettih omua muadu. Hirvei on lugie, ku karjalazii vuvvennu 1944 tahtottih työndiä Urualan tuakse, jo oldih valmehet vagonatgi. Marija Sitikova mustau niilöi aigoi. Gennadii Kuprijanovan hyvyös vai myö, karjalazet, piäzimmö eloh. Kniigas on kirjutettu, kui Stalin kyzyi Kuprijanoval, mindäh häi on vastah 1200 suuditun ammundua. Kuprijanov, pidäyhäi olla rohkevuttu, vastai: Ongo teil tieduo, ku kentahto heis on pettäi? Stalinal ei olluh mostu tieduo da häi sanoi Kuprijanovale, ku häi nygöi on enämbi karjalaine, migu iče karjalazet. Yhtelläh iče Kuprijanov puutui tyrmäh jälles voinua. Hänen nimi, Kostroman linnas ven alazekse rodivunnuon karjalazien pellastajan nimi on unohtettu Karjalas. Karjalazien vallittuloin nevvostolaine L udmila Lihtorovič sanoi, ku heijän istundol tuaste oli nostettu kyzymys, ku Petroskoil olis mustopačas Kuprijanovale. Myögi yhtymmö täh mieleh. Meijän kylä ei ole ylen vahnu, tiä meil eläy eri rahvastu: ven alastu, karjalastu, valgoven alastu da ukrainalastu. Sinä illan kirjastos myö hätken pajatimmo karjalakse, pagizimmö keskenäh, kuundelimmo toine tostu. Pahakse mielekse oli vähä nuordu, ga yhtelläh oli. Nuori kyläläine Anastasija Skutar puhtahal livvin kielel lyhyösti saneli karjalazien histouries, ket myö olemmo da kuspäi tulimmo, mittumii murdehii pagizemmo. Nast a on loppenuh Petroskoin valdivonyliopiston da nygöi ruadau Suomelas-ugrilazes školas opastajannu. Hyvä, ku häi rubies käymäh moizih meijän illaččuloih, olis ku sive nuorien da vahnembien keskel. Myö valličimmo hänen Karjalazien VII kerähmöh. Rezervah kehoitimmo kaksi hengie veljärveläzen Vladimir Filippovan da puadenelazen Tatjana Kirilkinan. Meijän kluuban pluanois on karjalan kielen da meijän perindölöin säilyttämine. Tulien kerran vastavummo sulakuus, pagizemmo tulies karjalazien kerähmös da pohjaspuolen kanzoin perindöllizis syömizis. Jälles školua Svetlana opastui Sortavalan tehnikumas, loppi sen 1967 vuvvel. Praktiekal oli Sortavalan Tel man-souhozas lypsäjänny. Kerran praktiekal olles rodih senmoine tapahtus. Svetlana työttih yöskotniekakse Menšininan Sašan kel. Se oli lehmien kezäluageri. Tuldu yöl ei olluh, pidi kävellä lehmillyö fonarikanke. Yhten kerran yöl rubei kandamah lehmy. Nuoret praktikantat pöllästyttih, gu ei oldu vie lehmii kannatettu. Saša praktikantu-veterinuaru jäi luagerih, a Svetlanale käski juosta da kuččuo brigadieru. Neidine lähti yömatkah, sinnessäh, kus eli brigadieru Nina Dmitrijevna Matveičuk, oli kaksi kilometrii. Astujes yöl dorogua myöte mečän kauti Svetlanale ozutettihes riädyh kaheksa läpettäjiä silmiä. Neidine duumaičči se ollah koirat. Häi rubei höpettämäh mondu kerdua: Älgiä koskekkua minuu, lehmy on kandamas. Minä juoksen brigadieralluo. Konzu tuli brigadieralluo da sanoi, kui vastavuttih žiivatat läpettäjien silmien kel, naine vastai: Se oldih hukat, hyvä gu heijän keskes ei olluh emähukkua. Vie Nina Dmitrijevna sanoi: Nikonzu enämbiä ei pie lähtie yöl matkah meččydorogua myö, olgah hos mittuine priičču. Konzu tuldih brigadieranke luagerih, nuori mies Saša jo oli ottanuh vastah vazazen. Jälles tehnikumua Svetlana ruadoi brigadierannu Salmis, a jälgimäi 33 vuottu Alavozen souhozas brigadierannu da zootehnikannu. Nygöi on penziel, avvuttau lapsile kaččuo bunukkoi. Oman sizärenke kävväh Kummažet-joukkoh pajattamah. Minä kyzyin Svetlanal: Mibo sinuu miellyttäy pajattua Kummažetpajojoukos? Häi vastai: Ilaškoittau hyväsydämellizet naizet. Meile yhtes on ylen hyvä. Karjalazet pajot ollah heliet, armahat. Kaikkii paras minuh niškoi on Kazvatti muamo minuu -pajo, kerras mustelet omua muamua, tuattua, omua roindukohtua. Svetlana Mihailovna suvaiččou kazvattua kukkii, suvaiččou risuja. Risuittuloi kartinoi andau lahjakse omahizele, ystävile. Hyvin hänel roitah risuitut linduzet. Svetlanan sizäret ollah enzimäzet ystävät joga dielos. Sizär Al a on ruadanuh Alavozes ombelijannu. Nygöi, penziel olles, ombelou sobua vahnoile da kohendau, midä kyzytäh. Al a ombelougi ruuttii pajojoukole. Naine panihes kirjoidamah ristazen vuoh. Minuu miellytti hänen kartin suuren bukietan kel. Kerävytäh yhteh sizäret stolan tuakse, juvvah čuajuu da syvväh magiedu Al an pastettuu piiruadu. Al a ylen hyvin maltau pastua kaikenjyttysty piiruadu dai tortua, luadiu konservua omis kazvilois. Hyväs mieles olet naizih kaččojes, ihastut sih, kui omien keskes maltetah eliä sobuh. Konzu syväin ihastuu, sitgi pajattajien iänet heleväh valutah. ÎÎ Loppuoza. Algu n:s 11 Hyväs mieles olet naizih kačondas, ihastut sih, kui omien keskes maltetah eliä sobuh. Konzu syväin ihastuu, sitgi pajattajien jiänet heleväh valutah.
»»sanasuari «Oma Mua» 7 Kuva: Jelena Migunova, Oma Mua»»Lugijat runoillah Tuatto Anna kentahto toine»»kerdomuksii Vasilii Suhomlinskii Viijenden kluasan opastujat kerävyttih meččäh. Kogo päivän olemmo mečäs, sanoi opastai. Syömizet sie keitämmö dai kniigua luvemmo dai huogavummo. Lapset muga vuotettih pyhäpäiviä, ga odva tirpettih. Suovattan kaikin hätkestyttih školah, opastai vie kerran juohatti, midä pidäy jogahizel ottua kerale. Ottakkua leibiä, kartohkua, počinrazvua, suurimua... Pangua reppuh butilku libo termossu vetty. Älgiä unohtakkua ottua nieglua langanke. A miksebo pidäy ottua nieglu langanke? kyzyi Kol a. Kaikkie voibi tapahtuo matkas. Agu kel nybly pakkuu. Ehtäs lapset varustettih reput. Konzu kai Seiččemenden kluasan opastui Anatolii (Tolline) oli hyväs sovus kluassudovarišan Ol anke. Häi oli vuottu vahnembi tyttyö, hyvin tiezi matemuatiekkua, sit puaksuh hänele autti sellittiä kodih annettuloi ruadoloi. Kerran Tolli da Ol a tuldih školah ylen aijoi, ei olluh vie nikedä ni opastajii, ni opastuijii. Ol a pakičči auttua algebras. Istuttihes brihačču da tyttö kluassah. Matemuatiekkah innostunnuot hyö ei huomattu, kui dovarišat, kuduat tuldih sil aigua opastumah, ruvettih kačahtelemahes ikkunois läbi sydämeh da nagramah: sulhaine andilahanke... Anatoliedu pöllätti, ku häi puutui nagrettavakse. Väliaijan aigah häi tuli Ol alluo da vihazesti sanoi: Enämbiä gu et lähenis minuh. Sinä olet viäry, gu minuu nagretah. Ol a kačahtih ovvostellen. Milbo raukku minä olen puuttunuh pahakse? kyzyi tyttö da hil l azeh ližäi: Älä kačo heih, jätä huomivottah mielettömät šuutkat. Tolli satatti vastah pahal jyrkäl sanal. Ol a puhkei itkuh. Itki häi kodvan, kai urokale ei lähtenyh. Anatolii toibui. Minä satatin hänen, smie- lad d attih, jogahine duumaičči: Ga miksebo minä rubien ottamah nieglua langanke? Anna kentahto toine ottau minul koisgi nikonzu nyblät ei pakuta... Vie enne päivan nouzuu kaikin kerävyttih školan pihah. Työnnyttih meččäh. Vessel oli matkan aigah dai meččäh tulduu. Kol a nouzi puule, tahtoi leikata kummakkahan oksazen. Heityi puuspäi alah da sit hyppäi. Sit silmänlipahtukses lendi nybly štanilois. Štaniloi käil pidäjen Kol a meni brihaččuloilluo. Midälienne kyzyi, ga net vai piälöi lekutettih da olgupiälöi nosteltih. Opastai huomai: midälienne Kol al ei ole hyvin. Midäbo rodih, Kol a? kyzyi lapsel. Ga vot... nybly pakui štanilois. Ga puuta. Nieglua ei ole... Sitgi selgeni, ku nieglua ei ottanuh niken. Jogahine duumaičči: kentahto toine ottau. Pidi Kol al ehtässäh štaniloi käzil pidellä. A vie kodissah kaiken matkan pidi... Keriä hänen kyynälet tii brihačču. Midä nygöi häi minuh niškoi duumaiččemah rubieu? Mittuine mieli hänel rodieu minuh niškoi nygöi? Kois briha ei voinnuh rauhoittuo. Händy muokattih huigientunnon soimavot. Piäs ei lähtietty tytön sanat, kuului hänen särizii iäni. Tolli gu vaste vai nägi Ol ua yksinästy, painuvunnuttu ikkunalluo. Ehtäl häi saneli kai muamalleh: Mamarukku, sano velli, midä voinnou minul ruadua, ku Ol a unohtas nečen jyrkän sanan, kuduan petties hänele viškain? Muamo kodvan duumaičči vaikkani. Täydyygo sinul huigientunnustu toistua minule se sana? jälgimäi kyzyi poijal. Ei raukku, mama, parembi kuolen, en voi sinun aigua sanuo nečidä sanua. Nu, ga sit... Sanon midä ruadua... Keriä hänen kyynälet. Da keriä kai, jälgimäzeh kyynälessäh. Kai, kuduat häi itkijes pakutti. Sit neidine unohtau pahan sanan, kuduadu ei sua sanuo muaman aigua. Anatolii painoi piän vaigielois mielis. Karjalakse on kiändänyh Valentina Libertsova Olis gu tuaksepäi punaldua aigu, Olis hos päiväkse annettu valdu Tuatan edeh polvilleh heittyö Langeta itkunke, silmih kaččuo Silittiä käzii, prošken n ua pakita Virret itkie, syväin avata Virkua elostu, sanuo kallehet sanat Mielet lad d ata hyvät dai pahat. Kyzyö, kui meile matkata ielleh? Tiijän! Nevvo se olis kaikil mieleh. Kui hänel taivahas? kyzyin kerras. Toinah hävies syväimes ailas. Minun mielel, häi on taivahas! Jumalan haltuzis, ruajus armahas! Hänen hengi, syväin rauhasti Prosti meidy, prosti tuattoni! Mustan, pieni tyttö vie olin Tuatan polvel huolettah istuin. Kui sinä kazvoit? kyzelin. Mittuzet huolet, piätahtot oldih? Lämmäl kämmenel silitti piädy Pehmiel, hil l azel saneli iänel: Opastuo tahtoin, ei olluh valdua. Ruadua pidi, omua piädy syöttiä. Sit oli voinu suuri da kova. Puutui kylläl gor astu nähtä, Viluu da nälgiä, kyynäldy, surmua. Tatti, a mi on se surmu? Oli se voinal, Piiterin bokas, Nevskoil pätäčkäl, moizes paikas. Juoksimmo pišsali veičenke käis Luadogan jiädy myö kirzusuappais. Pakkaine kova! Vastutuuli Nemsat mečäs, yliči randua. A myö gu kämmenel. Ammu-plikuta! Juosta pidi! Käsky kova: Za Rodinu! Za Stalina! Ura! Kuavuttih äijät, gu niittäjes heiny Jiäl rodih mätäs-mättähäs kiini. Mätäs se oli saldatan rungu. Äijy koppai sit rahvastu surmu. Tatti! A kuibo sinä? Kyynälet silmis, kyzyin minä. Konzu bul ku minuugi tazai. Jiäle pakuin, dovariššu tabai: Miška! Kuibo sinä? Oletgo hengis? Vuota kodvaine, kačon da avvutan Juokse, Vaslei! Minä Jumalan käzis. Älä pahal mustele! Surmua vuotan. Ota leiby repus, minun aigu jo tuli Korvis juhizi, juhizi tuuli Druugu repun pani piän al: Leivän syöt vie ičeväil. Tulla en voi sinun kalmal, A suad bah tulen iččepain. Konzu silmät avain omas mieles Died oi seizoi minun vieres. Valgies sovas, harmai pardu Minuh kačoi muhiži, Hil l akkazih kyzeli: Kuibo voit? Kus on kibei? Kibei rynnäs, hengittiä jygei. A kus minä olen? Surmaspäi pavos! Gospitalis! Hengih jäit! Paijas olet syndynyh! Niistiikädeh äijänperäs harjavut. Yksikai tuatan käzis joga ruado lähti Heiniä niitti stoikku soitti! Ei ole čottua mi suabrua nosti. Pidi ruadua, lapsii kazvattua. Vedi oraine virstat birbii. Vähä-midä oli lebopäivii. Hallot, ogrodat, rakendusruavot Kai oldih zobotat, kai oldih ruatut. Oli perehel leiby syödävy Puhtas vezi dai maido juodavu Päčči pertis ainos lämmin Rinnal tuatan targei kämmen. Hengenlähtendässäh suvaičči lapsii Ainos sanoi: Lastu ei pie pergua, abeija! Pidäy nevvuo, akkiloija! Meidy artelin kazvatti, ni yhty ei abeinnuh Mis, ga vai avvutti, sanua vastah ei sanonuh. Rahvahanke sulavu, azui ainos hyvytty Pajattua maltoi, suvaičči elostu. Muaman valličči meile armahan Elettih igä sobuh da l ubovah. Pidäy mainita segi: Saldatan sanat vikse Jumal kuuli! Vaslei-dovariššu svuad bah tuli! Tuattua puaksuh kaikin mustelemmo Nevvuo hänen tarkah arvostammo. Bunukkazil-lapsuzil olet meile ezikuva Ristittyzien mustos ristikanzu hyvä. Valentina Kondratjeva, Anuksenlinnu
8 «Oma Mua» Muhahtai! Nevvo brihoile: ku teijän tytöl kivistännöy piädy, pangua hänele oččua vaste uvvet kallehet italjanskoit kengäh piän kiviständy kerras proidiu.»»joudoaigu Goroskoppu sulakuukse Kevät jo oččua ozuttau, kaikil sendäh on ilomieli. Monii lykystäy suvaičusdielolois. Bošit ozutetah omua iččie mielevänny da tolkukkahannu ristikanzannu. Ku teile taritanneh abuu, älgiä kieldävykkiä sit. Ku mieldynettö kenehtahto, älgiä varakkua händy toizih, eiga se varavus panou lopun suvaičuksele. Häkit toinah piästänneh korgiembah virgah. Työ suatto ližiä dengua täs kuus, ga tiedäkkiä luguu niilöile, ei pie pidiä enämbi dengua, migu suatto. Naimattomat voijah vastata oma mielespiettävy. Kaksozet toinah roitah kuulužakse, toinah puututah televiideniehgi. Älgiä kiirehtäkkiä ruadajes, hil l azesti ruadajeshäi suatto neruo. Teile rodieu äijy vägie, ga ei pie panna niilöi kaikkii ruadoh, net pätäh vie jällespäigi. Ruakoile sulakuun aigu rodieu jugei. Naizis da miehel olijat Ruakat puututah oman vastinehen valdah. Sanokkua kohti omat mielet sih libo täh dieloh nähte mielespiettäväle, eiga tuliel teile rodieu hoppuu. Leijonoile lykystäy ruavos. Ruadakkua kai ruavot kerras, ei pie hätkendiä. Ruadokohtas teile voibi syttyö suvaičus. On hyvä aigu myös muuttua elämäh oman mielespiettävän luo. Neidizile ei pie kuunnelta nimittumii nevvoloi. Luadikkua kai, min uskalditto, eiga tuliel rahvas ei ruveta uskomah teidy. Teile rodieu probliemua sendäh, ku rubietto myöhästymäh joga kohtah. Viesoile ei pie allekirjuttua nimittumua sobimustu ruadokohtas. Erähät Viesat piästäh korgiembah virgah, erähät muutetah ruadokohtu. Huolehtikkua omua tervehytty: syögiä vai tervehellisty syömisty. Skorpionoile olis hyvä lähtie roindumuale da kävvä niilöih kohtih, kus ammui jo etto olluh. Ku lähtenettö ruadomatkah, yhtel tiel sellitättö sie omat dielotgi. Joga ruado roih teile vägii myöte. Piššalimiehile olis hyvä ezmäi duumaija, sit vaste sanuo midätahto. Kai teijän sanat voijah sit tulla vastah teile. Teijän tervehys paranou, mustakkua vai voijelta omua nahkua, ku se ei kuivas päivypastol. Vuorikozile pidäy kävvä rahvahih. Toinah kentahto juohattau teile hyvän ruavon. Teijän vahnembat ruvetah kaččomah teih kui kazvanuoh iččenäzeh ristikanzah. Vezimiehii ruvetah kunnivoimah kois da ruadokohtas. Ruadodovarišat da piäliköt ruvetah kuundelemah teijän nevvoloi da ottamah čottah teijän mielii. Yhtelläh dengua kormanis ei sendäh ližene. Kaloile ei sua olla voimattomien ristikanzoin keskes, eiga teih voi tartuo kaikenmostu taudii. Ku teile ollou paha nägö, sit parandakkua sidä juuri täs kuus. Valmisti Ol ga Smotrova Kel ei ole kezämökki, bokkuogrodua älä varua, kazvatammo kartohkan galdaril. Kazvatammo kartohkua galdaril Anatolii Koppalov Kel ei ole kezämökkii, bokkuogrodua älä varua, kazvatammo kartohkan galdaril. Pidäy löydiä 200 litrahine raudupučči. Se nostua galdarile, erähil ikkunan kauti. Enne sidä pidäy luadie pučis loukot kolme sentii diametras. Loukkoloin välis pidäy olla 30 sentii välii. Panemmo puččih muadu höštyönke enzimäzih loukkoloissah. Idevynnyöt kartohkat panemmo puččih muga, ku idozet oldas irralpäi loukkolois, muga panemmo ylähässäh.»»konsertu Vihmua ei rodine, vetty valammo ylähänpäi. Kytkemmö sežo ylähänpäi. Kyndiä, muattua ei pie, vai särähyttiä, hyvin pučči. Kartohku kazvau parembi konzu ollah pimiet yöt. Sendäh konzu ollah valgiet yöt myö, katammo net mustal ribuod d ualal. Konzu kazvetah enzimäzet grivat meil rodieu jo kaksi huavuo ekolougizesti puhtastu kartohkua. Ei ole ni nitrattua, ni nitrittua. Hyvittelen kaikkii 1. sulakuun pruazniekan kel! Oman pajon konsertu! ÎÎ Oma Pajo-hora kuččuu omah konsertah, kudai pietäh 9. sulakuudu 18.30 čuasun aigah Petroskoin Tyttiteatras (K. Marksan piha, 19). Ohjelmas: uuttu da endisty pajuo karjalan da suomen kielel. Lippu maksau 100 rubl ua. Liput voibi ostua Kanzallizien kul tuuroin keskukses da Oma Mua-lehten toimitukses. Ližiä tieduo telefonas: 78-33-79»»midä? konzu? kus? Čičiliušku- tyttiteatran ozutusmatku Suomeh 09.04 Tyrnävä 10.30 Kui Hukku Vazal muamonnu oli (päivykodi Käpytikka ). 09.04 Kempele 18.00 Koirien Kalevala (Kempeleen kirjasto). 10.04 Oulu 10.00 Kui Hukku Vazal muamonnu oli (Oulun kansainvälinen koulu). 10.04 Haukipudas 18.00 Koirien Kalevala (Heiton talo). 11.04 Oulu 10.00 Kui Hukku Vazal muamonnu oli (Teuvo Pakkalan koulu). 18.00 Koirien Kalevala (Paulaharjun koulu). 12.04 Kiiminki 10.00 Kui Hukku Vazal muamonnu oli (Kiiminkijoen koulu). 14.04 Helsinki Koirien Kalevala (Karjalan Sivistysseuran Heimopäivien ohjelman mukaan).»»pruazniekku Laululippi kuččuu ÎÎ Kučummo kaikkii lapsien pajopruazniekkah Laululippi, kudai on omistettu Iloine-lapsien pajojoukon 20-vuozipäiväle. Pruazniekku pietäh 6. sulakuudu 12.00 čua sun aigah Suomelas-ugrilazes Lönnrotan nimizen ško lan (M. Gorkoin piha, 2) suures zualas. Piäzy on ilmaine.»»siänennustus Petroskoi Anus Priäžy Suojärvi Sortavala Pitkyrandu yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy yö päivy 04 /04-5 +4-7 0-6 +4-8 +2-7 +2-5 +3 05 /04-5 +2-5 +3-5 +2-8 +1-4 +1-5 +2 06 /04 0 +2-1 +1-1 +2-2 0-3 +1 0 +2 07 /04-1 0-5 0-3 0-6 0-9 0-4 +1 08 /04-7 0-8 -2-8 -1-8 -1-4 +1-6 -1 09 /04-10 -1-8 0-10 0-10 +1-7 -1-9 -1 10 /04-10 +1-10 +3-11 +3-10 +4-11 -2-9 +1 On otettu: www.gismeteo.ru haldivoiččijat: Karjalan rahvahan lehti Alustettu kezäkuus 1990 Karjalan tazavallan Zakonoinhyväksyndykerähmö, Karjalan tazavallan halličus, Karjalan Rahvahan Liitto da Julguamo Periodika Piätoimittai Natalja Sinitskaja Julguamon da toimituksen adressi: Titovan piha 3, 185035 Petroskoi, Karjalan Tazavaldu ÎÎ Tel: (814-2) 78-05-10 ÎÎ E-mail:omamua@mail.ru Internet: ilmahpiästäi: ÎÎ Valdivolline Periodika-laitos ÎÎ Painettu Verso-painamos 185031 Petroskoi, Varkauksen randu-uuličču, 1a ÎÎ Kirjoile pani Ven an Federatsien kirjupainoalan komitiettu ÎÎ Registrunoumeru 0110927 Indeksu 51894 ÎÎ Painettavakse on allekirjutettu 12.00 čuasu 02.03.2013 ÎÎ Painandulugumiäry 700 ÎÎ Tiluandu 271 ÎÎ Hindu 10 rubl ua Redizainu Fenomen-mediajoukko (Piiteri) www.design-smi.ru