SANAARTUGASSANUT ILUARSAGASSANULLU ANINGAASAATEQARFIK PILLUGU 2005-MUT NASSUIAAT

Transkriptio

1 SANAARTUGASSANUT ILUARSAGASSANULLU ANINGAASAATEQARFIK PILLUGU 2005-MUT NASSUIAAT UPA 2006/ 27 IAP J. nr

2 Siulequt Nunatsinni sanaartortitsinermut immikkoortortaq tamakkiisumik nunatta aningaasarsiornikkut siuariarneranut annertuumik peqataavoq. Sanaartortitsinikkut ineriartorneq ingerlatiinnarumallugu siunissami sanaartorneq annertuumik aningaasaliiffiussaaq, minnerunngitsumik atuarfiliornerit, inissialiornerit, innaallagissamik, imermik, kiassarnermillu pilersuinerit immikkut eqqumaffigalugit, immikkoortortarlu annertusaqqinniarlugu inissiat, umiarsualiviit, mittarfeqarfiit erngullu nukinganik nukissiorfiit annertuumik aningaasaliiffiginissaat pisariaqarpoq. Pingaartumik inissianik sanaartorneq annertuumik ineriartorfiuvoq, tamatumunnga peqqutaaqataallutik aningaasalersuisinnaanermik aaqqiissuuteqarnerit, soorlu mik periarfissaq. Pissutsit amerlasuut sanaartornermik iluarsartuussinermillu suliaqarnermut apeqqutaaqataapput. Sila, sulisinnaassuseq aammalu unammilleqatigiinnermi pissutsit pilersaarusiani ataasiakkaani ilaapputtaaq, isumaqatigiissuteqannginnermi aammalu isumaqatigiissuteqareernermi. Taamaattumik pilersaarutini ataasiakkaani peqqissaartumik nalilersuinissaq pingaaruteqarluinnarpoq, Sanaartornermik Iluarsartuussinermillu Aningaasaateqarfimmut ingerlateqqinnginneranni. Pissutsit tamakkuttaaq aallaaviupput pilersaarutit ilaannut aningaasat annertuut Sanaartornermi Iluarsartuussinermilu Aningaasaateqarfimmi uninngammata, kisiannili aningaasat tamarmik pilersaarutinut aaliangersimasunut atorfissaqareerput. Aaqqissuussaanermut suleqatigiisitap innersuussutigaa, sanaartornermut iluarsartuussinissamullu suliassat kommunerujussuassanit sisamanit tiguneqassasut. Kommune-t annertuut ataasiakkaat pilersaarusianik tigooraalereerput, assersuutigalugu Kangerlussuarmik Fjordskole-mik sanaartornissaq. Taamaattorli pilersaarutit tamakkua Namminersornerusut aningaasaliiffigisaanni nalunaarusiami ilaapput mimi Sanaartornermut Iluarsartuusseqqinnissamullu Aningaasaateqarfik pillugu nalunaarusiami tamakkiisumik 2005-mi Sanaartornikkut Iluarsartuusseqqinnisamullu Aningaasaateqarfiup ineriartornera ataatsimoortumik takusassiarineqarpoq. Jørgen Wæver Johansen Ineqarnermut, Attaveqarnermut, Aatsitassanullu Naalakkersuisunut ilaasortaq.

3 Imai 1. Eqikkaaneq Aallaqqaasiut Aningaasaateqarfiup siunertaa Naatsorsuutigineqartut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi naatsorsuutit nikittarneri Suliassat taamaatitat Suliat naammassisut Suliassat iluarsaassinernut nutaamillu sanaartornernut agguarneri Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliat Siunertanut agguaaneq Suliassat suuneri Inissialiornermut tunngasut immikkut ittut Inaarsaanerit Akisussaaffeqarfiit Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi sanaartugassanut aningaasanik nalunaarsuisarnermut peqqutaasut Suliariumannittussarsiuunneqarsimanngitsut Aallartinneqanngitsut Inissialiassat aalajangersimasut mi aamma 2005-imi suliat kommuninut agguarneri imut anguniakkat imut anguniakkat Meeqqat atuarfiisa tungaatigut ukiunut qulinut pilersaarut Ineqarnermut tunngasut Pilersuinermut ukiunut qulinut pilersaarusiaq Namminersornerullutik Oqartussat suliassanut assigiinngitsunut anguniagaat...44 Ilanngussat: Ilanngussaq 1: Suliassat taamaatitat Ilanngussaq 2: Suliassat naammasseriikkat Ilanngussaq 3: Kontomi pingaarnermi suliassanut tamanut takussutissiaq Ilanngussaq 4: Suliassat suussusii malillugit agguakkat, tassa sanaartukkanut, taarsigassarsiarititanut, pisinernut, atortunut il.il. Ilanngussaq 5: Suliassat akisussaasut malillugit agguakkat, tassa IAP-mut, Nukissiorfinnut, INI-mut il.il. Ilanngussaq 6: Suliassat sumiiffinnut ilisarnaatit malillugit agguakkat Ilanngussaq 7: Kontoni ataasiakkaani nikingassutit Ilanngussaq 8: Nukissiorfinnit nassuiaasiaq

4 1. Eqikkaaneq Ukiumut aningaasaliiffiusumut 2005-imut nassuiaat una Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi, 2000-imi pilersinneqartumi aningaasat nikerarnerinut nassuiaatit arfinilissaraat mi 684 mio. kr.-it Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 2005-imi atugassatut nuunneqarput imi 549 mio. kr.-inik, sulianik ingerlatitseqqinnissamut suliassanullu nutaanut atugassanik nuussisoqaqqippoq imi atukkat 537 mio. kr.-iupput, taamaattumillu 12 mio. kr.-it aningaasaateqarfimmut nuunneqarput. Tamatuma peqatigisaanik sanaartugassat annertungaatsiartumik iluarsaanneqarput, tassani suliassat 25-t taamaatinneqarlutik aammalu suliat 158-t naammassineqarlutik, 2005-imi katillugit 58 mio. kr.-inik atoriannarnik aningaasartaqartut. Taamaalilluni aningaasaateqarfimmiittuutit 46 mio. kr.-inik ikinnerulerput, aningaasaateqarfimmiittuutit 7%-inik appariarnerattut annertussuseqartunik ip naanerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliat 731-iupput. 638 mio. kr.-inik 2006-imi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi atugassanik nuussineq suliassanut suli naammassineqanngitsunut suliassanullu allanut, soorlu maskiinanik, atortussanik, illunik pisinissanut, kiisalu taarsigassarsiarititassanik Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuussinermut takussutissaapput imi atugassatut nuunneqartunit 638 mio. kr.-iusunit sanaartugassanut atugassat 341 mio. kr.-iupput, 54%-inik annertussuseqarlutik. Aammattaaq namminersortut inissialiortiternerinut, piginneqatigiilluni inissialiortiternermut aamma 10/40/50-imik inissialiortiternernut aningaasaliissutit Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuunneqarput, sanaartukkanut taakkununnga aningaasat akilerneqarnissaat aatsaat sanaartukkat naammassinerini pisussaammat imi 133 mio. kr.-it sanaartugassanut taakkununnga atugassatut nuunneqarput, sanaartugassallu taakku aallartinneqareerput. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliassat amerlasuunik suliarinnitseqarput, soorlu Namminersornerullutik Oqartussani pisortaqarfiit aamma A/S Inissiaatileqatigiiffik INImi sanaartortitsiviit, Mittarfeqarfiit aamma Nukissiorfiit, suliassallu aamma kommuninit namminersortunillu isumagineqarlutik. Nukissiorfiit aningaasaliissutinut atoriaannarnut naleqqiullugu annerpaamik atuisimavoq (62%), kiisalu Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik 20%-it inorlugit atuisimalluni. Side 1 af 47

5 Siunertanut tunngatillugu Naalakkersuisuni aallutassaqarfinni aningaasaliissutinut atoriaannarnut naleqqiullugu atukkanit 62%-it pilersuinermut (innaallagiaq, imeq kiassarnerlu) 58%-it kultureqarnermut, ilinniartitaanermut ilageeqarnermullu aamma 37%-it ineqarnermut atorneqarput. Aningaasaliissutinit atoriaannarnit suliassanut atuinerit annikinnersaat avatangiisinut pinngortitamullu tunngasuupput. Aammattaaq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasanik nalunaarsuisoqarneranut peqqutaavoq suliassat arlallit neqeroortitsivigineqarsimannginnerat imaluunniit imi kingusissorujussuakkut neqeroortitsivigineqarsimanerat. Asseruutitut taaneqarsinnaapput Kullorsuarmi atuarfik aamma ikuallaavik/tigooqqaavik nr. 2, kiisalu Tasiilami ikuallaavik. Suliassanit aallartinneqanngitsut ilaatigut tassaapput Qaqortumi napparsimmavik aamma Uummannami utoqqaat angerlarsimaffiat. Atuineq nunap immikkoortuinut aggorlugu assigiinngissuteqartorujussuuvoq. Suliat naammassisat agguaqatigiissinnerini annerpaat Ilulissani (63%) aamma Qaanaami (57%) takuneqarsinnaapput, kiisalu Aasianni (34%) aamma Qasigiannguani (28%) aningaasanit atugassarititaasunit anikinnerungaatsiartunik atuisoqarsimalluni.

6 2. Aallaqqaasiut Ineqarnermut, Attaveqarnermut Aatsitassanullu Naalakkersuisoq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi maleruagassat, Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaanni nr. 8-mi, 29. oktober 1999-imeersumi aalajangersarneqartut, kiisalu Aningaasanut pissutsinullu nunanut allanut tunngasunut Naalakkersuisup 2002-mi missingersuutinut malittarisassiaasa 1 malinneqarnissaannut akisussaasuuvoq. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu ukiumoortumik nassuiaasiaq Inatsisartut upernaakkut ataatsimiinneranni saqqummiunneqartassaaq imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaatigut Nukissiorfiit (matuma kingorna taaneqartartussaq Nukissiorfiit) aningaasaliissutinik nammineerluni agguagassanik tunineqarput. Tamatumani eqaatsumik missingersuusiortarnissaq siunertarineqarpoq, taamaalillunilu sanartukkani suliassat ilaat aallartinneqarsinnaallutik suliassallu allat kinguartinneqarsinnaallutik imaluunniit allanngortinneqarsinnaallutik, taamaalillunilu suliassanik tamarmiusunik aningaasanut inatsisissanik nutaanik suliaqarnermut suliakkiissutigineqartarunnaarlutik taamaalillutillu kinguarsarneqartarunnaarlutik suliassat aningaasaqarnikkut teknikkikkullu illersorneqarsinnaasut aallartinneqarsinnaalerlutik. Nukissiorfiit aningaasaliissutinik nammineq agguagassanik atuinini pillugu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit nalunaarusiornermut atatillugu ukiumut ataasiarluni nassuiaasiortassaaq. Nukissiorfiit nassuiaataat ilanngussaq 8-mi takuneqarsinnaavoq. 1 Namminersornerullutik Oqartussat missingersuutaat pillugit Inatsisartut inatsisaanni nr. 8-mi, 29. oktober imeersumi aalajangersarneqarpoq, Naalakkersuisut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup ingerlatai pillugit ukiumoortumik nassuiaasiortassapput, tassungalu ilannguttassallugit tulleeriinneri malillugit pilersaarusiat nutaat, pilersaarusiat ingerlanneqartut kiisalu pilersaarusiat naammassineqarsimasut taamaatinneqarsimasulluunniit killiffii pillugit nassuiaatit. Nassuiaat sanaartugassanut pilersaarusianut kiisalu iluarsagassanut pilersaarusianut avinneqartassaaq.

7 3. Aningaasaateqarfiup siunertaa Aningaasaateqarfiup pilersinneqarnerani siunertaavoq, sanaartugassanut aningaassaliissutaasartut eqaannerusumik aqunneqalernissaat. Namminersornerullutik Oqartussat ukiut tamaasa aningaasanik aningaasanut inatsisikkut sanaartugassanut iluarsagassanullu immikkoortitsisarput. Sanaartugassanut aningaasaliissutit sanaartugassarpianut, maskiinanik, atortussanik illunillu pisiniarnernut, suliassanut kommuninit namminersortunilluunniit aqunneqartunut tapiissutinut, kiisalu nammineq illuliassanut atortussanut katiteriaannarnut aamma BSU-mit taarsigassarsilluni illulianik pitsanngorsaanissanut (tak. imm. 5.2) immikkoortinneqartarput imi sanaartugassanut aningaasaliissutit 538,3 mio. kr.-iupput. Aningaasat taakku suliassanut 2005-imi aningaasaliiffigineqartunut, kiisalu suliassanut nutaanut 2005-imi aallartinneqartussanut aningaasaliissutinut tunngasuupput. Takussutissiaq 3.1 Sanaartornermut aningaasaliissutit agguarneqarneri, kr. Sanaartorneq, tapiissutit (80-87) Sanaartugassanut taarsigassarsiarititat (konto pingaarneq 89) Nunap karsianut utertitat, 2005-ip naanerani aningaasat atorneqanngimmata Avatangiisit, sanaartorneq (konto pingaarneq 75) Sanaartornermut aningaasaliissutit katillugit Erseqqissaatigineqassaaq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik tassaammat missingersuusiaareersimasunut aningaasaateqarfik aningaasanik qinnuteqarfigineqarsinnaanngitsoq. Aningaasat aningaasaateqarfimmi uninngasuutigineqartut tassaapput pilersaarutinut aalajangersimasunut pituttukkat. Aningaasaateqarfimmit aningaasanik peersisoqassappat suliariniakkap aalajangersimasup taamaatiinnarneqarneratigut imaluunniit allanngortinneqarneratigut aatsaat tamanna pis- 2 Ilanngussani takuneqarsinnaavoq 2005-imut aningaasaliissutit katillugit 549 mio. kr.-iusimasut, tamatumunngalu peqqutaavoq ukiut siuliini aningaasaliissutinik taamaatitsisarsimaneq suliassanillu nutaanik ilanngussisarsimaneq. Taamaattumik qummut ammullu iluarsiinerit ukiup pineqartup iluani imminnut oqimaaqatigiississimapput. Suliassamik aningaasaateqarfimmit peertoqaraangat, ataatsimut isigalugu aningaasaliissutit qummut iluarsineqartarput. Inatsisartut 2005-imut aningaasanut inatsisaat naapertorlugu suliassaqarfimmut 80-imut aningaasaliissutit kr.-iupput, avatangiisinilu sanaartornermut aningaasaliissutit 4,5 mio. kr.-iullutik ip ingerlanerani ilassutitut aningaasaliissutit marluk aqqutigalugit sanaartornermut katillugit kr.-it ilassutigineqarput.

8 innaavoq, tamannali Inatsisartunit imaluunniit Inatsisartut Aningaasaqarnermut Ataatsimiititaliaannit politikkikkut akuerineqaqqaassaaq. Matuma kinguliani takussutissiarineqartoq aalajangersimasumut tunngasoq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup qanoq ingerlasarneranut assersuutigineqarpoq. Aalajangersimasumik assersuusiap taassuma ingerlanera suliassat tamarmik ingerlasarnerisa assigisanngilaat. Takussutissiaq 3.2 Suliamut aalajangersimasumut assersuut kr.-nngorlugu: Suliassaq nr Peqqissaanermik Ilinniarfik Katillugit Aningaasaliissutit Atukkat Ukiup naatsorsuusiorfiup naanerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi nalunaarsorneqartut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi nalunaarsukkat katillugit Tigusiffik: XAL. Ilusiliaq 3.1 Suliamut titartaganngorlugu takussutissiaq: Peqqissaanermik Ilinniarfik kr Aningaasaliissutit Atukkat Ukiup naatsorsuiffiusup naanerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nalunaarsorneqassapput Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi nalunaarsorneqartut katillugut Ukioq Tigusiffik: Nammineq pigisaq mi aningaasanik Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuussisoqarpoq, ukiuni taakkunani aningaasaliissutinut naleqqiullugu atuinikinnerusoqarmat mi aningaasat siusinnerusukkut nuutat ilaannik atuisoqarpoq, suliassami tassani ukiumut aningaasaliissutinut naleqqiullugu atuinerusoqarmat.

9 2004-mi aningaasaliissutinut tamakkiisunut naleqqiullugu atuinerusoqarpoq. Taamaalilluni suliassaq ilimagisamit siuarnerusimavoq, aamma aningaasaateqarfimmiit 4 mio. kr.-inik taarsigassarsiisoqarpoq. Taamaalilluni 2005-imut aningaasaliisoqarneratigut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nalunaarsukkat amigaratillu sinneqartoorfiunngillat. Matumani pitsaaqutaasoq tassaavoq aningaasaateqarfimmi naatsorsuutit ukiut nikinneri tamaasa oqimaaqatigiittarmata, taamaalillunilu suliassat ilaat piffissamut pilersaarummut naleqqiullugu siuarfiulaartarlutik, kiisalu ilaat kinguaattoorfiulaartarlutik.

10 4. Naatsorsuutigineqartut Nassuiaammi matumani kisitsisit atorneqartut Namminersornerullutik Oqartussat aningaasaqarnermik aqutsissutaannit (XAL) tigusaapput, taamaattumillu Landskarsip naatsorsuutaani 3 nalunaarsorneqarsimasut assigissallugit. Landskarsip naatsorsuutaani aningaasat qanoq amerlatigisut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuunneqarsimanersut nalunaarsorneqarsimapput, aammalu aningaasat qanoq amerlatigisut Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit atorneqarsimanersut nalunaarsorneqarsimallutik. Tabel 4.1 AR-fonden resultat 2005 i mio. kr. Aningaasaliissutit, 2005 Nunap Karsiata naatsorsuutai naapertorlugit 492 Ilanngussaq 3 naapertorlugu: Suliat ingerlasut 549 Ilanngussaq 1 naapertorlugu: Suliassat taamaatitat -59 Ilanngussaq 2 naapertorlugu: Suliat naammassisut 2 Assigiinngissut 0 Tigusiffik: XAL-imit naqitaq aamma Landskarsip 2005-imut naatsorsuutai. Siuliani takussutissiaq 4.1-imi takuneqarsinnaasutut Landskarsip aningaasaliissutai aamma aningaasaliissutit ilanngussanut nalunaarsorneqartut assigiinngissuteqanngillat. Suliat naatsorsuutitigut naammasineqaraangata, 2005-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni oqaasertaliussani ilanngussaq 2, suliassaqarfiit 80-89, nr. 3 naapertorlugu atuinermut naleqqiullugu 4 nikingassutsit annikissinnaapput. 3 Taamaattorli Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aamma Landskarsip naatsorsuutaanni assigiinngissuteqartoqarsinnaavoq, taakku periaatsit assigiinngitsut marluk atorlugit naatsorsorneqartarmata. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik ukiumoortumik naatsorsuisarpoq, tassanilu suliat aningaasaateqarfimmit peerneqaraangata siornatigut aningaasaliissutaasimasut atukkallu eqqarsaatigineqarneq ajorput, kiisalu Landskarsimit siornatigut aningaasaliissutaasimasut atukkallu eqqarsaatigineqartarlutik. 4 Inatsisartut 2005-imut aningaasanut inatsisaat, ilanngussaq 2, suliassaqarfiit 80-89: Naalakkersuisut piginnaatinneqarput sanaartugassanut pilersaarutinut aningaasaliissutinut naleqqiullugu aningaasaliissutitigut allannguuteqartoqarnissaanik imaluunniit annikitsunik nikingasoqarnissaanik naatsorsuutigisaqarnermi qinnuteqanngitsoornissamut. Allannguutit taamaattut suliat naammassineqarnerini aammalu aningaasaateqarfimmit peerneqarnerinilandskarsip naatsorsuutaanut ilanngunneqassapput. Naalakkersuisut piginnaatinneqarput aningaasaliissutinik allannguinissamut qinnuteqannginnissamik, nikingassut minnerugaangat kr.-init - Suliassanut aningaasaliissutit 1 mio. kr.-it inorlugit annertussuseqartut 10 %-init. - Suliassanut aningaasaliissutit 1 aamma 5 mio. kr.-it akornanni annertussuseqartut 5 %-iinit, taamaattorli minnerpaamik kr.-it

11 Assersuutitut suliassat aalajangersimasut naammassisat marluk, aappaa atuinikiffiusoq aappaalu atuineruffiusoq uani takutinneqarput. Suliassat taakku marluullutik 2005-imi naatsorsuutitigut naammassineqarput. Takussutissiaq 4.2 Atuinikinnerunermut assersuut, kr.-inngorlugit: Suliassaq : Innaallagissiorfimmik iluarsaassineq/alliliineq, Eqalugaarsuit imi naammassisut katillugit Aningaasaliissutit Atukkat Angusat 13 Tigusiffik : Nammineq kisitsisaatit aamma XAL-imit naqitat Takussutissiaq 4.3 Atuinerunermut assersuut, kr.-inngorlugit: Suliassaq : Den Nordatlantiske Brygge imi naammassisut katillugit Aningaasaliissutit Atukkat Angusat -137 Tigusiffik : Nammineq kisitsisaatit aamma XAL-imit naqitat Sanaartornermut naatsorsuutit saqqummiunneqarnerisa kingorna suliaq iluarsiivigineqareeraangat suliaq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit peerneqartarpoq. Suliap peerneqarnerani ukiuni ataasiakkaani aningaasaliissutaasut aningaasat akuerineqartut nalinginik ilanngarneqartarput. Tamatuma peqatigisaanik ukiuni ataasiakkaani atukkat atugaasorpiaasut nalinginik ilanngarneqartarput. Taamaalilluni Nunap karsiata naatsorsuutaani, tak. takussutissiaq 4.2m 2005-imi isertitatut kr.-it allanneqassapput, suliassaq nr , innaallagissiorfimmik iluarsaassineq/alliliineq, Eqalugaarsuit, atuinikiffiulluni naammassineqarmat. Aammattaaq kr.-it aningaasartuutitut allanneqassapput, tak. takussutissiaq 4.3, suliassaq nr , Den Nordatlantiske Brygge, atuineruffiulluni naammassineqarmat. - Suliassanut aningaasaliissutit 5 mio. kr.-it sinnerlugit annertussuseqartut 2 %-iinit, taamaattorli minnerpaamik it aamma annerpaamik 1 mio. kr.-it

12 4.1. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi naatsorsuutit nikittarneri Kinguliani takussutissiami 4.4-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi imili aningaasaateqarfiup pilersinneqarnerani naatsorsuutit nikittarneri pingaarnerit takutinneqarput. Nunap karsiata naatsorsuutaani allassimavoq, 2005-ip naanerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat nalunaarsorsimasut 638 mio. kr.-iusut, 2004-p naanerani 684 mio. kr.-iullutik. Tassalu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi uninngasuutigineqartut 2005-imi 46 mio. kr.-inik apparsimapput. Takussutissiaq 4.4 Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Atningaasaateqarfik, imi angusat mio. kr.-inngorlugit Aningaasaliissutit Atukkat Atuinerunerit/atuinikinnerunerit Suliat naammassisut/taamaatitat Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuutat Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 255* nalunaarsukkat katillugit Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit, Landskarsip 2001-imut, 2002-mut, 2003-mut, 2004-mut aamma 2005-imut naatsorsuutai. * Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik ukiumi aningaasaliiffiusumi 2000-imi pilersinneqarpoq. Aningaasat ukioq 2000-ip siulianeersut nuunneqartut kukkunertaqarput, tak mut sanaartornermut nassuiaat. Taamaattumik uani naatsorsorneqartunut Landkarsip 2001-imiit 2003-mut naatsorsuutai tunngavigineqarput.

13 Takussutissiaq 4.1 Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi ineriartorneq mio. kr Tigusiffik: Nammineq pigisaq Bevilling Forbrug Overføres til AR-fonden Samlet registrering i ARfonden imi suliassat 25-it taamaatinneqarpoq suliassallu 153-t naatsorsuutitigut naammassineqarlutik, taamaalillutillu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit peerneqarlutik. Kiisalu aningaasaliissutit suliassanut allanut nuunneqarnerisigut suliassat tallimat naammassipput. Tamanna ukiut siuliinut naleqqiullugu nalunaarsuinermut sunniuteqarpoq, suliani naammassisani atukkat aningaasaliissutillu peerluinnarneqarmata, taamaalillunilu aningaasaliissutit atukkallu 0 kr.- inngorlutik. Nassuiaammi matumani kisitsisit 2004-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu aningaasaateqarfik pillugu Nassuiaammit pissarsiarineqarput, taamaalilluni ukiut ingerlanerini ineriartorneq, pingaartumillu takussutissiani taamaallaat 2004-mi 2005-imilu ineriartornernik takutitsiviusuni kisitsisit assersuunneqarsinnaatinniarlugit. Ilusiliani takussutissianilu siuliani takutinneqartuni takuneqarsinnaavoq aningaasaliissutit 2000-p kingorna appariarsimasut, taamatullu aningaasat Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuutat appariarsimallutik ip naanerani 638 mio. kr.-it Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi illuartinneqarsimapput, tassalu 2004-p naaneranut naleqqiullutik 46 mio. kr.-inik ikinnerullutik. Taamaattorli tunngaviatigut 2005-imi suliassanut aallartereersunut aningaasaateqarfimmiittuutitat 12 mio. kr.-inik amerleriarsimapput, 2005-imi aningaasaliissutigineqartunit atuineq 12 mio. kr.-inik annikinnerusimammat imi suliat taamaatitat naammassisallu

14 aningaasaateqarfimmut sunniuteqarpoq, pissutsit taakku peqqutigalugit aningaasaateqarfimmiittuutitat 58 mio. kr.-inik appartinneqarsimammata. Illuartitsinerit 2005-imi kinguaattoornerit peqqutaallutik 2006-imi atugassanik annertuunik arlalinnik nuussisoqarpoq, pingaartumik kontop pingaarnerup ip, Immikkut ittumik iluarsaassineq, iluani, tassanilu 76,8 mio. kr.-it sinnerlugit sulianut arfinilinnut illuartinneqarput, aammalu ineqarnermi taarsigassarsitsinernut (konto pingaarneq XX) 113,4 mio. kr.-it suliassat normuinut arfineq pingasunut illuartinneqarlutik. Immikkoortoq 5.3-mi ineqarneq sukumiinerusumik sammineqarpoq.

15 Takussutissiaq 4.5 Nuutat annertunerusut (5 mio. kr.-it sinnerlugit) mio. kr.-inngorlugit Suliassap taaguutaa Pilersaarusiornermut aningaasaliissutit 2005-imut aningaasaliissutit 2005-imi atukkat 2006-imi atugassatut nuutat Ineqarnermi taarsigassarsititsisarnermi suliat arfineq pingasut 146,0 84,0 14,1 113,4 Kontomi pingaarnermi imi suliat arfinillit: Immikkut ittumik iluarsaassineq: Nanortalimmi, Narsami, Sisimiuni*, Aasianni*, Qasigiannguani inissiat aamma sumiiffinnut assigiinngitsunut aningaasaliissutit 105,1 54,5 1,2 76,8 Atuarfiit sisamat: Kullorsuaq*, Qaqortoq, Jørgen Brønlund, Ilulissat* aamma Fjordskolen, Kangerlussuaq 69,1 41,8 30,2 34,7 Ilimmarfik* 186,4 31,2 29,4 34,0 Nukissiorfinni suliassat tallimat: Netstation, Nuuk**, imeqarfimmik iluarsaassineq, Aasiaat*, innaallagissiorfik nutaaq/iluarsaassineq, Qaanaaq* aamma 2005-imi Nukissiorfinnut taarsigassarsiarititat 103,1 49,8 32,7 32,4 Suliat pingasut: Qaqortumi napparsimmavik*, Nuummi aqquserniornermut tapiissutit, aamma NUKA, freoneqarfinnik iluarsaassineq 54,4 17,1 11,9 28,4 Avatangiisinik suliassaqarfimmi suliat marluk: Eqqakkanik ikuallaaneq, Tasiilaq aamma ikuallaavik 18,5 4,5 0,0 18,5 GLV-mi suliassat marluk: Narsarsuarmi motoorinik taarsersuineq aamma Radiofyrimik iluarsaassineq 16,6 3,8 1,5 14,8 Isumaginninnermi ilaqutariinnullu suliassaqarfinni suliassat marluk: Utoqqaat angerlarsimaffiat, Uummannaq* aamma Ivaaraq nutaaq/nutaanngitsoq, Qaqortoq* 44,3 15,6 9,3 12,7 Suliat katillugit 33-it 5 743,5 302,3 130,3 365,7 Tigusiffik : Nammineq kisitsisaatit aamma XAL-imit naqitat * AIS 2006-imut imaluunniit ukiuni missingersuusiorfiusunut aningaasaliissuteqartoqarpoq ** Suliassaq immikkoortinneqarsimavoq tapiissutitut aammalu attartornikkut sanaartugassatut Takussutissiaq 4.5-imi takuneqarsinnaasutut suliassanit katillugit 731-iusunit suliassanut 33-nut taakkununnga 365,7 mio. kr.-it Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuun- 5 Sulianit 33-iusunit arfinillit Inatsisartut 2006-imut aningaasanut inatsisaatigut aningaasanik amerlanerusunik aningaasaliiffigineqarput.

16 neqarput, taakkulu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut nuunneqartut 57%- iinik annertussuseqarput. Suliassanit 33-nit taakkunannga avatangiisinik suliassaqarfimmi suliassat marluk suli aallartinneqanngillat. Sulianit 31-nit aallartinneqareersunit Kangerlussuarmi Fjordskolen tunniuneqareerpoq. Kommunimit akiligassanut inaarutaasumik aaqqiissutissat suli naatsorsorneqanngillat, aammalu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 5,0 mio. kr.-it sinnilaarlugit suliassamut tasunga nuunneqarput. Suliaq piffissaq qularnaveeqqusiiffiusoq ukiumik ataatsimik sivisussuseqartoq qaangiutsinnagu sanaartornermullu naatsorsuutit iluarsaanneqartinnagit aningaasaateqarfimmit peerneqarsinnaanngilaq imi utertitat 2005-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaata akuersissutigineqarnerani konto pingaarneq , Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit utertitat, aqqutigalugu 45 mio. kr.-it utertinneqarput. Tassani suliassanik sisamanik taamaatitsineq aamma suliassani sinneruttuni aningaasartuutinut aningaasaliissutinik naleqqussaaneq pineqarput. Takussutissiaq imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni aningaasaliissutinik utertitsinerit kr.-inngorlugit Suliassap taaguutaa Aningaasaliissutit tamakkerlugit 2005-imi utertitat Aningaasaliissutit nutaat Allaffeqarfik, Inatsisartut ombudsmandiat Utoqqarnik sullissivik, Qasigiannguit Meeraaqqerivik, Tasiusaq, Upernavik Timmisartunut ikiuutissat, Qasigiannguit Oqaluffiup nutaap pilersaarusiornera, Nuuk Mittarfeqarfinni pilersaarusiornerit Katillugit Tigusiffik: 2005-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaat. Utertitsinermi ilaatigut Ilimmarfiup 2005-imi suliariumannittussarsiuunneqarnerata kingorna aningaasartuutaanerusussatut naatsorsuutigineqartut 17,1 mio. kr.-it aningaasalersorneqarput, tassalu

17 Inatsisartut ombudsmandiata allaffeqarfissaanik, Qasigiannguani utoqqarnik sullissiviup taamaatinneqarnerisa aamma Nuummi oqaluffiup nutaap pilersaarusiorneqarnissaanut aningaasaliissutit nalikillineqarnerisa nalingannik. Mittarfeqarfinni sulianut aningaasaliissutinik appartitsisoqarpoq, atuinikinnerunissamik naatsorsuuteqarnerup kingunerisaanik ip ingerlanerani utertitat 2005-imi aningaasaliissutinut ilassutissatut qinnuteqaatit akuerineqarnerini 77,1 mio. kr.-it konto pingaarneq , Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit utertitat, aqqutigalugu 77,1 mio. kr.-it nuunneqarput. Tassani suliassanik taamaatitsinerit ( kr.) aamma suliassani sinneruttuni aningaasartuutinut aningaasaliissutinik naleqqussaaneq pineqarput. Matuma kinguliani takussutissiami nuussinerit annerit taaneqarput (2 mio. kr.-it sinnerlugit). Takussutissiaq ip ingerlanerani aningaasaliissutinik utertitsinerit kr.- inngorlugit Suliassap taaguutaa Aningaasaliissutit 2005-imi tamakkerlugit utertitat Aningaasaliissutit nutaat Atuarfimmi ASK-imi iluarsaassinerit, Nuuk Nuummi ilinniartunut inissiat, iluarsaassinerit B-661-mi iluarsaassineq, Maniitsoq Suliassat taamaatitat (utertitat) Allat (2,0 mio. kr.-it inorlugit) Katillugit Tigusiffik : Nammineq kisitsisaatit aamma XAL-imit naqitat 77,1 mio. kr.-init 21,3 mio. kr.-it kontomut pingaarnermut imut, Nussuinissamut sillimmatit, nuunneqarput. Sinneruttut 55,8 mio. kr.-it suliassanik allanik aningaasalersuinermut atorneqar- 6 Ilanngussaq 5-imi: Suliassanit taamaatitanit takuneqarsinnaavoq kr.-it 2005-ip ingerlanerani aningaasaliissutinut tapiissutit aqqutigalugit peerneqarsimasut. Takussutissiami matumani kr.-it allassimanerinut peqqutaavoq, suliassaq nr , SRO-anlægimik taarsiineq, Sisimiut, kontot pingaarnerit marluk aqqutigalugit utertitsineq pisimammat, tassalu suliassamut tassunga AI 2005-imi aningaasaliissutit 1 mio. kr.-iusimallutik aamma 2004-mi kr.-iusimallutik. Taamaalilluni kr.-it taakku kisimik , Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit utertitat, aqqutigalugu utertinneqarput, kiisalu 1 mio. kr.-it konto pingaarneq , Nukissiorfiit, aqqutigalugu utertinneqarlutik.

18 put, assersuutigalugu kontomut pingaarnermut mut, Tapersiiffiusumik namminersortut inissialiortiternerat, taakkulu 2005-ip ingerlanerani 31,3 mio. kr.-inik amerlisimapput Suliassat taamaatitat Ilanngussaq 1-imi takuneqarsinnaavoq 2005-imi suliassat 25-t taamaatinneqarsimasut imi suliassanut aningaasaliissutit Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmiittut katillugit kr.-iupput. Suliassat taamaatinneqarnerisigut aningaasaliissutit kontomut pingaarnermut imut, Nussuinissamut sillimmatit, imaluunniit sanaartugassanut allanut nuunneqarput, tamatumalu kingorna taakku aningaasalersorneqarnerinut ilaatinneqalerlutik. Suliassanit 25- iusunit sisamat 2005-imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaatigut taamaatinneqarput Suliat naammassisut Ilanngussaq 2-mi aamma takussutissiaq 4.8-mi allassimavoq 2005-imi suliat 158-t naammassineqarsimasut. Suliat sanaartornermut naatsorsuutitaat kukkunersiorneqarlutik aamma Sanaartugassanut Iluaarsagassagassanullu Aningaasaateqarfimmit peerneqarlutik naammassineqarput. Suliani atuinikinnerussutit katillugit kr.-iupput. Takussutissiaq 4.8 Suliat 2005-imi ingerlanneqartut naammassineqartullu Suliat Suliat Suliat Suliat 2005-ip imi naam imi 2005-ip aallartinnerani massineqar- tut neqartut ingerlasut taamaatin- naanerani ingerlasut Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfik Nukissiorfiit A/S Inissiaatileqatigiiffik INI Mittarfeqarfiit Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik Allat (kommunit, Namminersortut aamma MIFRESTA 7 ) Katillugit Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit. 7 MIFRESTA-mi suliat ilaat Nukissiorfinnit, A/S Inissiaatileqatigiiffik INI-mit, Mittarfeqarfinnit aqunneqarput, taamaattumillu suliassat taakku sullissisut taakku ataanni nassaarineqarsinnaapput.

19 2004-mi suliat naammassisut naatsorsuutaasa naammassineqarnissaat, taakkulu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmit peerneqarnissaat, taamaalillunilu suliat ingerlasut kisimik aningaasaateqarfimmi nalunaarsorsimalernissaat siunertanut ilaavoq imi suliaq taanna nangeqqinneqarpoq, suliallu 158-it naammassisutut aningaasaateqarfimmit peerneqarput, suliallu 25-t taamaatinneqarlutik. Taamaalilluni 2005-ip naanerani Sanaartugassanut Iluarsagassanullu aningaasaateqarfimmi suliat ingerlasut 731-iupput, 2005-ip aallartinnerani 914-iusimallutik. Takussutissiaq 4.9 Suliat ingerlasut Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfimmit a- qunneqartut ip naanerani suliat ingerlasut a- Pisortaqarfik merlassusaat Ilaqutariinnermut Pisortaqarfik 17 Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik 79 Peqqinnissamut Pisortaqarfik 23 Attaveqarneq 22 Ineqarneq 71 Allat (Illut sulliviit, allaffeqarfiit, misiligummik sanaartukkat il.il.) 28 Katillugit 240 Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit. Sulianit Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfimmit aqunneqartunit 240-nit suliat 121-t, tassalu 50%-it pisortaqarfiup nammineerluni suliassarai. Suliat sinneri 119-t sanaartorneqarnerini pisortaqarfiit pisortaqarfittut oqartussaasut sinnerlugit Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfimmit aqunneqarput. Pisortaqarfiit pisortaqarfittut oqartussaasut sanaartukkat aallartinnissaasa tungaannut pilersaarusiornermi suleqataatinneqarput Suliassat iluarsaassinernut nutaamillu sanaartornernut agguarneri Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 2005-imi aningaasanit atugassiissutigineqartunit 46%-it atorneqarput, tak. takussutissiaq Takussutissiami takuneqarsinnaasutut sanaartugassanut atugassarititaasut 2005-imi nutaanik sanaartornernut iluarsaassinernullu agguarnerini 76%-it nutaanik sanaartornermut aamma 24%-it iluarsagassanut agguarneqarput.

20 Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliat 2005 tikillugu nutaanik sanaartornernut (suliassaqarfik 80) aamma iluarsaassinernut (suliassaqarfik 90) agguagaasimapput. Taamatut immikkoortitsineq danskit naalagaaffiannut MIFRESTA-mik isumaqatigiissut 8 eqqarsaatigalugu pilersinneqarpoq. MIFRESTA-mik isumaqatigiissut 2003-p naanerani atorunnaarpoq, 2004-lu aallarnerfigalugu suliat nutaanik sanaartukkanik iluarsaassinernillu imaqartut aningaasanut inatsimmi suliassaqarfik 80-ip, Nutaanik sanaartorneq, ikkunneqarput imut Inatsisartut aningaasanut inatsisaanni suliassaqarfik 90, Iluarsaassineq, peerneqarpoq, suliassallu kontoni pingaarnerni 90-ikkunni inissisimagaluartut kontoni pingaarnerni 80-inut allaffissornikkut nuunneqarput. Taamaattumik imi iluarsaassinermut aningaasassat ilaat suliassaqarfik 80-ip, Nutaanik sanaartorneq, ataanut inissinneqarput, tamannalu pissutigalugu nutaanik sanaartornertut takussutissiani allassimallutik. Taamaattorli takussutissia 4.10-mi takuneqarsinnaasutut suliat kontoni pingaarnerni 90-ikkunni inissisimasimasut (iluarsaassineq) kontonit pingaarnernit 80-ikkunni inissisimasunit (nutaanik sanaartorneq) immikkoortinneqarsinnaapput. 8 MIFRESTA-mik isumaqatigiissuteqarnerup kingunerisaanik danskit naalagaaffiat iluarsaassinermut 2000-imiit mut ukiumut 50 mio. kr.-inik tapiissuteqartarpoq. Tamatuma peqatigisaanik Namminersornerullutik Oqartussat imiit 2003-mut ukiumut minnerpaamik 200 mio. kr.-inik atuinissamik pisussaaffilerneqarput mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfik pillugu nassuiaammi allassimavoq Namminersornerullutik Oqartussat isumaqatigiissummi naammassisassartik naammassisimagaat. Suliat iluarsaassinermut nutaanillu sanaartornermut tunngasut arlaqarmata, pingaartumik ineqarnermi atuarfeqarnermilu, suliat taakku suliassaqarfik 80-imut, nutaanik sanaartorneq, aningaasaliissutinut aamma suliassaqarfik 90-imut, iluarsaassineq, aningaasaliissutinut aggorneqarput. Iluarsaassinermut atukkat tamarmiusut naatsorsorsinnaajumallugit tamanna pisariaqarsimavoq.

21 Takussutissiaq 4.10 Aningaasaliissutinit atukkat atoriaannaallu nutaanik sanaartornermut/iluarsaassinermut agguarneri, mio. kr imut aningaasaliissutinit atoriaannaat Sanaartornermut aningaasaliissutinit tamakkiisunit pisassat 2005-imut aningaasaliissutinit atoriaannaat Sanaartornermut aningaasaliissutinit tamakkiisunit pisassat 2005-imi atukkat Atukkat %- inngorlugit, 2005 Nutaamik sanaartukkat % % % Iluarsaassineq % % 96 34% Katillugit % % % Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit aamma 2004-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu nassuiaat.

22 5. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliat 5.1. Siunertanut agguaaneq Ilanngussaq 3-misut suliassat kontonut pingaarnernut agguarneqarnerat naapertuuttorujussuuvoq. Suliat annertunerusumik paasinarsitinnissaat anguniarlugu suliassat suliassaqarfiit iluannut katersuunnissaat ajornarsimanngilaq. Takussutissiaq mi aamma 2005-imi aningaasaliissutit atukkallu atoriaannaat suliassaqarfinnut agguarneri, mio. kr. Suliassaqarfik 2004-mi atoriaannaat Aningaasaliissutinit atukkat/atori 2005-imi 2004-mi atugassatut atukkat nuutat 2005-imi atoriaannaat imi imi atugassatut atukkat nuutat Aningaasaliissutinit atukkat/atori aannaat aannaat %- inngorlugit, 2004 %- inngorlugit, 2005 Inissiat % % Kultureqarneq, ilinniartitaaneq % % ilageeqarnerlu Innaallagiaq, imeq kiassarnerlu % % Attaveqarneq % % Assigiinngitsut % % Avatangiisit pinngortitarlu % % Isumaginninneq % % Peqqinnissaqarfik % % Imm. pilersaarut, Mifresta % % Katillugit % % Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit aamma 2004-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu nassuiaat. Takussutissiaq 5.1-imi takuneqarsinnaavoq suliassaqarfik innaallagissamut, imermut kiassarnermullu tunngasoq 2005-imi aningaasanut atoriaannarnut naleqqiullugu annertunerusumik atuiffiusimasoq, kultureqarnermut, ilinniartitaanermut ilageeqarnermullu suliassaqarfik tullersortaalluni. 9 Inuussutissarsiorneq, Kommuninut tapiissutit, Pisortatigoortumik sanaartorfissagissaaneq aamma Namminersornerullutik Oqartussat qitiusumik allaffianik alliliineq.

23 Avatangiisinik pinngortitamillu suliassaqarfik 2005-imi aningaasanik atoriaannarnik ikinnerpaanik atuiffiusimavoq Suliassat suuneri Ilanngussaq 4-mi takuneqarsinnaasutut suliassanut ataasiakkaanut aningaasaliissutit aningaasanut inatsimmi kontonut arlalissuarnut agguarneqarput. Taamaattorli Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi suliassat assigiinngitsut immikkoortiterneqarnissaat pisariaqartinneqarpoq. Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup atugassai tamarmiusut suliassanut makkununnga immikkoortiterneqarput: 1. Namminersornerullutik Oqartussat sanaartugassaataat immikkoortortaqarfinni nammineerluni aqunneqarlutik suliariumannittussarsiuunneqartussat. 2. Suliassat Nunap karsianit tapiiffigineqartussat, kommuninillu aqunneqarlutik suliariumannittussarsiuunneqartussat. 3. Suliassat tapiiffigineqartussat imaluunniit Nunap karsianit taarsigassarsititsivigineqartussat, namminersortunillu aqunneqarlutik suliariumannittussarsiuunneqartussat. 4. Nammineerluni illuliassat illullu BSU-mit taarsigassarsilluni illuutigineqartut aserfallatsaalineqarneranut pitsanngorsarneqarnerinullu taarsigassarsiat. 5. Illunik, atortunik, maskiinanik atortussanillu pisineq. 6. Misissueqqissaarnerit misissueqqaarnerillu il.il. Takussutissia 5.1-imi takuneqarsinnaasutut 2005-imi aningaasat sanaartugassanut atugassat atoriaannaat katillugit mio. kr.-iupput, tassani nutaanik sanaartornerit iluarsaassinerillu pineqarlutik.

24 Takussutissiaq mio. kr. Suliassat suuneri imi aningaasaliissutit atukkallu suliassat suunerinut agguarneri, 2005-imi atoriaannaat 2005-imi atoriaannaat agguarneri %- inngorlugit 2005-imi atukkat 2005-imi atukkat agguarneri %- inngorlugit 2006-imut nuutat 2005-imi atukkat, %- inngorlugit 1. Sanaartugassat ,7% ,4% % 2. Suliat tapiiffigineqartut kommuninit aqunneqartut ,2% 87 16,1% % 3. Suliat tapiiffigineqartut namminersortunit aqunneqartut ,0% 99 18,4% % 4. Nammineq illuliassat, BSU-mit taarsigassarsilluni illuliat 5. Illunik, atortunik, maskiinanik atortussanillu pisineq 6. Misissueqqissaarnerit misissueqqaarnerillu il.il. 29 2,5% 5 1,0% 24 19% 36 3,1% 7 1,4% 28 20% 8 0,7% 1 0,2% 7 15% Suliassat allat katillugit (suliassat suussusii 2-6) ,4% ,6% % Katillugit % % % Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit. 10 Takussutissiami suliassat tapiiffigineqartut taamaallaat Namminernerullutik Oqartussat kommunit namminersortullu sanaartornerinut tapiissutaannut tunngasuupput.

25 Takussutissiaq imi atukkat suliat suussusiinut agguarneri 5. Illunik, atortunik, maskiinanik 4. Nammineq illuliassat, BSU-mit atortussanillu pisineq taarsigassarsilluni 1% 1% 6. Misissueqqissaarnerit misissueqqaarnerillu il. Il 0% 3. Suliat tapiiffigineqartut namminersortunit aqunneqartut 19% 2. Suliat tapiiffigineqartut kommuninit aqunneqartut 16% 1. Sanaartugassat 63% Takussutissiaq 5.2-mi 2005-imi atukkat aningaasaliissutillu suliat suussusiinut agguarneri takutinneqarpoq, kiisalu ilusiliaq 5.1-imi 2005-imi atukkat suliat suussusiinut qanoq agguarneqarnerat takutinneqarluni. Takussutissiami takuneqarsinnaavoq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat atoriaannaat mio. kr.-it 58%-ii sanaartugassanut Namminersornerullutik Oqartussanit aqunneqartunut tunngasuusut (suliassap suussusia 1). Tassalu Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat atoriaannaat sinnuttut (suliassap suussusia 2-6) 42%-iupput. Atukkanit sanaartugassanut Namminersornerullutik Oqartussanit aqunneqartunut atorneqartut 62%-iupput, tak. ilusiliaq 5.1.

26 Takussutissiaq imi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi nikerarnerit, mio. kr. Sanaartugassat iluarsagassallu Allat (type Katillugit (type 1) 2-6) 2004-imit nuutat imut ilassutit imi suliat naammassisut/taamaatitat imi atoriaannaat katillugit imi atukkat Atukkat %-inngorlugit 50% 40% 46% 2006-imi atugassatut nuutat imi allannguutit Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit. Takussutissiaq 5.3.-mi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfiup 2005-mi aningasasat atoriaannaat tamarmiusut sanaartugassanut suliassanullu allanut immikkoortiterneqarsimasut (takussutissiaq 5.2.-imi suliassap suussusia 1) aammalu suliassanut allanut (takussutissiaq 5.2.-mi suliassap suussusia 2-6) kisitsisaasa pingaarnerit nikerarneri takutinneqarput. Takussutissiami takuneqarsinnaasutut atugassiissutaasunit mio. kr.-iusunit taamaallaat 537 mio. kr.-it sanaartugassanut suliassanullu assigiinngitsunut atorneqarsimapput, taamaattumillu sinneri katillugit 638 mio. kr.-iusut 2006-imut nuunneqarlutik. Takussutissiaq 5.3-mi aamma Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 2005-imi sanaartugassanut iluarsagassanullu Namminersornerullutik Oqartussanit aqunneqartunut suliassanullu allanut agguarlugit allannguutaat tamakkiisut takutinneqarput. Tassani allassimavoq Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat nalunaarsorneqarsimasut 2005-imi 46 mio. kr.-inik ikileriarsimasut, taakkunannga 46 mio. kr.-it sanaartugassanut iluarsagassanullu tunngasuullutik aammalu 0 mio. kr.-it suliassanut allanut tunngasuullutik. Suliassanut allanut illuartitsinerit annertuut pingaartumik inissialiortiternermut illuartitsinermik peqquteqarpoq, taakkulu 2006-imut nuunneqartut tamakkiisut 61%-iinik annertussuseqarput. Taamatut illuartitsinermut peqqutaasoq immikkoortoq 5.3-mi nassuiarneqarpoq.

27 5.3. Inissialiornermut tunngasut immikkut ittut Ineqarnermut aningaasaliissutinut tunngatillugu taakku suliassanut ataasiakkaanut immikkoortiterneqannginnissaat, kisiannili aningaasaliissutinut Namminersornerullutik Oqartussaniit tapiissuteqarfiusunut imaluunniit taarsigassarsititsiviusunut ilaaginnarnissaat siunnerfigineqarpoq. Inissianut aningaasaliissutiniit aningaasat kommuninut kiisalu sanatitsisunut namminersortunut piginneqatigiillunilu inissiaatillit peqatigiiffiinut tapiissutitut atugassanngortinneqartarput. Kommuninut tapiissutit sanaartukkap ingerlanneqarnera malillugu tunniunneqartarput. Sanatitsisunut namminersortunut aamma piginneqatigiilluni inissiaatillit peqatigiiffiinut taarsigassarsiarititassat aatsaat sanaartukkap naammassinerani tunniunneqartarput. Neriorsuutip tunniunneqarneraniit aningaasat akilerneqarnissaasa tungaanut aningaasat atorneqaratik Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi uninngasarput. Tassani aningaasarpassuit pineqartarput, taamaattumillu eqqumaffigineqartariaqarpoq aningaasat uninngasut atugassaanngitsutut uninngatinneqanngimmata, kisiannili sanaartukkap suli amerlanerusunik aningaasartaqartup ingerlanneqarneranut takussutissaammata. Assersuutigalugu takussutissiaq 5.2-mi immikkoortoq 3-mi: Suliat tapiiffiusut namminersortunit aqunneqartut-ni takuneqarsinnaavoq 138 mio. kr.-it 2006-imut nuunneqarsimasut. Aningaasat taakku taamaallaat inissialiornernut namminersortunit aqunneqartunut tunngasupput. Suliat ataasiakkaat ilanngussaq 4-mi immikkoortiterneqarput. Aammattaaq sanatitsisunut namminersortunut tunngatillugu erseqqissaatigineqassaaq taarsigassarsinissamik neriorsuutip tunniunneqarneraniit kingusinnerpaamik ukiut marluk qaangiunnerini sanaartorneq aallartinneqarsimasussaammat, aammalu neriorsuuteqarnermiit kingusinnerpaamik ukiut pingasut qaangiunnerini sanaartorneq naammassisimasussaalluni. Taamaalilluni namminersortut inissialiornerannut aningaasaliissutaasut ukiut arlerlugit Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi atorneqaratik uninngasassanngillat.

28 Takussutissiaq 5.4 Suliani namminersortunut taarsigassarsititsiviusuni ukiuni aallartiffiusuni atukkat agguarneri imi atukkat, mio. kr imi atukkat ukiunut aallartiffiinut agguarlugit Suliat 2002-meersut 0,6 1% Suliat 2003-meersut 19,3 40% Suliat 2004-meersut 20,2 41% Suliat 2005-meersut 8,7 18% Katillugit 48,8 100% Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit Takussutissiaq 5.4-mi takuneqarsinnaasutut suliap atukkat ukiumit suliap aallartiffianit kingusinnerusumik akilerneqartarput, soorlu 2005-imi atukkat sulianut 2005-imi aallartinneqartunut atorneqartut 18%-iupput, kiisalu 2005-imi atukkat 82%-ii sulianut 2005 sioqqullugu aallartinneqarsimasunut atorneqarlutik. Assersuutitut eqqarsaatigisaq: 2004-mi septembarimi A. illuliornissaminut Namminersornerullutik Oqartussat ineqarnermut aningaasaliissutaannit kr.-inik erniaqanngitsunik akilersugassaanngitsunillu taarsigassarsinissamik neriorsorneqarpoq. Sanaartugaq naammassippat aatsaat taarsigassarsiarititassat tunniunneqassapput. A.-p illuliani 2004-mi sanallugu aallartippaa, taannalu aatsaat 2006-imio maajimi iserterfigineqariaannanngorluni piareerpoq. Taarsigassarsiaritititassat aatsaat sanaartugaq naammassippat akilerneqartussaammata, aningaasat Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi 2004-mi aamma 2005-imi atorneqanngitsutut, aammalu 2006-imi maajimi akilerneqartussatut nalunaarsorneqarput. Taarsigassarsititsinissamik neriorsuuteqarnermiit illup naammassinissaata tungaanut kr.-it A.-p illuliaanut pituttorsimassapput, taamaattumillu siunertanut allanut atorneqarsinnaanatik.

29 5.4. Inaarsaanerit Kinguliani takussutissiami 5.5-imi inaarsaanerit sulianut 2005 sioqqullugu aallartinneqartunut aamma sulianut 2005-imut aningaasanut inatsisikkut imaluunniit 2005-imut aningaasaliissutinut tapiissutitigut aallartinneqartunut agguarneqarput. Atukkat katilugit 537 mio. kr.-inik amerlassuseqarput, tassalu 2005-imi suliassatut pilersaarutaasut 98%-iinik annertussuseqarlutik. Sulianut 2005 sioqqullugu aallartinneqartunut ukiut siuliinit nuutanit tigusisoqarpoq, kiisalu sulianit 2005-imi aallartinneqartunit aningaasaliissutinit 62%-it imi atugassatut nuunneqarlutik. Takussutissiaq 5.5 Suliat inaarsarneqartut annertussusaat. Suliat 2005 sioqqullugu Suliat Kaneqartuqartugit akueri- imi akuerinetillu- Suliat katillugit imi aningaasaliissutit mio. kr.- inngorlugit imi aningaasaliissutit atoriaannaat mio. kr.-inngorlugit imi atukkat mio. kr.-inngorlugit imut aningaasaliissutinit atukkat %-inngorlugit 154% 38% 98% 2005-imut aningaasaliissutinit atoriaannarnit atukkat %-inngorlugit 48% 38% 46% Tigusiffik: Nammineq kisitsisaatit Aammattaaq takussutissiaq 5.5-imi takuneqarsinnaavoq 2005-ip naanerani suliat Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi ingerlanneqartut 731-iusut. Sulianit 731-iusunit taakkunannga 685-it ukiunit aningaasaliiffiusunit siuliineersuupput, kiisalu suliat nutaat 46-it 2005-imi Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmut ilanngunneqarsimallutik. Sulianit 2005 sioqqullugu aallartinneqartunit sulianut 2005-imi aallartinneqartunut aningaasaliissutaasunut atoriaannarnut naleqqiullugu atuineq annerusimavoq. Sulianuttaaq taakkununnga imut aningaasaliissutaasunit annertunerusut atorneqarput. Tamanna ilaatigut inissianut pilersaarutinut atukkat piffissaligaanerisa nikinnerannik peqquteqarpoq (tak. immikkoortoq 5.3)

30 2004-mut naleqqiullugu suliassat pingajorarterutit inorlugit ikinnerusut akuerineqarput. Tamatumunnga peqqutaavoq suliassaqarfinni arlalinni maanna aningaasaliissutit killilikkat/annertussusilikkat tunngavigineqartalernerat. Ilaatigut ineqarnermik suliassaqarfimmi 2005-imi kontop pingaarnerup p ataani, Tapersiiffiusumik namminersortut inissialiortiternerat, suliaq ataasiinnaavoq, katillugit 74 mio. kr.-iinnanik aningaasaliiffiusoq. Siornatigut aningaasaliissutaasut taamaattut suliassanut immikkoortunut amerlasuunut agguarneqartaraluarput Akisussaaffeqarfiit Sanaartugassanut Iluarsagassanullu Aningaasaateqarfimmi aningaasat akuersissutigineqarsimallutik uninngatinneqartut aqunneqarnissaat pisortaqarfinnut sanaartortitsivinnullu assigiinngitsunut agguarneqarput, tamatumani apeqqutaalluni suliassat sumorpiaq atorneqassanersut (tak. ilanngussaq 5). Takussutissiaq 4.9-mi takuneqarsinnaasutut Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfiup (matuma kingorna IAP-mik taagorneqartup) pisortaqarfiit allat sinnerlugit suliassat arlallit aqutarai, tassani Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik sinnerlugu suliat amerlanerullutik. Takussutissiaq 5.6-imi aningaasaliissutit atukkallu sanaartortitsivinnut ataasiakkaanut agguarneqarput.